Alþýðublaðið - 26.09.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
1 ALE'»ÝEPUBL&HIf& \
kemur út á hverjum virkum degi. |
Atisifreíðsla i Aipýðuhúsinu við S
< Hveriisgötu 8 opin frá k!. 9 árd. í
J til kl. 7 síðd. t
. | Skrlfstofc á sama stað opin ki. >
i 9VS—10Va árd. og kl. 8—9 siðd. f
< Slznar: 988 (afgreiðs an) og 1294 |
(skrifstofan).
* Yerðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á í
5 mánuði. Auglýsingarveiðkr.0,15 |
j hver mm. eindálka. ►
J Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan |
< (í sama húsi, sömu simar). f
Fpiðisn Fasgifléa.
Vélbátatitvegurinn i Reykjavík
og togararnir.
Hér í Reykjavík búa nú næst-
um 23 þúsundir manna, og mann-
fjölgundn stígur hröðum fetum
með ári hverju.
Ein aðalfæða fólksins er fisk-
urinn mestallan ársins 'hring.
Notkun nýs fiskjar fer óðuin
vöxt jafnt meðal efnaðra sem fá-
tækra. Notkun saltfiskjar fer
þverrandi, ef ný fiskur er í boði.
Þetta er í raun og veru ekki ó-
eðlilegt, j>ví flestir kjósa pað
bezta, ef - fáánlegt er.
Um margra ára skeið hafa
Reykjavíkurbúar verið fæddir á
nýjum fiski eða jafnvel frá jwi
Reykjavík varð til. Liggja til þess
þær eðlilegu orsakir, að skamt
frá landi er vöi hins bezta fiskjar
til átu mestalt árið. Faxaflói, þessi
mikla gullkista, hefir um margar
aldir verið eftirsóknarverð öllum
fiskimönnum, hverrar þjóðar sem
þeir eru, þó sérstaklega Englend-
ingar og Frakkar auk íslendinga
hafi verið þar tíðastir gestir.
Það, sem sérstaklega hefir rek-
ið útlenda fiskimenn á fiskimið-
in í Faxaflóa, er oft og tiðum
mikið fiskimagn og góður „mark-
aSsfiskur ‘. Islendingar sjálfir hafa
um margar aldir sótt þangað mik-
inn afla og rnikinn auð, oft og
einatt með ófullkomnum tækjum.
Héðan úr Reykjavík hefir á síð-
ustu á;um allfjölmenn stétt manna
stundað veiðar á Faxaflóamiðum,
á smáskipum, opnum árabátum.
Hafa þeir stundað sjósókn á inn-
miðum, hinu svo nefnda „sviði“.
Af!a sinn ha-fa þeir mestmegnis
selt bæjarbúum í „soðið“. tJtvegur
þessi ,er nú að taka verulegum
breytingum. f stað árabátanna eru
komnir smávélbátar, opnir þó.
Með þeim er hægt að sækja
lengra, vera fljótari í ferðum. Ot-
heimta færri menn o. s. frv. Á
síðast liðinni vetrarvertíð gengu
héðan um 20 litlir vé'arbátar, auk
þess nokkur öpin róðrarskip. Erni
fremur munu stunda veiðar
nokkrir yfirþiíjaðir stærri '■ælbát-
ar. Á minni vélabátunum éru 3
—5 menn, á róðrarbátuhum 4—6
menn. Veiðitæki eru með ýmsu
móti, eftir því á hvaða tíma árs-
ins fiskað er, þorskanet, lóð,
handfæri og dragnót. Vertíð hjá
þessum bátum byrjar vanalegast
var frægur danskur stjörnufræð-
ingur, f. 14. dezember 1546, d.
24. okt. 1601. 22. júlí s. 1. var
afhjúpað minnismerki um hann í
Helsingjaborg. Það sýnir hnatt-
mynd og í henni eru um 40
stjörnuljós. Minnismerki þetta er
einstakt í sinni röð um allan
heim. Myndin hér að ofan er af
því.
um miÖjan marz; þó byr.já sum-
ir fyrr, jafnvel i tebrúar. Veiðin
er almennast stunduð óslitið fram
í nóvembermánuð, þegarásjó gef-
ur. Vertíðin s. 1. vetur varð í
góðu meðallagi, og aflaföng héld-
ust .góð fram í miðjan júní. En
þá tók algerlega frá með afla. Or-
söfeina telja fiskimenn þá, að
ensfcir togarar hnöppuýust á mið
þau, sem bezt hafði fiskast á
„sviðinu".
Komu þeir 3—8 í halarófu hver
á eftir öðrum og toguðu svo
nærri landhelgislínunni, sem unt
var. Eitt af þessum skipum hafði
íslenzkan leiðsögumann meðferð-
is, kunnugan öllum beztu miðum;
hinir vissu sér óhætt að sigla í
kjölfar hans, því án þessarar leið-
sögu myndu þeir ekki hætta sér á
þessar slóðir. Það er að eins talið
meðfæri hinna kunnugustu
manna, að stýra skipi með botn-
vörpu á þessum sviðum til þess
að fá fisk. Englendingar hafa
stöðugt verið á þessum slóðum í
alt surnar undir Ieiðsögu þessa
sama manns. Fiskimönnuin hefir
því sárnað þessar aðfarir, og
standa varnarlausir uppi. Fiski-
laust hefir því verið að mestu
leyti í alt sumar á smábátana.
Fjöldi fiskimanna hefir spurt, hvað
til bragðs ætti að taka. Þeim. þyk-
ir starf þeirra manna, sem ger-
ast leiðsögumenn útlendinganna,
alt annað en skemtilegt. Um
vnargra undan farandi ára skeið
hafa gamlir, íslenzkir fiskiformehn
gerst þjónar útiendinga á þessu
sviði. En fiskimenn segja nú, að
einn sé eftir, sem haldi áfram
þessari atvinnu þrátt fyrir beiðni
ýmsra gama'la stéttarbræðra hans.
Maður þessi er Jón Ámasbn f.
skipstjóri. Sennilega eru engiii lög
til, sem banna Islending?un bú-
settum hér að stunda þessa at-
vinnu. En vissulega væri það
manndómslegt af hverjum inn-
lendum manni að gerast ekki
þjónn útlendinga á þessu sviði
Tjónið, sem fiskimenn hafa beð-
ið af þessu, er mjög tilfinnan-
legt. Flestir bátanna urðu að
haetta veiðum, því ekkert fiskað-
ist. Reykjavikurbær sat uppi með
dýran og lítínn fisk. Nokkrir bát-
ar héldu uppi sjóferðum þrátt
fyrir alt, en urðu nú að sækja 17
til 21 sjómílu á mið í staðinn
fyrir um- 5 sjómílur áður. Afla
fengur varð rýr og atvinna upp úr
róðrum sama og engin. Á sama
tíma skófu togarar grunnmiðin og
hirtu það, sem þar var að fá.
Afleiðing er tvenns konar: 1.
Fjölmenn fiskimannastétt, sem er
að reyna að mynda sér sjálfstæða
atvinnu, stendur uppi blíðasta
tíma ársins án þess að fá nokkuð
í aðra hönd. Bátar, sem kostuðu
3—4 þús. krónur, verða að liggja
aðgerðalausir. 2. Ibúa Reykjavík-
ur vantar fisk til neyzlu eða verða
að öðrum kosti að kaupa hann
dýrara verði en ella. Hvort tveggja
nemur stórum upphæðum. Með
þessu framferði er sú hætta á
ferðum, að menn hætti við að
stunda þessa atvinnu, og þessi,
vjsir til sjálfstæðrar fiskimanna-
stéttar leggist niður að meira eða
minna leyti. Knafan um friðun
Faxaflóa verður æ háværari sem
fullkomin björgun í þessu efni.
Hitt er öllum Ijóst, að þungur
röður muni það verða að fá slíku
framgengt.
Friðun Faxaflóa hefir legið fyr-
’ir alþingi, og málið mun hafa ver-
ið í stjómarinnar hendi. Á hvaða
rekspöl það er komið nú, er ekki
kunnugt. Vissuiega mun það taka
langan tjma að sannfæra aðrar
þjóðir um þá nauðsyn. Hins vegar
ar er það hávær krafa smábáta-
fiskimannanna, að engum íslenzk-
um þegni leyfist óátalið að JAiða
útlenda fiskimenn á beztu mið
landsmanna og eyðileggja þar
með atvinnu heillar stéttar að
meira eða minna leyti. Sú krafa
hefir grafið um sig síðustu árin
og hefir aldrei orðið háyærari en
nú eftir aðfarir togaranna í sum-
ar. Hagur bæjarfélagsins er hér í
veði á þessu sviði. Allir bæjarini-
ar hljóta því að styöja smábáta-
fiskimennina í hjnum sanngjörnu
kröfum þeirra,
■ S. Á. ó.
Htxgsjómr æsktilýðsiíis.
Sundrast ský; hverfur þoka.
Rofar til; röðull gægist.:
ljós í austri skín nú skært.
Hvað er að vera hugsjónalaus?
Svarið verður: Gleðisnauður
maður, sjálfum sér og öðrum til
ills.
Sá niaður, sem enga hugsjón
hefir til að berjast fyrir, hlýtur
að lifa gleðisnauðu lífi.
Endurkast hugsjónaleysisins má
sjá, er farið er að athuga ein-
hvern daginn, þegar maður get-
ur ekk|rt gert, eirir hvergi og er
að drepast úr leiðindum.
Þannig hlýtur líf hugsjónaleys-
ingjans að vera, þess manns, er
ekki hefir neina hugsjón til að
láta eitthvað í sölurnar fyrir.
Hann getur ekki einu sinni hugs-
að. En svo er fyrir þakkandi, að
flestir hafa einhverja hugsjón.
Allflestir hafa sérstaka hugsjón
út af fyrir sig. En þá vantar sam-
eiginlega hugsjón, hugsjón, sem
allir geta eignað sér bróðurpart-
inn í, þá hugsjón, er allir gætu
látið líf og þrek fyrir.
Og sú hugsjön ætti að vena
hverjum einasta manni kær. Sér-
staklega þyrfti æskulýðurinn að
eiga sameiginlega hugsjón vegna
þe-ss, að hann er og á að taka við
eftir gömtu kynslóðina. Ef dæma
ætti eftir fjölda hinna ungu
manna, þá má svo heita, að fæst-
ir hafi einhverja verulega löngun
eða hugsjón.
Því er að visu þannig varið, að
ungir menn vilja sérstaklega
verða frægir, en það ætti ekki
eð verða efst á blaði, vegna þess,
að frægðarlöngun er frekasta
eigingirni. Vilji maður vera dygð-
um gæddur, verður að sleppa því
alveg.
Götulífið er orðið eíst a ten-
ingnum. Það verður að fara að
taka í taumana. Það verður að
finna æskulýðnum hugsjónir, ef
hann á ekki að sökkva dýpra.
Æskulýður! Piltar og stúlkur!
Hugsjónir bíða okfear. Við þurf-
um að eins að taka á móti þeim.
Sameiginleg hugsjón bíður eftir
xví, að við tökum hana og breyt-
um henni í veruleika, hugsjón,