Tíminn - 12.08.1960, Blaðsíða 5

I
TPTHrnnf, fBataðagösi iS. 5g6st 19«®.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastióri: Tómas Amason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.l, Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egill Bjarnason Skrifstofur
f Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
Aldrei aftur 1901
Bretar hafa enn bætt við leiðinlegum kafla í nýlendu-
sögu sinni. Með hótunum um ný ofbeldisverk innan fisk-
veiðilandhelgi íslands hafa þeir beygt ístöðulitla ríkis-
stjórn íslands og knúið hana til að taka upp samninga um
„aðstöðu brezkra fiskiskipa á íslandsmiðum“ en vitan-
lega þýðir þetta „aðstöðu brezkra fiskiskipa“ innan 12
mílnanna, því að meðan íslendingar hafa ekki fært fisk-
veiðimörkin lengrá út, þurfa Bretar ekki að ræða neitt
sérstaklega við íslendinga um veiðarnar þar fyrir utan.
Það er líka ljóst af öllum ummælum viðkomandi
ekki við aðrar þjóðir um veiðarnar innan tólf mílna mark-
anna, því að það væri hreint innanríkismál Með því að
nefja viðræður um þær við erlenda aðila, er verið að gefa
undir fótinn um tilslakanir í þeim efnum. Þótt sjálfsagt
sé að verða við öllum sanngjörnum tilmælum útlendinga
um viðræður, eru tilmæli þeirra stundum slík, að hrein-
legast og heiðarlegast er að hafna strax viðræðum um
þau. Þetta gildir vitanlega um allar undanþágur á tólf
mílna fiskveiðilandhelgmni.
Bretar gera sér nú bersýnilega vonir um, að þeir geti
fengið sitt fram líkt og 1901, þegar Danir sömdu fyrir
ísland við Breta um þriggja mílna landhelgi, þrátt fyrir
aldagamlan rétt íslendinga til miklu stærri landhelgi.
Bretar virðast gera sér vonir um, að núv. ríkisstjórn ís-
lands haldi ekki öllu skeleggara á þessu máli en hin
dönsku stjórnarvöld fyrir 60 árum. Að sjálfsögðu dregur
það e]íki úr Bretum að stjórn íslands hefur nú bognað
í'yrir hótunum þeirra og fallizt á samningaviðræður um
þessi mál.
En þótt ríkisstjórn íslands hafi reynzt veik og ístöðu-
lítil í þessu máli, er ekki fullreynt enn. að Bretar fái vilja
sínum framgengt. Þjóðmni er það enn í fersku minni,
hvernig samningurinn frá 1901 var nærri búinn að eyði-
leggja beztu fiskimið hennar. Þjóðin hefur enn tækifæri
til að koma í veg fyrir bað, að nú verði nokkuð svipað
gert og 1901. Ef hún rís nógu öfluglega og einhuga upp
gegn hvers konar undanlátssamningum við Breta. mun
ríkisstjórnin ekki þora að gera slíka samninga, þótt vilja
vantaði ekki til þess. Þótt stjórnin sé hrædd við Breta,
er þó óttinn við íslenzkan almenning meiri, ef hún sér
fram á vaxandi andstöðn hans.
íslenzka þjóðin verður nú að rísa upp. Krafa hennar
verður að vera:
Aldrei aftur 1901. Ekki að gugna fyrir hótunum Breta.
Enga sérsamninga við Breta um landhelgina.
Aðeins með slíkri einbeitni er hægt að vinna sigur í
málinu og tryggja framtíð íslenzkra fiskveiða.
Hótanir Breta
Ein þekktasta frelsishetja Svisslendinga lét þannig
nmmælt: Ef við beygjum okkur fyrir hótun, bjóðum
við nýjum hótunum og ófrelsi heim.
Reynsla smáþjóðanna hefur vissulega staðfest, að
þessi ummæli eru rétt.
Núv. ríkisstjórn íslands kannast þó ekki við þessa
reynslu. Annars myndi hún ekki hafa látið undan hótun-
um Breta.
Þótt kröfur Breta ttl íslendinga séu bæði ranglátar
og skaðlegar íslenzkum hagsmunum. myndi hlutur þeirra
þó skárri, ef þeir hefðu ekki beitt hótunum til að þvinga
fram viðræður um þær.
Þótt ekki væri nema það eitt, nægir það alveg tii þess
að íslendingar hafni kröfunum og sýni þannig að þeir
verði ekki knúðir til undanhalds með hótunum.
---------------------- ERLENT YFIRLÍT----------------------
Menolsj:
CHiNA

HANCI
GvÍf.áf.
SOUTH
visr NÁm
Bylting fallhlífarhersins í Laos
Verulegt áfall fyrir Bandaríkin, ef Laos gerist hlutlaust
FYRIR NOKKRUM dögum
síðan gerði faEMifadeEd hers-
ins í Laos stjórnarbyltingu og
hefur ungur iiðsforingi, sem
var yfirmaður hennar, tekið
völdin í 'bendur sínar. Eitt
fyrsta verk hans var að lýsa
yfir hlutteysi landsins og brott
vísun allra útlendra hermanna
úr Laos, en þar mun einkum
átt við bandaríska herfrœðinga,
er unnu að því að skipuleggja
her Laos.
Ef hin nýja byltingarstjóm
reynist traust í sessi og fram-
fylgir stefnu sinni, er það vei’u
'legur ósigur fyrir Bandaríkin,
ísem hafa lagt fram mikia fjár-
muni tíl að vígbúa herinn í
Laos. Það mun verða Banda-
ríkjamönnum ný áminning
um að treysta í minnkandi mæli
á erlendar herstöðvar og hern-
aðarlegt samstarf við þjóðir,
sem ekki eru því traustari
bandamenn.
Jafnframt því, sem hin nýja
stjórn hefur lýst yfir hlutleysi,
hefur ’hún tilkynnt, að hún
muni taka upp fuUt stjórnmála
samband við Kína og Sovétrík-
in, sem hefur legið niðri að
mestu um skeið, og þiggja fjár-
hagsaðstoð hvaðan, sem hún
væri boðin.
LAOS er gamalt konung-
dæmi, sem kornst undir ný-
lendustjórn Frakka ré‘t fyrir
aldamótin og þeir innlimuðu í
hina stóru nýlendu sína, er
bar nafnið Indó-Kína. Eftir
seinustu lieimsstyrjöld veittu
Frakkar Laos allvíðtæka heima
stjórn. Þegar styrjöldinni í
Indó-Kína lauk, með fulium
ósigri Frakka, varð Laos eitt
þeirra ríkja, er hlaut sjálfstæði
þar. Samkvæmt friðarsamning-
unum, er þá voru gerðir, skyldi
Laos vera hlutlaust um aldur
og ævi, en þetta heit rauf ríkis-
stjórnin þar 1958 og tók upp
nána samvinnu við vesturveld-
in. Rökstuddi hún það einkum
með því, að kommúnistar væru
með undirróðursstarfsemi, sem
beindist gegn sjálfstæði r'íkis-
ins. Bandarí'kjamenn veittu
Laos eftir þetta mikla hernað-
arlega aðstoð og sendi margt
200
.... .. '-ý
/V 1 STATUtC MllEý ,
Som Neuc*
^fíAOS.
'i'/ScfJVí«n3::. . .. ......._
* 1 NOR
Phön/'yi*’

THAILAND
Mvang,
Ubon '
: Ayvdbayo
BongKck
\-J . *'
sm&B Mrn
Uppdráttur, sem sýnir legu Laos.
sérfræðinga þangað til að
þjáifa her landsins. Kommún-
istar svöruðu með því að efna
til uppreisnar í norðurhéruðum
landsins og kom mikið af
skæruliðum þeirra frá Norður-
Vietnam. Að ósk Laosstjórnar
skárust Sameinuðu þjóðirnar í
málið í fyrrasumar og tókst að
koma málum þannig, að lítið
hefur verið barizt þar síðan.
Bandaríkjamenn hafa haldið
áfram af miklu kappi að styrkja
her’inn og nemur fjárhagsaðstoð
sú, sem þeir hafa veitt Laos,
orðið mörgum tugum milljóna
dollara.
í vetur fóru fram þingkosn-
ingar í Laos, og unnu stjórnar-
sinnar mikinn sigur. Frétta-
mönnum kom saman um, að
þær hefðu verið svindl eitt. T.
d.,A fengu stjói'narandstæðingar
ekki nema fjögur atkvæði í því
kjördæmi, þar sem þeir voru
áiitnir eiga mest fylgi.
LAOS er það ríki Indó-Kína,
sem er á mestu frumstigi. Það
er allstórt, um 95 þús. fermílur
að flatarmáli, en hef-ur ekki
nema 1,5 millj. íbúa. Stór hluti
landsins er hulinn frumskógi.
Landbúnaður er aðalatvinnu-
vegurinn. Að nafninu til er
Laos konungdæmi, en konung-
urinn er mjög valdalítill.
Eins og áður segir, er það
verulegur hnekkir fyrir vestur-
veldin og þó einkum Bandarík-
in, ef Laos tekur nú upp hlut-
leysisstefnu og slítur hin sér-
stöku tengsli við vestrið. Við
slíku mátti þó alltaf búast, eins
og framvindan öll er í Asíu.
Hætt er við, að bylting í Laos
geti eitthvað dregizt inn í kosn
ingabaráttuna í Bandarikjun-
um og sjórnarandstæðingar
telji hana eitt dæmi þess, hve
illa stjórnin hafi fylgzt með
málum og hve seinheppileg sú
stefna sé að ætla að treysta
fyrst og fremst á herstöðvar
og hernaðarbandalög í Asíu.
Má í þeim efnum ekki sízt vitna
til greinar um það efni eftir
Walter Lippmann, sem birtist
fyr'ir nokkru hér í blaðinu.
Þ. Þ.
/
/
‘/
/
/
/
/
/
/
/
/
‘/
‘/
/
/
/
/
/
‘/
/
/
‘/
/
/
‘/
/
/
‘/
‘/
/
‘/
/
‘/
‘/
‘/
‘/
‘/
/
/
‘/
‘/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
‘/
/
/
‘/
/
/
/
’/
‘/
/
‘/
‘/
‘/
‘/
‘/
/
/
‘/
/
)
Efnahagsþróunin í löndum Mið-
og Suður-Ameríku var enn einu
sinni mjög hægfara árið 1959, seg-
ir í nýútkominni ársskýrslu Efna-
hagsnefndar S.Þ. fyrir Mið og
Suður-Ameríku (ECLA). Þróunin,
sem hófst árið 1955, hefur þannig
haldið áfram, með stuttu hléi árið
1957, með þeim árangri að spenn-
an á efnahags- og félagsmálasvið-
inu hefur aukizt, en ekki minnkað.
Efnahagsþróunin í Mið og Suð-
ur-Ameríku á árunum 1955—59
var aðeins örlitlu broti örari en
fól'ksfjölgunin, og með tilliti til
framleiðslu , á hvern íbúa hefur
aukningin minnkað úr 3,6 og 1,8
af hundraði árin 1955 og 1956 nið-
ur í 1,3 og 0,3 af hundraði árin
1958 og 1959. Við þetta bætist að
verð á útflutningsvörum þessara
landa hefur lækkað.
Árið 1959 einkenndist efnahags-
þróunin á svæðinu í heild — og
einnig í flestum hinna einstöku
ríkja — af síversnandi kjörum í
vöruskiptaverzluninni við útlönd
og minnkandi landbúnaðarfram-
leiðslu á hvern íbúa. f báðum til-
fellum kom tli greina staðreyndir,
Hæg efnahagsþróun
í Suður-Afríku 1959
Aðalorsökin er síversnandi kjör í vöruskipta-
verzlun vfö útlönd
sem gera baráttuna við dýrtíðina I ur allt frá stríðslokum verið sú
mjög erfiða. Landbúnaðarfram- atvinnugrein, sem örast hefur þró-
leiðslan árið 1959 var á öllu svæð- j atz í Mið- og Suður-Ameríku.
inu aðeins 1,9 af hundraði meiri Sama máli gegndi um síðasta ár.
en árið 1958 Framleiðslan fyrir Argentína ein var undantekning,
heimamarkað jókst um 1,7 af j og var þar um að kenna langvinn-
hundraði og útflutningsframleiðsl- j um vinnudeilum. Þær iðnaðar-
an um 2,6 af hundraði, þannig að greinar, sem örast hafa þróazt,
framleiðslan á hvern íbúa var eru framleiðsla olíu, stáls, trjá-
næstum 1 af hundraði minni en kvoðu, pappírs, málmiðnaðurinn
árið áður. og loks bílaiðnaður í Argentínu
í iðnaðinum er hins vegar ann- og Brazilíu. (Frá Upplýsingaþjón-
að uppi á teningnum, en hann hef- ustu S.Þ. í Khöfn).