Tíminn - 14.09.1960, Qupperneq 2

2
T f MIN N, miðvikudaginn 14. september 1960.
Tíunda ferð Hreyfilsbíl-
stjóra með berklaveika
Það er íiú orSin föst venja
Hreyfilsbílstjóra að bjóða vist
mönnum frá Reykjalundi og
Vífilsstöðum í ferðalag á
hverju sumri. í gær fóru þeir
Hreyfilsmenn á 26 bílum með
rúml. 100 manns trá þessum
sfofnunum inn í Þjórsárdal og
cr það í tiunda sinn að þeir
bjóða þessu fólki í ferðalag.
Lagt var af stað frá Vífilsstöð-
um og ReyKÍalundi um kl. 1,30 og
staðnæmdist bílaflotinn hjá Geit-
hílsi. Síðan var haldið austuryfir
fjall og sem leið liggur inn í
Fáskrúðsfirði, 12. sept. —
Almennur borgarafundur var
haldinn að Búðum í Fáskrúðs-
firði fyrra sunnudag og rætt
um landhelgismálið. Fram-
sögumaður var Lúðvík Jóseps-
son. Á fundinum var sam-
þykkt svofelld tillaga:
Almennur fundur haldinn
að Búðum í Fáskrúðsfirði 4.
sept. 1960, um landhelgismál
ið mótmælir eindregið þeirri
ákvörðun ríkisstjómarinnar
að ganga til samnjnga við
Breta um fiskveiðilandhelgi
íslands. Fundurinn telur að
Alþingi og þjóðin hafi mótað
þá stefnu í landhelgismálinu
að samningar við einstakar
þjóðir um málið komi ekki
til greina og að frávik frá 12
Sauðárkióki, 13 sept. —
S. 1. sunnudag var afhjúpaður
minnisvarðl um Jósef J.
Björnsson fyrsta skólastjóra
Hólaskóla, en hann var um
aratugi ýmist skóiastjóri eða
yfirkennari bændaskólans,
vinsæll kennari og stjórnandi
og afburðamaður á mörgum
sviðum.
í fyrra voru liðin hundrað ár
frá fæðingu hans, og ákváðu þá
gamlir nemendur og vinir hans að
reisa honum minnisvarða. Hann
var síðan afhjúpaður með hátíð-
legri athöfn á sunnudaginn var.
Athöfn úti
Athöfnin hófst -með guðsþjón-
ustu í Hóladómkirkju, séra Björn
Björnsson dómprófastur messaði.
Kirkjukór Hólasóknar söng undir
stjórn Friðbjörns Traustasonar.
Eftir1 messu var gengið að leiði
Jósefs, og lagður á það blómsveig-
ur. Þá athöfn framkvæmdi Gunnar
Arnason, skrifstofustjóri hjá Bún-
aðarfélagi íslands, og flutti um
ieið þakkarorð fyrrverandi nem-
Þjórsárdal, en vistmenn höfðu
Sjálfir ósKað eftir að fara þangað.
Ekki þarf að orðlengja það að
þeir sem íarið hafa í þessar ferðir
með þeim Hreyfilsmönnum á und-
anförnum áium, hafa haft af því
mikla gleði. Þá er óhætt að full-
yrða . að bilsíjórarnir sjálfir hafi
notið þess að gera þessu fólki
dagamun.
Farið heiur verið í slíkar ferðir
á allt að 60 bílum þegar þátttaka
hefur verið sem mest.
Þá hafa nokkur fyrirtæki gefið
sælgæti til þessarar skemmtiferð-
ar og eru þau þessi:
Kexverss/niðjan Frón, Súkku-
laðiverksmiðjan Linda, Akureyri,
mílna fiskveiSilögsögu allt um
hverfis landið án undantekn
ingar komi ekki til greina. —
Fundurinn vill mótmæla sér-
staklega öllum tillögum um
að veita sérstakar undanþág-
ur frá 12 mílna landhelginni
vig Austur- og Norðurland og
skorar á alla aðila j þessum
landsfjórðungum að mynda
með sér öflug samtök til að
koma í veg fyrir slika samn
inga.
Fundurinn var fjölmennur
og var tillagan samþykkt í
einu hljóði. Á fundinum kom
einnig fram tillaga um und
irskriftasöfnun undir tillög-
una, og hafa nú 200 manns
ritað nöfn sín undir hana,
en þag er um 65% kjósenda
í Fáskrúðsirði. S.Ó.
enda Jósefs. Þá var far'ið að hin-
um nýja minnisvarða, en hann
stendur þar sem áður var hið
forna biskupshús, en í því húsi
var skólinn fyrstu árin, og þar
rakti Pétur Jónsson tildrögin að
byggingu minnisvar'ðans. Þá var
einnig lesið þakkar- og kveðju-
skeyti frá frú Hildi Björnsdóttur,
ekkju Jósefs, en hún gat ekki ver-
ið viðstödd vegna sjúkleika. Gísli
Kristjánsson, ritstjóri, flutti ræðu,
og loks afhjúpaði Jósef Hólmjárns-
son, sonarsonur Jósefs Björns-
sonar', minnisvarðann.
Athöfn inni
Vegna veðurs var síðan gengið
til leikfimissals Hólaskóla, og þar
fluttu ræður Gísli Kristjánsson,
Gísli Magnússon, bóndi, Eyhildar-
holti, en Kristjári Rarlsson, skóla-
stjóri á Hólum, þakkaði þann sóma
sem staðnum var sýndur. Einar J.
Reynis, gjaldkeri Tryggingatofn-
unar ríkisins og sonur Jósefs, þakk
aði fyrir hönd ættingja og venzla-
manna. Pétur Jónsson stjórnaði
samkomunni.
Að lokum var sameiginleg kaffi-
drykkja í boði skólastjórahjónanna
(Framhald á 15. siðuy
Sælgætis- eg efnagerðin Freyja,
Brjóstsykuisgerðin Nói, Sælgætis-
gerðin Opai, Ölgerðin Egill Skalla-
grimsson, Öl- og gosdrykkjagerðin
Sanitas, Sælgætisgerðin Póló.
Kirkjuvígsla
á Dalvík
Dalvík, 12. sept. í gær var
v-jgð ný kirkja í Dalvík við há-
tíðlega athöfn, sem hófst kl.
eitt. Biskupinn yfir íslandi
herra Sigurbjörn Einarsson,
vigði kirkjuna en sóknarprest
urinn séra Stefán Snævarr
prédikaði. Þá fór fram altaris-
ganga. Kirkjukór Dalvíkur
söng undir stjórn Gests Hjör-
leifssonar.
Kirkjugestir voru svo margir
sem kirkjan rúmaði.
Kirkjunjii hafa horizt margar
höfðinglegar gjafir fyrr og síðar,
bæði peningar og góðir gripir.
Að vígslu lokinni bauð sóknar-
ncfnd kirkjugestum til kaffi-
dvykkju í harnaskólanum. Voru
þar haldnar margar ræður,
Kl. 6 síðdegis var barnaguðs-
þjónusta í kirkjunni og talaði þá
biskupinn við börnin.
Kirkjan liefur verið í smíðum í
sjö ár en cr nú að fullu frágengin
uran sem :nnan. Kirkjan rúmar
um þrjú hur.druð manns í sæti.
Eyggingarkostnaður mun vera
oi-ðlnn um 1700 þúsund krónur.
Evggingamaistari var Jón Stefáns-
son, Dalvík. P.J.
1223
árekstrar
Árekstrar í Reykjavik frá ára-
mótum eru orðnlr 1223 talsins,
sem er talsvert minna en var
1 fyrra. Þá voru árekstrar 1270 á
sama tfma, Ekki erþó haegt að
bera þessi tvö sumur saman, þar
er f sumar hefur veðráttan verið
óvenju hagstæð en f fyrra hins
vegar rigningasumar. Hefur þeg-
ar siglð á ógæfuhliðina varðandi
árekstra í rignlngum þelm, sem
staðið hafa undanfarna daga, og
þeir aukizt talsvert. —h
Silfurbrama
(Framh. af 16. síðu).
Meðal annars sem Þor-
, steinn Víglundsson hafði í |
fórum sinum var hafkóng- j
ur, hinn stærsti sem fundist
hefur hér við land. Er hann
20,6 cm. að lengd. Hafkóng-
urinn kom í humamót Vest
mannaeyjabáts en formað-
ur hans er Sigurgeir Ólafs-
son. Annan haffeóng hafði
Þorsteinn með sér en Sá var
„aðeins“ 16 cm. á lengd.
í náttúrugripasafni skólans
er margt góðra gripa og er
haldin opinber sýning á safn
inu vor hvert. Um 1000 manns
sækja þá v'j'ijulega sýning-
una.
I Lán til námsmanna
j (Framh. af 16. síðu).
glöggt fram að mikil þörf er
fyriT heildarsamtök íslenzkra
námsmanna erlendis, sem
haft gætu forgöngu um kjara
baráttu þeirra og önnur mál
sem stúdenta erlendis varða.
Þó kom þar að lokum að kall
aður var saman almennur
fundur stúdenta sem nám
stunda við erlenda háskóla.
Stóð fundurinn í siðustu
viku, — þótt þá væri að vlsu
margt námsmanna þegar far
ið utan. Var fundurinn fjöl-
sóttur og mikill einhugur
með fundarmönnum um að
róttækra aðgerða væri þörf
ef ekki ætti að draga mjög
úr utanförum islenzkra náms
manna á næstunni. Og öllum
ber vist saman um að íslend
ingum er hin mesta nauðsyn
að geta aflað sér menntunar
erlendis, ekki sízt á þelrri
tækniöld sem nú stendur.
Stóraukln lón og
ctyrkir nauSsyn
Fundurinn gerði i einu
hljóði samþykkt sem beint er
til menntamálaráðherra og
ríkisstjómarinnar. Rituðu um
50 fundarmenn nöfn sin und
ir samþykktina, og hafa þeir
allir að undanförnu stundað
nám erlendls, i flestum þeim
löndum sem íslendingar
sækja til háskólanáms. Sam
þykktin er á þessa leið:
„Við undirrituð, sem öll
stundum nám við háskóla
erlendis, leyfum okkur að
beina eftirfarandi til hæst-
vírts menntamáláráðherra
og ríkiss'tjórnarinnar:
íslendinsum er það aug-
Ijós nauðsyn að geta sótt
menntun sina til annarra
la.nda, þcmgað sem hag-
kvœmast er i hverri grein,
enda ekki kostur á alhliða
háskólanámí hér heima. —
Hingað til hafa islenzkir
námsmenn notið þeirrar sér
stöðu að geta kostað sig að
miklu leyti sjálfir til náms
ins með 3—4 mándða sumar
vinnu, þegar á móti komu
styrkir og lán Menntamála-
ráðS.
Eftir efnahagsráðstafanir
ríkisstjórnarinnar s.l. vetur
er þetta geröreytt. Verð
gjaldeyrls til námsm. hef-
ur hækkað um 70—80%, þar
við bœtist stóraukinn ferða
kostnaður og vaxandi dýr-
tíð í landinu, en kaupgja.ld
helzt óbreytt að kalla. Auk
þessa. munu fœstír náms-
menn njóta góðs af þeim
gagnráðstöfunum, sem \ega
skyldu upp á móti kjara-
rýrnun almennlngs. Má
telja. að námsko&tnaður er-
lendis hafi tvöfaldazt, og
kemur sú hœkkun fyrst
fram með fullum þunga nú
i haust.
Af þessum sökum virðist
blasa við, að margir stúd-
entar hljóti að hverfa heim
frá námi hálfnuðu eða ó-
loknu, en sárafáir sjái sér
fœrt að hefja nám hér eftir.
Ekkert hefur komið fram a.f
opihberri hálfu um aðgerð-
ir til að sporna gegn þessari
þróun.
Það er eðlileg krafa náms
manna erlendis, að þeim
verði gert kleift að stunda
nám sitt hér eftir sem hing
að til og stjórnarvöld lands-
íns geri þegar ráðstafanir
til að svo megi verða. Virðist
nauðsynlegt að opinbert
lánsfé og stýrkir verði aukn
ir svo að nemi tveimur
þriðju hlutum námskostn-
aðar i hverju landi.
Við unðArrituð mœlumst
til þess að hœstv. mennta-
málaráðherra og rikisstórn
geri híð fyrsta grein fyrir
afstöðu sinni til þessa
máls.“
Fundur f kvöld
Allmiklar umræður urðu
á fundinum, og var bent á
ýmis atriði sem námsmönn-
um erlendis er nauðsyn að
ræða við yfirvöld mennta-
mála. Einkum var gagnrýni
beint að Menntamálaráði
fyrir hinn nýja hátt sem tek
in var upp um úthlutun lána
og styrkja í vor, þar sem
stefnt er að því að binda
styrkinn vig eina upphæð án
tillits til námskostnaðar i
hverju landi. Þá hefur á
stundum orðið óhæfilegur
dráttur á ag lán og styrkir
kæmu til útborgunar, en slíkt
veldur námsmönnum ,að sjálf
sögðu miklum erfiðleikum.
Fundarmönnum kom saman
um að það væri meginatriði
að opinber lán til náms-
manna yrðu stóraukin. Sé
ekki unnt að halda þeirri sér
stöðu sem drepið var á í sam
þykktinni, að menn geti unn
ið að verulegu leyti fyrir sér
í sumarleyfi, hljóti hið opin
bera ag tryggja mönnum hag
stætt lánsfé. Bankalán munu
vera flestum ofviða með nú-
gildandi vöxtum, og fæstir
eiga svo auðuga að, að þeir
geti kostað sii til náms með
tilstyrk ættingja einna. Þá
var bent á sívaxandi fargjöld
sem verða æ hærri liður í
námskostnaði erlendis og enn
fleiri atriði þar sem lagfær-
ingar er þörf. Var kjörin á
fundinum þriggja. manna
nefnd til að ganga á fund
menntamálaráðh. með sam-
þykkt fundarins og ræða við
hann önnur mál sem þar
höfðu komið fram. Samþykkt
var að annar fundur skyldi
haldinn að viku liðinni og þar
skýrt frá uxirtektum ráð-
herra. Sá fundur stendur 1
kvöld, og eru stúdentar hvatt
ir til að fjölmenna, bæði þeir
sem þegar eru komnir áleið-
is við nám og eins nýstúdent
ar sem hyggjast fara utan á
næstunni. —ó.
Héraðsmót Framsóknarmanna
í Rangárvallasýslu
Héraðshátíð Framsóknarmanna í Rangárvallasýslu verð-
ur haldið í hinu nýja og glæsileg? félagsheimili Hvoli,
Hvolsvelli, laugardaginn 17. sept. n. k. og hefst k. 9
síðd. — Fjölbreytt dagskrá. Nánar auglýst síðar.
Mótmæla uiidanslætti
í landhelgismálinu
Minnisvarði af-
hjiípaður að Hólum