Alþýðublaðið - 13.10.1927, Blaðsíða 2
2
A L ÍÞ V ±) u B L A íji Ð
alþýðublaösð:
kemur út á hverjum virkum degi. |
Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við {
Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd. ►
til kl. 7 síðd. f
S&rifstofa á sama stað opin kl.
ö1/^— 10^/j árd. og kl. 8—9 siðd.
Simar: 988 (aígreiðsian) og 1294
(skrifstofan).
Verðiag: Áskriitarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
} Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
jj (í sama húsi, sömu simar).
»1
„Morgunb]aðið“ fef á stúfana
11. þ. m. með tilraun til að reyna
að hrekja svar mitt í Alþbl. 5.
þ. m. við skrifum þess 2. október.
Enda þótt blaðið sé hér að reyna
að blása upp mál, sem það ekkert
skilur i eða þekkir út í, gerir það
mér greiða með skrifum sínum
með því að gefa mér tilefni til að
svara stærstu fjarstæðunum og
um leið að minnast á eitt og ann-
að, er snertir þetta mál, en annars
ef til vill hefði dregist að láta
koma fram í dagsljósið.
„Mgbl.“ spyr, hvernig ég hafi
farið að reikna mismun þánn, er
það kallar „tap sjómanna fyrir
þrákeikni mína“. Mér þótti tala
„Mgbl.“ lygileg og reiknaði því
sjálfur mismuninn. Aflahæðina af
hverju skipi hafði blaðið auglýst.
Atvinnnutímann og mannfjölda sá
ég í skipshafnaskránum. Dæmið
var mjög einfalt. Samanburður
inn er gerður á milli 180 kr. mán-
aöarkaups, 5 aura aukaþóknunar
með ókeypis fæði og þess, sem
varð að samningum. Rétta upp
hæðin er sú, er ég gat um í fyrri.
grein minni, svo að ,,Mgbl.“ get-
ur strikað út í næsta blaði kr.
3000,00*). Valtý eða ,,Kjartansson“
er velkomið að líta inn í skrif-
stofu Sjómannafélagsins og sann
prófa, hvort minn útreikningur er
ekki rétlur, og þar með að Iesa
upp og læra betur reikning með
„margs konar tölum“.
Næst segir blaðið, að ég fari
með vísvitandi blekkingar, þar
sem ég geti ekki um síðasta tilboð
útgerðarmanna, sem bréfið hljóð-
ar um. Ég hefi einmitt tekið það
með, þar sem útreikningurinn er
byggður á því tilboði. Tilboð
þetta var ölium sjómönnum
kunnugt; það var rætt á fundi
26. júní með skipshöinum þeim,
er á togurunum voru. Þar var þvi
hafnað í einu hljóði sökum þess,
að eftir því lækkabi mánaðarkaup-
ið um kr. 31,50 á mánuði, og í
öðru lagi, að tiiboðið var úr-
slitaboð (ultimatum), sem átti að
'kúga vilja og sjállstæðisviðleitni
sjómanna um að fá kröfum sínum
*) FæQi 106 manna i 2 mánuði er
ekki kr. 3000,00,|heldur kr. 24000,00,
ef fæðið er reiknað kr 2 50 á dag.
Sýnir þetta ráðvendni „Mgbl “ ípess-
um úlreikningum sínum.
framgengt. Tilboðið var spreng-
ingartilraun á samtök þeirra. Ot-
gerðarmenn höfðu að eins sinn
hag fyrir augum jneð áminstu til-
!boði og vildu þvj að eins knýja
það iram. Með því æt.uðu þeir að
ráða og fyrirskipa, hvaða kaup
skyldi gilda, og sjómenn áttu að
taka við með væntanlegri undir-
geíni.
Næsta atriði blaðsins eru hafn-
firzku togararnir og hin góÖa at-
tinria sjóniannanna þar, og vill
láta líta svo út, sem sá sam-
anburður verði ekki mér hagstæð-
ur. Blaðið mæiist til, að ég reikni
út hlutina á hinum togurunuui.
Með n.eitu ánægju skal ég verða
við þeirri beiðni. Hafnfirzku tog-
ararnir tveir höfðu fyrir fram á-
kveðna söiu á afla sjnum, alt að 16
kr. hvert síldarmál. Sjómenn þar
gátu fyrir fram reiknað út atvinnu
sína með meðalafla, og áhættan
uar lítii, miðað við það kaup
gjald, sem hægt var að fá. Þeir
vildu því heldur taka hlutinn
MeðalafliKveldúlfstog-
aranna fimm er:
7940 mál á 8,00 kr. 63520,00
V" aflans samkvæmt
skriflegu tilboði —
Skiftist i 23 hluti sam-
kvæmt sama tiiboði —
Fæði manns2,50 á dag
í 80 daga, sem er
meðalatvinnutími
á þessum skipum —
Nettóhlutur kr.
Meðálhlutur á
21173,33
920.58
200,00
720.58
umræddum 11
togurum myndi hafa orðið með 8
kr. verði, sem var samningsskil-
yrði, kr. 716,17 að frá dregnu fæði
i 7q daga, sem er meðal-atvinnu-
tími, ef allir toetararnir eru teknir.
MeÖal-atvinna á „Kveldú!fs“-
togurunum effir gildandi samn-
ingi varð kr. 805,24, svo að hagn-
aður hvers háseta á samningnum,
miðað við hlut, eru tæpar kr.
85,00. Ef gengið hefði verið út frá
góðu meðalári með aílabrögð
sainkvæmt áætiun útgerðarmanna,
5000 mál, þá h-efði hiuturinn t. d.
á „Kveldúlfs“-togurunum orðið
að frá dregnu fæði kr. 229,00.
„Mgbl.“ verður að skilja það, að
ekki er sama, hvaða verð hásetar
fá fyrir afiann, þegar um hlut er
að ræða, — verð, sem búið er til
fyrir neðan sannvirði, að eins
til þess að þrýsta niður kaupi
sjómanna.
„Mgbi." talar um jafnaðarsteínu
i sambandi við þenna ráðningar-
máta. En því er það að íala um
úsnöru í hengds manns húsi“, sem
eklri veit, hvað jafnaðarstefna er,
•i»g vill ekki-vita?
Enginn jafnaðarmaður getur
verib með þeirri stefnu atvinnu-
rekendanna að skella allri á-
'nætlunni á verkalýðinn, þegar
lítil eóa engin arðsvon er í þeiitra
augum, en skamta svo lítilfjörlegt
og sem allra minst kaup, þegar
hagnaðarvonin er mest. Þetta er
sli jafnaðarsteína, sem ,,Mgol.“
vill relia fyrir hönd sinna kæru
út.egsmanna. Um hagsmuni verka-
iýð.-ins er ekki verið að hugsa þá.
Þá vill „Mgbl.“ rengja, að boð
þstu, er ég nefni sniánarboð, haíi
komið fram. En það voru þau
boð, sem útgerðarmenn ætluðu
að pína fram og neyttu allra
bragða til.
Skipshafnir voru kallaðar á
tundi útgerðarmanna. og mjög að
þeim lagt að taka tilboðum þeim
er fyrir Iágu; fæði var þá ekki
með. Tiiboðin voru gylt eftir
föngum, en barlómur og harma-
‘kvein yfir örðugleikum útgerðar-
innar hins vegar Síldveiðaútgerð-
in átti eingöngu að vera rekin
fyrir þá o. s. frv. Einstöku mönn-
um var jafnvel ógnað með missi
stöðu sinnar á skipinu, ef þeir
héldu áfra'.n þvermóðsku sinni;
nógir voru til í skarðið, sögðu
þeir. En ekkert dugði. Sjómenn
vissu, hvaö það var, sem þeir
viidu. Kraian var; Múnadarkuiipia
mátti ekki lœkka.
Til .sönnnunar því, að boð þessi
komu fram, er hér vottorð þeirra
tveggja manna, sem- unnu með
mér að samningagerðinni:
Við undirritaðir fulltrúar, kjörn-
ir af Sjómannafélagi Reykjavíktir
og Sjómannafélagi Hafnarfjarðar
til að semja við útgerðarmenn um
kaupgreiðslur á togurum á síld-
veiðum 1927, vottum, að á þeim
íundum, sem við mættum meÖ út-
gerðarmönnum dagana 10. og 13.
júní, kom frá þeirra hendi að eins
barlómssöngur yfir því, að þeir
gætu ekki greitt nema mjög lágt
kaup. Engin ákveðin tilboð feng-
ust, en kröfðust hins vegar af
okkur, að við hefðura fult umboð
til að útkljá samninga. Á fundi,
er við héldum með þeim 16.. júní,
konru þeir með tilboð, er þeir
nefna sitt ýtrasta boð, er var;
kr. 180,00 mánaðarkaup, 5 aura
ágóðapóknun af tunnu eÖa máli;
hásetar áttu að fæða sig sjálfir.
Kaup matsveina og kyndara lækki
hlutfalislega.. Eða 30o/0 af afla
skips, er skiftist í 23 staði minst,-
Verð síidarinnar sé 8 kr. mál í
bræðslu og 12 kr. í söltun. Mat-
.sveinar fái hiut, kyndarar sömu-
Ieiðis. Á fundi, sem við héldum
með þeim 23. júní, buðu þeir kr.
200,00 á mánuði og 5 aura auka-
þóknun af máli. Hásetar fæði sig
sjálíir. Matsveinar og kyndarar
lækki hlutfallsiega og fæði sig
einnig. Tilboð þessi voru öll
munnleg. Voru þau öii rædd með-
al sjómanna, er hlut áttu að máli,
og einróiT.a hafnað.
Rósinkranz Á. ivarsson.
Björn Jóhannesson.
Annars skýtur nokkuð skökku
við hjá „Mgbl.“ að vera að tala
um tap sjómanná, biaði, sem si
og æ hamast eins og naut í flagi,
hvenær sem sjóménn og annar
verkalýður gerir kröfu til kaups.
Ég minnist ekki þess, að nokkurn
'tíma haíi í. því biaði undir nú ver-
andi ritstjótn staðið eitt orð til
stuðnings kaupkröfu sjómanna og
verkaípanna. Ailar kröfur eru hjá
því „heimtufrekja“, „æsingar“, „ó-
svifni‘“ o.. s. frv. Helclur skýtur
það skökku við hjá blaðinu að
tala um, að útgerðarmenn græði
á samningum sjómanna. Útgerð-
armenn eða fulltrúar þeirra eiga
vísvitandi að bjóða miklu betri
kjör en þegin eru. Með því er
blaðið að gefa þeim vinum sínum
iöðrung, — gefur það í skyn, að
þeir hafi viljað láta útgerðina tapa
því, sem ég á að hafa látið sjó-
mennina tapa. En nú ætla ég að
bera hönd íyrir höfuð þeirra með
því að segja það eitt um þá, að
| þeir ætluðu að tryggja sig og
útgerðina með minni kaúpgreiðsl-
um, með lágu kaupi og hærri
aukaþóknun, en gátu ekki reiknað
út örlæii náttúrunnar í þetta sinn.
Og að iokum segir blaóið; Kaupið
hefir ekki verið ávalt hið sama á
síldvéiðum og þorskveiðum. Dæmi
tekur það frá 1924. En þá stóð
þannig á, að dýrtjð var vaxandi
að miklum mun. SíldveiÖakaupið
varð þá 250,00 á mánuði. En
kaupgjald á botnvörpuveiðum
hækknði þá um haustið upp í kr.
260,00 á mánuði. Ástæður eru ekki
sambærilegar þá og nú.
Nú hefi ég svarað stærstu rang-
færslunum og vitieysunum hjá
„Mgbl.“; hinum smærri hleyp ég
Jram hjá. Enginn endist til að
elta ólar við slíkt..
Nú vil ég biðja ritstjórana að
svara tveimur spurnimgum:
1. Hvenær hefir biaðið lagt sjo-
mönnum lið í kaup- og lífs-bar-
áttu sinni ?
2. Hvenær hafa útgerðarmenn
'togaranna boðið sjómönnum önn-
ur boð í kaupþrætum en þau,
sem hafa miðað að því að tryggja
sér sem mestan hagnað af útgerð-
innni?
‘Vonast ég til, að ritstjórarmr
svari þessu með sjnum alkunna
skýrleik.
S. A. Ó.
Khöfn, FB„ 12. okt.
Hervaldseinráðurinn á Spánz set-
ur upp þingstjórnargrímu.
Frá Beriín er símað: Rivera, ein-
ræðisherra á Spáni hefir kaliað
saman ráðgefandi þing. Var það
éett i gær og á að starfa tii árs-
ins 1930. Eitt hlutverk þess verð-
ur að undirbúa stjórnarfarslög.
Fiestir þingmennirnir eru kosnir
af stjórninni, og telja menn yfir-
leitt vafasamt, að þing þetta muni
áorka miklu tii umbóta.
Blaðafregnum afneitað.
Frá Parjs er símað: Rivera neit-
ar því að hafa sagt það, Sem
hann var talinn hafa sagt viðvíkj-
andi því, er hann og Chamberlain
ræddu um á Mailorca-fundinum.
Stúlka legst enn yfir Ermarsund.
Frá Lundúnum er símað: Brezk
stúlka, Miss McLennan, hefir synt
yfir Ermarsund.