Alþýðublaðið - 18.10.1927, Blaðsíða 2

2
AL>ÝÐUBLAÐI ©
fiéðar vSriír! Gott verö!
Tækifæriskanp.
Seljum péssa viku kvensilkisokka með sérstaklega.
iágu verði.
Guðjón Einarsson.
Sími 1896. ■ Laugavegi 5.
Ulþýðubmðíí f
< kemur út á hverjum virkum degi. t
! Afjgreiðsla i Alpýðuhúsinu við f
Hverfisgötu S opin frá kl. 9 árd. í
til kl. 7 siðd.
Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
91/*—10'/g árd. og kl. 8—9 síðd. ;
• Simar: 988 (afgreiðsían) og 1294 ;
! (skrifstofan).
< Verðlag: Áskriftaiverð kr. 1,50 á ;
! mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 :
hver mm, eindálka.
! Prentsmiðja: Alpvðuprentsmiðjan :
; (í saina húsi, sömu simar).
Uptoit Sinelalr
Ofi anðvaldið i Banda>
Fíkjnnum.
I.
Ef taiiö berst að því, hVer muni
vera mestur merkismaður síðustu
aida, jiá má búast vjð, að sum-
ttm mönnum, sem lært hafa sögu-
hrafl með álíka skilningi og páfa-
gaukur margföldunartöflu, detti
fyrst i hug Napólecn eða ejnhver
annar þvílíkur blóðhundur og
mannaslátrari. Það er því góðra
gjalda vert, að sögufræðsla sé
veitt um hin raunverulegu mikil-
menni, sem berjast með afli and-
ans fyrir meiri menningu og far-
sæld jarðarbúa. í „Skírni" í ár
er grein eftir Eínar Hjörleifsson
Kvaran rithöfund um ágætasta
ritíork Vesturhe/ms, a. m. k. á
v’orum dögum, mann, sem veit,
hvað hann vill, og berst ötrauður
og hlilðarlaust fyrir rétti alþýð-
unnar gegn þrælkun og svívirð,-
ingum dol aravaldsins. Það er vel,
að það tímaritið, sem ætlað er
sð skipa tignarsæti í íslénzkum
bókmentum, flytji slík liíandi
íræði eins og lýsinguna á bar-
iáttu Sinclairs við argasta fjanda
mennirtgarihnar á vorum dögum,
suðvalds-mútu-hringana, og ef
slíku he.Idur áfram, ætti félags-
manriátala Bókmentafélagsins að
margfaldast á skömmum tíma.
„Hvergi er spámaður minha
metinn en í iandi smu,“ sagði
Kristur. Auðvalds-„fræð;rit“
Eandaríkjanna forðast að nefna
Upton Sincla'r á nafn. Hann „er
jafnvel ekki nefndur í Banda-
ríkja-skrá þeirri yfix þekta menn,-
sem nefnd er „Who is who,“ né
í vjðbæti þeim við Encyclopedia
Britannica, sem gefin heíir verið
Út í Eandaríkjunum." Blöðin eru
flest í k!óm auðvaldsins. Þau eru
heldur ekki vön að minnast á
þenna snjalia andstæðing hús-
bónda þeirra, Mammons, nema til
þess að svívirða hann, og frétta-
stofa, sem símaði um700blöðum
„sannleikann" af nýjustu viðburð-
■am, sendi ]>eim þá írétt, þegar Sin-
clair stóð í baráttu fyrir því, að
ekki værj farið með námumenn
Kockefellers eins og verst var far-
ið með eignarþræia á fyrri tím-
um, ,,að frú Sinclair hefði verið
hneppt í íangelsi fyiir óspektir
á strætum úti. Fyrir þessa lyga-
sögu gerði íaðir fróar.nnar hana
arflausa, —og Sindair tókst ekki
að fá dóm yfjr fréttastofunni."
Dómsvaldið þar vestra er oft þef-
víst á vilja dollaravaldsins. Ful-
ier komst lengst, .en smærri sarh-
lckur voru til áður.
Frá því er sagt í grein E. H.
Kv„ að þegar Upton Sinclair var
sð kynna sér ástandið í kola-
námunum í Colorado, sem Roc-
kefeller átti, áður en hann skrif-
aði „Kola konung" (sem fýrir
nokkrum árum var þýddur á ís-
lenzku og kom út i Alþýðublað-
!nu), þá stóð yfir verkfall i náhi-
unum. „Námamenn höfðust við í
tjöldum með fjölskyldur sínar. Á-
rás hafði verið gerð á þá; þeir
höíðu ver;ð barðir, og iíka hafði
verið skotið á þá. Þar á eftir
haíöj vcrið gero skothríð á þú
rr.sð véltyssum; tjöld þejrra höfðu
verjð brend, og þrjár konur þeirra
og fjórtán börn höfðu týnt lífinu.
Blödin gátu ekki um pessi tíc-
indi.*)“
I grein E. H. Kv. er frásögn
um baráttu þá, er Upton Sinclair
háði við auðvaldið, þegar hann
skrjfaði „Á refilstigum", hina
frægu árás sína á kúgun og sví-
virðingar slátrunar- og kjöt-hring-
anna miklu nálægt Chicago. Sú
bók er til á íslenzku, og getur
sá maður ekki talist fylgjast með
í því, er merkast er í bókment-
unum, sem ekki hefir lesið þá
bók. En oriitt ætlaði að reynast
að koma henni út í fyrstu. Það
tókst þó að iokum cægna óbilandi
dugnaðar Sinclairs, og deilurnar
um hana og lygarnar til varnar
niðursnð'uhringunum urðu fjöllun-
um hærri. Neytendur niöuYsuðu-
varanna vöhnuðu við vondan
draum, þegar matvælasvikin
miklu urðu kunn. Sinciaif hafði
ætiað að hæfa íesenduma í hjart-
að, en hæfði flesta í magann.
Roosevelt forseti lét rannsaka
málið og fékk fulla vissu um, að
lýsingin var rétt. En hann kom
að eins litlum bótum fram. Auð-
valdið var öflugfa en rikisvaldið.
„Kjötjarlarnir virtust éiga hvert
Iblein í landbúnaðamefndum sam-
bandsþingsins". Og kjör verka-
lýðsins trevstist Roosevelt ekki til
að fá bætt, eða a. m. k. varð ekki
úr því fyrir honum.
Sincla r hafði merkilegar fréttir
*ð segja, þegar írúnaðarmenn for-
setans höfðu farið til verksmiðj-
anna og séð — og staðfest sögu
hans. Þá fór hann „til aðal-
frétahofu Bandaríkjanna, „As-
sociatéd Press“, [þeirrar, sem fyTr
er nefnd, en þetta var aður], sem
þá. símaði fréttir til eitthvað 700
blaða m :ð mörgum tugum mill-
jóna af lesendum. Hann taldi
sjálfsagt að bjóða htnni fréttirn-
ar. Þá gerðist atburður, sem hon-
um þótti kynlegur þá. Hann er
farin.i að venjast slíkunú. Frétta-
stoían þvemeitaði að birta frétt-
ir hans," — úrslit rannsóknar
þeírrar, er sjálfur fbrseUnn hc.íöi
íátið framkvæma, af pví ad hún
*) Auökent hér. Alþ.bl.
scmnáði srívirc'mc/ar dollaraoeld-
isins.
Upton Sinciair þekkir manna
bezt vald auðhrjnganna yfir blöð-
um auðvaldsflokkanna. „Til þess
að gera stjórnmálaveldið undir-
gefið sér,“ segir hann að iðnaðar-
valdið haldi uppi „tvéimur stjórn-
málaflokkum, sem keppi hvor við
annan, leggi fram milljónir af
dollurum tjl þessara ,stjórnmála-
véla‘.“ . . „Baráttan milli. þessara
flokka s’é í raun og veru'ekki ann-
að en látalæti, því að báðir hafi
þeir sama markmibið: að efla
auðvaldið. Og eitt af verkfærun-
um, sem iðnaðarvaldið notar til
þess að ráða við stjórnmálavald-
ið, er b!aðamenskan.“
„Viðskiftavaldið tryggir sér
blöÖin með femu móti: t fyrsta
lagi með því að eiga blöðin; í
öbru lagi með því að eiga eig-
fendur blaðanna; í þriðja lagi með
auglýsingastyrk; í fjórða lagi með
mútum: Með þessum hætti hefir
þetta vald náð yfirráðum yfir
fréttunum og þeim skoðunum,
sem koma fram í biöðunum, svo
að aðrir komast þar ekki að ...“
Á þessa leið íýsír Sinclair ástand-
inu. (Frh.)
ffiSrlem! slsssslseytl.
Khöfn, FB„ 17. okt.
Hafa sundmenn haft blekkingar
í frammi?
Frá Lundúnum er símað: Miss
McLennan, sem nýlega kvaðst
hafa synt' yfir Ermarsund, hefir
viðurkent af sjálfsdáðum, að hún
hafi farið á báti mestan hluta
leiðarinnar. Kveðst hún hafa fariö
svo að ráði.sínu tii þess að beina
athygli almennings að því, hve
ófullnægjandi eftirlit sé haft með
þeim, er þykjast hafa synt yfir
Ermarsund. Hefir þetta vakið
inikla athygli og umtal, og efast
margir um, að allir þeir, menn og
konur, sem getið hafa sér frægð
fyxir Erraarsunds-sund, hafi í rauri
og veru synt aria leiðina.
Siys af árekstri.
Frá New-York-l org er símað:
Frakkneskt farþegaskip sigldi á
norskt skip í höfninni í New-
York-borg. Sjö menn af norsku
skipshöfninni drúkknuðu.
II m íSíBigliira ©gjj woyinn.
Næturlæknir
er í nótt Matthías Einarsson,
Kirkjustræti 10, sími 139, heima-
simi í Höfða 1339.
150 ár
eru í dag, síðan þýzka skáldið
von Kleist fæddist.
Presta- og sóknarnefnda-fund^
urinn.
Erjndi það, sem Jón bisku|i
Helgason flytur fyrir almenning
kl. 8V2 í kvöld í dómkirkjunni
í sambandi við fundinn, verður
kirkjusögulegs efnis, um kristni-
hald með þjóð vorri. Á morgun
verður fundurinn frá kl. 9—12 og
3—7 og verður rætt um afstöðu
lútherskra safnaða tii annara trúar- <
flokka, málshefjandi S. Á. Gíslason
guðfræðingur, og um aðalmismun
gamallar og nýrrar guðfræði. Um
það efni verða framsögumenn S.
Á. G. og Sigurður prófessor Sí-
vertsen. Annað kvöld kl. 8 flytur
séra Guðmundur Einarssón á
Þingvöllum erindi fyrir almenniing
f fríkirkjunni hér um barnahælis-
mál, en séra Friðrik Hallgríms-
son í þjóðkirkjuinni í Hafnarfirði
erjndi trúarlegs efnis.
M ' ’ ■ ' ■ , '
Stór útbreiöslufundur Góð-
templara
var haldinn á Álftanesi á
sunnudaginn með félögum úr
unglingastúkunm þar og undir-
stúku og utanreglufóiki. Margar
ræður voru fluttar og töluðu ]>eir
stórtemplar, Sigurður Jónsson,.
stórkanzlax, Pétur Zóphóníasson,
og stór-fræöslustjóri, Hallgrímur
Jónsson kennari. Listamenn héðan
úr bænum fóru suður eftir og
skemtu fundarmönnum við og við
meb fiðlu- og orgel-leik.
Fulltrúaráðsfundur
verður í kvöld kl. 8% í Kaup-
þingssalnum. Rætt verður um at-
vjnnuleysisskýrslur. Fulltrúamir
eru beðnir að koma stundvíslega
á fundinn.
»Saga,“
missirisritið, er Þ. Þ. Þ. geiur
út fyrjr vestan haf handa lslend-
ingum, kemur nú út í örlítið
breyttu broti. Vor- og sumar-hefti
þessa árs er fyrir nokkru komið
hingað og er fjölbreytt, fróðlegt
og skemtilegt að vanda. „Saga“
er eitthvert læsilegasta tímaritið,