Tíminn - 20.02.1962, Síða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Fíristjánsson, Jón Helgason Frétta-
ritstjóri: Indriði G Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Egill Bjamason. Ritstjórnarskrifstof-
ur i Edduhúsinu; afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur
Bankastræti 7 Símar: 18300 - 18305 Auglýsingasími 19523 —
Afgreiðslusími 12323. — Prentsmiðjan Edda h.f. -
Askriftargjald kr 55 á mán innan lands. I lausasölu kr 3 eint.
*
Afangar
samvinnustarfs
íslenzkir samvinnumenn minnast i dag tveggja merkis-
afmæla — og þó verða þau varla sundur skilin. í dag eru
liðin áttatíu ár síðan elzta kaupfélag landsins, Kaupfélag
Þingeyinga, var stofnað í lágreistu baðstofunni á Þverá
í Laxárdal, og 60 ár síðan fulltrúar þriggja kaupfélaga
komu saman að Yztafelli og stofnuðu „Sambandskaupfé-
lag Þingeyinga“, er von bráðar varð Samband íslenzkra
samvinnufélaga og sameiginlegar sóknarstöðvar allra
samvinnumanna 1 landinu.
Á þessum tímamótum verður samvinnumönnum ekki
aoeins hugsað með þökk og virðingu til þeirra djörfu og
framsýnu forgöngumanna, er brutust úr helsi fátæktar,
erlendrar áþjánar og harðæris til þess fyrirheitna lands,
er þeir eygðu í hugsjónum.
Hugurinn beinist einnig til þeirra mörgu, jafnt forvíg-
ismanna sem samvinnufólksins alls, sem lögðu hönd á
plóginn, tóku hver við af öðrum í áföngum hinnar löngu
og torsóttu leiðar, skiluðu verkefnum í höfn og hófu
merki nýrra athafna, svo að meiður samvinnustarfsins
varð æ limmeiri og skilaði æ meiri ávöxtum til hagsæld-
ar, betra lífs og menningar í landinu.
Samvinnumenn líta einnig til framtíðarinnar á þessum
tímamótum í öruggri von um framhald starfsins, um nýja
sigra á vegum samvinnunnar í krafti nýrrar samvinnu-
kynslóðar, sem erfir landið. Þótt margra áfanga sé að
minnast, eru hinir þó ef til vill stærri og meiri, sem hillir
undir í framtíðarsýnum. Þótt mikið hafi áunnizt, þá vita
samvinnumenn það vel, að baráttunni er ekki lokið. Hún
bíður enn hvers einasta samvinnumanns, ný og heit. En
þeir standa ekki lengur með tvær hendur tómar á sjáv-
arsandi, eins og fyrstu kaupfélagsmennirnir í Húsavík,
heldur á traustum grunni með góðan búnað til farar í
næsta áfanga. ,
Mundu ekki forystumennirnir, sem köfuðu snjóinn
heim að Þverá 1882 eða héldu til Yztafells 1902, vænta
þess, að hin unga samvinnukynslóð, sem býr í dag í sjálf-
stæðu framfaralandi, neytti þess búnaðar til stærri og
meiri sigra á samvinnuvettvangi?
Svo mun og verða. Lífsmáttur samvinnusamtakanna
blasir víða við, og áfangar síðustu ára sýna hann glögg-
lega. En margt bendir til, að samtakavilja og hugsjóna-
elds verði ekki síður þörf á þeim árum, sem fram undan
eru en á liðnum tímum, og þótt samvinnuhreyfingin sé
stórbrotin og áhrifarík í dag, geti hún enn átt undir högg
að sækja og sé þörf á liði hvers einasta manns, sem trúir
á samvinnuhugsjónina.
í yfirlitsgrein, sepi Erlendur Einarsson, forstjóri S.Í.S.,
ritar í janúarhefti Samvinnunnar, segir hann m. a. í
lokaorðum:
„Á árinu 1962 verður Sambandið 60 ára og samvinnu-
hreyfingin 80 ára. Á þessu afmælisári þarf samvinnu-
hreyfingin að vera í áframhaldandi sókn. Til þess hefur
hún öll skilyrði. Hreyfingin hefur aldrei verið þróttmeiri
en nú. Hún hefur aldrei skilað eins miklu í þjóðarbú ís-
lendinga eins og á árinu 1961. Fram undan biða mörg
verkefni. Samtakamáttur dugmikilia íslendinga getur
hrint þessum verkefnum í framkvæmd ....
Samvinnuhreyfingin þarf að halda uppbyggingunni á-
fram á hinu nýbyrjaða ári og næstu árum. Bjartsýnir á
framtíðina þurfum við að skila sem stærstum arfi til
nýrrar kynslóðar, þannig, að á íslandi megi verða grc-
andi þjóðlíf á komandi árum."
Undir þessi orð munu samvinnumenn um allt land
taka af heilum hug á þessum tímamótum.
Joseph Alsop:

Verulegar breytingar geta verið
í aðsigi í Sovétríkjunum
Margt bendir til, að yngri kynsló'ðin hyggi á nýjar Ieiðir
SBGJA MÁ, að nokkurrar óá-
kveðni og undrunar hafi undan
farið gætt í frásögnum vest-
rænna sendiráðsstar'fsmanna i
Moskvu, þegar þeir hafa verið
að lýsa furðulegum ýiðbrögð-
um í höfuðborg Sovétríkjanna
og víðar í Rússlandi.
Stalín sálugi var harkaiega á-
kærður á 22. flokksþinginu og
á eftir var reynt að skýra þetta
stórkostlega og uggvekjandi
fyrii'bæri fyrir almenningi. Að
sovézkri venju lauk skýringar-
erindunum venjulega á spum-
ingarmerkjum og spurningam
ar voru, margar hverjar, dálít-
ið óþægilegar, eins og t. d.:
„Úr því að allir þessir glæp-
ir voru framdir, hvers vegna
var okkur þá ekki sagt frá
þeim fyrir löngu?“ •
„Hafi Stalín og margir af
nánustu samverkamönnum
hans framið svona hræðilega
glæpi, hvað þá um aðra embætt
ismenn, sem áttu náið samstarf
við Stalín?“
Á nýafstöðnum fundum hef-
ur eftirfarandi spurning verið
borin fram: „Hví hefur Molo-
toff ekki verið ákærður sem
glæpamaður í Ijósi þess, sem
nú er vitað um hann?“
ÞAÐ EITT út af fyrir sig er
furðulegt, að slík spurning
skulj, koma fram opinskátt í
Sovétríkjunum. Það sýnir, að
mjög öflugri og enn óráðinni
hreyfingu hefur verið hrundið
af stað með uppljóstrunum
þeim, sem gerðar voru á 22.
flokksþinginu.
En-þetta ætti ekki að koma
á óvart neinum þeim, sem
minnist ólgunnar, sem hin ó-
birta ræða Krústjoffs á 20.
flokksþinginu olli 1956, og enn
síður þegar það er jafnframt
tekið með í reikninginn, að
uppljóstranir 22. flokksþings-
ins voru birtar um allt Rúss-
land.
Ólgan er staðreynd, en til
hvers hún leiðir er ekki vitað.
Vera má, að Molotoff verði lát-
inn taka á sig sökina á morði
Sergei M. Kiroff, þeim glæpn-
um, sem var upphafið á blóð-
baði Stalíns. Þetta er cini glæp
urinn, sem nefndur var á 22.
flokksþinginu, án þess að hins
seka væri getið um leið. Enn
er þetta þó talið ólíklegt svar
við spurningunni um, hvað
verði um Molotoff.
Verið getur, að hin yngri
kynslóð í flokksstjórn og meðal
framámanna ýti allfast á eftir
því við Krústjoff, að hann
haldi áfram að hreinsa til eftir
Stalín. Þegar hinir yngri menn
ræddu glæpina á 22. flokksþing
inu notuðu þeir miklu sterkari
orð en hinir eldri, að Krústjoff
ekki undanskildum. En sé þessi
þrýstingur fyrir hendi, þá virð-
ist vega þar á móti þybbni í-
haldssamari afla innan hersins
og í fleiri greinum þjóðlífsins.
SANNLEIKURINN er, að sov-
ézka þjóðlífið er ekki lengur
stokkfrosið i glæru móti, sem
auðvelt er að lesa í gegnum
áhrif og framvindu hvers nýs
Kiustjoff getur ekki síður leiklð á als oddi en bariö skónum i
borðið.
fyrirbæris. Hér má til dæmis
minna á eitt fyrirbæri, sem
veldur mikilli undrun og efa-
semdum þeirra, sem vilja fylgj-
ast með og sjá fyrir framvindu
rússneskra mála. Það gæti bent
til stórvægilegrar breytingar,
sem hæfist í landbúnaði, en
enginn veit enn, hve mikið má
upp úr því leggja eða hvert
það leiðir.
(rómúlka, einn af nánustu
samherjum Krústjoffs meðal
leiðtoga leppríkjanna, skýrði
löndum sínum, Pólverjum, í
stutlu máli frá því, sem gerðist
á 22. flokksþinginu. í ræðu
sinni kom hann fram með kenn
ingu, sem hefði eitt sinn nægt
hvaða kommúnistaleiðtoga sem
var, til fúllrar útskúfunar. Gó-
múlka sagði, að undirrótina að
glæpum Stalíns væri að finna í
hinni framþvinguðu samyrkju í
rússneskum landbúnaði. Sam-
yrkjan er alltof blóðfrek í fram
kvæmd, sagði Gómúlka, og upp
frá því leiddi hverja blóðfórn-
ina af annarri.
Þetta er stórfurðulegt út af
fyrir sig. En skömmu eftir að
Gómúlka hélt þessa ræðu fór
einn af hinum nýju, skæru
stjörnum í stjórn kommúnista-
flokks Sovétríkjanna, Pyotr
Demicheíf, í heimsókn til Pól-
lands. Hann skoðaði m.a. einu
bóndabæi í einkaeign í þeim
heimshluta. sem lýtur stjórn
kommúnista. Álit hans kom
fram í viðtali við pólska blað-
ið Tribuna Ludu.
„Vér höfum séð“, sagði
Demincheff, „að stefna lands
yðar í landbúnaðarmálum hef-
ur gefið góða raun“.
í GAMLA daga hefði þetta ver-
ið einna líkast því, að Ge-
orge M. Humphrey hefði lof-
sungið ríkisrekstur iðnaðar í
viðtali við Pravda. Athugasemd
Demicheff um pólskan landbún
að er eitt af því, sem vekur
furðu meðal áhugamanna um
sovézk mál, og um hana- láta
þeir gjarnan falla orð eitthvað
á þessa leið.
„Ef lil vill hefur þetta mikla
þýðingu, en líklegra er þó, að
hún sé næsta lítil. Að því mun-
um við komast á aðalfundi mið
stjórnar kommúnistaflokksins,
sem hefst’ í Moskvu 5. marz.
Sagt er, að landbúnaðurinn
verði þar aðalmálið".
HÉR VIÐ má ýmsu bæta. Sér-
fræðirtgar halda því einnig
fram, að aðalfundurinn muni á-
kvarða um baráttuna gegn kin
versku kommúnistunum og
muni þá skammt í fullan að-
skilnað Moskvu og Peking. Enn
telja aðrir sérfræðingar, að að-
alfundurinn muni að vísu eink
um fjalla um landbúnaðarmál-
in, en þar verði ekki samþykkt
ar róttækar breytingar, aðeins
löng skrá þýðingarlítilla lag-
færinga.
Niðurstaðan verður í heild
sú ein, að verulegt útlit sé fyr-
ir ókyrrð og umbreytingar í
Sovétríkjunum og ríkjasamtök-
um kommúnista. En hinum
gömlu táknum verður varla
treyst lengur til hlítar, þar
sem allt er orðið á huldu.
Þetta kemur hart niður á spá-
mönnunum okkar, en þar með
er ekki sagt, að það reynist
til hins verra, þegar á allt er
litið. '
(Þýtt úr New York
Herald Tribune).

TÍMINN, þriðjudaginn 20. fcbrúar 1962
7