Tíminn - 07.04.1962, Blaðsíða 8

*
Abendingar um hlið
DJUPIVOGUR
Slgurður Jónsson, Stafafelli:
Karl Steingrímsson
og Djúpivogur
Djúpivogur við Berufjörð eystra
er kunnur frá liðnum árum og öld-
um, sem aðalverzlunarstaður Suð-
ansturlands, þangað sóttu fyrrum
nauðsynjar sínar allir bændur úr
syðri sveitum Múlasýslu og allri
Austur-Skaftafellssýslu, jafnvel
einnig úr sveitum vestan Skeiðar-
ástands.
Þama var ein af aðalhöfnum
einokunarverzlunarinnar og síðar
selstöðukaupmannanna dönsku.
Eigendur verzlunarinnar sátu í
Kaupmannahöfn og hirtu gróðann,
ef einhver var. Á seinni hluta 19.
aldar og fyrstu tugum tuttugustu
var verzlun Örum & Wulff á
Djúpavogi, voru þá oftast íslenzkir
menn verzlunarstjórar. Margir
þeirra voru nýtir þegnar okkar
þjóðfélags. Um 1920 var kaupfélag
stofnað þarna, og fékk keypt hús
og aðstöð'u alla er gömlu verzlun-
inni fylgdi. Kaupfélag Berufjarðar
— skammstafað K.B. nær nú yfir
þrjá hreppa: Geithellnahrepp, Bú-
landshrepp og Beruneshrepp. Um
merka sögu kauptúnsins er ekki
deilt manna á milli. En um útlit
staðarins og umhverfi eru og hafa
vyrið skiptar skoðanir. Mörgum
finnst Ijótt á Djúpavogi og láta þá
stundum íbúana gjalda þess —
leiðinlegt fólk.
Öðrum virðist þarna sérstæð
fegurð og tilbreytni í landslagi,
kauptúnið aðlaðandi „rómantískt“
— og fólkið sízt lakara en aðrir
landsmenn.
Undirritaður hefur mjög oft
komið á þennan stað, og fylgzt
með framvindu hans og fólkinu
þar vel hálfrar aldar skeið. Fram-
farir og svokölluð menning hafa
ekki farið þar alveg hjá garði, og
hinar fornu dyggðir eru þar ekki
afmáðar né útþurrkaðar. Samt
finnst mér eitthvað vanta, sem
gladdi gesti er þangað komu fyrir
nokkrum misserum.
Nú sér maður ekki lengur Karl
Steingrímsson. Fyrir mér hafa
Karl og kaupstaðurinn við voginn
verið óaðskiljanlegir öll þessi liðnu
æviár okkar. Nú hefur kerling Elli
hneppt hann í stofufangelsi í hans
eigin húsi, Hótelinu, sem kallað er.
Hvarf hans af leiksviði lífsins veld-
ur mér söknuði. Ég kom fyrst til
Djúpavogs með fóstbróður mínum
þegar við vorum innan við ferm-
ingu. Það var Þorsteinn Stefáns-
son, síðar hreppstjóri í Breiðdal.
Fyrstu Djúpavogsmenn sem
i nokkuð sinntu okkur strákunum
voru þeir Steingrímssynir, Karl og
Ingimundur bróðir hans, þeir voru
þá líka strákar, en dálítið eldri en
við. Þeir tóku að sér að sýna gest-
unum staðinn og þarna fannst þess-
um ungu gestum margt merkilegt
að sjá. Þeir fóru með okkur að
verzlunarhúsunum. Stór timburhús
með lágum veggjum, bröttum þök-
um, rammgerð að viðum, svört af
tjöru, sem varði þau fyrir vatninu
— Langa búðin, Gamla krambúðin
Síbería og Faktorshúsið með á-
fastri sölubúð, tjargað eins og hin.
Við fengum að skoða búðina að
innan, þar var nú margt girnilegt.
Og okkur var boðið inn fyrir slag-
bekk til að sjá inn í afþiljuð skot,
þar sem brennivíns- og rommtunn-
ur voru á stokkunum eins og kall-
að var, með krana i og lekabyttu
undir. Frá þeim lagði ilminn út
um búðina, þetta var nú allt meira
en við höfðum áður séð, svo sýndu
þeir okkur næst Suðurkaupstaðinn
svokallaðan, það var nú fiskverk-
unarstöð. Þar var dæla — póstur
— hátt uppi og pallur í kring.
Fiskþvottakerin neðan við pallinn
og mikil járnpípa, sem lá frá dæl-
unni út í voginn. Fiskþurrkunar-
reitirnir skammt frá og hús til að
geyma fiskinn í.
Þetta leizt okkur vel á, við gát-
tim líklega dælt sjónum á land uþp.
— Við vildum ná í dæluskaftið af
pallinum. En leiðsögumenn okkar
kunnu nú betur á þessa 'hluti, og
tóku handfangið í sínar hendur,
en sögðu okkur að halda höndun-
um fyrir stútinn, í því fossaði sjór-
(Framhald á 15 síðu)
Eitt af því er stöðvar auga ferða-
mannsins hvað mest þegar ferðazt
er um sveitir landsins og þjóðveg-
ina, eru heimreiðarhliðin og bún-
aður þeirra. Því miður er mörgu
ábótavant í þessum efnum enn í
dag, og er hægt að ímynda sér að
það stafi að verulegu leyti af erfið-
leikum bænda á að fá smíðaðar
ódýrar og hentugar grindur í slík
hlið. Nokkuð hefur verið rætt og
ritað um þetta efni og bændum
verið gefnar leiðbeiningar í sam-
bandi við það, en þá aðallega um
frágang og gerð hliðstöpla, sem
vitanlega er eitt stærsta atriðið
fyrir endingu grindanna sjálfra. Þó
er sá galli á þessum framkvæmd-
um, að bændur steypa oft stöplp
og ganga frá hengslisbúnaði áður
en þeir kaupa grindur í hliðin, og
er þá mjög hæpið að grindurnar
sitji rétt á hengslum og læsingar
vinni rétt. Enginn ætti því að
ganga frá hliðbúnaði nema hafa
áður kej'pt grindurnar, 'svo hægt sé
að innsetja þær um leið og stöplar
eru steyptir. Sumir hafa farið inn
á að láta byggja grindurnar úr
mjög sverum pípum (en pípur eru
sennilega eitt bezta efnið í slíkar
grindur). Með þessu ætlast þeir til
að grindurnar endist betur og þoli
meira. Grindurnar eru mun dýrari
: úr sverum pípum. og vil ég bend.. á
að flestar grindur eyðileggjast
| þannig að á þær er ekið og breytir
\ þá litlu hvort svert eða grannt efni
; er um að ræða. Þar við bætist að
| því efnismeiri sem grindin er,
þeir mun verra er að rétta og gera
við hana, og verður einnig alltaf
miklu dýrara. Aðalorsökin fyrir
því að ekið er á grindur og stöpla
he;mreiðarhliða er sú, að hliðin
liggja of nærri götu. Þar sem girð-'
ingar liggja nærri vegi, ætti þvi
ætíð að slá girðingunni frá vegin-
um þar sem hliðið kemur, þannig
að stöplar standi ekki nær vegin-
um en átta til tíu metra. Er-þetta
mjög skiljanlegt, því ökutæki og
þá sérstaklega stærri bifreiðar,
hljóta alltaf að fara á ská í gegn-
um hlið er stendur nærri vegi, þar
j sem ekki er svigrúm til að rétta
ökutækið af áður en farið er í
gegnum hliðið, og er þá stöplun-
um ætíð hætt. Nægilegur gildleiki
á pípum í heimreiðarhliðum er
einnar tommu rör, en mikið atriði
er áð grindurnar séu vel ryðvarðar
og vel við haldið. Hér skal ekki far-
ið nánar út í smíði og frágang á
heimreiðarhliðum, en minnast vil
ég lítils háttar á annað atriði sem
mjög svo er áberandi víða úti á
landsbyggðinni, en það eru hinir
svokölluðu mjólkurpallar. Pallar
þessir standa venjulega í vegkant-
inum. til hæ.gðarauka fyrir mjólk-
urbifreiðarstjórann, enda ærið
verk og erfitt að flytja brúsana
yfir á pall bifreiðarinnar. Pallar
þessir eru af ýmsum gerðum, allt
frá tómum kapalrúllum til stein-
steyptra, myndarlegra skýla, sem
þó eru nokkuð þyngslaleg fyrir
auga vegfarandans. Það ætti að
vera bændum metnaður að skýli
þessi séu sem snyrtilegust að gerð
og smíði, og vildi ég benda á að
rör munu vera eitt bezta efnið í
þau. Rörin eru sterk og taka lítið
á sig í veð'rum. Fengist eitthvert
verkstæði til að smíða grindur fyr-
ir slíka palla í fjöldaframleiðslu,
gætu þær eflaust orðið tiltölulega
ódýrar, og gætu síðan bændur
dekkað þær sjálfir með plönkum
Ekki er óalgengt að sjá timbur
skýli liggja á hliðinni við' veginn
þar sem fætur þess hafa fúnað nið
ur við jörð og skýlið fokið um koll
Slíkt er heldur óhugnanleg sjón
og minnir helzt á stórgrip er ligg-
ur afvelta í göturæsinu, með stirðnr
aða ganglimi.
Það er nauðsynlegt að byggja
skýli þessi úr varanlegu efni og
ganga þannig frá þeim að þau
standi rétt við veginn á góðri und-
irstöðu. Ef til vill gæti komið til
greina að búnaðarfélög tækju af-
stöðu til þessara tveggja umræddu
atriða og reyndu að að'stoða bænd-
ur við framkvæijid þeirra með leið-
beiningum og fleiru.
Fjólmundur Karlsson.
KARL STEINGRIMSSON
Tíundu hljómleikar Sinfóníu-
hljómsveitarinnar voru haldnir í
Samkomuhúsi Háskólans þann 29.
marz s.l. Til verkefnavals var
mjög vel vandað að þessu sinni,
og hófust tónleikaijjir á „Rosa-
munde“ forleik Schuberts, sem
hljómsveitin flutti með þeim Ijúfa
og létta blæ sem þetta verk út-
heimtir
Næsta verk var d-moll píanó-
konsert eftir Joh. Seb. Bach sem
Guðrún Kristinsdóttir flutti með
hljómsveitinni. Þetta verk sem er
sannkallaður gimsteinn sinnar teg
undar, flutti Guðrún með yfirburð
um. Leikur hennar er allt í senn
öruggur og innihaldsrikur og
tekst henni vel að tjá innihald
verksns á sterkan g persónuleg
an hátt. Samleikur hennar og
hljómsveitarinnar var ágætur.
Manfred-forleikur Rob. Schu-
manns er þungt og viðamikið
dramatískt verk sem hljómsveit-
in gerði allgóð skil.
Lokaverkig að þessu sinni var
g-moll Sinfónían eftir Mozart.
Þetta verk er einna líkast fínu
víravirki, sem þó er sterklega
unnið. Túlkun og flutningur hljóm
sveitarinnar var léttur og lifandi,
hraðinn jafn og eðlilegur, og óneit
anlega ánægjulegt að hlýða á verk
ið að þessu sinni.
Stjómandinn, hr. Jindrich Ro-
han, hefur unnið vel og af alúð
að þessari efnisskrá, og leyndi ár-
angurinn sér ekki á þessum tón-
leikum bæði hvað snerti val og
efnismeðferð. — U. A.
Kvennakórsöngur er ekki sú
teg. tónlistar, sem konsertgestir í
Reykjavík hlusta oft á, og var þar
af leiðandi nokkur eftirvænting
hlustenda, er kvennakór S.V.F.Í.
lét til sín heyra i Austurbæjarbíó
2. aþríl s.I. Herbert Hriberschek
hefur undanfarið þjá,Ifað kórinn,
og náð góðum árangri úr þeim efni
við, sem fyrir henai er.
! Samræmi milli raddanna er
jafnt, þótt 1. sópran eigi nokkuð
langt í land, hvaá áhrærir mýkt og
hljóm. Efnisskráin var blönduð,
bæði innlendir og erlendir höfund
ar og margt .fagurra verka, þeirra
á meðal tvö íslenzk þjóðkvæði, og
n>\. lag eftir Skúla Halldórsson
„í harmanna .ælgilundi" flutt í
fyrsta sinn; áheyrilegt lag og vel
sungið. Þá hafði söngstjórinn radd
sett mörg af ísl. lögunum og gert
það prýðilega. Þrjú lög Inga
Lárussonar, sem alltaf eru mjög
vinsæl hjá hlustendum, flutti kór-
inn, með einsöng Eygló Viktors-
dóttur. sem tókst ágætlega.
Annar einsöngvari með kórnum
(Framhaid á 15 síðu*

TIMINN, laugardaginn 7. aprfl
I