Tíminn - 11.05.1962, Blaðsíða 8

Áburðarþðrf korns er minni en
grass og garðjurta, en til þess, að
korn nái eðlil. vexti og þroska,
þarf að sjá fyrir áburðarþörf-
inni, og kemur hér margt til. Jarð
vegur er misfrjór og því frjórri
sem jörðin er, þeim mun minna
þarf að bera á. Náttúrleg frjósemi
Jarðvegs getur falið í sér arðgæf
ari ræktun en þar sem jarðvegur
er næstum snauður af jurtanær-
andi efnum eins og t. d. gróður-
litlir eða gróðurlausir sandar, en
af slíku landi eru víðáttumiklar
lendur, einkum í Rangárhéraði
og imeð allri suðurströnd landsins.
Örfoka sandar hafa reynzt vel við
kornrækt, af séð er fyrir því að
bera hæfilega mikið á af öllum
helztu næringarefnum, sem korn
ið þarf til fulls vaxtar og þroska.
Óforræktuð sandjörð þarf stærstu
áburðarskammtana vig kornrækt,
og mun þar varla veita af 100—
150 kg af kalíáburg 50%, 200—
250 kg af þrifosfati og 250—350
kg af kjarna á ha. Oftast mun
vera óþarfi aó fara hærra með
fosforáburð en hér er greint, því
að varast verður að bera á svo
mikið af þessu mikilvæga efni,1
að stuðlað geti að kornhruni. Fos
foráburður styður að þroskun
kornsins, en hér er hægt að bera
hóflítig á eins og þegar farið er,
upp í 350 kg þrifosfat á ha. Allan'
steinefnaáburð er bezt ag bera á,
áður en sáð er, en kjarna (þ.e.
köfnunarefni) 6—10 dögum eftir
sáningu eða um það leyti, sem
kornið byrjar að spíra í jörðinni.
Oftast mun 200 kg kjarni vera
nægilegur áburður af þessu efni
á sandjörð, sem er ekki því gróf-
ari í sér. Ef sandjörðin er mjög
malarkennd, þarf sennilega stærri
skammtinn af kjarna þ.e. 350 kg.
Ef vorin eru mjög þurrviðarsöm,
þarf meira af kjarna en ef úr-
komumagnið er hæfilegt þ.e. 50
—60 mþn á mánuði. Annars er
meðalhófið erfitt til ákvörðun-
ar fyrir koi^nrækt, því ag ákveð
inn skammtur, sem er um og yfir
200 kg kjarni á ha, getur í hlýjum
vorum lagt allt korn í legu, þótt
sama áburðarmagn geri það ekki
í svalari vorum og sumrum. Þessa
gætir þó síður á óforræktaðri san
jörð en á öðrum jarðvegstegund-,
um.
Þar sem korn er ræktað á mýr
ar- og móajarðvegi getur oft verið
erfitt að ákveða hæfilegt áburðar
magn. Áburðarmagn, sem ekki
stefnir að því, að kornið falli I
legu. Á uppplægðum túnum er!
venjulega ekki þörf að bera á
kalí, en 100—130 kg þrífosfat á
ha og venjulega ekki yfir 100—
120 kg kjarna. Þessum áburði má
dreifa strax fyrir sáningu, og láta
allan áburð á akurinn, áður en j
sáð er. Á þurrkag mýrlendi í
fyrstu vinnslu verður að bera j
100—150 kg kalí, 170—200 kg;
þrifosfat og 100—150 kg kjarna. \
Ef korn er ræktað næstu tvær.
ársvinnslur sama lands, má vel
draga úr kjarnamagninu allt nið-
ur í 100 kg á ha. Á lyngmóa og
þurrlendan jarðveg, en leirborinn
má ætla, að 1 árs vinnsla þurfi
100 kg kalí, 200 kg þrifosfat og j
200—250 kg kjarna á ha. Næstu,
2 ár á sama landi má draga úr
forforskammtinum niður í 150—
170 kg, kjarna 170—200 kg á ha.
Þetta áburðarmagn, sem ég hef
hér nefnt, er miðað vig það, sem
mér hefur virzt þurfa á þær jarð
vegstegundir, sem hér hafa verið
nefndar.
Ef um ákveðið sáðskipti er að
ræða og korn kemur eftir græn
fóður eða kartöflur í sáðskipta-
röðinni, verða ofangreindir
skamtar of stórir. T. d. eftir
kartöflurækt hefur oft verið lítil
þörf að bera á annað en ca 100
kg þrifosfat á ha, en öðrum áburð
arefnum sleppt. Líkt má segja um
land, sem ræktað hefur verið með
belgjurtagrænfóðri eða fóðurkáli,
ag þar þarf lítinn. áburð fyrir
kornið, helzt dálítið af fosfór-
áburði, 100 kg. þrífosfat, en hvort
Klemenz Kristjánsson, Sámsstööum:
Ui
Kornrækti
Sámsstaðir
á að bæta köfnunarefni við, fer
eftir jarðvegi. Á mýrajörg er þess
venjulega engin þörf, en getur
verið réttmætt á móajörð og sand-
jörð, 100—120 kg kjarna á ha. Ef
hafrar eru ræktaðir til þroskunar
á móa- eða sandjörð, er oft nauð-
synlegt að bera á 50—60 kg af
mangansúlfati. Má blanda þessu
saman við steinefnaáburðinn.
Þetta efni á að fyrirbyggja díla-
veiki á höfrum, en sá sjúkdómur
getur dregig mjög úr uppskeru,
ef mikil brögð eru að honum. Allt
influtt bygg og hafraútsæði, sem
ætlað er til kornræktar, þarf að
vera sótthreinsað, því að ýmsir
sjúkdómar geta fylgt erlendu út-
sæði, sem er sáð hér á landi ósótt-
hreinsuðu.
Það eru því fleiri atriði en jarð-
vegur, áburður og veðrátta, sem
hafa áhrif á kornframleiðslu.
Kornyrkjan þarf ag vera byggð á
ósjúku útsæði, eins og þörfin
krefur um allar aðrar nytjajurtir.
Uppskerumagn á
gnauða. Sigurbygg, Tamperbygg
og Flojabygg eru þau einu, sem
eru veðurþolin, og þess vegna
öruggust til ræktunar. Tvíraða
Hertabygg þolir betur vinda en
6 raða, en það er ekki eins ár-
visst að ná þroska eins og 16 ára,
reynsla hefur sannað um þau 6
raða byggafbrigði, sem að framan ;
bændur eigi almennt að taka
upp kornframleiðslu á búum sín-
ivm og á samhjálpargrundvelli.
Þessu hef ég alltaf haldið fram,
en svo hafa staðreyndimar komið
meg þá eðlilegu sönnun, að upp-
skeruvinnan að haustinu er víða
mjög erfið, vegna anna við önn-
ur hauststörf. Hefur þetta komið
eru nefnd. Það, sem gera verður i betur fram, síðan fólki fækkaði
korni
Misjöfn hafa árin reynzt,
uppskerumagn af ha snertir.
ast hefur það verig um 20
ha miðag við sáðtíma fyrri
hvað
. Tíð-
tn á
hluta
en svo eru verstu
á næstu árum, er, að stofnrækta
þessi afbrigði í svo stórum stíl, að
nægjanlegt útsæði verði til í þá
kornakra, sem árlega er í sáð.
Þetta útilokar ekki það, að leitað
sé fyllstu fanga um leit að öðr-
um afbrigðum, sem gætu reynzt
betur og svo auðvitað kynbætur á
korni, en þetta er framtíðarverk
sem tekur tíma. Notast verður við
það, sem öruggast er og tiltækt
til kornframleiðslu hér á landi.
Fyrirkomulag
kornyrkju
Vafalaust nær kornyrkjan tölu-
verðri útbreiðslu í veðursælli
sveitum landsins á næstu áratug-
um, og verður hún óefað mikil
lyftistöng fyrir innlenda fóðuröfl
um og gerir hana fjölbreyttari
en áður hefur tíðkazt.
Bygg- og kornframleiðsla get-
mai,
sem aðeins hafa skilað 10 tn af
ha, en þá hefur hálmur kornsins
verið betri en þegar þroski korns-
ins er meiri en 2/3 kornþyngdar.
Mesta uppskera af korni, sem ég
hef fengið, er um 35 tn af ha,
og er þá um mjög arðsama rækt-
un að ræða, en slíkt uppskeru-
magn verður ekki nema 1 ár af
hverjum 5 og ekki ávallt reglu-
bundið. S.l. sumar gaf Floja-
byggið 2—6 tn. ar ha. Tamperbygg
18 tn og Sigurbygg 28 tn og hefði
orðið meira, ef tíðarfarið vig upp
skeru hefði verið betra en raun
varg á. Yfirleitt má gera ráð fyr-
ir, ag kornakrar með þeim af-
brigðum, sem hér hafa verið
nef'nd, gefi af sér að meðaltali
20 tn af ha, og má þá telja, að
ræktunin borgi sig fjárhagslega
miðað við þá tækni, sem nú er far
ig að nota vig kornframleiðslu.
Forðast þarf að byggja kornrækt-
ina á kornafbrigðum, sem missa
kornið við fullþroskun, ef vindar
sumrin, | ur náð föstu, árlegú framleiðslu-
magni um mestan hluta Suður-
lands og í mörgum héruðum á
Austurlandi. í sumum veður-
sælli sveitum vestan- og norðan-
lands og jafnvel víðar, ef tekst
meg vetrarbyggrækt, en þær til-
raunir hefjast nú í vor. Með vetr-
arbyggrækt verður hægt að ná
þroska á byggi fyrr en með vor-
byggrækt. Vetrarbyggi er annað
hvort sáð meg vorbyggi á venju-
legum sáðtíma eða í júlí, og fást
þá tvær uppskerur af einni sán-
ingu. Fyrst þroelkast vorbyggið
og árið eftir vetrarbyggið, ef það
lifir yfir veturinn, en þetta er
nú rannsóknarefni næstu ára og
talsverðar vonir tengdar vig þessa
aðferð í byggkornsframleiðslu.
Hin aðferðin er að sá vetrar-
byggi í júlí til þroskunar í ágúst
árið eftir, og fæst þá aðeins ein
uppskera af einni sáningu, allt
þó háð því, að norski vetrarbyggs
stofninn þoli ísl. veturinn,
Ég er þeirrar skoðunar, að
á heimilunum, og þær uppskeru-
aðferðir, sem notaðar hafa verið,
eru tímafrekar á móts við nýj-
ustu tækni við kornuppskeru. Það
er úti sá tími, að bogin bök, sigð,
komljár eða sláttuvél og binding
kornstanga með handafli sé við-
höfð við kornuppskeru. Verður
hliðstæð tækni annarra þjóða að
glein -sonia til framkvæmda, eins og
6 svo mjög Víða annars staðar við
ísl. framleiðslu. Til þess ag ís-
lenzkir bændur geti fengig korn
af eigin akri, þurfa þeir ag rækta
það heima á bújörðum sínum.
Annast jarðvinnslu, sáningu, á-
burðardreifingu og völtun að vor-
inu, en uppskerustörfin séu fram
kvæmd af sérstökum stöðvum í
hverri sveit, með þeim fullkomn-
ustu vélum, sem völ er á. Með
þeirri tilhögun væri uppskeru-
vinna, þurrkun og mölun á korn-
uppskeru hvers hausts ekki unn-
in af bændum, heldur af öðrum
aðilum, sem hefðu þetta fyrir að-
alatvinnu, þriggja mánaða tíma
eða svo, að haustinu. Hitt, að
sérstakir aðilar- óvi«:ctmandi
rekstri búanna, hafi fóðurbætis-
framleiðslu með höndum, tel ég,
að varla komi til greina, svo að
neinu nemi. Kornyrkjan þarf að
verða eign bændastéttarinnar,
tengd búum þeirra með nauðsyn.
legri tækni, sem vel er viðráðan-
leg fyrir hvert hreppsfélag. Get-
ur hér komig til greina aðstoð
frá kaupfélögum sveitanna, svo
og það, að stuðningur ríkisvalds-
ins komi til með hagstæðum lán-
um og óafturkræfu framlagi til
vélastöðva, er reistar væru af
bændum til þes's að handsama
hin gullnu öx kornyrkjunnar,
þegar haustar að. Vélastöðvarn-
ar þyrfti ag byggja upp á sam-
vinnufélagsgrundvelli, og um þá
tilhögun alla þarf að fylgja á-
kveðnum reglum, sem fela í sér
sem hagkvæmasta framkvæmd
uppskerunnar ár hvert. Verður
eigi í þessum línum komið nánar
inn á þetta mál. Sú leiðbeiningar
þjónusta, sem verður á kornyrkju
á næstu árum, hlýtur, eftir fram
komnum óskum bændanna og fé-
lagsstofnana um vélastöðvar, að
benda á forystuleiðir við fram-
kvæmd þessara mála. En undir-
staða alls fyrir hagstæða fram-
kvæmd, er og verður rétt val
þeirra kornafbrigða, sem þola ís-
lenzka veðráttu á skjóllausu
landi. Og kornrækt, byggð á korn
tegundum, sem eru veðurþolnar,
getur verið búin ag gera mikið
gagn, áður en menningarkapítuli
lifandi skjólbelta kemur til fram
kvæmda á þessari öld og næstu
öldum.
Jón S.
Forstjóri
Ólafsson
— Sjötugur
I dag, ll.'maí 1962, er Jón Sig-
ursteinn Ólafsson, forstöðumaður
bifreiðaeftirlits ríkisins, sjötugur.
Jón réðst snemma til bifreiðaeftir-
1 ,.ins, var skipaður 1. jan. 1928,
og hefur verið forstöðumaður þess
síðan. — Hann fæddist að Stóra-
Dunhaga í Hörgárdal, Eyjafjarðar
sýslu, ólst þar upp og í Skriðu í
sömu sveit. Hann er kominn af
góðu bændafólki í báðar ættir. —
Hann fluttist til Akureyrar ungur,
og komst þá strax í kynni við fólks
og vöruflutninga, reyndar þá á
hestvögnum, en þetta hreif hinn
unga og myndarlega bóndason, og
hann fluttist til Reykjavíkur 1914
og lærði meðferð og akstur vél-
knúinna vagna, sem kallaðir eru
bílar. Þar hófst hans lífsstarf, bif-
reiðaöld var hafin á íslandi. Jón
var einn af stofnendum fyrstu bif
reiðastöðvar á fslandi, BSR árið
1921.
Ég tel það hafa verið mikið
happ fyrir löggæzlu og bifreiða-
eftirlit ríkisins, að hafa fengið slík
an elju- og dugnaðarmann til
starfa. Það hefur verið erfitt verk
að stjórna og byggja upp þetta fyr-
irtæki, sem fer ört vaxndi með
hinni öru fjölgun bifreiða í land
inu, en Jón hefur sýnt það í verki,
að hann er starfi sínu vaxinn. —
Hér áður fyrr, þegar Jón fór sjálf
ur í bifreiðaskoðunarferðir um
landið, prófaði menn og annaðist
lögeæzlu, þá eignaðist hann
marga góða vini, kynntist mönn-
um fljótt enda nýtur hann mikils
trau?ts þeirra manna, sem hann
þekkja, og hefur ætíð reynzt holl
ur og góður ráðgjafi, viljað hvers
manns vandræði leysa, en verið
(Framh. á 15. síðu).
8
T í M I N N, föstudaginn 11. maí 1962.