Tíminn - 11.05.1962, Qupperneq 7

Ræða Eysteins
(Framhald aí 2. síðu)
því að auka framleiðni og fram-
leiðslu og þar með þjóðartekjurnar.
Taka upp framleiðslustefnuna á
ný, ekki með því að hér verði allt
sett á vegu þeirra einna, sem hafa
fullar hendur fjár, það'an af síður
útlendra hringa, eða útlendra fé-
laga, heldur með því að styðjá
fyrst og fremst á ný fjárfestingu
og framför þeirra fjölmörgu, sem
vilja byggja upp atvinnurekstur og
sín eigin heimili.
Ríkisvaldinu verður að beita á
ný, svo sem áður var gert, og bezt
gafst, hiklaust og skynsamlega til
stuðnings þeim sem vilja bjarga
sér sjálfir. Slíkur stuðningur verð-
ur að koma í staðinn fyrir þving-
unar- og samdráttarstefnu ríkis-
stjórnarinnar á öllum sviðum, sem
nú er að bijóta niður eðlilegt
framhald þeirrar uppbyggingar,
sem bezt hefur -gefizt íslenzkri
þjóð.
Um þessa stefnu verða nægilega
margir að sameinast og geri menn
það við fyrsta tækifæri, þá mun
enn takast að tryggja að' íslenzkt
þjóðfélag haldi höfuðeinkennum
sínum sem við höfum verið stoltir
af: Engin sterk og voldug auðfélög,
sem setið geta yfir hlut manna,
inargir, alveg óvenjulega margir
sjálfstæðir einstaklingar og sjálf-
stæðir framleiðendur, og alveg ó-
venju margir sem eiga sín eigin
lieimili. Öflug samvinnuhreyfing
og öflug alþýðusamtök.
Við viljum ekki skipta á þessu
þjóðfélagi og þeim sem við vitum
að liafa verið byggð upp eftir þeim
leiðum, sem íhaldið hér er nú að
reyna að þvinga þjóðina inn á, án
þess að hafa fengið til þess nokk-
uð umboð.
Efnahagsbandalagið
Að lokum þetta: Það minnkar
ekki vandann, að framundan er
það verkefni, að móta stöðu Is-
lands í nýjum heimi, en nærri
stappar að' svo megi til orða taka,
vegna þeirra stórfelldu breytinga,
sem virðist stefnt að varðandi
samskipti, samstarf og jafnvel sam-
einingu þjóða.
Fyrir smáþjóð sem íslendinga,
er þar vandasamt verk fram undan
og ríður mjög á því, að þar sé
ekki rasað um ráð fram.
Veltur mest á því, að þeir finni
hver annan og standi saman, sem
fast vilja standa á þeirri lausn, að
íslendingar tengist nágrannaþjóð-
um sínum nánar, án þess að láta
sjálfstæði sitt eða missa tök á auð-
lindum sínum og þjóðarbúskap yf-
irleitt.
Verður þar að bægja frá öfgum
og ógætni til beggja hliða og kapp-
kosta að finna hinn gullna meðal-
veg. Ganga þannig frá stöðu ís-
lands, að hér verði áfram sem
hingað til íslenzkt mannlíf, þrátt
fyrir nánari tengsl og samskipti.
Er hér að sjálfsögðu fyrst og
fremst átt við afstöðuna til efna-
hagsbandalags Evrópu, sem nú er
að mótast.
Hefur Framsóknarflokkurinn í
því máli m. a. lagt mikla áherzlu á,
að leitast verði við að ná sem víð-
tækustu samkomulagi um það sem
aðhafzt verður af íslands hálfu og
að beðið verði átekta, unz þau mál
öll skýra'st betur. En það álítum
við höfuðnauðsyn.
Ræða Þórarins
Framhald ct 8 síðu.
sjálf hefur hækkað laun hjá hin-
um og þessum. Þess getur eng-
inn ætlazt til.
Stjórnarstefnan sundrar
þjóðinni
Þó að ég viðurkenni, að slík
vinnubrögð og verkfræðingar,
læknar og kennarar hafa beitt, séu
óhjákvæmileg til viðnáms gegn
þeirri stjórnarstefnu, sem nú er
rekin, vil ég jafnframt láta þá
skoðun hiklaust í Ijós, að ég tel
þau all't annag en æskileg enda
merki glundroða og upplausnar í
þjóðfélaginu. Þegar valdhafarnir
hins vegar misbeita valdi sínu,
auka misrétti og ranglæti í þjóð-
félaginu og stefna til úreltra og
illra stjórnarhátta, er þegnunum
ekki annar kostur búinn en að
sækja rétt sinn eftir því sem auð
ið er. Þá gilda orð skáldsins, að
þeir, sem stríði vilja verjast,
verða stundum fyrst að berjast.
En þetta er vissulega ekki sú
framtíðarlausn sem okkur ber að
stefna að. Fámenn og fátæk þjóð
eins og íslendingar, sem lifir í
heimi harðrar samkeppni á milli
þjóða, getur ekki haldig hlut sín-
um og rétti, nema hún sé sem
samhentust. Því er næstum ekki
ofsagt, að það sé sorglegast af
öllu sorglegu, að hér skulu vald-
hafarnir hafa forustuna um að
sundra þjóðinni með því að ætla
ag byggja hér upp úrelt þjóð-
félag stríðandi stétta, þjóðfélag
fárra auðmanna og fjölmenns
efnalítils lýðs. Slíkri stjórn verð-
ur þjóðin ag hafna, áður en hún
eykur sundrung og upplausn
meira en orðið er.
Land og þjóð
Mér hefur oft fundizt, að ís-
lendingar hafi flest skilyrði til
að vera en gæfusamasta þjóð í
heimi. Vig höfum hlotið ag erfð-
um hið fegursta land, búið þeirri
auðlegð að hér getur búið mörgum
sinnum fjölmennari þjóð en jafn-
framt nógu harðbýlt land tíl að
halda við hreysti og manndómi.
Hér eru því næg framtíðarskil-
yrði fyrir vaxandi atorkuþjóð. Við
ihöfum fengið að erfðum sögu,
tungu og menningu, sem bæði
getur verið okkur stolt og leiðar
ljós. Og það er ekkert yfirlæti,
þótt því sé haldið fram, ag íslend
ingar séu í fremstu rög á meðal
þjóða, hvað snertir flest atgervi.
Enn koma skáld okkar, skákmenn
og íþróttamenn í efstu sæti, þar
sem keppt er á alþjóðlegum vett
vangi. Námsmenn okkar standa
engum aftar, þar sem þeir leiða
saman hesta sína við námsmenn
annarra þjóða. Við eigum vísinda
menn og verkfræðinga, sem
s-tanda jafnfætís þeim, sem fremst
ir þykja í öðrum löndum. Sjó-
menn okkar, bændur og iðnaðar-
menn myndu vel hlutgengir hvar
sem væri. Við getum því örugg-
lega treyst á land okkar og þjóð,
ef ekki skortir rétta forustu og
rétta stefnu.
bjéóarheill
Þar þarf að sjálfsögðu margs
að gæta, en þrennt skyldi þó haft
fyrst í huga. Fyrst er það, að sök
um fámennis okkar skiptir það
enn meira máli hér en annars
staðar að valinn maður sé í hverju
rúmi. Hér þarf því ag leggja á
það megináherzlu að skapa sem
allra flestum einstaklingum
möguleika til að njóta hæfileika
sinna og framtaks, en meginundir
staða þess er efnahagslegt sjálf-
stæði. Ekkert vinnur meira gegn
efnalegu sjálfstæði og framtaki'
hinna mörgu en að draga auðinn
og yfirráðin í senn fæstar hend-
ur, eins og er megintakmark núv.
valdhafa. Annað það, sem við
þurfum ag gæta, er að forðast
sem mest stéttasundrungina og
láta samvinnuanda og bræðraþel
móta sem mest þjóðfélagshætt-
ina. Ekkert vinnur meira gegn
þessu en sú stefna aukinnar stétt
arskiptingar í ríka menn og fá-
tæka, sem_ núv. ríkisstjórn beitir
sér fyrir. f þriðja lagí þurfum við
að hefja sókn umbóta og uppbygg
ingar á öllum sviðum þjóðfélags-
ins, til þess að auka sem mest
þjóðartekjurnar og þjóðarauðinn,
en leggja ekki hina dauðu hönd
vaxtaokurs og sparifjárfrystingar
á framtak atorkumanna, eins og
núv. ríkisstjórn svo sannarlega
gerir. Af öllum þessum ástæðum
krefst þjóðarheill þess, að þeirri
stjórnarstefnu, sem nú er fylgt,
verði hrundið og tekin upp stefna
sem miðar að því ag tryggja hag
og framtak hinna mörgu ein-
staklinga, stuðlar ag því að draga
úr stéttardeilum og tryggja fram-
farir og uppbyggingu.
Hefting sandfoks
og græðsla lands
Ræða Ágústs
(Framhaid ai 4 síðu)
viðreisnina tók jafnhá lán í sömu
stofnunum. Til viðbótar þessum
ráðstöfunum má segja, að geng-
isfellingarnar hafi eyðilagt lána-
sjóði landbúnaðarins, þar sem
þeir höfðu erlent lánsfé til þess
að geta fullnægt eftirspurn
bænda eftir lánum. Ríkisstjórnin
hefur brugðizt skyldu sinni til að
bæta þessum stofnunum tap
þeirra. Hrein eign þessara sjóða
var í árslok 1958 105 milljónir
króna. Nú 4 árum síðar er hagur
sjóðanna þannig ag eignirnar eru
34 millj. kr. minni en ekki neitt.
Svona hefur viðreisnin leikið þá..
Nú hefur hæstvirt ríkisstjórn með
hæstv. landbúnaðarráðh. í farar-
broddi, tekið sér fyrir hendur að
rétta hag þessara lánastofnana
bændanna, en í stag þess að bæta
sjóðunum tapig af sameiginlegu
fé þjóðarinnar, eru þeir, sem enga
sök eiga á tapi sjóðanna, bænd-
urnir sjálfir, látnir gera það á
þann hátt, að þeir eru skattlagð-
ir með gjaldi á búvörur og nem-
ur sá skattur 1700 kr. á meðal-
bónda árlega. Meg þessari aðferð
er gert ráð fyrir að það taki 14
ár að byggja hina nýju stofnlána
deild upp. Skatturinn á bændur
er áætlaður 133 millj. kr. á þessu
tímabili og gjaldig á útsöluverð
landbúnaðarvara 86 millj. Gert er
rág fyrir að stofnlánadeildin fái
á þesstun tíma vexti af lánum til
bænda alls 485 millj. Þar sem
reiknað er með 6—6V2 % vöxtum,
þá er það þriðjungs hækkun frá
því sem var fyrir viðreisn. Þessi
hækkun vaxtanna gerir því ekki
minna allt þetta tímabil en 160
millj. kr. Þarna koma því beint
á bændur umfram þag sem áður
var, nálægt 300 millj. kr., auk
86 millj. kr. gjaldsins á útsölu-
verðið, sem einnig lendir á bænd
um að einhverju leyti. Þannig
hafa loforðin um bætt lífskjör
verið efnd, hvað bændur snertir.
Frysting sparifiárins
Eg ætla engu að spá um það,
hversu lengi bændur standa undir
oki viðreisnarinnar, en þag verð-
ur varla um það deilt lengur, að
það hefur orðið þeim alldýrt, að
núverandi stjórnarflokkum var
falið vald yfir málefnum landsins.
Eitt undarlegasta fyrirbærig í æv
intýraheimi viðreisnarinnar er
flutningur sparifjár hvaðanæva af
á landinu til Reykjavíkur og fryst
ing — eða svokölluð binding —
þess í Seðlabankanum.
f skýrslu Seðlabankans fyrir
árið 1961 er frá því skýrt, að á
því ári hafi innlánsstofnanir orð-
ig að binda 253 millj. kr. í Seðla
bankanum og þá skv. efnahags-
reikningi bankans búnar að binda
þarna samtals 318 milljónir. Af
þessu fé greiðir bankinn eigend-
unum 9% vexti og er það upp
undir 30 millj. kr. á ári. Hæstv.
ríkisstjórn tekur ekki nærri sér
að láta Seðlabankann borga um
30 millj. kr. af þessu dauða fjár-
magni árlega, en þetta er þó
hærri upphæð en þurft hefði á
ári í nokkur ár til þess að bæta
lánasjóðum landbúnaðarins geng
istöp þeiura og efla þá á nýjan
leik.
aS foændum
Eg hef nú s'"nt með nokkrum
dæmum, hvernig stjórnarstefnan
hefur reynzt bændum. Afleiðing
Þeir Gísli Guðmundsson
og Björn Fr. Björnsson
fluttu frumvarp til laga á
síðast þingi um heftingu
sandfoks og græðslu lands,
en frumvarpið fluttu þeir
einnig á þinginu á undan.
Landbúnaðarnefnd neðri
deildar varð ekki sammála
um afgreiðslu frumvarpsins
og skilaði minni hlutinn
Ágúst Þorvaldsson og Karl
Guðjónsson minni hluta-
áliti. Fer það hér á eftir:
Landbúnaðamefnd hefur
rætt frumvarpið, en samkomu-
lag varð ekki um afgreiðslu
þess. Meiri hlutinn, þeir Gunn
G, JP og BGr, vill fresta af-
greiðslu málsins, en undirritað-
ir, sem eru minni hluti nefnd-
arinnar, vilja láta lögfesta frum
varpið á þessu þingi.
Frumvarpið hefur verið lagt
fjórum sinnum fyrir Alþingi,
en afgreiðslu þess alltaf verið
frestað. Sýnist minni hlutanum,
að svo til megi ekki lengur
ganga.
Uppgræðsla foksanda og af-
réttarlanda, sem eru að blása
upp, er aðkallandi mál, og þótt
unnið sé að sandgræðslu á ári
arnar láta heldur ekki á sér
standa, þar sem jarðabótarmönn-
um er nú tekig að fækka. Þeir
voru 1959 3906, 1960 voru þeir
3250, en á sl. ári lítur út fyrir
skv. bráðabirgðayfirliti, að þeir
hafi ekki verið nema 3281. Hefur
þeim þá á tveim s'l. árum fækkað
um 625 eða 16%. Af 16 tegundum
framkvæmda jarðabótarmanna á
sl. þrem árum, hafa tólf þessara
framkvæmda farig minnkandi.
Þar er þó munurinn mestur á vél-
gröfnum skurðum. En landþurrk-
un má heita undirstaða ræktunar
framkvæmda í landinu. Land-
þurrkunin var á sl. ári 31% minni
en hún var árið 1958. Þegar litið
er á allar þær staðreyndir, sem
ég hef nú drepið á, þá verður ekki
annað séð, en stefna hæstv. rík-
isstjórnar sé sú, að fækka bænd-
um mjög mikið á næstu árum.
Vel getur verið að það heppnist,
en ekki hef ég trú á því, ag það
verði gæfuspor fyrir þjóðina.
Hitt gæti orðið þjóðinni til meiri
farsældar, að efla og stækka
bændastéttina. Þess vil'di ég mega
vænta, að bændurnir megi standa
af sér þá aðför, sem þeim hefur
verig veitt. í þeirri baráttu eru
þeirra öruggustu vígi Samvinnu-
hreyfingin, Stéttarsamtökin og
Framsóknarflokkurinn.
Ræða Sigurvins
Framhald ai 5. síðu
hæstv. viðskiptamálaráðherra var
að orða það áðan. Þannig er kjör-
um fólksins komið, sem hæstv. við-
skiptamálaráðherra sagði áðan, að
hefðu ekki versnað.
En til þess eru vítin að varast
þau. Læri fólkið hins vegar ekkert
af reynslu þessara ára, en treystir
kosningaloforðum þessara flokka í
annað sinn, þá mun margur mað-
urinn reyna það, að efnahags-
vandræði hans komast áreiðanlega
í fastan farveg, eins og einn af
Alþýðuflokksþingmönnunum sagði
hér um daginn,
hverju og mikið og gott starf
hafi á því sviði verið af hendi
Ieyst, þá eru þó enn meiri verk
efni fyrir hendi og mega ekki
híða.
Reynsla síðustu ára, síðan
tilbúinn áburður kom til sögu
og ýmsar frætegundir, sem
reyndar hafa verið, sýnir, að
uppgræðslan er tiltölulcga auð-
veld með þeirri tækni, sem nú
er fyrir hendi við þetta starf,
og er þar sérstaklega átt við
flugvélar til að dreifa með á-
burði og fræi.
Með þessari tækni er mögu-
Iegt að breyta svörtum sand-
auðnum í grónar lendur, bæði
til heyöflunar og beitar fyrir
búpening.
Sauðfé hefur mjög fjölgað á
landi hér hin síðustu ár, eftir
að mæðiveiki og garnaveiki
hafa orðið að lúta í lægra haldi
fyrir vörnum og lækningu.
Víða skortir nú sumarhaga fyr-
ir sauS'fé, og hætta er á, að
land fari í örtröð vegna
þrengsla í högunum, og er því
mikil uppblásturshætta yfirvof
andi.
Flestir munu sammála um,
að hér þurfi að taka rösklega
til verks við að græða landið
og auka • á þann hátt nytsemi
þess. Um það var enginn ágrein
ingur í landbúnaðarnefnd. Það
sem ágreiningi veldur, er sú
tekjuöflunarlei'ð til stúðjaings
sandgræðslunni, sem 32. gr.
frumvarpsins kveður á um. En
þar er svo fyrir mælt, að leggja
skuli gjöld, er nemi 5 krónum,
á lítra af áfengi í því formi,
sem það er selt og afgreitt frá
Áfengisverzlun ríkisins.
Þetta ákvæði um sérstakan
skatt á áfenga drykki kveðst
sandgræðslunefnd hafa sett í
frumvarpið í stað gjalds á tó-
baksvörur, sem nefndin hafði
áður gert tillögu um. Segir
sandgræðslunefnd í greinar-
gerð, er fylgdi frumv., er það
var lagt fram á Iöggjafarþing-
inu 1960—61, að það hafi verið
tillaga núverandi landbúnaðar-
ráðherra að taka heldur gjald
af áfengi en tóbaki til sand-
græðslunnar og að honurn hafi
þótt sem seilzt væri inn á svið
skógræktarinnar um fjáröflr
með fyrri tillögum sandgræðslu
nefndarinnar. Ætlaðist sand-
græðslunefnd til, eftir því sem
segir í greinargerð með frum-
varpinu frá í fyrra, að skóg-
ræktin og sandgræðslan deildu
gjaldi á tóbaksvörur að jöfnu
milli sín. Hins vegar segir sand
græðslunefnd í greinargerð
sinni, að hún telji „að frarn
komnu sjónarmiði landbúnaðar
ráðherra sjálfsagt að virða það
í þeirri öruggu von, að það
tryggi framgang frumvarpsins
og eflingu sandgræðslunnar".
Við þær umræður, er um mál
ið urðu í Iandbúnaðarnefnd,
kom í Ijós, að samstaða var
ekki í nefndinni um það á-
kvæði frumv. að leggja gjald á
áfengi. Var meiri hluti nefnd-
arinnar þeirri skattlagningu
mótfallinn, en gerði engar aðr-
ar tekjuöflunartillögur. Minni
hlutinn getur fallizt á tekjuöfl-
unarleið þá, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, og þar sem hann
er málinu að öðru leyti eindreg
ið fylgjandi, leggur hann til, að
fruinvarpið nái fram að ganga
nú á þessu þingi.
Alþingi. 28. marz 1962.
Ágúst Þorvaidsson, frsm.
Karl Guðjónsson.
T í MIN N, maí 1962
7