Tíminn - 25.09.1962, Blaðsíða 2

8 menn áttu að sprengja
Bandaríkin í loft upp
Klukkan 8 að kvöldi 12.
júní 1942 hafði þýzki kafbát-
urinn U-202 náð áfangastað
eftir 15 daga siglingu 5000
km leið þvert yfir Atlants-
hafið.
Báturinn lá úti fyrir ókunnri
strönd Bandaríkja Norður-
Ameríku í niðaþoku og kafbáts-
foringirin gaf skipun um að
stöðva dísilvélarnar cn ræsa
hljóðlausar rafmagnsvólarnar i
staðinn. Meðan kafbáturinn sem
maraði cnn í hálfu kafi nálgað-
iri sífellt ströndina, spruttu upp
fjórir menn í brúnum khaki-föt-
um.
Einn þeirra, langleitur maður
og kinnfiskasoginn, gaf þeim i
síðasta sinn skipun um að at-
huga vasa sína, einn hafði hálf-
an pakka af þýzkum sígarettum
og annar hafði á sór vasapela
með d.reitjl af þýzku koníaki. í
spenningi augnabliksins láðist
þeim báðum að skilja við sig
þessa hluti.
Fám mínútum eftir að dísilvél-
arnar voru stöðvaðar, var gúmmí
bátur látinn sfga í sjóinn —
mennirnir fjórir skriðu um borð
í bátinn ásamt tveimur þýzkum
hásetum frá kafbátnum, þungir
og fyrirferðarmiklir kassar
voru látnir um borð svo báturinn
rétt flaut í vatnskorpunni. Síðan
var róið gætilega að landi, menn
imir fjórir stukku í land og varn
ingnum var skipað upp í fjöru í
miklum flýti og asa. Því næst
höfðu fjórmenningarnir fata-
skipti. íklæddust borgaralegum
fötum en grófu einkennisbúning-
ana í sand, báturinn hvarf að
nýju út í myrkrið og innan
skamms barst að eyrum lágt
vélarsuðið frá kafbátnum U-202
sem hafði vélarnar í gangi og
stefndi til hafs.
Skemmdarverkaáætlun
Fjórum nóttum síðar, þann 16.
júní gerðist hliðstæður atburð-
ur nær 225 km snnnar með
ströndinni við bæinn Jackson-
ville í Florida. En þar var það
kafbáturinn U-584 undir stjórn
Deekes kafteins sem skilaði á
land öðrum fjórum mönnum á
jafn leyndardómsfullan hátt og
hvarf að því búnu til hafs.
Sex mánuðum og sex dögum
eftir að Hitler hafði lýst stríði
á hendur Bandaríkjamönnum,
laumuðust átta menn á land í
skjóli myrkurs með nægilegt
sprengiefni meðferðis til að fram
kvæma tveggja ára áætlun sem
var í því fólgin að lama banda-
rískan hergagnaiðnað og siðferð-
isþrek þjóðarinnar, með skemmd
arverkum,
Þetta var ein af djörfustu til-
raunum Þjóðverja og jafnframt
sú bezt skipulagða í alla staði,
sem hófst þessi kvöld í júní. Og
jafnframt ein hrapallegustu mis-
tök þeirra. Hvað olli?
HvaS brást?
Ekkert skorti á um útbúnað
fjórmenningana og þjálfun
þeirra var í alla staði hin bezta.
Það var fyrst og fremst af sál-
fræðilegum ástæðum sem þessi
yfirgripsmikla skemmdarverkatil
raun Þjóðverja misheppnaðist.
Skapgerðarbrestir skemmdar-
verkamannanna komu í veg fyr-
ir að þeir gætu framkvæmt það
sem þeim var ætlað og veilan í
skapgerð foringjans var frumor-
sök þess að allt fór út um þúfur.
Sjaldan í hernaðarsögunni hefur
nein aðgerð verið jafn vel og
HEINCK
KERLING
THIEL
BURGER
rækilega undirbúin og verið fal-
in á hendur mönnum sem jafn
illa voru til þess fallnir að fram-
kvæma hana.
MaSurinn, sem átti hug-
myndina
Hugmyndina að þessari stór-
felldu skemmdarverkastarfsemi
í sjálfu landi óvinanna átti Erwin
vory Lahousen, ofursti, sem
seínna varð vitni ákæranda í
Niirnbergréttarhöldunum. Öðr-
um manni var fálinn allur undir
búningur. Það var Walter Kappe,
sem þá var 37 ára að aldri, sem
virðist hafa haft að baki um
20 ára þjálfun til slíkra hluta.
Hann hafði á sínum tíma hætt
háskólanámi í Göttingen til þess
að taka þátt í herþjónustu eftir
heimsstyrjöldina fyrri, hann gerð
ist virkur félagi í stormsveitum
Hitlers fyrir 1924 en eftir mis-
heppnaða ölstofuuppreisnina.
flutti hann til Bandaríkjanna þar
sem hann tók þátt í starfsemi
nazistiskra samtaka Þjóðverja
þar í landi sem myndað höfðu
með sér íélag, „Der Bund“. —
Kappe sneri aftur til Þýzkalands
árið 1937 eftir valdatöku nazista
og gerðist ritstjóri tímaritsins
„Kákasus". Það starf var þó að-
eins yfirskin eitt, hið raunveru-
lega starf hans var fólgið í öðru.
Á ritstjórnarskrifstofu sinni i
Berlín hóf hann undirbúning að
hinni stórfelldu skemmdarverka-
herferð I Bandaríkjunum. Hann
hafði heldur sérstæða kímnigáfu
sem lýsti sér m. a. i nafngiftinni
er hann valdi hernaðaraðgerð-
inni, hún var í styttingi kölluð
„Operation Pastorius“ en Pastor
ius var fyrirliði hinna fyrstu
þýzku útflytjenda til Bandaríkj-
anna á sínum tíma.
Átta skemmdarverkamenn
Kappe hafði upp á væntanleg-
um skemmdarverkamönnum sín-
um með því að grandskoða ræki-
lega skýrslur og skrár yfir Þjóð-
verja sem búsettir höfðu verið
erlendis.
Hann valdi tólf úr og voru þeir
settir til reynslu á mánaðarnám-
skeið og að því loknu voru átta
ráðnir til verksins. Þessir átta
menn, Henck, Kerling, Thiel,
Burger, Haupt, Quirin, Neubau-
er og Dasch áttu það sameigin-
legt að þeir höfðu lengi dvalizt
í Bandaríkjunum, töluðu málið
reiprennandi og þekktu banda-
ríska þjóðhætti — en þar fyrir
utan var ekkert sameiginlegt
með þeim. Þeir voru mjög ólíkir
að eðlisfari. skorti alla reynslu
í því starfi er þeir voru kjörnir
til og voru ekki heldur sérlega
áhugasamir en tóku þó boðinu
feginsamlega, sumpart af því þeir
sluppu þá við herþjónustu og
fyrir surna þeirra var þetta
kærkemið tækifæri til að komast
til Bandaríkjanna þar sem þeir
áttu foreldra, eiginkonur eða
unnustur. Síðar átti það eftir að

GEORGE JOHN DASCII '
— kom upp um félaga sína og
eyðilagði allt samsæri'ð „Oper-
ation Pastorius".
koma í ljós að þeir áttu annan
hlut sameiginlegan: enginn
þeirra var af sálfræðilegum á-
stæðum líæfur til þessa verks.
En Kappe var sannfærður um
að hann hefði úrvalsmönnum á
að skipa. Þeir voru þjálfaðir
rækilega á stórum sveitasetri
sem áður hafði tilheyrt skó-
kaupmanni af Gyðingaættum.
Þeir fengu ný nöfn og urðu ræki
lega að kynna sér hinar nýju
„ævisögur" þeirra, kennslan og
þjálfunin fór einvörðungu frani
á ensku. Þeir urðu að undirgang
ast stranga líkamlega þjálfun og
sérfræðingar voru látnir kenna
þeim meðferð skotvopna og
-sprengiefnis. Eitt kvöld í viku
fór Kappe með þeim á fyllerí
í ölkrá einni í grenndinni til að
rannsaka viðbrögð þeirra þegar
þeir voru orðnir ölvaðir.
Síðan voru þeim fengin
amerísk föt eftir nýjustu tízku,
sem fengin voru úr herbúðum
Þjóðverja, þeir fengu morð fjár
í bandarískum dölum.
Hinn draumlyndi Dasch
Sífellt hafði borið á missætti
og úlfúð meðal þeirra, öfund og
afbrýði og hefnigirni sagði þeg-
ar til sín meðan þeir dvöldu á
sveitasetrinu og gaus upp í París
þar sem þeir fengu að skemmta
sér eina helgi á leið sinni til
franska hafnarbæjarins þar sem
þeir áttu að fara um borð í kaf-
bátana. Það kom jafnvel til
handalögmáls milli þejrra. En
jafnvel það varð ekki til að
veikja traust Kappes á drengjun
um hans og hann virðist alla tíð
hafa verið mjög bjartsýnn á
framgang áætlunarinnar.
HAUPT QUIRIN NAUBAUER
Þrir þessara manna reyndust
s, örlagavaldar, þegar til Banda-
ríkjanna kom. Tveir þeirra voru
foringjar hvor fyrir sínum flokk,
Dasch og Kerling. Géorg Dasch
hafði verið búsettur 19 ár í
Bandaríkjunum og starfað það
sem veitingaþjónn, sffellt óá-
nægður með hlutskipti sitt, hald-
inn sjálfsvorkunnsemi og hatri
til viðskiptavinanna. Hann hafði
látið sig dreyma um frægð og
frama og þótti nú sem draumur-
inn væri nú að rætast og vænti
sér mikils af. Hann var greind-
ur vel en sýndi af sér skapgerð-
arveilur sem hefðu átt að vera
Kappe til varnaðar. Hann hafði
yfirgefið konu sína á sjúkrahúsi
í Bandaríkjunum án þess svo
mikið að kveðja hana áður en
hann fór aftur til Þýzkalands.
Tveir gamlir nazistar
Kerling sem var foringi flokks
ins sem skipað var á land í
Florida var kvæntur maður en
flæktur inn í margháttuð kvenna
mál. Hann var þó hugsjónaríkast-
ur þeirra allra. Hann hafði gerzt
félagi í nazistaflokknum þegar
árið 1928 og hafði borgað flokks
gjöld sín skilvíslega öll árin sem
hann dvaidi í Bandaríkjunum.
Þriðja aðalpersónan var Ernest
Peter Burger sem hafði verið
persónulegur vinur Hitlers og
náinn samstarfsmaður hin fyrstu
ár. Um skeið var honum þó varp
að í fangelsi af Gestapo og það
hefði átt að nægja til að vekja
grun Kappes. En Kappe lét það
ekki á sig fá þótt hinir hefðu
illan bifur á Burger og tor-
tryggðu hann.
Vörður á ströndinni
Það lá við að allt færi út um
þúfur þegar í upphafi. Þeir
höfðu varla lokið við að ganga
frá farangri sínum í sandinum
þegar strandvörður kom í flasið
á þeim, lýsti á þá með vasaljósi
og heimtaði að þeir segðu á sér
deili.
Dasch varð fyrir svörunr, þótt
ust þeir vera fiskimenn sem
hefðu verið að veiðum á ólög-
legu veiðisvæði, Dasch fékk verð-
inum 300 dollara og bað hann
að Þegja. Vörðurinn hvarf
út í myrkrið og fjórmenningarn-
ir komu sér í burt. Strandvörð-
urinn gerði yfirboðurum sínum
viðvart og innan skamms var
leyniþjónustan komin á vett-
vang, farangurinn fannst í sand
inum en mennirnir fundust
hvergi.
Þegar þeir voru handteknir
viku seinna hlaut leyniþjónust-
an allan heiðurinn en reyndin
var önnur, hún hafði lítinn sem
engan þátt átt í því að hafa uppi
á skemmdarverkamönnunum,
heldur var það einn úr þeirra
eigin hópi sem kom upp um
félaga sína og gaf sig fram af
sjálfsdáðum.
Framhald á 14. síðu.
1
VÍÐAVANGUR
„AS ekki leiði til
verðbólgu“
f stefnuyfiríýsingu ríkis-
stjórnarinnar, sem birt var
alþ'ingi og þjóðinni, þegar
stjórnin tók við völdum 21.
nóv. 1959, eru áherz'Iuatriöi
meginkaflans þéssi:
„í þvi sambandi leggur rík-
isstjórnin áherzlu á, að toapp-
hlaupið hcfjist ekki á nýjan
lcik inílli verðlags Oig kaup-
gjalds, OG AÐ ÞANNIG SÉ
HALDIÐ Á EFNAHAGSMÁL-
UM ÞJÓÐARINNAR, AÐ
EKKI LEIÐI TIL VERÐ-
BÓLGU“.
Hverniig hefur nú tekizt að
ná þessu meginmarkmiði
stjórnarstefnunnar? Ilefur
nokkurt kapphlaup orðið milli
kau.pgjalds og verðlags? Hefur
efnahagsmá'lunum verið svo
stjórniað, „að ekki lejöi til
verðbó'Igu?“ Lítum á stað-
reyndirnar, sem vig blasa á
þessunr haustdögum:
Ríkisstjórnin tók þannig á
verð'lags- og kaupgjaldsmálum
í upphafi, að hún kippti vísi-
tölunni úr sambandi, felldi síð-
an geugið um helming og
hækkaði með því allt verðlag í
landinu stórkostlega. Kaup
skyldi standa í stað en vöru-
verð stórhækka. Auk þess var
heilu syudaflóði nýrra áiaga
og hækkunar á öllum sViðum
steypt yfir almenning. Þetta
var auðvitað jafnviturleg að-
ferð og bílstjóri hemlaði al-
veg hjól annarrar hliðar vaigns-
ins en herti sem mest á ferð
hjólanna á hinni hl'iðinni —
ef slíkt væri hægt á bíl. Allt
snerist við, svo sem vonlegt
v.ar, oig fólkið í landinu neydd-
ist brátt til þess að reyna að
rétta hlut sinn. Verkföll lióf-
ust, og samvinnumenn lcystu
verkfaH'ið' með siamninguin u.m
mjög hófsama kauphækkun að
sínu Ieyti og aðrir komu á
eftir.
Nýtt högg í sama
knérunn
Meg þessu færðust verðlags-
og kaupgjaldsmál í nokkra
jafnvægisátt .aftur, og ríkis-
stjórnin fékk a'lveg óvenjulegt
tækifæri til að halda áfram á
heilbrigðiari grundvelli en áff-
ur, en ; stað þess að nota það,
veitti hún landsfólkinu nýtt
höigg i sama knérunn — nýja
gengislækkun, svo ag allt
snerist vig að nýju. Verðlagið
þaut upip og ekki reynt að
hafa hemil á ncinu, en fólkið
fékk ekki ncinar liaunabætur.
Hér var boðið til nýs kapp-
hlau.ps launa og verðlags, þó
að það væri ekki í nafni vísi-
tölunnar, sem þaut nú upp,
þótt hún færði fólki engar
launabætur. f þessum mánuffi
er nú svo komið, að vísitalan,
sem gilti þegar þessi stjórn
kippti henni úr sambandi, hef-
ur HÆKKAÐ UM RÚM 60
STIG, en nýja „viðreisnarvísi-
talan“ um 32.
Dettur nokkrum heilvita
manni í hug, að unnt sé að
halda kaupgjaldi niffri, þegar
verðlagsins er svona gætt?
Reynslan varff auðvitað sú, að
hér var ekki kapphlaup m'illi
verfflaige og kaupgjalds, heidur
KAPPSTÖKK. Og á þessu ári
hafia launastéttirnar nær allar
stokkið til þess að reyna aff
nálgast verðlagið, þó að enn
vanti á að það hafi tekizt, enda
þarf nú meiri langstökkvarann
til.
Syndajátningin
Ríkisstjórnin hefur nú játiaff
skemmdarverk sitt í verki, ját-
Framhald á bls. 14.
2
T f M I N N, þriffjudagur 25. september 1962.