Tíminn - 25.09.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Ámason. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriOl
G. Þorsteinsson Fuiltrúi rítstjómar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjóraarskrifstofur i Eddu-
húsinu; afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka.
stræti 7. Símar: 18300—18305. Auglýsingasimi: 19523. Af.
greiðsíusími 12323. — Áskriftargjald kr. 55 á mánuði innan.
lands. í lausasölu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f, —
„Festa‘f stjórnarinnar
í utanríkismálum
Opnan í Alþýðublaðinu er jafnan helguð reyfaraleg-
um frásögnum, ásamt stórum myndum. Síðastliðinn
fimmtudag birtist í opnunni ein stærsta myndin og tví-
mælalaust mesti reyfarinn, sem þar hefur nokkru sinni
sinni birzt. Myndin var af Guðmundi í. Guðmundssyni í
hópi nokkurra erlendra ráðherra. Myndinni fylgdi svo
mikil lofgrein um það, sem blaðið taldi hrósverðast við
stefnu núverandi ríkisstjórnar og má ráða af fyrirsögn-
inni, hvað það var, en fyrirsögnin var: Festa í utanríkis-
málum.
Sennilega er ekki hægt að komast lengra í reyfaralegu
lofi um núverandi ríkisstjórn en að þakka henni fyrir
festu í utanríkismálum.
Stærsta utanríkismálið, sem hefur verið fjallað um í
tíð núverandi ríkisstjórnar, er landhelgismálið. Hvernig
reyndist festa stjórnarinnar í því máli?
Fyrir haustkosningarnar 1959 lofuðu stjórnarflokkarn-
ir mjög hátíðlega, að þeir skyldu hvergi hvika í landhelg-
ismálinu. Þessu treystu margir kjósendur, er ella hefðu
ekki kosið þá. Áður en IV2 ár var liðið frá kosningunum,
var ríkisstjórnin búin að semja um stórfelldar undanþág-
ur fyrir brezka togara innan fiskveiðilandhelginnar næstu
þrjú árin og jafnframt búin að undirgangast skilyrði,
er brezki fiskveiðiráðherrann taldi jafngilda því, að ís-
lendingar hefðu skuldbundið sig til að færa ekki fisk-
veiðilandhelgina út næstu 25 árin.
Þessir undanhaldssamningar voru gerðir, eftir að þjóð-
in var raunverulega búin að vinna sigur í landhelgis-
stríðinu við Breta, eins og Bjarni Benediktsson margsinn-
is játaði á Alþingi haustið 1960 eða um fjórum mánuðum
áður en samningurinn við Breta var gerður. Þannig fór-
ust t. d. Bjarna orð í efri deild 7. nóv. 1960:
„Svo sem fram hefur komi'ð fyrr í þessum umræð-
um, verður ekki lengur um það deilt, að 12 mílna fisk-
veiðilögsaga er sú, sem í framtíðinni mun hafa alls-
herjar gildi . . . Við erum þess vegna búnir að sigra
í meginmálinu, því að frá 12 mílna fiskveiðilögsögu
verður aldrei horfið framar við ísland. Sú orrusta, sem
mátti virðast nokkuð vafasöm um skeið, er þess vegna
þegar unnin."
Ennfremur sagði Bjarni í sömu ræðu:
„Við skulum minnast þess, að í þessari deilu erum
við nú þegar búnir að sigra að meginstefnu til/
Það var þannig játað af áhrifamesta manni ríkisstjórn-
arinnar í nóvemberbyrjun 1960, að íslendingar væru bún-
ir að sigra i landhelgisdeilunni. Tæpuni fjórum mánuð-
um seinna er samt gerður undanhaldssamningurinn við
Breta og í kjölfar hans undanhaldssamningurinn við
Þjóðverja. Þannig v?r miklum sigri snúið í mikinn ósigur.
Það getur átt heima á reyfarasíðu Alþýðu-
blaðsins að tala um festu núverandi ríkisstjórnar og
stjórnarflokka í utanríkismálum Annars staðar ekki.
Sannleikurinn er sá, að þessi ríkistjórn hefur jafnan
látið undan, þegar einhver af ríkisstjórnum vestrænu
slórveldanna hefur farið fram á það. eins og landhelg-
ismálið sýnir bezt. Hún er i álíka ósjálfstæð gagnvart
þeim og kommúnistar gagnvdrt Rússum.
Slíkri stjórn getur þjóðin ekki trúað fyrir utanríkis-
málum sínum. þegar í vændum eru himr örlagaríkustu
samningar. Það getur átt heima á reyfarasíðu Alþýðu-
blaðsins að halda öðru fram. en revnslan siáÞ sanna’
festuleysi núverandi stjórnarflokka gegn erlendu valdi.
svo að eigi verður um villzt.
!
Nýr forseti allsherjarþings
Asíumenn skipa tvö virðuiegustu embætti Sameinuðu þjóðanna
EINS OG ÁÐUR hefur verið
skýrt frá hér í blaðinu, var Mu
hammad Zafrulla Khan kjör-
inn forseti 17. allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna, sem
hófst í síðastL víku.
Samkvæmt hefð, sem hefur
skapazt við kjör forseta, átti
Asíumaður að vera kjörinn
forseti að þessu sinni. Auk
Zafrulla Khan, sótti fulltr. Ceyl
ons eftir forsetatigninni og
naut bæði stuðnings Sovétríkj-
anna og Indlands. Hann hafði
hins vegar verig svo óheppinn
í kosningabaráttunni, að bréf
hafði borizt í hendur andstæð-
inga hans, þar sem hann fór
ógætilegum orðum um fulltrúa
ýmissa annarra þjóða hjá
S.Þ. Þessi ummæli bentu mjög
til þess, að hann væri ekki rétt-
ur maður á réttum stað sem
forseti allsherjarþingsins, því
að hann þarf bæði að hafa
gætni og festu til að bera. En
þótt þetta hefði ekki komið
fyrir, myndi Zafrulla Khan
sennilega hafa náð kosningu
eigi að síður. Því veldur ekki
sízt það álit, sem hann hef-
ur unnið sér, sem óvenjulega
slyngur og virðulegur diplom-
at. Hann virðist hafa flest það
til að bera sem er nauðsynlegt
þeim manni, er skipar forseta
stól á þing Sameinuðu þjóð-
anna.
ZAFRULLA KHAN er með
kunnustu mönnum á vettvangi
S.Þ. Hann var fyrsti aðalfull-
trúi Pakistans á þingi Samein-
uðu þjóðanna, en Pakistan
gekk í S.Þ. haustið 1947. Því
starfi gegndi hann svo til 1955,
er hami var kjörinn í Alþjóða
dómstólinn. Hann varð svo aft-
ur aðalfulltrúi Pakistans á
þingi S.Þ. á síðastl. árL
Það féll þannig í hlut har.s
að vera helzti talsmaður Pakist-
ans á vettvangi S.Þ. í Kash-
mírdeilunni á árunum 1947—
58. Framkoma hans í hinum
miklu umræðum, er urðu um
það mál á þessum tíma, aflaði
honum mikils álits. Þar leiddu
þeir oft saman hesta sína hann
og Krishna Menon. Það kom
iðulega fyrir, að Krishna Men-
on missti að meira eða minna
leyti stjórn á skapsmunum sín
um, en Zafrulla Khan hélt
jafnan ró sinni og virðuleika.
Hann er ágætlega_ máli farinn
Framsetning hans er sérstak
lega skýr og hann hagar orðum
sínum jafnan kurteislega.
Hann er fundvís á rök og fljót-
ur að finna veilurnar hjá and
stæðingnum. Þótt Krishna Mer
on væri mælskari, mun Za
frulla Khan yfirieitt hafa
þótt ofjarl hans i þessum við-
skiptum. Helzt er það fundjð
ag ræðum Zafrulla Khan, að
hann geti verig óþarflega ná
kvæmur, og því oft langorðari
en þörf sé á. Hann og Menon
munu hafa haldið lengstu ræð
urnar á vettvangi S.Þ
Árið 1949 víirð Zafrulla
Khan utanríkisráðherra Pak
istans og gegndi því starfi itm
skeið. en hólt þó áfram að
mæta á þingj S.Þ I-Iann átn
sem slikur mikinn þátt j þv:
að Pakistan valdj aðra lejð
utanríkismálum en Indland
Nehru valdi indlandi ag fylg) '
hlutleysisstefnunm. en Za
frulla Khan sveigði Pakistan
til samstarfs við Vesturveldin
Sennilega hefur Kashmírdeil-
an og óttinn við Indverja átt
þátt sinn í þvx. Þá var það á
þessum tíma hugmynd Za-
frulla Khan að mynda banda
lag ríkja Múhammeðstrúar-
manna, þar sem Pakistan hefði
forustuna sem stærsta "ríkið.
Úr þessu hefur enn ekki orðjð
og valda því margar ástæður
ZAFRULLA KHAN átti orð
ið langa sögu að baki áður en
hann varð aðalfulltrúi Pakist-
ans á þingi S.Þ., en hann verð-
ur sjötugur á næsta ári. Faðir
hans var lögfræðingur og þótti
sjálfsagt, að sonur hans gengi
sömu braut. Hann lauk laga-
námi í London 1914 og hóí
sama ár lögfræðistörf í Sialkot
í Indlandi, þar sem hann var
fæddur og' uppalinn. Árið 1916
fluttist hann þaðan og var máL
flutningsmaður við yfirréttinn
í Lahore næstu tuttugu árjn
Hann vann sér það álit á þess-
um árum ag vera einn hinn
allra færasti lögfræðingur í
Indlandi.
Árið 1926 Var hann kjörinn
á fylkisþingið í Lahore, og
átti hann þar sæti næstu 9
árin. Hann tók mikinn þátt i
pólitískum samtökum Múhamm
eðstrúarmanna á þessum árum
og naut sérstaks álits forjngja
þeirra, Ali.Jinnah Hann missti
hins vegar nokkuð fylgi sitt
innan samtakanna. er hann
gerðisr meira og minna hand-
gengjnn Bretum, en skoðun
hans var. að Indverjar ættu að
fara samkomulagsleig í skipt
um sínum við Breta og fá frelsj
sitt á þann hátt Þetta leiddi
til þess. að hann hætti pólitísk
um afskiptuni að mestu. en
gekk í þjónustu brezku ný
lendustjórnarjnnar Hann átn
sæti j cáðuneyti brezka land
stjórans á árunum 1935—41.
sótti fundi gamla Þjóðabanda
lagsins sem fulltrúi (ridveria
og gegndi mörgum öðrum trún
aðarstörfum, unz hann hlaut
sæti í hæstarétti Indlands 1941,
og hélt hann því til 1947, er
Indland hlaut sjálfstæði og var
skipt í tvö ríki. Þá gekk hann
strax í þjónustu Pakistans, en
bak við tjöldin hafði hann átt
mikinn þátt j þeirri lausn,
að Múhammeðstrúarmenn í
Indlandi stofnuðu sérstakt ríki
Síðan hefur starf hans verjð
fyrst og fremst á vegum S.Þ..
eins og áður er rakið.
ÞAÐ HEFUR oft verið sagt
um Zafrulla Khan, að hann
sé einn virðulegasti fulltrú-
inn, sem hafi setið þing S.Þ
Hann er spengilega vaxinn og
ber sig vel. Hann er annálaður
fyrir kurteisi og virðulega
framgöngu. Frá ræðumennsku
hans hefur áður verið sagt, en
til viðbótar má geta þess, að
hann talar jafnan blaðalaust,
en hefur oft við hlið sér að-
stoðarmann, er réttir honum
skjöl og bækur, sem hann vitn-
ar í. Fjarri fer þó því, að hann
Undirbúi ékki ræður sínar.
Hann hefur hugsag þær fyrir
fram og skrifað niður helztu
minnisatriði um efnisskipun.
Að.öðru leyti eru þær fluttar
af munni fram og verða mun
meira lifandi fyrir bragðið.
Um Zafruiia Khan hefur
verið sagt, að hann sameini
margi hið bezta úr menningu
Indlands og Evrópu. Óhætt er
líka að fullyrða það, að fáir
fulltrúar á þingi S.Þ hafa notið
meira persónulegs áíits en
hánn og þag jafnt meðal and-
stæðinga sem samherja.
Það segir sína sögu um
þær breytingar, sem eru að
verða á alþjóðamálum, að á-
hrifa Asíu gætti nær ekkeit
hjá S.Þ., þegar þær voru stofn
aðar fyrir 17 árum síðan. Nú
gegna Asíumenn tveimur veiga
mestu embættum samtakanna
Þ.Þ
T í M I N N, þriðjudagur 25. september 1962.
z