Tíminn - 03.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þó-rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu. Afgreiðsla, augl'ýsingar og aðrar skrifstofur í Ranka-
stræti 7. Símar: 18300—18305. — Auglýsingasími: 19523. Af-
greiðslusími 12323. — Áskriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Sannleikurinn um
gjaldeyrisstöðuna
Ríkisstjórnin hefur látið útvarpið birta skýrslu um
gjaldeyrisstöðu bankanna, sem er mjög villandi, þótt töl-
urnar séu sennilega réttar svo langt sem þær ná. Helztu
tölurnar eru þær, að í febrúarlok 1960, þégar viðreisn-
arlögin voru sett, þafi gjaldeyrisstaða bankanna verið
óhagstæð um 216 millj. kr., en í ágústlok nú hafi hún ver-
ið hagstæð um 879 millj. kr. Raunverulega hafi hún því
batnað um nær 1100 milljónir króna. Rétt er að geta þess
að frá þessari upphæð dregur hún 300 millj. kr., sem eru
auknar lausaskuldir einkaaðila, og 173 millj., sem er
gjafafé frá Bandaríkjunum.
Þessum frádrætti sleppa stjórnarblöðin í útlegging-
um sínum, þótt hann nema hvorki meira né minna en
nær 500 millj. kr., og fullyrða hiklaust í stórum fyrir-
sögnum (sbr. Vísir) að gjaldeyrisstaðan hafi batnað um
1100 milljónir!
Við þessa skýrslugerð ríkisstjórnarinnar er þetta
fyrst og fremst að athuga:
Ef gera á upp bætta gjaldeyrisstöðu í valdatíð núv.
stjórnarflokka, þá er rangt að miða við 1. marz 1960,
heldur á að miða við áramótin 1958, er þeir tóku við
völdum. Samanburður við febrúarlok er líka algerlega
villandi, þar sem gengislækkunin hafði raunverulega ver-
ið tilkynnt með löngum fyrirvara og innflytjendur höfðu
keppzt við að flytja inn vörur fyrir hana og útflytjendur
drógu að flytja út og yfirfæra. Gjaldeyrisstaðan var því
raunverulega miklu betri þá en tölur bankanna sýndu.
En samanburður við árslok 1958 lítur þannig út.
Gjaldeyrisstaða bankanna í árslok 1958 var hagstæð
um 228 millj., en var hagstæð í ágústlok nú um 879
millj. kr. Frá gjaldeyrisstöSunni nú ber hins vegar að
draga 300 millj. kr., sem er stutt vörukaupalán einka-
aSila, en ekki voru nein í árslok 1958, þvi aS þau
voru ekki leyfS þá. Ennfremur 173 millj. kr. eSa
ameríska gjafaféS. Þegar þessar tölur hafa veriS dregn-
ar frá, ásamt erlendri inneign bankanna í árslok 1958,
verSa ekki eftir nema 177 millj. kr., er segja má aS
sé betri gjaldeyrisstaSa bankanna nú en í árslok 1958.
Þetta verður vissulega ekki talinn mikill árangur,
þegar þess er gætt, að gjaldeyristekjur þjóðarinnar hafa
aldrei verið slíkar og nú vegna hinna miklu síldveiða bæði
vetur og sumar og að kaupmáttur almennings hefur
verið stórskertur með dýrtíðar- og verðbólguráðstöfun-
um ríkisstjórnarinnar. Tvímælalaust er þetta miklu minni
árangur en búast mátti við af góðærinu og kjaraskerðing-
araðgerðunum.
Það, sem hér hefur gert strik í reikninginn, er það,
að á sama tíma og kjörin hafa versnað hjá almenningi,
hafa meiri fjármunir safnast á færri hendur og ýmis
konar einkaeyðsla þessara aðila aukist og kallað á auk-
inn innflutning. Það hefur að miklu leyti vegið upp
þann samdrátt innflutnings, er hlotist hefur af skert-
um kjörum almennings.
Ef allt væri með felldu, ætti gjaldeyrisstaðan heldur
að batna fram til áramóta vegna hinna miklu gjaldeyris-
tekna af síldveiðunum.
Þess ber svo að gæta, að gjaldeyrisstaða bankanna tek-
ur ekki til hinna föstu umsömdu skulda þjóðarinnar er-
lendis. Þeim er að sjálfsögðu haldið alveg utan við. Þess-
ar skuldir hafa aukist um mörg hundruð millj. króna
síðan í árslok 1958. 1 heild er því staða þjóðarinnar út á
við mun lakari nú en í árslok 1958. Það er ekki glæsileg
útkoma eftir mesta góðæri, sem* hér hefur nokkru sinni
verið við sjávarsíðuna.
BJÖRN GUÐMUNDSSON:
Ráðhús Reykjavíkur
A fundi borgarstjornar Reykja
víkur 6. sept. s. 1. var á dagskrá
fyrirspum í sex liðum um ráð-
húsbyggingu frá Birni Guð-
mundssyni. Fyrirspurnin var
svohlj'óðandi:
1. Hvað líður undirbúningi að
byggingu ráðhúss Reykjavík-
ur?
2. Er nokkur breyting fyrirhug-
ug um staðarval ráðhússins?
3. Er búið að teikna ráðhúsið?
4. Hvenær verður hægt að byrja
á byggingu hússins?
5. Hvað er búið að greiða mikið
í kostnað við undirbúning
byggingarinnar?
6. Hvert er kjörtímabil ráðhús-
nefndar?
I stuttri framsögu með fyrir-
spurninni taldi B. G. það megin
tilgang sinn, að gera tilraun til
ag rjúfa þá þögn og kyrrstöðu,
sem virtist hafa færzt yfir þetta
mikla og sjálfsagða framkvæmda
mál borgarinnar.
Borgarfulltrúum myndi vænt-
anlega öllum ljós þörf og metn-
aður Reykjavíkur, til að eignast
sitt eigið hús, — sitt eigið heim-
ili fyrir skrifstofur sínar og
stjórn. Allir einstaklingar, sem
nokkra möguleika hafa, reyna
að eignast sína eigin íbúð, og
leggja oft ótrúlega mikið á sig
til að ná því takmarki.
Þeim, sem reka ýmsa atvinnu,
verzlun, margs konar iðnað o
fl., leggja mikla áherzlu á, að
byggja yfir atvinnurekstur sinn.
Sama á að gilda fyrir bæjar
og sveitarfélag og þá ekki síz<
fyrir höfuðborgina.
Er alkunna, að bæjar og sveit
arfélög hafa um lengri tíð talið
sjálfsagt að eignast og eiga
þinghús eða [ bæjunum vinnu-
heimili fyrir starfsmenn sína og
fundarstað fyrir stjórnendur bæj
anna.
Og fyrir nokkrúm árum virt-
ist bæjarstjórn Reykjavíkur
vera vöknuð til vitundar og
áhuga um ráðhúsbyggingú og
tók þá að leggja fé' til hliðar i
ráðhússjóð, sem 1959 mun hafa
verið orðinn 5 millj. króna. En
þá var því framtaki hætt!
Eins var fyrir nokkrum árum
samþykkt, að velja ráðhúsinu
stað í og við tjörnina .norðan
Björn Guðmundsson
vert. Hefur sú ákvörðun stund-
um verið ailmikið umdeild.
Enn má geta þess, að 1955,
eða fyrir 7 árum, var kosin ráð-
húsnefnd. Um kjörtíma hennar
er ókunnugt, en mjög er eðli-
legt, að nýtt kjör fari fram eft-
ir hverjar borgarstjórnarkosn-
ingar.
Þá bárust og fréttir um, að
valdir hefðu verið menn til að
teikna ráðhúsið. Einhver ágrein
ingur kom upp um þá vinnuað-
ferð, sem nú virðist þó löngu
þagnaður. En það hefur einnig
færzt þögn yfir málið i heild.
Þá þögn er ástæða til að rjúfa
Menn spyrja: Hvað er að ger
ast í ráðhúsbyggingarmálinu?
Borgarstjóri (settur) svaraði
fyrirspurnum B. G. — Um fyrsta
lið upplýsti hann, að borgar-
stjóri hefði á fundi í borgar-
stjórn 1. marz s. 1. gefið vonir
um að teikningar af húsinu yrðu
tilbúnar á þessu ári. Um 2. lið,
að um staðarval væri engin
breyting fyrirhuguð. Um 3ja lið
var neitandi svar. Um 4. lið,
hvenær hægt yrði að byrja á
byggingunni, væri ekki vitað.
Um 5. Uð, kostnaðinn við undir
búninginn, upplýsti borgarstjóri,
að hann væri orðinn kr. 2.351.
172,07. Um, 6. lið, að kjörtímabil
ráðhúsnefndar væri óákveðið.
Hún hefði fyrst verið kosin 1955
og aftur 1959.
Að fengnum þessum Svörum
setts borgarstjóra, bar B G.
fram svohljóðandi tillögu:
„Borgarstjórn Reykjavíkur
leggur áherzlu á, að hraðað sé
undirbúningi ráðhúsbyggingar-
innar og þegar hafizt handa um
framkvæmdir, að undirbúningi
loknum“.
Samþykkt var með 9:4 atkv. að
vísa tillögunni til umsagnar ráð-
húsnefndar.
Stuttur eftirmáli.
Við framangreinda frásögn
skal þessu bætt. Mbl. 20. sept.
telur fyrirspurnir og tillögur.
sem að framan er lýst, sönnun
þess:
„hve gjörsamlega áhugalausir
Framsóknarmenn eru um all:,
er vigkemur málefnum Reykja
víkur“
og bætir við, að þeir hafi virzt
alls ófróðir um gang þessa máls
Og er þetta raunar ekki í fyrsta
sinn, sem Mbl. bregður þeim
um fáfræði.
Vissulega munu borgarfulltrú-
ar Framsóknarflokksins ekki
taka sér nærri fáfræðiglósur
Mbl, eða láta þær hamla sér frá
að reyna að fá varpað ljósglætu
á ýmis borgarmálefni, sem ekki
virðist áhugi á að mikið séu
rædd.
Af svörum borgarstjóra er
þetta Ijóst: Þrátt fyrir 7 ára
starf ráðhúsnefndar, er enn ekki
biíið að teikna ráðhúsið. En það
er búið að verjá til undirbún-
ings byggingarinnar, sennilega
mest til teikninga, rúmlega
tveimur mirijónum og þrjú
hundruð oig fimmtíu þúsundum
króna. Virðast fjárgreiðslur
ekki hafa verið skornar við nögl
og kjósa menn gjarnan að.sjá
einhvern meiri árangur af starfi
ráðhúsnefndar, heldur en millj-
óna greiðslum úr sámeiginlegum
sjóði borgaranna.
Frá hendi undirritaðs eru það
vinsamleg tilmæli til Mbl., að
það hugleiði, að ráðamenn
Reykjavíkur eru búnir að
stjórna borginni um ótalin góð-
æri, en hefur þó enn þá ekki
tekizt að sýna svo mikinn áhuga
á málefnum Reykjavíkur, að
borgin eigi einfalt og virðulegt
húsnæði yfir aðalskrifstofur sín-
ar. Enn er kúldrazt í óhentugu
leiguhúsnæði. Og á meðan svo
er, færi vel á að þíð töluðuð
ekki mikið um áhugaleysj ann-
arra.
NÝTT SAFNRST: \
Islenzkir samtíðarmenn
Tveir þekktir bókaútgefend
ur, Gunnar Einarsson og Oli-
■ ver Steinn, boðuðu blaða-
menn á sinn fund nýlega, og
skýrðu þeim frá merkri bóka-
útgáfu, sem þeir eru að hleypa
af stokkunum. '
Sr. Jón Guðnason, fyrrverandi
skjalavörður, hafði annars orð
fyrir hinni nýju útgáfu. Er þar
um að ræða fyrirtæki, sem hlotið
hefur nafnið Útgáfan Samtíðar-
menn, og er henni ætlað að gefa
út á næstunni ritverk, sem ber
nafnið íslenzkir samtíðarmenn.
Ritstjórn verksins skipa þrfr
mcnn: Haraldur Pétursson, safn-
hússvörður, sr. Jón Guðnason,
fyrrverandi skjalavörður. og Pét-
ur Haraldsson, prentari.
Eins og nafnið ber með sér, er
ætlunin að bók þessi verði heim-
ildarrit um fólk það, sem landið
byggir á þeim tíma, er hún kemur(
út. Er hún að því leyti frábrugð-
in þeim heimildarritum, sem áð-
ur hafa verið gefin hér út. Verð-
ur þar að finna nöfn og helztu
æviatriði þess fólks, sem mest
ber á í þjóðlífinu, opinberra emb-
ættismanna, forystumanna í at-
: vinnu- og félagsmálum o. s. frv.
Mikig undirbúningsstarf hefur
þegar verið unnið að þessu verki.
Er búið að velja úr fjölda manns,
sem nú um mánaðamótin verður
sent bréf með eyðublöðum fyrir
upplýsingar um ýmiss konar ævi-
atriði þeirra, störf og afrek Er
þess vænzt, að menn bregðist
fljótt og vel við og sendi upplýs-
ingarnar. til baka, eins fljótt og
þeim er unnt.
Þegar ritstjórnin hefur fengið
í hendur upplýsingar þær, sem
hinir útvöldu gefa um sjálfa sig,
er þó enn mikið starf eftit. sem
sé ag samræma upplýsingar að
svo miklu leyti sem unnt verður.
Upphaflega var ætlunm, að í
þessu verki yrðu nöfn.um það bil
4000 manns, en nú er talið sýnt,
Framh. á 15. síðu
T IM I N N , miðvikudaginn 3. október 1962
7