Tíminn - 03.10.1962, Page 9

DROTTNINGIN AF KONGO
BYR I
Á MÖRGUM smástöðunum í hin-
um stóra heimi er einhver ókrýnd
drottning, sem dáð er af íbúunum
fyrir fegurð, yndisþokka — eða
dálaglega bankainnstæðu. Dona
Isabel í smábænum Sao Salvador
í norðurhluta Angola er lítil smá-
borgaraleg svertingjakona, en þeg
ar hún gengur um götur bæjarins
hneigja allir innfæddir vegfarend-
ur sig fyrir henni — því að heima
á hún raunverulega kórónu í kom-
móðuskúffunni. Dona Isabel ber
það með sér, að stundum beri hún
djásn og gersemar, en það gerir
hún því að hún er síðasta eftirlif-
andi drottning kongósku konungs
ættarinnar, sem rekur hinar tignu
ættir sínar allt til 14. aldar.
Þessi smábær heitir í rauninni
Sao Salvador de Congo, en hið
gamla konungsríki Kongó náði
bæði yfir það landssvæði, sem nú
er norðurhluti Angola og allt nú-
verandi Kongó og á blómatímum
konungsríkisins var Sao Salvador,
sem þá hét Mbanza, höfuðstaður
ríkisins.
Auk kórónu og djákna Dona Isa-
bel, eru það rústir þær, sem minna
á hina fornu frægð er gera bæinn
merkilegan, og þó eru rústir sjald
séðar í hinni myrku Afríku —
frumskógurinn og hitabeltisloftslag
ið sjá fyrir því. Kirkjurústirnar
bera það með sér, að þar hafa stað
ið mikil guðshús með hvelfingum,
sem bergmáluðu af kristnum
messu- og sálmasöng og á leiðun-.
um í hinum yfirgefnu kirkjugörð-
um má enn lesa konunganöfn. Og
innan um þessar sömu rústir er ef
til vill að finna síðustu leifar heið
inna hofa, þar sem margur hefur
látið lífið á blóðstallinum.
Nýlenduveldið í Angola, Portúgal
ir, hafa lagt mikla áherzlu á að
sýna gestum þessar fornu rústir
og telja þær sanna, að veldi Portú-
gala í landinu hafi hafizt með frið
samlegu og vinsamlegu sambandi
hvítu mannanna og hinna inn-
fæddu. í Angola-styrjöldinni hafa
þessar rústir því fengið pólitískt
gildi!
Árið 1482, er Nzinga a Nkuwa
var lconungur í Kongó-ríki, gerð-
ust mikil tíðindi í ríkinu.
Ókunnur floti sigldi upp að
strönd landsins og setti menn á
land. Þessar mannverur höfðu hör
undslit er aldrei hafði áður sézt
þar um slóðir, töluðu framandi
tungur, báru skrýtin klæði og
vopn þeirra spúðu eldi og brenni-
steini, sem engu þyrmdi. Leiðtogi
þessara hvítu gesta var sæfarinn
Digo Cao, en hann og menn hans
fundu það fljótt, að þörfin fyrir
hin eldspúandi vopn þeirra var
næsta lítil. Kongómenn tóku þeim
með hinni mestu gestrisni og vin-
I ANGOLA
Konungshjónin af Kongó, Don Antonio og Dona Isabel.
semd. Hinn portúgalski sæfari og
konungur Kongó skiptust brátt á
gjöfum og virðingartáknum og
aðkomumenn komust brátt að því
að hér var ekki að eiga við blóð-
þyrsta villimenn heldur allvel
skipulagt ríki, sem bauð upp á
þá fólgnu fjársjóði, er Portúgalir
höfðu búizt við að finna á fjar-
lægum ströndum.
Og konungurinn í Kongó skildi
það fljótt, að örlögin höfðu hér
tengt hann við siðmenningu á
háu stigi er land hans gat ef til

vill notið góðs af og ekki leið á
íöngu þar til hin eldspúandi vopn
hvíta mannsins reyndust honum
betri en engin í hinu gráa silfri
er hann elti við nágranna sína er
ógnuðu veldi hans og áiyifum.
Hvítu mennirnir tóku brátt þátt
í skærum þessum og á vígvellin-
um báru þeir hinn helga kross, til
að njóta fulltingis þess Guðs, sem
leiðtogar Kongó tóku fljótt sem
leiðtoga allra guða og gerðust
kristnir. Og þegar konungurinn
sjálfur tók hina nýju trú á hinn
hvíta guð barst sú skipun út um
gervallt Kongóríki með trumbu-
slætti, að frá og með þessum degi
væri Kongó kristið land. Portúgals
konungur gaf Kongókonungi tign-
arheitið Joao fyrsti af Kongó og
bauð honum mátt sinn og megin
til styrktar í andlegum og verald-
legum efnum. Brátt tóku að
streyma til landsins trúboðar og
hagir smiðir og ekki leið á löngu
unz fyrstu kaþólsku kirkjurnar
risu upp í höfuðstað landsins, sem
nú hafði fengið nafnið Sao Salva-
dor.
Joao I. reyndist enginn sérstak-
ur framdráttarmaður kristninnar,
enda gamall heiðingi, sem talinn
var hafa blótað á laun. Að Joao
látnum settist í fílabeinshásætið
Affonso I. og með honum komu
nýir siðir eins og gjarnan með
nýjum herrum. Affonso hafði um
langt árabil numið trúarbrögð og
trúarbragðasögu í Portúgal og
snéri heim til ættlands síns fullur
af áhuga og þrótti, en markmið
hans var að setja á stofn í sam\
vinnu við hvíta menn fyrsta
kristna ríkið í hinni myrku álfu.
Ef þessi tilraun hefði tekizt er ekki
að efa, að þróunin í Afríku hefði
orðið önnur en á varð raunin. Víst
má telja að áhrifa þessa nýja ríkis
hefði gætt um alla álfuna með ó-
fyrirsjáanlegum afleiðingum á
komandi árum og öldum. Manuel
Portúgalskonungur studdi Aff-
onso með ráðum og dáð blásinn
trúarlegum innblæstri. Hann sendi
sérlegan sendimann sinn, Simao
da Silva, til Sao Salvador með ráð
leggingar og persónuleg skilaboð
tii konungsins og fyrirmæli til
Portúgala í ríkinu að styðja Aff-
onso og gera honum ekkert til
miska. Sendimaðurinn fékk enn
fremur fyrirmæli um að reyna,
eftir því sem tök væru á að skýra
fyrir konungi, að lítil skynsemi
væri í því fólgin að senda birgða-
skipin tóm heim til Portúgal og
ekki stóð á Affonso þegar að því
kom að senda bróður sínum í
Kristi, gull, gersemar og fíla-
bein.
Portúgölsku nýlenduyfirvöldin í
Angola hampa nú mjög þessum
þætti af sögu Kongó og Angóla og
telja hana sanna, að Portúgalir
hafi komið sem vinir til Angóla
og þegar hafi hafizt vinsamleg sam
skipti þeirra við hina innfæddu.
En í hinni portúgölsku söguskýr
ingu er mikilvægum köflum með
öllu sleppt. Hin vinsamlega sam-
búð hvítra manna og innfæddra
leið með öllu undir lok er þræla-
salan hófst og þar með einn Ijót-
asti kaflinn í sögu hvíta manns-
ins. Þrátt fyrir bænaskrár Affonso
konungs til fyrirmanna í Portú-
gal hélt þrælaveiðin áfram af vax-
andi grimmd og engum var þyrmt.
Affonáo reit páfanum bréf og hann
kvaðst fús að hjálpa, en er
Affonso bauð Portúgölum þræla
í skiptum fyrir skip til að sigla til
Páfagarðs, höfnuðu hinir portú-
gölsku valdamenn, sem ekki kærðu
sig um afskipti hins heilaga föður.
Og Affonso I. lézt sem niðurbrot-
inn maður, hann hafði of seint
fengizt til að trúa því, að hinir
kristnu, hvítu menn gætu svikið
hinar háu hugsjónir, sem þeir
sjálfir höfðu kennt honum. Hinir
háleitu draumar um hið kristna
ríki í myrkviðum Afríku voru þar
með flognir út í veður og vind.
Eftir dauða Affonso hófust blóð-
ugar borgarastyrjaldir í Kongó og
Portúgalir fóru að hafa aukinn á-
huga fyrir þeim hluta Kongó, er
kallaðist Ngola, er þeir síðar köll-
uðu Angola. Portúgalskir prestar
hurfu nú frá Sao Salvador og bær-
inn komst í algera niðurníðslu.
Þegar landkönnuðurinn Stanley
kom til Sao Salvador á leiðangri
sínum fann hann þar aðeins öm-
urlegar rústir hinnar glæsilegu
höfuðborgar.
En kongóska konungsættin lifir
enn. Arið 1814 skaut upp kollinum
Don Garcia IV., s-em ritaði Portú-
galskonungi bréf og bað hann
senda til landsins trúboða og
presta. Hann beiddist þess einnig,
að konungur endurlífgaði þá forna
erfðavenju, að það væri skylda
Portúgalskonungs að sjá kongósku
konungsættinni fyrir kórónu,
sprota og hásæti.
Síðasti konungurinn í Kongó,
Don Antonio III. lézt árið 1957. Þó
að veldi hans væri takmarkað
hafði hann gaman að hinu ytra
borði tignar sinnar og í hvert sinn
sem hann var ljóímyndaður klædd
ist hann sínu fínasta flauelsbrydd
aða taui og bar sprota sinn. —
Portúgalir hjálpuðu honum eitt-
hvað fjárhagslega og tekjurnar
drýgði hann með kaffi- og hrís-
grjónarækt. Portúgalir litu á hann
sem eins konar gamlan safngrip,
sern síður mætti glatast, en Afríku
mennirnir tignuðu hann á sama
hátt og þeir nú tigna „ekkjudrottn
inguna" Dona Isabel.
Don Antonio sá þriðji og síðasti
er nú genginn til feðra sinn, hinna
heiðnu konunga er hvíla undir
rústum leiðanna í Sao Salvador.
En í dag er fróðlegt að hugleiða,
hvernig Kongó liti út, ef konungs
ætt Alfonsos hefði fengið að ráða
þar ríkjum fram á okkar daga. Á
hans dögum sendi fulltrúi portú-
gölsku krúnunnar eftirfarandi lýs-
ingu á kongósku þjóðinni í skýrslu
til Lissabon: „Andlegt jafnvægi í-
búanna er slíkt, að hvað sem á
gengur reyna þeir framar öllu
öðru að forðast innbyrðis deilur
og væringar". En þetta var á 16.
öld og mikið vatn runnið til sjávar
síðan. (Endursagt úr Berlingi).
Hyggjast byggja
viö Gamla Garð
Rústir fornrar kirkju í Angola.
Hótel GarSur, sem stúdent-1 HagnaSi af rekstrinum verSur
sr reka í StúdentagörSunum variS til endurbóta á GörSun-
á sumrin hefur nú nýlega | um og meSal annars stendur
hætt starfsemi á þessu ári, nú yfir athugun á möguleik-
Roksturinn í sumar hefur um á aS byggja viS Gamla
gengiS meS eindæmum vel.i GarS.
Blaðið sneri sér til Harðar Sig-
urgestssonar, hótelstjóra á Hótel
Garði og innti hann frétta af
rekstrinum.
— Hvernig hefur þetta gengið
í sumar, Hörður?
Framh. á 15. síðu
TÍMINN, miðvikudaginn 3. október 1962
ð