Tíminn - 04.10.1962, Blaðsíða 9

taka betra við, þegar hestarnir
komu á áfangastað, og verið var
að koma þeim inn í vagnana, sem
fluttu þá burtu. Þar gekk á ýmsu,
og tók ég sérstaklega eftir einum
svipmiklum og gildum fola, sem
ekki lét undan fyrr en búið var
að binda fyrir augu hans og hann
barinn þungum svipum. Ég hygg,
að bændur myndu ekki selja hesta
til útflutnings, ef þeir gerðu sér
fulla grein fyrir því, hve örðugir
og ómannúðlegir þessir flutningar
eru. Og hví lætur Dýraverndun-
arfélagið þessa flutninga afskipta-
lausa?
ÞAÐ er ótítt, að menn segi svo
sögubrot úr flugferð, að ekki sé
minnzt á flugfreyjurnar. Efcki er
síður ástæða til að minnast á skips
freyjumar. Ég held fáir farþegar
segi svo frá ferðalagi með Goða-
fossi, að þeir minnist ekki á freyj-
urnar þar, þær Ólöfu Loftsdóttur
og Guðrúnu Gísladóttur. Það líður
engum illa um borð, sem kemst
undir umsjón þeirra. Ólöf er bú-
in að vera samfleytt á Goðafossi
í nær 30 ár, þ.e.a.s. fyrst á Goða-
fossi öðrum og svo á Goðafossi
þriðja. Hún á nú vafalaust lang-
lengsta starfsferil að baki allra
íslenzkra skips- og flugfreyja. —
Efcki ber þó á því, að henni sé far-
ið að leiðast starfið, heldur er
hún ótvírætt ánægðust, þegar
mest er að gera. Það er henni á.-
reiðanlega köllun að hjálpa og
hjúkra. Lóa er engillinn á Goða-
fossi, sagði einn skipverjanna við
mig og það fannst mér og sam-
ferðafólki mínu, er þetta barst í
tal nobkru seinna, vera rétt-
nefni. Hlutur Guðrúnar er einn-
ig góður, þótt hún vinni sér traust
og vinsældir á annan hátt en Ólöf.
Hún er röggsöm og örugg, enda
þarf hún á því að'halda, því að í
raun og rétti gegnir hún karl-
mannsstarfi, þar sem hún hefur
stöðu sem þjónn, en ekki þerna.
Hún ætlaði upphaflega að vera
aðeins nokkra mánuði á Goðafossi,
en er búin að vera þar í níu ár.
Þær Ólöf og Guðrún hafa því ver-
ið lengur á Goðafossi en aðrir af
áhöíninni.
Síðast, en ekki sízt, er svo að
minnast á brytann, Karl Sigurðs-
son og matsveininn, Gunnar Jóns-
son. Þeir kunna vissulega vel til
starfa. Það var sameiginlegt og
margyfirlýst álit allra ferðafélaga
minna.
ÞAÐ ER skemmtileg sjón, sem
blasir við augum, þegar komig er
að ströndum Hollands vig mynni
Maas-fljótsins, þótt ekki sé lands-
sýn tilkomumikil. En þar er mað-
ur sannarlega kominn í ríki far-
skipanna, þar sést til skipaferða
í öllum áttum. Fátt er tignarlegri
sjón en að sjá mörg stór hafskip
halda leiðar sinnar. Á leiðinni upp
Maasfljótið er stöðugt verið að
mæta kaupskipum. Þarna mætast
kaupskip frá flestöllum löndum
heims og kynna fána lands síns.
Þag er ánægjulegt, að ísland
sfculi ekki vanta þar.
Rotterdam er glæsilegt dæmi
um dugnað Hollendinga. Hún hef-
ur náð þeirri stöðu að verða önn-
ur mesta hafnarborg heimsins,
næst á eftir New York, og getur
vel svo farið, að hún taki fyrsta
sætig innan skamms. Um höfnina
í New York fara nú árlega flutn-
ingar, sem nema 100 millj. smá-
lestir, en um Rotterdam 90 millj.
smálestir. London, sem einu sinni
var mesta hafnarborgin, verður að
láta sér nfegja 60 millj. smálestir.
Við Rotterdam er nú verið að
byggja nýja höfn og þegar hún
kemur til sögu, verður forustu
New York áreiðanlega hætt. Það,
sem meira en nokkuð annað hef-
ur gert Rotterdam að þessu stór-
veldi á sviði flutninga, eru hinar
miklu olíustöðvar, sem hafa verið
reistar þar, enda er Rotterdam nú
langmesta miðstöð olíuflutninga í
heiminum.
Þótt mikið sé að gera í höfn-
inni í Rotterdam, verður ekki vart
neinna þrengsla þar, Hvarvetna
virðist ríkja röð og regla og allt
er þrifalegt og snyrtilegt. Rotter-
dam er án efa hreinlegasta hafn-
arborg heimsins. Sjómenn láta bet
ur af hafnarverkamönnum þar en
í öðrum stórborgum.
ENN er það ótalið, sem er
kannski merkilegast við Rotter-
dam. Hinn 14. maí 1940 er mikill
harmadagur í sögu borgarinnar.
Þýzkar flugvélar lögðu þá allan
miðbærinn meira og minna í rúst-
En Hollendingar misstu ekki móð-
inn, þótt í kjölfarið fylgdi hernám
og margvisleg kúgun. Strax í stríðs
lokin voru þeir tilbúnir að hefjast
handa um endurbyggingu miðbæj-
arins í alveg nýjum stíl. Aðeins
sögufrægar byggingar, sem höfðu
ekki skemmzt, fengu að haldast.
Hitt allt var rifið í burtu, en borg-
arstjórnin hafði tekið allar lóðir,
rústir og hús, sem eftir stóðu, eign
arnámi og gat því skipul. svæðið
eins og bezt hentaði. Árangurinn
er sá, að nú er risin upp alveg
nýr miðbær í Rotterdam. Hús
unum hefur verið fækkað en þau
stækkuð, eins og sést á því, að áð-
ur voru götur og torg á þessu
svæði ekki nema 45% - af flatar-
málinu, en eru nú 70%. Áður
voru þarna um 25 þús. íbúðir, en
nú 10 þús. Á þessu svæði eru nú
allar helztu opinberar byggingar
borgarinnar, helztu bankar og stór
verzlanir, kvikmyndahús og leik-
hús og skrifstofur ýmissa félags-
samtaka og stórfyrirtækja. Um-
ferð hefur verið beint frá þessu
svæði eftir því sem hægt er. Hin-
ar nýju byggingar eru yfirleitt ný-
tízkulegar og reynt að tryggja sem
bezt samræmi og heildarstíl. Vafa
lítið á engin borg í Evrópu nú eins
vel skipulagðan og stílhreinan mið
bæ og Rotterdam.
Rotterdam ber því framtaki Hol-
lendinga gott vitni. Hún er sönn-
un þess, að um margt eru Hollend
ingar mikil fyrirmyndarþjóð. í
Hollandi ríkir t. d. góð sambúð
milli stétta. Þar hafa nær engin
verkföll orðið á undanförnum ár-
um, enda valdhafarnir sneitt fram
hjá gerðardómum, en sett sér
að vinna að gagnkvæmum skiln-
ingi stétta.
HAMBORG er nú stærsta borg
Vestur-Þýzkalands. fbúar munu
vera þar um tvær milljónir. Þar
urðu gífurlegar skemmdir á stríðs-
árunum, en þeirra sjást orðið lítil iíi§lK
merki og borgin er r\ú meiri og
glæsilegri en nokkru ‘sinni fyrr.
Endurbygging hafnarinnar sem var
að mestu eyðilögð í stríðinu, og
allar hinar miklu nýbyggingar þar,
bera dugnaði Þjóðverja ótvírætt
vitni. En þó fannst mér á saman-
burði á Hamborg og Rotterdam, að
Þjóðverjar skákuðu ekki Hollend-
ingum, heldur mætti segja hið
gagnstæða. Nokkuð er það, að
Hamborgarmenn óttast samkeppn-
ina við Rotterdam og Antwerpen,
enda urðu flutningar aðeins minni
um Hamborg 1961 en 1960. Ef mað
ur ber saman þýzku stórþjóðina
annars vegar og dönsku og hol-
lenzku smáþjóðirnar hins vegar,
kemur það vissulega í ljós, ag smá
þjóðirnar standa ekki stórþjóðun-
um að baki hvorkj í menningar-
legu né verklegu tilliti, ef þær eru
dugandi og stjórnsamar. Bæði
hollenzkur og danskur iðnaður
stendur þýzlfum iðnaði vel jafn-
fætis á mörgum sviðum og þýzk-
ur landbúnaður stendur langt að
baki bæði dönskum og hollenzkum
landbúnaði. Smáar þjóðir hafa
þannig ekki síður byggt upp
trausta atvinnuvegi en hinar stóru.
Sannleikurinn er sá, að þetta
veltur meira á framtaki og dugn-
aði þjóðanna en fjölmenninu. Von
Hollendinga er sú, að þeir geti
haldið hlut sínum 'í samkeppn-
inni á hinum sameiginlega Evrópu
markaði, en þeir gera sér jafn-
framt Ijóst, a^ með því eru þeir
ekki að ganga inn í neitt sæluríki,
heldur harðari og tvísýnni sam-
keppni, en nokkru sinni fyrr. Að-
stæður eru hins vegar þær, að
þeir telja sig ekki geta komizt
fram hjá henni.
EN HVERFUM svo aftur að
Goðafossi. Þegar ég skil við Goða-
foss, er mér það enn ljósara en
áður, að íslenzki kaupskipastóllinn
er einn gleggsti og ánægjulegasti
vottur jim sjálfstæði íslands. Það
var merkur þáttur í sjálfstaeðisbar-
áttu fslands, þegar þjóðin sam-
einaðist um stofnun Eimskipafé-
lags íslands fyrir nær hálfri öld
síðan. fslendingum var það Ijóst
af langri og biturri reynslu, að
farskipalaus eyþjóð er ekki sjálf-
bjarga og sjálfstæð. Fátt hefur
gerzt ánægjulegra seinasta hálfan
annan áratuginn en hinn öri vöxt-
ur íslenzka kaupskipaflotans og
fátt hefur sannað betur, að við
geturn haldið hlut okkar til jafns
við erlenda aðila. Efling og upp-
bygging kaupskipastólsins er það
verkefni, sem þjóðin má ekki van-
rækja, né hindra með óeðlilegum
höftum og óheppilegum ríkisaf-
skiptum. Með þeim óskum kveð
ég Goðafoss, að gæfan megi jafn-
an fylgja íslenzkum kaupskipum
og hinum vösku áhöfnum þeirra.
Þ. Þ.
* MYNDIN efst til hægrl er af
Valdlmar Björnssyni, fyrsta stýrl.
mannl. f miSið er Karl Sigurðs-
son, bryti. Neðst eru þrir há-
setar. (Ljósmyndir: TÍMINN-GE).
TÍMINN, fimmtudaginn 4. október 1962
9;