Tíminn - 06.10.1962, Blaðsíða 8

Halldór Kristjánsson, Kirkjubóli:
Ognanir við kjésendur
Sjálfstæðisflokkurinn og bindindishreyfingin
Sveitarstjórnarkosningar vekja
yfirleitt ekki mikla athygli utan
þess sveitarfélags, sem kosið er
fyrir. Þó hafa borgarstjórnarkosn-
ingar í Reykjavík sérstöðu þar.
Dagblöðin f Reykjavík eru svo
mjög mótuð af þeirri baráttu, aö
þjóðin öll fylgist með, því að
þetta eru þjóðblöð.
Ekki er það ætlunin með þess-
ari grern, að blanda sér í sveitar-
málefni Reykjavíkurborgar. En
stundum koma fram i hita bar-
dagans þau einkenni, sem vert er
að hugleiða rólega og rækilega,
þegar vígamóðurinn er runninn
af görpunum og jafnvægi komið á
geðsmunina.
Það var nýstárlegast við þessar
borgarstjórnarkosningar, að auk
■Stjórnmálaflokka landsins kom
fram listi óháðra bindindismanna.
í fullum rétti
Það mátti vera ljóst fyrirfram,
að slfkt framboð kæmi ýmsum í
nokkurn vanda. Þó að menn séu
góðir og áhugasamir bindindis-
menn, eru þeir með ýmiss konar
sundurleitar skoðanir um önnur
mannfélagsmál. Því er ekki hægt
að gera ráð fyrir því, að fundinn
verði sá maður, sem bindindis-
menn almennt og yfirleitt treysti
til að stjórna málum borgarinnar
í heild eftir sínu höfði. Margir
bindindismenn eru flokksmenn —
jafnvel áhugasamir flokksmenn
— sem ógjarnan vilja vera settir
í þann.vanda að verða að gera
upp á milli flokksins síns og bind
indismálsins.
Hitt er svo skiljanlegt, að bind-
indismönnum finnist illa á málum
haldið í Reykjavík og brýn ástæða
til að leita nýrra úrræða. Það er
því ekki ástæða til að láta sér
bregða við það, að bindindismenn
reyni sérstakt framboð. Til þess
hafa þeir vitanlega fulian rétt,
enda ekkert einsdæmi að slfkir
áhugahópar bjóði fram til sveitar-
stjóma, þó að fátítt sé hér á
landi.
Hófanir Sjálfstæðis-
flokksins
Hitt er merkilegra, að einn af
stjórnmálaflokkum landsins, Sjálf
stæðisflokkurinn, hafði í hótunum
við bindindishreyfinguna vegna
þessa framboðs. Mbl. birti viðtal
við sjálfan forsætisráðherrann,
þar sem hann vakti sérstaklega at-
hygli á því, að þetta framboð væri
hættulegt fyrir bindindismenn,
því að Sjálfstæðismenn myndu
láta reiði sína bitna á bindindis-
hreyfingunni, ef þeir töpuðu í
kosningunum.
Þessar heitingar voru svo árétt
aðar í blaðinu. Þær virtust ekki
vera neitt einkamál Ólafs Thors,
heldur úrræði Sjálfstæðisflokks-
ins í kosningabaráttunni. Og það
er einmitt þess vegna, sem rétt
er og skylt að hugleiða, hvað hér
er að gerast.
HeiSraSu skálkinn . . .
Gamalt máltæki segir, að heiðra
skálkinn, svo hann skaði ekki.
Það er þetta, sem hér var verið
að segja. Umbúðalaust er boðskap
ur Ólafs Thors til bindindismanna
þessi:
Ef þið kjósið ykkar lista og
Sjálf'stæðisflokkurinn missir
meirihluta sinn í Reykjavík, þá
skuluð þið finna, að Sjálfstæðis-
flokkurinn er sá skálkur, sem
getur skaðað og skal skaða ís-
lenzka bindindishreyfingu svo að
um muni.
í Noregi eru þess dæmi, að
birtdindismenn hafi sérstakt fram
boð við bæjarstjórnarkosningar
og verður ekki séð af norskum
blöðum, að það þyki neitt furðp-
legt. Hitt myndi þykja meiri
furða, ef einhver stjórnmálaflokk-
ur léti svo dólgslega, að hafa í
heitingum út af því.
Það eru mörg áhugamál og hug-
sjónamál önnur en bindindismál-
ið, sem sameina menn án tillits
til flokksbanda. Sums staðar eru
flokkar, sem kenna sig við kristn-
ina. Svo gæti ráðizt, að kirkjunnar
mönnum eða áhugamannahópi um
trúmál einhvers konar þætti
ástæða til að standa saman j kosn
ingum. Og auðvitað hafa þeir full
an lýðræðislegan rétt til að ráða
því sjálfir, hvaða málefni þeir
láta stjórna atkvæði sínu.
Eignarréftur flokksins
Tvennt er sérstaklega eftirtekt-
arvert í sambandi við heitingarn-
ar í garð bindindismanna. Annað
er frekja þeirra, sem grípa til
slíkra hótana. Það er því líkast
sem þeim finnist, að flokkur sin'n
eigi alla þá, sem einhvern tíma
hafa greitt honum atkvæði. Þann-
ig mega menn ekki hugsa. Við-
horf breytast frá degi til dags,
enda lífið annað og meira en fræði
kerfi. Kjósandanum er ekki ein-
asta rétt, heldur blátt áfram skylt,
að endurskoða afstöðu sína og
dæma hverju sinni eftir því, sem
honum virðist að málin liggi þá
fyrir, enda væri allur málflutn-
ingur og röksemdaleiðsla stjórn-
málakappanna ómerk og þýðing-
arlaus, ef menn ættu alltaf að
vera bundnir af liðinni tíð. Þetta
er augljóst mál. Hótanir eru ekki
rök og því eiga þær ekki heima
i ko'Sningavinnu.
Flokkur og málstaður
Annað er þó e. t. v. enn athygl-
isverðara í sambandi við þessar
hótanir. FlO'kkur, sem boðar bind
indishreyfingunni í heild og mál-
stað hennar hefndarráðstafanir
og hermdarverk á ekki neina mál
efnalega samstöðu með bindindis-
hreyfingunni. Geri hann sem
flokkur eitthvað jákvætt í þeim
efnum, er það fyrir annarleg áhrif,
kaupskap einhvers konar eða kjós
endahræðslu.
Hugsum okkur til skýringar að
upp rísi hópur manna, sem þættu
núverandi stjórnarflokkar ekki
nógu ákveðnir í því að vinna að
inngöngu íslands í efnahagsbanda
lag Evrópu eða í fylgi sínu við
ameríska hersetu í landinu. Dett-
ui' nokkrum í hug að þessir flokk-
ar myndu svara framboði her-
námssinna með þeim hótunum, að
hér skyldi enginn amerískur her
vera stundinni lengur? Eða myndu
þeir svara innlimunarflokki EBE
með þeim hótunum, að ef hann
fengi nokkurn mann kosinn skyldi
ísland snúa sér algjörlega frá
efnahagsbandalaginu?
Hafi menn einhverja skoðun og
einhverja stefnu hlaupa þeir ekki
frá henni enda þótt einhverjir
vilji ganga lengra í sömu átt.
flð hræða frá sann-
færingu
Hér verður ekkert fullyrt um
það, hver áhrif þessar hótanir
Sjálfstæðismanna hafa haft. Þær
voru bornar fram á síðustu stundu
og vel má vera að menn hafi al-
mennt ekki áttað sig á eðli þeirra
fyrir kosningar. En Þær eru ekki
gleymdar og eiga ekkj að vera
gleymdar. Þag er ljótur leikur að
hræða menn til að greiða atkvæði
gegn sannfæringu sinni. Sá leik-
ur er ósamboðinn forsætisráðherra
í frjálsu lýðræðisríki. Þessar hót-
anir eru blettur á hverjum þeim
stjórnmálamanni, sem beitir þeim.
Er þetfa samboðið
lýðræðismönnum?
Hér skal ekkert rökrætt um
þann málstað, sem bindindismenn
berjast fyrir, eða trú þeirra, sem
vitnuðu að það myndi reynast far
sælast fyrir málstað bindindis-
hreyfingarinnar að Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi sem mest at-
kvæðamagn. Það eru mál út af fyr
ir sig, merkileg mál, sem ástæða
er til að rökræða og verða rök-
rædd. En hótanirnar eru óháðar
TÍMINN
Bragi og Sirkussystkinin
Bragi Ásgeirsson opnaSi sýningu um síðustu helgi á tveim stöðum f bænurn, Snorrasal, Laugaveg 18, og Mokka
kaffi við Skólavörðustíg. Myndírnar eru frá tíu ára tímabili, og nefnlst sýnlngin ,,Brot úr grafik ( 10 ár". —
Aðsóknin hefur verið ágæt, og 24 myndlr hafa selzt. Samtímis á Bragi sex myndlr á farandsýningu í Þýzka-
landl. Þær myndir seldust allar í einu lagi f fyrstu borginni, sem sýningin var í, Kiel. Blöðin fóru lofsamleg-
um orðum um myndir Braga og sagði eltt þeirra, Volkszeitung, m.a.: Bragl Ásgeirsson sýnlr 6 lltografíur, hann
er undir miklum áhrifum frá Pleasso, en þó leynir sér ekkl i kompositioninn! sköpunarkraftur málarans. —
Einukm er vert að nefna myndlna „Sirkussystkin", stellingu hinna þjálfuðu líkama", hina uppleystu spennu
( andlitinu". Annað elntak þessarar myndar er á sýningunn! í Mokka-kaffi þessa dagana, og hér_ birtist Ijós-
mynd af henni og listamannlnum.
UBl
Halldór Kristjánsson.
því öllu, og það eru þær, sem hér
eru til umræðu. Vel má.tti Mbl.
bera fram þau rök, sem það kunni
fyrir því, að sínir frambjóðendur
væru líklegri til a?j gera Reykja-
vík bindindissaman bæ, en þeir
Gísli Sigurbjörnsson og Benedikt
Bjarklind. Vel mátti það líka deila
á stefnu og störf bindindismannf.
eftir því sem það gat. Þetta hvort
tveggja var eðlilegt í kosningabar-
áttu. En hér var ekki verið að
nota rökin. Hér var hnefinn lagður
á borðið.
Bak við bessar hótanir Iiggur
þa'ð, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi enga inálefnalega samúð
með bindindishreyfingunni. —
Hins vegar megi hún svo sem
vera til meðan hún er þæg og
hlýðin og snýst ekki beint gegn
flokknum. Smávegis framlög af
opinberu fé o. s. frv. kemur
mjög til greina, meðan hreyfing-
in hefur enga óÞægð í frammi.
En þess skulu bindindismenn
gæta og það skulu þeir vita fyr-
irfram, að Sjálfstæðisflokkurinn
greiðir ekki atkvæði með því að
efla bindindissamtökin af al-
mannafé, eftir að bindindismenn
fara að kjósa sína eigin fulltrúa
í hreppsnefnd og borgarstjórn í
stað Sjálfstæðismanna. Þessum
peningum er nefnilega ekki ráð-
stafað af sannfæringu með þjóð-
arhag og almenningsheill fyrir
augum, heldur sem eins konar
kosningamútum til að kaupa
flokknum hylli og atkvæði þeirra
kreddukarla — og kvenna —
sem láta sér annt um bindindi.
Þegar sá tilgangur næst ekkj og
bindindismcnn fara að kjósa sína
eigin fulltrúa mun Sjálfstæðis-
flokkurinn að sjálfsögðu hætta
a?( eiga hlut að slíkri sóun á
almannafé.
Svo getur hver og einn svarað
fyrir sig hvort þetta séu lýðræðis-
leg vinnubrögð eða hvers konar
siðferði þetta sé.
Vill Mbl. gefa nánari
skýringu?
Hér hef ég rifjag upp þessar
hótanir frá kosningabaráttunni i
vor og reynt að skýra fyrirbærið
eftir því, sem ég hef vitið til.
Þyki Mbl. eitthvað á sig hallað
eða forsætisráðherra sinn með
þessari úfleggingu minni vænti ég
að það telji ekki eftir sér að end-
urprenta hótanirnar og gera grein
fyrir því hvaða hætta bindindis-
hreyfingunni gat stafað af reiði
Sjálfstæðismanna á annan há.tt en
hér hefur verið gert ráð fyrir.
Þeir sem trúa Því, að bindindis-
hreyfingin ræki menningarhlut-
verk og þeir, sem láta sér í raun
og veru annt um lýðræðisleg
vinnubrögg ættu að fylgjast með
þeim viðbrögðum.
Við sjáum hvað setur.
Iaugardaginn 6, október 1963;