Tíminn - 09.10.1962, Blaðsíða 6

ERLENDUR EINARSSON
NOKK
AR
UGLEIÐ
JÖTVERDID
Hinn nýi verðlagsgrundvöll-
ur, sem ákveðinn var á land-
búnaðarafurðir nú í haust og
samkomulag ná'ðist um í sex
manna nefndinni, gerir ráð fyr-
ir nokkrum hækkunum á sölu-
verði landbúnaðarafurða. Bænd
um var brýn nauðsyn á að fá
lagfæringu á afurðaver'ðinu og
með hinum nýja verðlagsgrund
velli hafa bændur fengið
nokkra leiðréttingu mála sinna.
Margur bóndinn mun þó álíta,
að verðlagsgrundvöllurinn
heíði þó þurft að hækka meira,
en raun varð á, til þess að
bændur sitji við sama borð og
ýmsar aðrar stéttir þjóðfélags-
Ins.
Sjónarmið neytenda miðast
við það, að greiða sem lægst
verð fyrir vörur og þjónustu.
Þannig hafta heyrzt raddir frá
neytendum um Það, að verð
landbúnaðarafurða sé nú of
hátt.
Þriðji aðilinn, sem hér hef-
ur hagsmuna að gæta, er smá-
söluverzlunin, en hún kvartar
sáran yfir því, að sölulaun fyr-
ir að dreifa landbúnaðarafurð-
um séu of lág og hrökkvi ekki
fyrir verzlunarkostnaði. f þessu
sambandi bendir smásöl'uverzl-
unin á, að kröfur eru nú gerðar
meiri en áður, hvað viðvíkur
frágangi og innréttingu verzl-
ana. Nú þykir sjálfsagt, að
kjöt, ostur og smjör sé geymt
í kælikistum í verzlununum,
en tæki þessi eru mjög dýr, m.
a. vegna þess að þau eru í toll-
flokki með lúxusvörum. Sam-
kvæmt áreiðanlegum skýrslum
eru söl'ulaun smásöluverzlunar-
innar fyrir að selja landbúnað-
arafurðir fyrir neðan kostnað
arverð.
Þegar neytendur kvarta yfir
háu verði landbúnaðarafurða
er ekki óeðlilegt, að þeir íhugi,
hvað þeir þyrftu að greiða fyr
ir sams konar vörur innfluttar.
Samanbuiður um þetta liggur
ekki á lausu. Hér skal þó tekið
eitt dæmi: FRYST DILKA
KJÖT.
Verð á íslenzku fyrsta flokks
dilkakjöti er nú í heildsölu kr.
25,48, þegar frá hef'ur verið
dregin niðurgreiðsla ríkissjóðs,
sem er kr. 9,98 pr. kg. Smásöl-
um erit skömmtuð sölulaun fyr
ir að selja 14V2 kg lambakropp,
miðað við að kroppurinn skipt
ist niður í súpulcjöt, hrygg,
lærj og slög eftir meðaltals-
hlutföllum, kr. 101,02, sem er
27,34% álagning á heildsölu-
verðið, en smásalinn verður þó
að bera rýrnun og raunveru-
leig söluiaun eða álagningar-
prósenta er því nokkuð lægri.
Samkvæmt þessu verður nið
urgreitt smásöluverð kr. 32,44
pr. kg. og óniðurgreitt smásölu
verð kr. 42,42 pr. kg. Hér ber
að hafa í huga ,að útsöluverð
á hryggjum og lærum er miklu
hærra.
En hvað þyrftu neytendur
að borga fyrir innflutt dilka-
kjöt? Samkvæmt verðskrán-
ingu á kjötmarkaðinum í Lond
on hinn 5. okt. s.l. var verð í
heilum skrokkum á fyrsta
flokks dilkakjöti frá Nýja Sjá
landi um 2 sh. pr. Ibs. eða kr.
26,57 pr. kg. Útsöluverð Þessa
kjöts komið í verzlanir í Rvík
myndi kosta kr. 75,47 pr. kg.
á móti óniðurgreiddu íslenzku
kjöti á kr. 42,42 pr. kg.
Ýmsum kann nú að finnast
mikill nvunur á heildsöluverði
dilkakjöts í London og útsölu-
VERÐÚTREIKNINGUR Á INNFL. FRYSTU DILKAKJÖTI
samkvæmt verði á kjötmarkaðinum í London hitin 5. okt. 1962:
Verð: 2/-d pr. lb.
Innkaupsverð pr. 1000 kg. £ 220.8.0 á 120/57 Kr. 26.573,63
Fob. chgs. £ 0-15-0 á 120/57 — 90,43
Flutningsgjald — 1.998,21
Vátrygging (ICFFM 0/9%) — 297,00
Tollverð Kr. 28.959,27
Leyfisgjald — 132,87
Bankakostnaður — 531,47
Vörumagnstollur 0/308 — 308,00
Verðtollur 54% — 15.638,00
Tollstö'ðvagjald 2% — 319,00
Sölusk. í tolli 1614% — 7.409,00
Uppskipun — 104,25
Akstur — 104,25
Vörugjald — 18,00
Geymslugjald 114 mán. (0,15 pr. kg. á mán.) — 225,00
Vextir 1% — 537,49
Kostnaðarverð Kr. 54.286,60
Heildsöluálagning 6% — 3.257,20
Heildsöluverð: Kr. 57.543,80
Smásöluálagning og rýrnun 27,34% — 15.732,47
Smásöluverð: Kr. 73.276,27
Smásöluskattur 3%"‘ sa — 2.198,29
Smásöluverð pr. 1000 kg. Kr. 75.474,56
pr. 1 kg. Kr. 75.47
verði á þessu sama kjöti komið
í verzlanir í Reykjavík. En eins
og áður er sagt, hækkar verð-
ið úr kr. 26,57 í 75,47 pr. kg. Til
þess iað' sýna í hverju þessi mis-
munu.r liggur verður hér birtur
verðlagsreikningur á innfluttu
dilkakjöti eins og hann Iiti út:
Eins og verðlagsreikningur-
inn ber með sér, eru tollar og
söluskattur í tolli kr. 23,67 pr.
kg. af innflutta kjötinu, en
þetta er samkvæmt núgildandi
tollskrá. Um Það má að sjálf-
sögðu deila, hvort eðlilegt sé
að tolla kjötið svona hátt, ef
íslenzka þjóðin væri ekki
sjálfri sér nóg um kjötfram-
leiðsl'u og þyrfti að flytja inn
kjöt. En í því sambandi ber þó
að hafa í huga, að innlend
framleiðsla hér á landi, að
undanskildum sjávarafla, er
mjög mikið tollvernduð og
ekki sýnist ástæða til a'ð Iand
búnaðarframleiðslan sitji við
lakari kjör, hvað þetta snertir
en ýmiss konar innlendur iðn-
aður.
f öðru lagi má svo benda á,
að enda þótt tollar á innfluttu
kindakjöti yrðu lækkaðir, frá
því sem er í núgildandi toll-
skrá, vrði það miklu dýrara en
íslenzka kjötið, óniðurgreitt.
Þessar staðreyndir- er hollt
að hafa í huga, þegar talað er
um hátt verð á íslenzkum land
búnaðarafurðum. Þetta mætti
einnig hafa betur í huga, þeg-
ar metinn er þ'áttur landbúnað-
arins í íslenzkum þjóðarbúskap.

Hjálmtýr Pétursson:
Menntaskóli á
Það hefur mikið verið rætt um
framtíðarstað fyrir nýjan mennta-
skóla í Reykjavík. Mai'gar tillög-
ur hafa komið fram meðal annars,
víðbygging við gamla skólainn,
eins konar kálfar í nágrenni hans,
sem aðeins yi'ði til bráðabirgða.
Menntaskólinn á merka sögu í
menntamálum íslendinga. Þar var
Alþingi til húsa, þar var þjóð-
fundurinn haldinn. Innan veggja
þessa gamla húss hafa flestir af
okkar fræðimönnum og embættis-
mönnum setið á skólabekk, svo
það er ekki að furða, þó skólinn
eigi sterk ítök í hugum gamalla
nemenda og raunar hjá þjóðinni
allri. En um skeið verður þetta
sögufræga gamla hús notað fyrir
skólann, en gömul timburhús
hljóta að hverfa af sviðinu fyrr
en vaiir. Á þessum stað rís inn-
an tíðar fagur menntaskóli, sem j
geymir minjar þess, sem horfinn '
er og sögu hans. (Það má líka!
benda á það, að lóð gamla Mennta-;
skólans telja margir ákjósanleg-
an stað fyrir Þinghöll, sem yrði!
skammt frá hinu væntanlega j
Stjórnarráðshúsi við Lækjargötu. I
Unnendur Menntaskólans þyrftu j1
ekki að kvarta undan þeirri ráð- j
stöfun.). Þetta verður alltaf til-
finningamál svipað og þegar Lækj-
argata var breikkuð og sneiða
þurfti af lóð skólans, þá ætlaði
allt um koll að keyra af hálfu
r.emenda og kennara skólans yfir
þeim helgispjöllum, þá var talað
um „hinar heilögu þúfur“. Eng-
um dytti nú í hug að fylla upp
hálfa Lækjargötuna. „Hinar heil-
ögu þúfur“ eru gleymdar þó við
þær væru tengdar rómantískar
minningar eldri nemenda og.skóla
manna.
En áður en þessar framkvæmdir
hefjast á lóð hins gamla mennta-
skóla verður strax að hefjast
handa að reisa nýjan menntaskóla
og er sá dráttur, sem á því hefur
orðið öllum til vansæmdar, sem
þar áttu .að hafa forystu. Mennta-
skóli er fyrsta stigið — undir-
staðan, sem allt æðra vísinda- og
sérfræðinám byggist á. En það þýð
ir ekki að sakast um orðinn hlut,
það hefur ekkert verið gert. pexað
um staðsetningu, sprengt fyrir
grunni, sem hætt var við, því
staðsetningin var óhæf miðað við
samgöngukerfi bæjarins. Sá stað-
ur, sem virðist tilvalinn fyrir nýj-
an menntaskóla er Klambratún,
sem betur fer er ósnert enn þá.
Stærð þess er ca. 125.000 fermetr-
ar. Þetta stóra svæði getur gegnt
tvenns konar hlutverki. Þó hinn
nýi menntaskóli yrði staðsettur
þar miðsvæðis, getur umhverfi
hans verið skemmtigarður með
miklum trjágróðri. Það er mjög
tíðkað í borgum erlendis, að slík-
ir skólar og vísindastofnanir séu
staðsettir þannig, að umhverfið
sé opinn almenningsgarður, sem
sé prýddur með minnismerkjum
þjóðskörunga, listamanna, skálda
0. s. frv. Beztu samgönguæðar
hæjarins Iiggja að þessu svæði,
Miklabraut að sunnan, Laugavegur
og Hverfisgata að norðan. en það-
an er stuttur spölur í skólann. Það
ætti ekki að þurfa að gera ráð
fyrir því, að 4—600 nemendur
kæmu akandi á einkabil í skól-
ann, þá yrði allt svæðið eitt bila-
stæði. Nægjanlegt væri að gera
ráð fyrir nokkrum bílastæðum fyr-
ii kennaralið skólans. Við stað-
setningu stórra menntastofnanna
innan Laugadal, allt Hálogalands-
hveifið, Kleppsholt og Vogar
þurfa fljótlega sinn eigin skóla.
Staðarval fyrir slíkan skóla þarf
að ákveða strax með nægu land-
rými. Þessari t.illögu um Klambra-
tún er hér varpað fram, svo haf-
(Framhaid á 12 síðu)
............................... ■ •

verður að hafa það hugfast, að !|l
nemendum sé gert sem hægast j • Í s:
fyrir að sækja skóia. Að vetrinum •: ; 4^
i misjöfnum veðrum er ekki auð- ■ iA -
velt fyrir unglinga að þurfa að :. ■ 4
ganga langan veg frá áætlunar- . | *
vagni og vera mæt.tir kl. 8 'ið liji.j • ^ 3?
morgni. ;■; IWj

AHt þetta verður að hafa hug-
tast. þegar um staðsetningu á stór,
um menntastofnunum er að ræða.
Það þurfa a m k. að vera 3
menntaskólar í Reykjavík. Hin !
mikla byggð, sem er risin fyrir I
X S í '.**(.* .1 1

lf!l

. .
ít
■ $
ÉiliÉ'j& Á *Í t- A u fji-Íi t S :V; S 11111(1!
x%.\x <w»< wMWSWM'W'"")"'' » w’ g-j
AfstöSumynd af Klambratúni.
6
T í M I N N, þriðjudagurinn 9. okt. 1962. —