Tíminn - 11.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó'rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgeson og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu. Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305 - Auglýsingasími: 19523. Af-
greiðslusími 12323 — Áskriftargjald kr 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint, — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Hvað gerir stjórnin?
Síldveiðideilan er óleyst enn. Síldarskipin liggja i
höfn, og engin síld veiðist, þótt vitað sé, að hún er kom-
in á miðin. Útgerðin tapar, sjómenn tapa og þjóðarbúið
tapar fimm milljónum króna á dag. En þó er meira í
húfi. Markaðirnir fyrir saltaða Suðurlandssíld eru í bráðri
hættu. Samt situr ríkisstjórnin auðum höndum. Ætlar
hún að stöðva haustsíldveiðina? HvaS er stríð við góð-
ærið, ef það er ekki þetta?
Þó hefur verið bent á greiðfæra leið til úrbóta, leið.
sem tryggir það að síldarflotinn fari út, leið, sem ekki
kostar nema lítið brot af þeim fjárhæðum. sem tapið af
innllegunni nemur daglega. Leiðin er sú að ríkið taki
að sér að greiða bátunum tækjauppbót um stundarsakir,
meðan samningar fara fram, og nemi uppbótin svipaðri
upphæð og síldarsjómenn lögðu til bátanna í sumar
samkvæmt gerðardómsúrskurði. Síðan er sjálfsagt að
ráða sjómennina á bátana upp á hin gömlu og gildandi
síidveiðikjör.
Mbl. hefur þau orð um þessa tillögu Tímans, að hér
vilji Framsóknarmenn taka upp nýtt uppbótarkerfi, —
en það kerfi þykist þessi ríkisstjórn hafa afnumið og
hælir sér mjög af. En sannleikurinn er sá, að uppbótar-
kerfið blómstrar enn, enda ver ríkisstjórnin árlega um
400 millj. kr. til niðurgreiðslna á vörum. Ríkið borgar
líka öll vátryggingagjöld bátaflotans, sem nema milljóna-
tugum. Er þetta ekki uppbótakerfi? Tækjauppbót til síld-
veiðibáta nokkra daga eða vikur mundi aðeins nerna
nokkrum milljónum, því að þessi tækjaupnbót frá sjó-
mönnum í allt sumar nam aðeins 20—30 milljónum,
Þjóðin horfir höggdofa á og spyr: Ætlar stiórnin a3
sitja aðgerðarlaus meðan þjóðarbúið tapar 5 millj.
kr. á dag, og framtíðarmarkaðir fyrir Suðurlands-
síld fara veg allrar veraldar? Ætlar ríkisstjórnin að
herða enn stríð sitt við góðærið að yfirlögðu ráði?
Bifreiðagjöldin í vegina
Enginn vafi er á því, að vegamál landsins munu verða
mjög rætt á Alþingi því, sem nú er komið saman.
Ber hvort tveggja til, að ástandið í vegamálum er með
þeim hætti, að atkvæðamikilla ráðstafana er þörf, og
eins hitt, að skapast hefur á siðustu árum furðulegt og
óþolandi ósamræmi milli þess, hvað ríkissjcður fær í
tekjur af bifreiðum m. ö. o. þess, sem vegfarendur borga
í ríkissjóð, — og hins sem ríkissjóður leggur fram til
vega og brúa. Eftirfarandi tölur sýna þetta:
Árið 1951 nam framlag ríkis til vega og brúa 11,4%
af ríkisútgjöldum eða um 30 milljónir 00 ríkistekjur
aí bifreiðum svipaðri upphæð. En árið 1961 lagði ríkið
aðeins 98 millj. til vega, en ríkistekjur af bifreiðum urðu
176 millj. Þannig hefur þetta snúizt við.
Þegar þessi öfugþróun var séð arið 1960, samfara þvi
að ríkisstjórnin skar raunveruleRa niður framlög til vega
og brúa, svo að þær námu aðeins 6—7% af ríkisgjöld
um, fluttu sex Framsóknarþingmenn mjög vel rökstutt
frumvarp um stofnun sérstaks vega- og brúasjóðs, sem
í rynni benzíngjald og bifreiðaskattar. því að tölur sýndu
að þessi gjöld gátu borið uppi viðhald og nýbyggingai
Stjórnarflokkarnir hunzuðu þessar tillögur því að þeir
var í mun að fá bifreiðaféð í allt annað en nýja vegi or
brýr. Samt sem áður var þarna vörðuð sú leið. sem hlýtu>-
að verða farin, og það mun áreiðanlega koma til kast-
þessa Alþingis að hyggja að henni að nvju. Fram Vri
nauðsyn vegamálanna verður varla unnt að gansa tensiu
og stjórnarflokkunum varla stætt á tregðu sinni og sam
drætti í þeim efnum.
Vrr - «30
ieitinni skattalækkun í
kovétríkjunum frestaö
ásanit verðhækkun vara, sem varð í sumar,
*íý$ir petta raunverulega launalækkun hjá
v^rkamönnum
MILLJÓNIR MANNA í Sov-
étrikjunum urðu í lok fyrra
mánaðar fyrir alvarlegum von
brigðum fjárhagslega, . þegar
stjórnin tilkynnti, að hún
mundi fresta framkvæmd tekju
skattslækkunaráætlunar þeirr
ar, sem hófst 1960. í veruleik
anum þýðir þetta, að 10 millj
sovézkra verkamanna, sem átt
höfðu von á auknum eyðslueyri
frá og með þessum mánuði,
verða að láta sér nægja þau
neyzlufjárráð. sem þeir hafa
haft.
Það gerði þessa tilkynningu
sérstaklega ógeðfellda fyrir
þær milljónir manna, sem efni
hennar kemur niður á, að liðn
ir eru aðeins fjórir mánuðir
síðan hin mikla verðhækkun
Ivarð á helztu matvörutegund
unum. Brottfall skattalækkun-
ar þeirrar, sem búið var að
lofa, 30% hækkun á kjöti og
25% hækkun á smjöri, sem
gengu í gildi 1. júní s.l., þýð-
ir í framkvæmd launalækkun
verkamanna í Sovétríkjunum
á þessu ári.
Þetta er í fyrsta sinn síðan
Stalín dó, fyrir nálega 10 árum,
að kaupmáttur launa borgar-
búans í Sovétríkjunum hefur
verið lækkaður til muna. Þetta
afturhvarf frá þeirri hneigð
til hækkaðra, raunverulegra
vJauna, sem ríkt hefur, vekur
óhjákvæmilega þá spurningu,
hvort undanhaldið geti ekkj
haldið áfram, og þá kunni að
vera í vændum ráðstafanir,
sem geti orðið neytandanum
enn óþægilegri.
ÞESSI SPURNING verður á-
ieitnari vegna þess, hvers eðlis
réttlæting So'vétstjórnarinnar
var á hinum nýju ráðstöfunum
Réttlætingin var sú, að „á-
rásarógnir heimsveldissinna"
geri Sovélríkjunum óhjákvæmi
legt að halda áfram miklum
vígbúnaði. Það sé því ómögu
legt að bæta sér upp þær 21500
millj. króna, sem fyrirhuguð
tekjuskattalækkun heíði spar
að skattþegnunum. Að bak;
þessarar skýringar leynist sá
möguleiki, að haldi spennan
í alþjóðamálum áfram að auk
ast, þá auki Sovétríkin enn
hervæðingarútgjöld sín og gen
fleiri ráðstafanir til þess að
nema af raunverulegum tekj
urn neytendanna.
Opinber skýring valdhafanna
virðist þó hafa verið einfald
ari en veruleikinn er Efnahags
legir erfiðleikar Sovétríkjanna
og þau áhrif þeirra, sem frani
koma gagnvart neytendum, eru
víðtækari og alvarlegra eðlis en
stjórnin ; Moskvu hefur enn
viljað játa
í raun og sannleika -'tafa erf
iðleikarnir af bví. að stjórr
Sovétríkjanna er enn einu
sinni að reyna að gera mejra >
senn á fleiri sviðum en auð
lindirnar standa undjr Áfram
hald mikillar eyðslu til hern
aðarþarfa er aðeins eitt ai
þeim veigamik'n atriðum. se"
ástandínu valda
Annar veigamikil) þáttur e
1 hin mikla fjárfe-ting ser
revnt er að hraða sem mt'
til þe-f að nA' framleið'lumark
þeirrar sjö ára áætlunar. sen’
: yfir stendnr F.nn annar þáitui
eru hinar mjög dýru geimrann-
sóknir. Eyðsla til þeirra hefur
sennilega enn aukizt á þessu
ári vegna ögrunar þeirrar, sem
felst í áætlun Bandarikjanna
um að senda mann til tungls
ins fyrir 1970. Að síðustu kem
ur það til, að Sovétríkin virð
ast verja mun meiru en þau
gerðu ráð fyrir til þess að
reyna að reisa við hrynjandi
efnahagskerfi i tveimur mikil
vægum fylgiríkjum Austur
Þ’zkalandi og Kúbu
i JÚNÍ S.L. var haldin al
þjóðleg ráðstefna blaðamanna
skammt frá London Rússnesk-
ir blaðamenn, sem þátt tóku í
ráðstefnunni, lýstu í heyranda
hljóði því áliti sínu, að með þvi
að auka hraðann í hernaðar- og
geimrannsóknakapphlaupinu,
væru Bandaríkin að reyna að
neyða Sovétríkin til þess að
gera sig gjaldþrota.
Það hefur svo enn gert þetta
allt flóknara og erfiðara við
fangs, að landbúnaðinum í
Sovétríkjunum hefur mistekizt
gersamlega að ná þvi bjart-
sýnismarki í matvælafram
leiðslu, sem gert var ráð fyrir
í gildandi efnahagsmálaáætlun
íbúum Sovétríkjanna hefur
fjölgað um 10 milljónir síðan
árið 1958, en framleiðsla land
búnaðarins hefur í raun og
veru staðið í stað, og árin 1959
—1961 var kornframleiðslan
minni en árið 1958.
Krustjoff meðgekk þessa erí
iðleika að nokkru leyti i júní
s.l., þegar hann var að reyna
að réttlæta verðhækkanjrnar á
kjöti og smjöri. Þá stakk hann
.ipp á því, að reyna að bæta
ástandið með því að verja þvi
fé, sem safnaðist saman við
hækkað matarverð, til þess að
greiða bændum hærra verð fyr
ir lífdýr. Hann lét í ljós þá von.
að þessi hækkun til bænda ylli
aukinni hvatningu og yrði þanr
ig til þess að auka framleiðsi
una.
Því miður fyrir Kru'Stjoít
sýna frumathuganir á uppskeru
horfum 1952 litlar sem engai
Iíkur á auknjngu. Sumir vest
rænir rýnendur álíta jafnvel.
að kornuppskeran í Sovétrík.i
unum verði í ár enn minni en i
fyrra
í LJÓSl þessara staðreyncU-
iá Sovétstjórnin fram á það. að
ef hún héldi loforð sitt um
iækkitn tekjuskatts yrðu ekk’
4 markaðnum aukin matvarr
eða annar algengur neyzluvarn
ngur til þess að verja í því fé
sem þannig sparaðist hjá a’
menningi. Aukið handbarr 1
hjá neytendum væri líklegt u
>ð auka á þau verðbóiguáhru
m þegar er tarið að verðt
'art j efnahagslifinu. og valda
"ikinni hættu á svörtum mark
ði og öðrum miður æskilegun
: ^-hagsfyirbærum
Sovétríkin hefðu auðvitað
’etað tekið þann kost, að lækka
it.gjöld sín til herbúnaðar. geim
rannsókna, fjárfestingar eða
efnahagsaðstoðar við erlend
ríki, eða ú gjöld til fleiri en
einnar af þessum greinum sam-
tímis. En Krustjoff og stjórn
Sovétríkjanna lýstu því í júní
s. I., og aftur um daginn, að það
væri alls ekki ætlunin að draga
úr eyðslu til forgangsþátta,
;em snertu beint, eða nálega
beint, hin ýmsu svið ,,kalda
stríðsins“. Þetia þýðir, að neyt-
endur Sovétríkjanna verða að
bera þær byrðar, sem leiða af
hinu alvarlega ástandi.
í þeirri stefnu, sem tekin heí
ur verið, felast beinar póli
tískar hættur. Það hefur stór
aukið á vonbrigði þau. sem
sovézkir neytendur hafa orðið
fyrir á þessu ári, að búið var
að reka um nokkurt skeið ákaf
an áróður fyrir þeirri stefnu
kommúnistaflokksins, sem sam
þykkt var í fyrra. í þeirrj
stefnuályktun er dregin upp
björt og skínandi mynd þeirra
allsnægta og góðu lífskjara.
sem þegnar Sovétríkjanna
muni verða aðnjótandi á næstu
tveimur áratugum. Svo mikið
er víst, að atburðir þessa árs
hafa orðið til þess að draga til
muna úr vissu margra sovét-
borgara um þá glæsilegu fram-
tíð, sem þeim hefur verið lofað
KRUSTJOFF REYNDl ekki
til þess í júní að draga fjöður
yfir vitund sína um, að margar
milljónir manna myndu reið
ast vegna hækkananna. Nokkr
ir erlendir ferðamenn. sem
hafa farið til Sovétríkjanna í
sumar, hafa heyrt einstaka
þegna láta í ljós slika reiði
Vestrænum ferðamönnum, sem
komu til borgarinnar Rostov,
var sagt frá því, að i nálægu
héraði hefði verið haldinn
fjöldafundur til þess að mót-
mæla hækkununum, og mann-
fjöldinn hefði ekki dreifzt fyrri
en að lögreglan skaut á hóp
■nh, en tala fallinna var óþekkt
Höfundur þessarar greinar
var í fylgd með Krus*joff á
ferð hans um Rúmeníu síðari
hluta júnímánaðar í sumar
Ræður hans og hegðun öll báru
þess Ijósan vott, að það hafði
dregið til niuna úr áræði hans
''g kjarki að þurfa að grípa til
erðhækkananna. og hann
hafði áhyggjur af því, hvaða
afleiðingar þessi beiska inn
*aka kynni að hafa
Nú hefur stjórn Sovétríkj
inna aftur orðið að gefa þegn
um sínum inn bragðvont meðal
Til þess verður varla ætlazt.
■ð viðtakendur hrífist af. Eins
■ins og sakir standa, virðast
hinir óánægðu meða) þegna
Sové ríkjanna ekkert geta við i
þessu gert Og tilraunir til
þess, að láta óánægju í Ijós
opinberlega. gætu hæglega leitt
'il herts eftirlits og endurvakið
að ni'nnsta kosti að nokkru
leyti það andr' nsloft sem
ríkti í Sové rikjunum á valda-
t. íma Stalínistanna.
T f M I N N, fimmtudagur 11. október 1962
7