Tíminn - 14.10.1962, Blaðsíða 2

a
//
V&Q>1
yhuwi
G
90
Fyrir rúmu ári gengu út boð
frá Alþingi og ríkisstjórn um end
ursko'ðun skattalaganna, og lögðu
þar hönd að verki margir snili-
ingar stjórnarflokkanna. Ein cnd
urbótin var sú, að útsvar skyldi
hér eftir lagt á fyrirtæki, félög
og stofnanir á þeim stað, þar scm
gjaldandinn hefur aðalstarfsemi
sína. Og auðvitað má ekki leggja
á neimn útsvar nema á einum
stað.
Og svo komu hin nýju lög til
framkvæmda, og Þá hefur oi'ðið
uppi á teningnum nokkuð óvænt
ur flötur. Samvinnumenn hafa
starfsemi sína um allt land, cins
og margir aðilar aðrir. Aðalsam
tök þeirra hafa starfsstöðvar í
bygg'ðum og bæjum víða um
land, þó aðalstöðvamar, SÍS, séu
í höfuðborginni. Á Akureyri er
mikill iðnaðúr samvinnumanna og
stórar verksmiðjur. Akureyrar-
Þáttur kirkjunnar
HLJOMSTEINAR
Sagt er að á íslandi finnist
steintegund sem nefnist fono-
lit á vísindamáli. Það mætti
þýða það hljómsteinn, og sé
slegið á flís úr slíkum steini
heyrast tónar, lágir, mildir tón
ar. Það er söngur steinsins.
Þessi steintegund gefur sem
sagt hljóð frá sér, en samt eru
steinar allra hluta þöglastir,
og oft er talað um að þegja
eins og steinn. En einmitt frá
orðum Krists í biblíunni, kem-
ur hugmyndin um að steinar
tali eða hrópi, eins og hann
orðar það í ræðu sinni til
faríseanna, sem biðja hann að
þagga niður söng og fagnaðar-
læti barnanna og lærisveina
sinna á strætum Jerúsalem
hinn fyrsta pálmasunnudag,
þegar honum er fagnað sem
konungi í sigurför. Honum
varð þá að orði: „Ef þessir
þegðu, mundu steinarnir
hrópa.“
En það er raunar á annan
hátt sem steinar tala en með
því að gefa frá sér hljóð ef á
þá er slegið. Allir könnuðust
við söng huldufólksins í hömr
um og klettum, þótt nú sé
orðið hljótt um slíkar frá-
sagnir. Og ég minnist steins á
bernskustöðvum mínum ,sem
nefndur var „Söngklettur/ Og
auðvitað gerðum við ráð fyr-
ir, að það væri álfakirkja, þar
sem söngkór álfanna kæmi til
æfinga og söngsamkoma. En
fyrst og fremst var það berg-
málið, sem einkenndi þennan
klett, og endurvarpaði hann
hverju orði, sem «agt var í á-
kveðinni fjarlægð frá honum-
En það eru fleiri steinar,
sem tala. Hugsið ykkur alla
steinana í gömlum byggingum,
eyðibýlum og rústum, og nú
grafa jaröfræðingar og forn-
fræðingar upp býsn af grjóti,
sem allt á sínar frásagnir og
flytur sínar ræður á sérstak-
an og sérstæðan hátt
Og margir eru veggirnir,
sem mæla máli minninganna.
Það eru ekki sízt heimilisvegg-
ir. Hver mundi sá, sem kæmi í
gamla torfbæinn, sem einu
sinni ómaði af söng mömmu
og orðum pabba, geta komizt
hjá því að hcyra óminn af
röddum þeirra frá steinum i
moldarlagi við gamlan höfða-
gafl þótt þetta heilaga hús
minninganna væri ekki annað
en hesthús nú á dögum?
Á slíkum stöðum hvíslar
grjótið okkar gamla faðir vor,
sem enginn gat sagt eins og
mamma, og minnir á húslest-
ur frá löngu liðnum kvöldum
í hlýrri baðstofu, þegar rokk-
arnir voru þagnaðir og allt
svo kyrrt og hljótt.
Hið sama mætti segja um
gamlar kirkjur, þótt hér séu
þær fáar til. Hver hefur ver-
ið svo steindauður og samt
dregið andann, af þeim, sem
komið hefur inn í Hóladóm-
kirkju eða Bessastaðakirkju,
einkum áður en henni var
breytt, að ekki bærist að vit-
undinni þessir söngvar stein
anna í gömlu veggjunum. Hér
voru sungnir söngvar, sem
fylltu hjörtun friði og gleði
eða %áfu svölun í samhljómi
sorgar og harma. Hér er hlið
himins, hús Guðs.
Og í kirkjugaröinum eru
líka steinar, sem tala, minnis-
merki um hina látnu. Þar les-
um við nöfn þeirra og tölur,
sem tilkynna fyrsta og síðasta
dag þess lífs, þeirrar raddar,
sem einu sinni var einhverjum
eyrum yndislegast alls, sem að
eyrum barst. Og sannarlega
berst hún að eyrum frá nafn-
inu á steininum eða frá stein-
inum sjálfum. Við heyrum líkt
og englahljóm í einverunnar
helgidómi. Þótt þau, sem
þarna hvíla þegi, þá talar
steinninn í þögn sinni þeirra
rödd, þeirra máli.
Þannig mynda orð þessara
steina líkt og lifandi brú milli
himins og jarðar, hins sýni-
lega og hins ósýnilega. Og
aldrei finnum við betur en við
þetta hljóða þagnarmál steins
ins, að það er vakað og beðið
bak við tjaldið mikla, tjald
leyndardómanna, einnig þar
muni elskað og starfað í anda
orðanna:
„Eg lifi og þér munuð lifa.“
Þannig verða orð og söngvar
steinanna, þættir í lofgjörð og
sinfóníu lífsins og eilífðar-
innar.
En svo eru til hjörtu, sem
eru harðari en steinn og gefa
aldrei samhljóm í unaði tilver-
unnar, eiga ekkert orð til að
gefa gleði og von, ekkert berg-
mál, sem kveiki ljós samúðar
og ástar, skilnings og vináttu.
En líka þessi hjörtu getur
tónsproti kærleikans snert svo
að þau syndi og tali með í lof-
söng lífsins, verði hljómstein-
ar í helgidómi hins góða.
fagra og fullkomna. Það er
hin dýrðlega von um sigur
lífsins, sem lætur jafnvel stein
ana hrópa.
Árelíus Nielsson.
bær hefur lagt á þær verksmiðj-
ur útsvör og fengi'ð greidd. Nú
leggur Reykjavík útsvör á SÍS og
líka starfsemi þess úti á landi,
cinnig á Akureyri í krafti hinna
nýju lagaákvæða. Nú þykist borg
in allt í einu sjá, að svo mikið
muni um útsvar SÍS, að það borgi
sig að leggja það á og innlieimta.
En Akureyri vill að sjálfsögðu
halda um sitt, að er nú risin upp
hörð deila, og fái Akureyri ekki
sinn útsvarshluta, segist bæjar-
stjórinn verða að Ieggja á aukaút-
svar í bænum. Ekki er séð hvern
ig deilu þessari lyktar. Svo hat-
rammlega vill til, að bæjarfógcti
Akureyrar hefur orðið a'ð úr-
skurða Reykjavík útsvarið eftir
Iögum.
Þetta mál bregður nokkru ljósi
yfir réttlæti þessara nýju útsvars
laga og skarpskyggni lagasmið-
anna. f þessu sambandi kemur í
hugann fræg smásaga eftir norska
skáldið Sigurð Hocl. Hún heitir
Hakkeloven; eða Högg'löigin. Hún
hefur oft verið tekin sam tákn-
rænt dæmi um ákveðið keðjulög-
mál eða keðjuverkanir óréttlætis
ins í nútíma þjóðfélögum, fyrir-
brigði, sem loðir þrálátlega við,
þótt mikil ástundun góðra manna
sé til að útrýma því. Þetta er gam
alt og illvígt náttúrulögmál, sem
ríkir víða óskert í dýraríkinu.
, „.Va<.w"»wí-vW!,;,:
4gl > f 7

ÁttræðisafmæS
á í dag einn af merkisbændum
landsins. Það er Kristján Eldjárn
Kristjánsson fyrrum bóndi á
Hellu á Árskógsströnd.
Kristján er búfræðingur frá
Hólum, en stundaði síðan fram-
haldsnám í búfræði í Danmörku
og Noregi. Hann bjó um áratugi
á Hellu góðu búi, var sýsluráðu-
nautur í búnaði um skeið, lengi
oddviti sveitar sinnar, hreppstjóri
síðan 1939 og sýslunefndarmaður
fram undir hálfa öld, formaður
sóknarnefndar og skólanefndar
um fjölda ára. Og enn fleiri trún-
aðarstörfum hefur hann gegnt, og
Sagan segir frá öndunum, sem
Iifa á tjörninni. Þær útkljá deilu
mál sín og niðurjöfnun sinna út-
svara með eftirfarandi hætti:
Stærsta og sterkasta öndin ræðst
á næststærstu öndina, heggur
hana og tekur af henni bitann,
sem hún hafði fundið. Sú næst-
stærsta snýst ekki til varnar, held
ur ræðst á næstu önd I stærðar-
stiganum fyrir neðan; hún á þá
næstu ne'ðan við sig, og síðan koll
af kolli. Þetta kallast högglögin,
og Þau gilda víðar en hjá öndun-
um á tjörninni. Hin nýju skatta-
og útsvarsákvæði eru slík liögg-
lög skjalfest. Þau verka þannig,
að Reykjavík leggur útsvör á fyr
irtæki, sem heima eiga í Reykja-
vík, einnig á rekstur þeirra I öðr
um byggðarlögum. Þannig ræðst
Reykjavík á Akureyri, eins og kom
ið hefur fram. Akureyri virðist
eiga Iitlar varnir gegn Reykjavík,
en samt mun hún eiga sitt tæki-
færi samkvæmt hinum nýju högg-
lögum. Tökum dæmi. Kaupfélag
Eyfirðinga á Akureyri rekur útibú
á Dalvík, Grímsey og Hrísey. Akur
eyri má samkvæmt högglögunum
leggja útsvar á alla starfsemi KEA
og skerða þannig hlut Dalvíkur,
Grímseyjar og Hríseyjar. Svo gæti
Dalvík kannske höggvið til Svarfð
ardalshrepps, þannig, að leggja á
e'itthvert fyrirtæki á Dalvík veigna
starfsenn' þess frammi í Svarfaðar
dal.
Þannig getur Ieikurinn gengið
um allt Ia.nd, öllum mönnum
til ánægju og samlyndis eftir
hinum ágætu leikreglum hinna
nýju og vísu högglaga.
— Hárbarður.

frá Jfeklu
Austurstræti 14 Sími 11687
Sendum hvert á land sem er
Góðir greiðsluskilmálar
Deilt um
salernið
JK—Reykjavík, 12. október.
Deila hefur risið upp um
eignarrétt á salerni í kjallara
hér í bænum, og hefur yfir-
borgardómarinn stefnt til bæj
arþings til þess að fá málið
útkljáð.
f.síðasta Lögbirtingablaði segir,
að Jón Pétursson vélstjóri, Eiríks-
götu 9, hafði höfðað mál gegn
meðeiganda sínum að sömu hús-
ejgn, frú Þóru Ólafsdóttur, til við-
urkenningar á eignarrétti sínum
á salerni í kjallara hússins.
Stefnandi hefur búið þarna slð-
an 1936, og á þrjá fimmtu hluta
hússins á móti tveimur fimmtu
hlutum hinnar stefndu. Hin
stefnda telur salernið óskipta sam
eign og hefur skrifað borgarfóget-
anum í Reykjavík bréf með beiðni
um, að sér yrðu heimiluð afnot
salernisins með innsetningargerð.
Allar tilraunir stefnanda til þess
að fá viðurkenndan óskiptan eign-
arrétt sinn á salerninu hafa reynzt
árangurslausar, og því hefur
stefna verið tilkynnt í málinu.
alls staðar þótt ágætlega starf-
hæfur og fylginn sér. Kristján er
greindur vel og drengur góður.
Hann var kvæntur Sigurbjörgu
Jóhannesdóttur Jónssonar Reykja-
líns frá Þönglabakka, og eiga þau
4 börn. Er Sigurbjörg látin fyrir
nokkrum árum.
Kristján var sæmdur riddara-
krossi Fálkaorðunnar fyrir nokkr-
um árum.
f dag dvelst hann á heimili
dóttur sinnar og tengdasonar á
Háaleitisbraut 20 í Reykjavík.
T.íminn árnar hinum merka
bónda alls góðs á afmælinu.
frá Jfeklu
Austurstræti 14 Sími 11687
Sendum hvert á land sem er
Góðir greiðsluskilmálar
2
T í M I N N, sunnudagurinn 14. okt. 1962. —