Tíminn - 24.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnarr Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
liúsinu Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka.
stræti 7. Símar: 18300—18305, — Auglýsingasími: 19523 Af.
greiðslusími 12323, — Áskriftargjald kr 65.00 á mánuði innan.
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Dagur S.Þ.
í dag er afmælisdagur Sameinuðu þjóðanna og er
þeirra nfinnzt um allan heim í tilefni af því, eins og
venja hefur verið undanfarin ár.
Sérstöií ástæða er til að minnast SÞ að þessu sinni.
Um þessár mundir eru að gerast atþurðir, sem hafa aukið
ófriðarblikuna stórlega, þótt enn sé það von manna, að
ógnun styrjaldar verði bægt frá. Þessir atburðir sýna það
eigi að síður ótvírætt, að nauðsyn fyrir friðarstarf
SÞ er enn brýnni í dag en það var fyrir 17 árum, þegar
stofnskrá þeirra var undirrituð. Ægilegar hafa fyrri styrj-
aldir verið, en næsta styrjöld, ef til kæmi, myndi þó
verða margfalt hryllilegri. Slík eru þau gereyðingarvopn,
sem nú hafa verið fundin upp.
Þess vegna er það von allra,, sem friði unna, að tak-
ast megi að efla svo störf Sameinuðu þjóðanna, að þær
verði fyrr en síðar þess umkomnar að tryggja friðinn.
En SÞ hafa meira verk að vinna en það, þótt það sé
mikilvægt. Eitt af verkefnum þeirra er að brúa hið mikla
efnahagslega djúp, sem nú er milli háþróuðu iðnaðar-
landanna og hinna lítt þróuðu landa Þetta djúp hefur
aukizt á síðari árum og getur haldið áfram að aukast,
einkum ef iðnaðarþjóðirnar girða sig af með tollmúrum.
Um þetta atriði segir svo í ávarpi sem SÞ hafa sent
frá sér í tilefni dagsins í dag:
„Það var á forsendu þess, að nokkrar þjóðir búa við
mikla velmegun en margar þjóðir við sára fátækt,
sem Allsherjarþingið boðaði „þróunar-áratug Sam-
einuðu þjóðanna" í desember 1961. Það hét á öll að-
ildarríkin að færa sér í nyt efnahagslegt, tæknilegt og
vísindalegt bolmagn og sameina krafta sína næsta ára-
tuginn í máttugri árás á hin aldagömlu vandamál fá-
tæktar, fáfræði og sjúkdóma.
Þegar Allsherjarþingið boðaði „þróunar-áratuginn"
viðurkenndi það, að mikið hefði verið gert á liðnum ár-
um til að stuðla að efnahagslegri og féiagslegri fram-
vindu, bæði með starfi Sameinuðu þjóðanna í heild og
með hjálparstarfi einstakra ríkja. Allsherjarþingið sá
hins vegar einnig, að vandamál mannlegra nauðþurfta
var svo yfirþyrmandi og víðtækt, að það yrði ekki leyst
nema með langvinnu óg samstilltu átaki allra ríkja-
En átakið gæti brugðizt, ef hin háþróuðu ríki eru
svo upptekin af eigin öryggi og byggingu tröllaukinna
hergagnabúra, að þau láta hjá líða að nota hinar
feikimiklu auðlindir sínar til að veita vatni á skræln-
aða jörðina, meðan biðraðir hungraðra manna halda
áfram að vaxa. Þjóðir heimsins geta ekki gert sig
ánægðar með það eitt að haida í horfinu næsta ára-
tug og bíða þess að hin hræðilega martröð taki enda.
Átakið á ekki að verða eins konar afsökun á því
sem aflaga fer annars staðar. Efnahagsleg, félagsleg
og pólitísk starfsemi Sameinuðu þjóðanna er þáttur í
þeirri sögulegu staðreynd, að allar þjóðir heims eru
hver annarri háðar á öllum sviðum.
Með Sameinuðu þjóðunum hefur heimurinn sett sér
nokkurn veigamikil og nátengd markmið — varðveizlu
alþjóðlegs friðar og öryggis, þróun vinsamlegra sam-
skipta þjóða á meðal og eflingu alþjóðasamstarfs á
vettvangi efnahags- og félagsmála.
Verði þessum markmiðum náð hefur það í för með
sér frið, öryggi og aukna velsæld til handa körlum og
konum hvarvetna á jörðinni. Á degi Sameinuðu þjóð-
anna 1962 og á næstu mánuðum verða hióðir heims-
ins „að sameina krafta vora til að ná þessum mark-
miðum", eins og segir í Stofnskránni."
Það er vissulega von íslendinga, að þes'-í
náist.
■•kmið SÞ
N ÞOLA EKKI
ÁRASARSTODVAR k KllBU
„Eíkisstjórn mín hefur, eins
og hún hefur lofaS, fylgzt ræki-
lega með hernaðarundirbúningi
Sovétríkjanna á Kúbu, Síðustu
viku hafa skýlausar sannanir
fengizt fyrir því að nú sé verið
að koma upp eldflaugastöðvum
til árása á þessari innikróuðu
eyju. Tilgangurinn með þessum
stöðvum getur ekki verið annar
en sá, að skapa möguleika til
kjarnorkuárása á ríki Vesturálfu.
Þegar ég fékk fyrstu áreiðanlegu
fregnirnar af þessu kl. 9 sl.
þriðjudagsmorgun, fyrirskipaði
ég að hert skyldi á eftirliti okkar.
Og nú, þegar eftirgrennslan
okkar er lokið, mat okkar liggur
fyrir og við höfum tekið ákvörð
un okkar, þykir ríkisstjórninni
skylt að skýra frá þessu nýja
hættuástandi i smáatriðum. Allt
bendir til þess að hér sé um að
ræða eldflaugstöðvar af tvenns
konar gerð. Nokkrar þeirra eru
fyrir eldflaugaskeyti sem borið
geta kjarnorkuvopn meira en
1000 sjómílur. Hver þessara eld-
flauga getur náð til Washington,
Panamaskurðarins, Canaveral-
höfða, Mexicoborgar eða hvaða
annarrar borgar í suð-austur-
hluta Bandaríkjanna, og hvaða
staðar í Mið-Ameríku sem er, og
á Karabíska hafinu.
Auk þess er um aðrar stöðvar
að ræða, sem enn eru ekki full-
gerðar og virðast þær vera gerð-
ar fyrir langdræg eldflauga-
skeyti. Þessi skeyti gætu farið
helmingi lengra en hin, og er
þannig hægt að gera með þeim
árásir á flestar aðalborgir Norð-
ur- og Suður-Ameríku, allt norð-
an frá Hudsonflóa í Kanada til
Lima í Perú. Þá er auk þess verið
að setja saman á Kúbu sprengju
þotur, sem borið geta kjain-
orkuvopn, og verið er að byggja
fyrir þær flugvellj. Þessi skjóta
umsköpun á Kúbu í þýðingar-
mikla eldflaugastöð með lang-
drægum eldflaugum, sem greini-
Iega eru ætíaðar til skyndilegrar
gereyðingar, er greinileg ógnun
við frið og öryggi Ameríkuríkja
og vísvitandi ögrum við Ríó-
samninginn, við hefð lands okkar
og þessarar heimsálfu, við sam-
þykkt beggja deilda 87. Banda-
ríkjaþings, við stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna og mínar eigin við-
varanir til Rússa 4. og 13. sept-
ember. Þessar aðgerðir stinga
einnig í stúf við endurteknar
fullyrðingar rússneskra tals-
manna, bæði þær, sem hafa verið
gefnar út opinberlega og eins-
lega þess efnis að herstyrkur
Kúbu mundi halda áfram að vera
í varnarskyni og Sovétríkin
hefðu hvorki þörf né löngun til
að koma upp eldflaugastöðvum
á svæði nokkurs annars lands
Þessar framkvæmdir hafa verið
nokkra mánuði í undirbúnjngi.
En í síðasta mánuði þegar ég
hafði lagt áherzlu á muninn á
þessum langdrægu flugskeytum
og eldflaugum til varnar gegn
flugvélum, lýsti Sovétstjórnin
þvi opinberlega yfir 11. septem
ber, að „herbúnaður, sem sendur
hefði verið til Kúbu, værj ein
ungis til varnar, og „að Sovét
ríkin hafi svo sterkar eldflaugar
til að flytja þessi kjarnorkuvopn
sín, að þeim væri engin nauðsyn
að leita eldflaugastöðva út fyrir
landamæri Sové ríkjanna" Þessi
yfirlýsing var fölsuð
S1 fimmtudag, þegar sannan-
*
- Utvarpsræða Kennedys Banda-
ríkjaíorseta í fyrrakvöld
JOHN KENNEDY
ir 'fyrir hinni hröðu hervæðingu
Kúbu voru þegar komnar í mínar
hendur, sagði Gromyko, utan-
ríkisráðherra Sovétríkjanna, við
mig í skrifstofu minni, að honum
hefði verið falið að lýsa því yfir,
enn einu sinni, eins og hann
sagði að stjórn sín hefði gert
áður, að aðstoð við Kúbu „væri
gerð í þeim tilgangi einum að
bæta varnarmátt hennar“, að
„þjálfun Kúbumanna undir
handleiðslu rússneskra sérfræð-
inga í meðferð varnarvopna væri
á engan hátt í- árásarskyni", og
að: „Ef því væri varið á annan
hátt, myndi Sovétstjórnjn aldrei
hafa veitt slíka aðstoð." Sú yf-
irlýsing var einnig fölsuð.
Hvorki Bandaríki Norður- Am-
eríku, né þjóðir heims geta þol-
að hreinar blekkingar og árás-
arógnanir af hálfu neinnar þjóð-
ar, stórrar eða smárrar. Við lif-
um ekki lengur í heimi, þar sem
hleypa verður af skoti, til þess
að talið verði, að um svo mikla
ógnun við öryggi einnar þjóðar
sé að ræða, að það teljist skapa
hámarkshættuástand. Kjarnorku-
vopn hafa slíkan eyðingarmátt
og eldflaugar eru svo fljótar í
förum, að aukinn möguleiki á
notkun þeirra verður að teljast
bein ógnun við friðinn.
Árum saman hafa Sovétríkin
og Bandaríkin gert sér grein fyr-
ir þessari staðreynd, og umgeng
izt kjarnorkuvopn af mikilli var-
úð, og aldrei hreyft við því jafn
vægisástandi, sem tryggði, að
þau yrðu ekki notuð, nema því
aðeins, að um mikla hættu væri
að ræða Okkar eigin eldflaug
ar hafa aldrei verið fluttar til
neins annars lands með slíkri
leynd og blekkingum: saga okk-
ar — sem er ólík sögu Sovétríkj-
anna eftir heimsstyrjöldina síðari
— sýnir, að við höfum enga löng
un til að sigra aðrar þjóðir eða
þröngva þeim til að taka upp
■stjórnarfarskerfi okkar Sam*
sem áður hafa bandarískir borg
arar vanizt því að búa í miðju
skotmarkj rússneskra eldflauga
sem geymdar eru á sovézkri
grund eða í kafbátum. Þannig
auká eldflaugar á Kúbu á þá
hættu sem þegar er augljós —
þótt taka verð'i fram, að fram
til þessa hafa þjóðir S-Ameríku
ekki orðið fyrir slíkri hættu af
kjarnorkuvopnum.
Þessi hraða, leynilega og sér-
stæða eldflaugahervæðing komm
únista á svæði, sem þekkt er
fyrir sérstakt sögulegt samband
við Bandaríkin og þjóðir Amer-
íku — algerlega í bága við full-
yrðingar Rússa og landa álfunn-
ar — þessi skyndilega, dulbúna
ákvörðun um að koma fyrir
árásarvopnum í fyrsta skipti
Utan Sovétríkjanna verður
að teljast ögrandj og í bága
við það 'jafnvægisástand, sem
ríkt hefur. ITún verður ekki þol-
uð af okkur, ef nokkur, vinur
eða óvinur á að treysta yfir-
lýsingum okkar og því, að við
stöndum við þá ábyrgð, sem við
höfum tekizt á hendur.
Árin eftir 1930 voru okkur
lærdómsrík: hernaðarundirbún-
ingur, sem ber keim árásar, leið
ir til styrjaldar Þjóð okkar er
á móti styrjöld. Við stöndum
einnig við loforð okkar óhagg-
anlegur tilgangur okkar hlýtur
þvj að verða að koma í veg
fyrir að þessar eldflaugar verði
notaðar gegn okkar landi eða
nokkru öðru landi. Við verðum
einnig að tryggja, að þær verði
fjarlægðar úr þessum hluta
heirns.
Við höfum fylgt stefnu þolin-
mæði og varúðar, eins og frið-
samlegri og voldugri þjóð hæfir,
sem stendur í broddi samtaka
þjóða heims. Við höfum hald-
ið fast við stefnu okkar, og lát-
um ekki ofstopamenn eða öfga-
menn hrekja okkur frá henni.
Nú er hins vegar þörf fyrir frek
ari aðgerðir — og til þeirra hefur
verið gripið — samt kunna þær
aðeins að vera upphafið. Við
munum ekki hætta á alheims-
kjarnorkustyrjöld fyrr en í fulla
hnefana, því að ávöxtur sigurs-
ins yrði ekki annað en aska í
munni okkar — hins vegar mun-
um við ekki hræðast að taka á
okkur þá hættu hvenær, sem það
yrði oumflýjanlegt
Því, til þess að verja öryggi
okkar og þjóða Ameríku, og með
því valdi, sem mér er falið með
stjórnarskránni og staðfest hefur
verið af þingi, þá hef ég ákveðið,
að eftirfarandi ráðstafanir skuli
gerðar strax:
1. Til að stöðva uppbyggingu
þessara árásarstöðva verður sett
strangt aðflutningsbann á öll her
gögn til Kúbu. Öllum skipum,
hverrar þjóðar, sem þau eru og
frá hvaða höfn sem þau koma,
verður snúið aftur ef í ljós ke-m-
ur, að í farmi þeirra eru árásar-
vopn. Þetta aðflutningsbann verð
ur, ef nauðsyn krefur, látið ná
til annars varnings og annarra
flutningatækja. Við erttm hins
vegar ekki að svo stöddu ag loka
fyrir aðflutning á lífsnauðsynj-
um, eins og Sovétríkin reyndu
að gera er þau settu aðflutnings
bann á Berlín 1948
2. Eg hef fyrirskipað áfram
haldandi og aukið náið eftirlit
með Kúbu og hervæðingunm
(F'ra:nh.)!0 a 13 :ðu
T í M I N N, miðvikudagurinn 24. okt. 1962