Tíminn - 25.10.1962, Blaðsíða 13

viðreisnarinnar
við mátti búast
(Framhald af 9. síðu.)
ur heppnast. Við erum búin að
skoða hvernig þessi stefna hefur
leikið ríkisbúskapinn. Það sézt á
f-járlagafrumvarpinu. En lítum á
aðra Þætti. Það hefur farig eins
og fyrirsjáanlegt var og sagt var
í byrjun. Iláðstafanir ríkisstjórn
arinnar til að magna dýrtíðina
með gengislækkununum, tollaálög
um, vaxtahækkununum og öðrum
ráðstöfunum hafa reist í landinu
óviðráðanlegar dýrtíðaröldur og
orsakað algera upplausn í verð-
lags- og kaupgjaldsmálum.
Sumarið 1961 fékk ríkisstjórnin
upp í hendurnar tækifæri til þess
að fika sig inn á heppilegri leið-
ir, þegar verkalýðsfélögin og sam
vinnufélögin höfðu forystu um
svo hóflegar breytingar á kaup:
gjaldi — þrátt fyrir óhemju vöxt
dýrtíðarinnar — að auðvelt var
fyrir þjóðarbúig o,g atvinnurekst-
urinn að þola þær, við vaxandi
framleiðslu og batnandi útflutn-
ingsverðlag á árinu 1961. Og er
það margsannað svo ekki verður
um villzt né deilt með rökum.
En ríkisstjórnin sló á
útréttar hendur þessara al-
mannasamtaka og eyðilagði þetta
starf, með því að framkvæma nýja
gengislæbkun ofan á allt sem kom
ið var — en þjóðin stóð agndofa
af undrun. Með þessu ætlaði stjórn
in að beygja menn og sýna að hún
yrði að ráða.
En afleiðing þessa ofan á allt,
sem komig var, hefur orðið ný
stórfelld verðhækkunaralda, sem
enn er þó alls ekki risin í fulla
hæð. Bera öll afskipti ríkisstjórn
arinnar ljósan vott um þá ringul-
reið, sem orðin er. En meginhugs
unin virðist helzt orðin sú, að
fljóta einhvern veginn fram yfir
kosningar í vor, en ná sér Þá niðri
á eftir, ef þingfylgi lofar. Reisa
þ.á viðreisnina við með enn öflugri
ráðstöfunum í þá átt, sem menn
hafa nú fengið smjörþefinn af,
Nokkur dæmi væri viðeigandi
að nefna um ástandið og sem
skýra hvernig viðreisnin hefur
heppnast eins og það er orðað í
stjórnarblöðunum. Hvers konar
jafnvægi það svo sem myndast
hefur í þjóðarbúskapnum.
Vísitalan fyrir vörur og þjón-
ustu hefur hækkað um 41 stig.
330 rúmmetra íbúð er nú skv.
Hagtíðindum talin kosta um 540
þús. og hækkar Þó ört. Hefur
hækkað síðan 1958 um 160 þús.
krónur, eða meira en svarar því,
sem á að fást að láni á næstunni
úr íbúðalánakerfinu. Þegar háu
vextirnir eru teknir með í dæmið
kostar ekki undir 50 þúsund kr.
á ári að búa í svona íbúð.
Samkvæmt hagtíðindum þurfti
vísitölufjölskyldan miðað vig 1.
okt. 68 þús. kr. til að greiða nauð
synjar sínar, fyrir utan hús-
næði. Þetta þýðir, að sú
fjölskylda Þarf yfir 100 þúsund
kr. í tekjur til að standast, ef hún
býr í nýrri íbúð.
Það sjá svo allir, hvernig þetta
kemur heim við launakerfið og
tekjur bænda.
Ég tók dæmi um íbúðir og fram
leiðslukostnaðinn. En ekki tekur
betra við ef litið er á fjárfestingar
kostnað í landbúnaði og þær tekj
ur sem núverandi afurðaverð get-
ur gefið, eða kostnað við að eign
ast nú skip og báta, ef menn eiga
ekki slík tæki fyrir.
Unga fólkið eg
„nýja kerfi@“
Bezt sést hvers konar jafnvægi
það er, sem myndast hefur í þjóð-
arbúskapnum, þegar borin er sam- nýja lánapólitík. Allt fjárfestingar
an aðstaða unga fólksins annars lánakerfið verður að endurskoða
vegar, sem nú þarf ag koma sér, frá rótum miðað við hið nýja við-
upp húsnæði eða framleiðslutækj horf í landinu. Auka lánveitingar
um, og hins vegar aðstaða hinna,
sem búnir voru að koma sér fyr-
ir, áður en stefna núverandi stjórn
arfiokka kom til framkvæmda.
Það dylst engum, að þetta fær
alls ekki staðizt og breytir engu þó
að ríkisstjórnin þykist jánægð með
þetta. Það geta ekki allir lifað á
því að hafa komið fótum undir
■sig fyrir 1960 — að yfir skall fyrir
alvöru. Unga fólkið þarf lika að
lifa og hafa tekjur til að standa
undir lífsnauðsynlegri fjárfestingu
með nýja viðreisnarverðinu —
bæði íbúðum og fjárfestingu í at-
vinnurekstri til lands og sjávar.
Fram undan eru því nýjar hækk-
unaröldur. Það er eins víst og
dagur fylgir nóttu. í þessar sjálf-
heldu standa málin ekki stundinni
lengur.
Spurningin er á hinn bóginn sú,
hvernig á að mæta afleiðingum
þess ósamræmis og öngþveitis,
sem á er skollið.
HvaS á að gera?
Þar ríður mest á því að taka upp
kröftuga uppbyggingar- og fram-
leiðslustefnu. Mæta hækkunaröld-
unni, draga úr dýrtíðarflóðinu
með aukinni framleiðslu og fram-
leiðni og taka hiklaust til hjálpar
alla hugsanlega nýjustu tækni, vél-
væðingu og beztu aðferðir til að
auka þjóðartekjurnar.
Er þá þýðingarmesf af ollu áð
leysa úr læðingi einstaklings- og
félagsframtak hinna mörgu, sem
stjórnarstefnan hefur lamað. Til
þess þarf að breyta um stefnu. Ég
nefni í því sambandi: Taka upp
til fjárfestingarframkvæmda, og
þá ekki sízt til aukinnar vélvæð-
ingar og meiri framleiðni á sem
flestum sviðum. Hafa spariféð í
umferð og hætta að frysta hluta
af aukningu þess í Seðlabankan-
Hér era aðeins fáir stórir drætt-
ir nefndir og bent í áttina.
Menn verða að gera sér ljóst, að
efnahagskerfinu hefur verið um-
turnað þannig undanfarin 3 ár að
endurskoða verður þessa megin-
þætti og aðra fleiri, eíj\ér á að
geta orðið sú framleiðsluaukning
á vegum almennings í landinu, sem
lífsnauðsynleg er, og ef koma á í
um. Lána það fé, sem myndast í veg fyrir að ýmsir meginþættir ís-
iandinu, dugmiklu athafnafólki í
atvinnurekstur og til að auka af-
köst og afrakstur. Fáist þetta ekki
fram, verður að auka því meir er-
lendar lántökur í þessu skyni, en
erlendar lántökur til arðgæfra
framkvæmda hljóta alltaf að verða
einn liður í þeirri stefnu til auk-
innar framleiðslu og framieiðni,
sem fylgja þarf.
Lækka þyrfti vextina, sem hafa
stóraukið dýrtiðina og hvíla eins
og mara á atvinnurekstrinum.
Auka fjárframLög til útlána í sjáv-
arpláss landsins til atvinnuupp-
byggingar. Endurskoða alla lög-
gjöf varðandi stuðning við upp-
byggingu í landbúnaði og auka
hann á ný. Beina fjármagni til
þeirra framkvæmda í iðnaði, sem
mestra afkasta er af að vænta að
vel athuguðu máli, og gleyma ekki
í því sambandi úrvinnslu eigin
hráefna, svo sem móttöku og
vinnslu síldar og vinnslu úr hrá-
efnum landbúnaðarins. Virkja
vatns- og hitaorkuna. Auka mjög
lánveitingar til íbúðabygginga til
þess að almenningi verði aftur
kleyft að eignast þak yfir höfuð
sér, en húsnæðismálin eru nú
orðin að stórfelldu vandamáli í
mörgum byggðarlögum. Hefja þarf
nýja sókn í vega- og brúamálum,
og koma raforkunni út um landið.
Jón M. Arnason
frá Þverá í Svarfaðardal — Kveðja frá æskuvini
Fæddur 19. júní 1911
Dáinn 18. október 1962
Harmdögg hnígur um vanga,
en hugurinn reikar
norður til fjallanna fögru
í friðsælan dalinn,
þegar saman við sátum
í Svarfdælaskóla,
fögnuðum vetri og vori
•og vorum sem bræður.
Ungir við vorum að árum
é æskunnar skeiði.
Hlógum mót sumri og sólu,
sorgin var fjarri.
Undum við átök og leiki
og áttum í leyni
drauminn um dáðir að sýna
eg duga án svika.
Man ég vor eitt þá vetur
ei vikinn á brautu.
Keppt var af einbeittni og orku
á úrslitastundu
Lokaprófi er að ljúka
cg liðið að kveldi,
hönd þrýsti hönd með gleði,
við höfðum pað jafnir.
Kvaddur var skóli í skyndi
og skínandi maður,
er uppfræddi okkur með góðvild
og ágætum hætti.
Á eftir við einir skildum
með orðvana trega,
óskuðum öðrum hins bezta,
en undurfátt sögðum.
Eftir það leiðirnar lágu
lítt okkar saman.
Innst þó í okkar huga
einlægir vinir.
Maður þú reyndist mætur
og minning þín lifir
hjá öllum, er eitthvað þig þekktu
á ævinnar dögum.
I-Iorfinn ertu nú héðan.
og heimilið grætur
indælan föður og ástvin,
úrval að manni.
Haust er nú heima í dalnum,
er hittumst við ungir.
Víðsfjarri er nú vorið,
sem vermdi okkur forðum.
Lögmáli verður að lúta
hver lifandi maður:
að hverfa burtu þá kallið
kemur að ofan.
Svíða þó sorgirnar lengi,
er sumir kveðja.
Farðu heill fágæti vinur
í fegurri heima
Eiríkur Pálsson
frá Ölduhrygg.
lenzks atvinnu- og efnahagslífs
lendi í höndum þeirra einna, sem
hafa fullar hendur fjár og það jafn
vel útlendinga.
Stuðningur ríkisvaldsins við
framtak dugmikils vinnandi fólks
og félagsskapar þess, hefur verið
aðalsmerki íslenzks þjóðarbúskap-
ar og eitt af sér einkennum hans,
þangað til núverandi þingmeiri-
hluti tók sér fyrir hendur, að
breyta þjóðarbúskapnum í grund-
vallaratriðum og stefna að auknum
yfirráðum þeirra fjársterkustu. En
íslenzka efnahagsmálastefnu ber
að miða við íslenzka staðhætti, en
alls ekki við innlimun í efnahags-
kerfi annarra þjóða, t.d. í Efna-
hagsbandalagi Evrópu, sem ekki á
að koma til mála.
Það liggur nú hverjum manni í
augum uppi, að mistekizt hefur al-
veg að koma á jafnvægi í þjóðar-
búskapnum með þeim aðferðum,
sem ríkisstjórnin valdi — þess í
stað hafa komiö upp geigvænleg
vandamál, sem mörgum hrýs hug
ur við — enda efnahagskerfið hol-
grafið orðið og óðaverðbólga í
landinu. Örðugt verður við þetta
að fást, og ekki úr leyst í einu
vetfangi — það er bezt að gera
sér ljóst. En þeim mun fremur
verða þessi vandkvæði yfirunnin,
sem fyrr verður hægt að beita nýj-
um aðferðum.
Mannkynssaga handa
framhaldsskólum
Ríkisútgáfa námsbóka hef-
ur nýlega gefið út Mannkyns-
sögu handa framhaldsskólum
eftir Jón R. Hjálmarsson
skólastjóra.
Þetta er síðara hefti. í því eru
þættir um ýmis menningarsögu-
leg efni og fleix-a til viðbótar og
útfyllingar fyrra hefti mannkyns-
sögu, er út kom haustið 1961 eftir
sama höfund. Gert er ráð fyrir,
að bæði heftin til samans séu nægi
legt námsefni í mannkynssögu fyr-
ir gagnfræðastigið og þar með
talið landspróf miðskóla.
Aðalkaflar bókarinnar eru þess
ir: Nokkrar menningarþjóðir í
fornöld, Kirkja og kristni í forn-
öld og á miðöldum. Norðurlönd í
fornöld, Endurreisnarhreyfingin,
Menning 18. aldar. Stjórnmála-
stefnur á 19. og 20. öld, Bókmennt
ir og listir á 19. og 20. öld og
Sameinuðu þjóðirnar.
Víðivangur
sett þessa skrautfjöður í hatt
sinn og sagt, að ríkissjóður
ætti engar lausaskuldir f bönk-
um, veigraði Gunttar sér ekki
við að halda fyrir bændum
hluta af afurðaverði þeirra.
Það kaliaði Gunnar ekki lausa-
skuldir. Fleira dró Gunnar að
greiða til þess, að fela „lausa-
skuldirniar" fram yfir áramót-
in. Sniðugur í hagsýslu, Gunn-
ar.
SKIPAUTGCRÐ RIKISINS
is, Esja
fer austur um land í hringferð
30. þ.m. Vörumóttaka í dag og
á morgun til Fáskrúðsfjarðar,
Reyðarfjarðar, Eskifjarðar,
Norðfjarðar, Seyðisfjarðar.
Vopnafjarðar Raufarhafnar og
Húsavíkur Farseðlar seldir á
mánudag.
Ms, Skia!cU*re5?>
fer til Breiðaf.iarðarhafna 31.
þ.m. Vörumóttaka á laugar-
dag og mánudag til Ólafsvík-
ur, Grundarfjarðar, Stykkis-
hólms og Flateyjar. Farseðlar
seldir á Þriðjudag.
í mannkynssögu þessari er leit-
azt við að tengja sögu íslands
hinini almennu sögu. Kaflinn um
Norðurlönd að fornu er allýtarleg
ur. Það er gert til þess að kynna
slíólafólki nokkuð sögu nánustu
frændþjóða okkar á fyrri öldum.
Einnig ætti það að koma að haldi
til að hjálpa ungmennum til að
átta sig betur á sögu íslands, upp-
runa þjóðarinnar og sögulegu bak
sviði.
í bók þessari, sem er 122 bls.,
eru um 105 myndir og skreyting-
ar, m. a. nokkrar teikningar eftir
Bjaraa Jónsson listmálara. Prent-
ur. annaðist Prentsmiðja Hafnar-
íjarðar.
Snemma á þessu ári kom út á
vegum Ríkisútgáfu námsbóka
Hljóðfall og tónar, 1. hefti vinnu-
bókar í tónlist, einkum ætlað 7
ára börnum.
Nú eru einnig komin út 2. og
3 hefti þessarar vinnubókar, ætl
uð 8 og 9 ára börnum. Höfundur
allra heftanna er Jón Ásgeirsson
söngkennari.
Vinnubækur þessar eru nokk-
urs konar stafrófskver í tónlist og
er efni þeirra sniðið og raðað eft-
ir námsskránni.
2,
síðan
orðið svo mikill bógur og raun
varð á. Því faðir hans var heldur
ómerkilegur náungi og veiga-
lítill, frá honum erfði Napóleon
lítið annað en metnaðinn.
Það er loku fyrir það skotið
að menn verði nokkru sinni á
einu máli um Napóleon og móður
hans og sama gildir raunar um
hvern sem er. Staðreyndirnar
geymir sagan en mannshugurinn
er margskiptur og aldrej verða
menn á einu máli um það hvern-
íg skuli túlka hina ýmsu atburði
og hvernig skuli meta þá
menn sem við þessa atburði
koma. Jafnvel löngu eftir að at-
burðirnir gerast, virðist svo sem
fólk geti ekki litið algerlega hlut
lausum augum á málið, það þarf
ævinlega að fella dóm eftir
menntun sinni, stjórnmálaskoð-
un, uppeldi og lífsvenjum. Og
við því er ósköp lítið að gera
Það verður ævinlega haldið á-
frarn að draga fram í dagsljósið
rökin með og móti.
— Menning Kehler
T í M I N N, fimmtudagur 25. okt. 1962.
13