Tíminn - 26.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þó.rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur i Eddu-
húsinu. Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305. — Auglýsingasími: 19523. Af.
greiðslusimi 12323. — Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Skattaæðið
Þegar núverandi ríkisstjórn kom til valda, var það'
eitt helzta loforð hennar að stöðva verðbólgu, dýrtíð og
skattaálögur. Helztu vígorð Alþýðuflokksins hafði líka
verið í þingkosningunum haustið 1959, stöðvun verðbólg-
unnar án nýrra skatta.
Fjárlagafrumvarpið fyrir 1963, er nú liggur fyrir þing-
inu, er gleggsti vitnisburðurinn um, hvernig þessi loforð
hafa verið efnd.
Útgjöldin á frumvarpinu eru áætluð 2,114 milljón kr.
eða 1.244 millj. hærri en á fjárlögum 1958, og er það þá
talið með útgjöldum 1958, sem varið var utan fjárlaga til
niðurgreiðslu á vöruverði og tölurnar því gerðar sam-
bærilegar.
Skatta- og tollaálögur eru áætlaðar í fjárlagafrumvarp-
inu 1,785 millj. kr. eða 1.087 millj. kr. hærri en 1958.
Auk þess, sem haldið hefur verið óbreyttum nær öllum
verðtollstöxtum, þrátt fyrir gífurlega hækkun innkaups-
verðs vegna gengislækkananna, hefur verið bætt við inn-
flulningssöluskatti, smásöluskatti og ýmsum nýjum álög-
um öðrum. Þetta hefur gert það að verkum, að óbeinir
tollar og söluskattar hafa um það bil þrefaldazt síðan
1958.
Beinir skattar hafa hins vegar verið lækkaðir nokkuð
á hátekjumönnum, en lágtekjumenn greiða nú 10%
meira í beina skatta en 1959 samkvæmt visitölureikningi
Hagstofunnar.
Til viðbótar þessu öllu, hafa svo verið lagðir á margs
konar skattar utan fjárlaga. T. d. var lagður 2% launa-
skattur á bændur í fyrra og útflutningsgjöld, sem út-
vegsmenn og sjómenn greiða, voru þá tvöfölduð.
Þannig hafa skattaálögur aldrei aukizt meira og hrað-
ar en í tíð núverandi ríkisstjórnar. Þó hafa framlög til
verklegra framkvæmda hlutfallslega lækkað. Verðbólg-
an hefur etið upp skattahækkanirnar. Þannig hefur rík-
isstjórnin efnt loforð sitt um að stöðva verðbólguna, án
nýrra álaga.
Efndirnar eru mesta verðbólga og mesta skattaæði,
sem hér- hefur þekkzt.
Lausn síldveiðideil-
unnar er auðveld
Það er enn augljósara en áður eftir útvarpsumræðurn-
% ar, sem fóru fram um fjárlagafrumvarpið s. 1. þriðju-
dagskvöld, að ríkisstjórnin getur auðveldlega leyst síld-
veiðideiluna á þann hátt, sem Framsóknarmenn hafa
bent á, án þess að grípa til nýrra álaga.
Fjármálaráðherra upplýsti í umræðunum, að greiðslu-
afgangur ríkissjóðs á s.l. ári hafi orðið 57 millj. kr. Þessi
tekjuafgangur er eingöngu til orðinn vegna gengishagn
aðar þess, er ríkisstjórnin tók af útgerðinni í fyrra og
notaði til að greiða viss útgjöld ríkisins.
Það mun ekki kosta nema 10—15 inillj. að leysa síld-
veiðideiluna, hvað haust- og vetrarvertíðina snertir. á
þann hátt, sem Framsóknarmenn hafa bent ó eða i
mesta lagi Va hluta þess tekjuafgan.es ríkisins 1961, er
varð til vegna upptöku gengishagnaðarins.
Ef ríkisstjórnin hundsar þessa leið ber hún ein alln
ábyrgð á stöðvun síldveiðiflotans.
Jafnvægið milli stórveldanna
Rússneskar árásarstöðvar á Kúbu breyta því Bandaríkjunum í óhag.
SÍÐAN Kóreustyrjöldinni
lauk, hefur friðurinn í heim-
inum byggzt á eins konar hern-
aðarlegu jafnvægi milli tveggja
mestu stórveldanna. Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna. Einn
þáttur þessa jafnvægis hefur
verið sá, að þau færðu vígbún-
að sinn ekki yfir þau mörk eða
línu, sem hafði verið dregin
með þegjandi og óbeinu sam-
komulagi á milli þeirra. Orðið
járntjald, sem Churchill bjó
til, hefur oft verið notað um
þessa línu. Ef annað hvort þess-
ara stórvelda færði vígbúnað
sinn yfir þessa línu, var hinu
hernáðarlega jafnvægi, sem
skapazt hafði milli þeirra, rask-
að, og það þeirra, sem fyrir
því varð að vígbúnaður hins
væri færður inn á svæði þess,
hlaut að taka það óstinnt upp.
í samræmi við þetta, hafa
Bandaríkin látið það afskipta-
laust, þótt Sovétríkin vígbyggj-
ust í löndunum austan við tjald
ið og Sovétríkin hafa látið það
afskiptalaust, að Bandaríkin
vígbyggjust f löndunum vestan
við tjaldið. Þess hefur hins veg-
ar verið gætt, að hvorugt þeirra
færi yfir hina mörkuðu línu.
Þess vegna héldu Bandaríkin
að sér höndum og höfðust ekki
að, þegar Rússar kæfðu ung-
versku sjálfstæðishreyfinguna
í blóði. Með því héldu þau það
óbeina samkomulag, að fara
Qkkirmeð.her og vígbúnað yfir
járntjaldið. Hins vegar brugð-
ust þau hart við, þegar komm-
únistar fóru yfir mörkin í
Kóreu.
ÞAÐ má vitanlega með rétta
segja, að þetta þegjandi sam-
komulag stórveldanna hafi tak-
markaða stoð í lögum og rétti,
og tvímælalaust skerðir þaó
rétt hinna smærri þjóða báðum
megin 1 ið 'jaldið. Hinar minm
þjóo: .nistan við tjaldið ver'ca
nauðugar viljugar að tilheyra
hernaðarlegu yfirráðasvæði
Rússa. Þjóðirnar vestan við
tjaldið, verða jafnframt að
sætta sig við að geta ekki levft
Rússum að koma upp árásar-
•stöðvum þar, þótt þær vildu
nema því aðeins að eiga yfir
höfði sér íhlutun Bandaríkj
anna og annarra stórvelda þar.
En þótt slikir annmarkar
hafi verið á þessu þegjandi
samkomulagi stórveldanna, hef
ur það haft þann ómetanlega
kost að tryggja það jafnvægi í
heiminum, er friðurinn hefur
byggzt á seinasta áratuginn.
EF ÞAÐ er rétt sem Banda-
ríkjastjórn heldur nú fram.
að Rússar séu vel á veg
Ikomnir að koma upp árásar-
stöðvum á Kúbu, þá er það ó-
umdeilanlegt, að með því er
rofið það hernaðarlega jafn-
vægi, sem tryggt hefur friðinn
seinas'a áratuginn. Þá eru Rúss
ar að koma sér upp hernaðar
stöðvum vestan við línuna eða
jaldið. Frá sjónarmiði Banda-
ríkjamanna er það ekki sam
bærilegt við það, að þeir væru
að reisa árásarstöð í Tyrklandi
því að Tyrkland er vestan tjalds
heldur ef þeir væru að reisa
árásarstöð einhvers staðar aus'
an tjalds t.d. í Ungverjaland
Þá væri komið yfir línuna, sem
hefur aðskilið ! ernaðarleg yfir
CASTRO
ráð stórveldanna seinasta ára
tuginn.
Það er frá þessu sjónarmiði
ekki sízt, sem Bandaríkin líta á
þær árásarstöðvar, er þau
telja Rússa vera að reisa á
Kúbu.
Það hefur svo aukið tor-
tryggni þeirra, að Rússar hafa
lýst yfir því, við mörg tækifæri,
að þeir væru alls ekki að koma
upp slíkum stöðvum á Kúbu
Þetta hafa þeir ekki aðeins gert
opinberlega, heldur í einkavið-
ræðum. Þegar annað kemur svo
í ljós, verður tortryggnin svo
enn meiri en ella, Þegar allt
kemur til alls, er það ef til vill
þetta, er gerzt hefur alvarleg
ast og hættulegast í Kúbumál-
inu, því að það torveldar vitan
lega alla samninga, ef ekki e?
hægt að treysta orðum mótaö
ilans.
ÞEGAR litið er á það, sem
er rakið hér að framan, eru að-
gerðir Bandaríkjanna næsta
skiljanlegar, þótt hins vegar
geti verið erfitt að samræma
þær alþjóðalögum eða stofn
skrá S.Þ. Það hefur hins vegar
aukið nokkra tortryggni í garð
Bandaríkjastjórnar, að afstaða
hennar til Kúbu síðan Castró
kom þar til valda, hefur oft
mótazt meira af tilfinningum
og tilvifjunum en festu og i
hugun. Af þeim ástæðum hafa
bæði Diefenbaker og Gaitskel!
nú lagt til, að hlutlaus rann-
sóknarnefnd verði send til
Kúbu og látin rannsaka, hvort
það sé rétt að verið sé að reisa
þar árásarstöðvar. Það sýnir.
að jafnvel vinir Bandaríkjanna
treysta ekki fullkomlega á stað
hæfingar þeirra. Castró hefur
hér hins vegar komið Banda
ríkjastjórn til hjálpar með þvi
að neita að taka á móti slikri
nefnd. Það bendir til, að hann
hafi ekki hreinl mjö] í poka
horninu, og að Bandaríkm
muni því í þetta sinn hafa ré*t
G'rir sér.
Annars rnega Bandaríki.n
lér mjög um það kenna, hvern
■g komið er á Kúbu. Bandarísk
tuðfélög efldu Batista þar til
valda og sköpuðu með þvi sk(I
yrði fyrir valdatöku Castrós.
Bandarískir auðhringar áttu
einnig þátt í því, að Bandaríkja
stjórn snérist mjög óhyggilega
við, er Castró þjóðnýtti eignir
þeirra á Kúbu. í stað þess að
taka því hóflega, fóru Banda-
ríkin að beita Kúbu refsiað-
gerðum og gerðu Castró þanmg
háðari Rússum. En sökin er þo
ekki Bandaríkjanna einna
Castró hefur oft farið óhyggi-
lega að ráði sínu og reynt að ó-
þörfu að lítillækka og vanvirða
Bandaríkjamerin. Flest bendir
til, að hann sé slyngur ævin-
týramaður, en erfitt sé að
treysta honum.
AÐ SJÁLFSÖGÐU er erfitt
að spá nokkru um það, sem
framundan er í þessum málum
Líklegt verður þó að telja, að
bæði Bandaríkjamenn og Rúss
ar reyni að forðast stórstyrjöln
i lengstu lög. Hitt er hins veg-
ar ekki ósennilegt, að um skeið
verði teflt á fremstu nöf, og að
Rússar telji sér óhjákvæmilegt
að svara hinum djarfa leik
Kennedys með einliverjum svip
uðum mótleik, og kemur þá
sennilega Vestur-Berlín helzi
til greina, sem er ekki ósvip
aður fleinn í holdi Rússastjórn-
ar og Kúba í holdi Bandaríkja-
manna. Hins vegar má vaenta
þess, að almenningsálitið
heiminum stuðli að því, að báð-
ir aðilar fari með nokkurri
gætni, auk þess, er þeir óttast
kjarnorkustyrjöld. Það má t.d
telja víst, að Bandaríkin hefðu
gert enn róttækari aðgerðir 1
Kúbumálinu, ef þau hefðu ekki
talið sig þurfa að taka tillit tii
Suður-Ameríkuþjóðanna, er
vilja láta fara að með gát og
eru t.d. andvígar innrás á
Kúbu. Þegar frá líður og menn
eru búnir að sjá hættuna, sem
fylgir slíkum átökum enn bet-.
ur en áður, getur vel svo farið.
að valdamenn Bandaríkjanna
og Rússa verði fúsari til að setj-
ast að samningaborðinu og
reyni að jafna hættulegustu á
greiningsmálin. Sú er a.m.k
von rnanna um heim allan
Þ.Þ.
T í M I N N, fimmtudagur 25. okt. 1962. —
J
7