Tíminn - 27.10.1962, Blaðsíða 6

TÓMAS KARLSSON RITAR
ÞfNGFRÉTTIR

Hvernig má gera heyverkun
sem öruggasta og ódýrasta
7 þingmenn Framsóknar-
flokksins hafa lagt fram til-
lögu til þingsályktunar í sam-
einuöu þingi um heyverkun-
armál. Flutningsmenn eru
þeir Ágúst Þorvaldsson, Gísli
Guðmundsson, Halldór Ás-
grímsson, Björn Pálsson,
Björn Fr. Björnsson, Ingvar
Gíslason og Halldór E. Sig-
urðsson. Tillagan er svohljóð-
andi:
„Alþingi álykter að fe'Ia' ríkis-
stjórninni ag skipa séx manna
nefnd til þ ess að geria tillögur
um almennar ráðstafanir með l«g-
um eða á annan hátt, er að því
miði að gera heyverkun bænda
sem öruiggiasta og ódýrasta. Nefnd-
armeinn skulu skipaðir eftir til-
nefningu Búnaðarfélags fslands,
Stéttarsambands bænda, tilrauna-
stöðvar háskólans í meinafræði á
Kddum, tilraunaráðs búfjárrækt-
ar, verkfænaneíndar ríkisins og
raforkumálaskrifstofunnar, einn
tilnefndur af hverjum aði'la. Nefnd
in kýs sér sjálf formann .
Nefndin athugi sérstaklega,
hvemig auka megr súgþurrkun og
votheysgerð sem allra mest, t.d.
með því að hækka rík'isfnamlag o>g
ve'ita lán til þess að koma upp
súgþurrkunartækjum, lofthitun í
sambandi við blástur, votheys-
geymslum, færiböndum og sax-
blásurum. Enn fremur láti hún
uppi, að fengnum sérfræðilegum
upplýsingum, á'iit sitt á möguleik-
um til þess að konra í veg fyrir
tjón á sauðfé vegna votheysgjafar.
Nefndin Ijúki störfum svo fljótt
sem frekast er unnt cg skili til-
lögum um fjárveitingar til ríkis-
stjórnarinnar svo trmanlega, að
unnt sé að taka tillit til þeirra á
árinu 1963.
Kostnaður við nefndarstörf, þar
á meðal fræ'ðilega aðstoð, greið
ist úr ríkisstjóði.“
í greinargerð með þessari til-
lögu segja flutningsmenn:
„Tillaga samhljóða þessari var
flutt á síðasta þingi, en náði þá
ekki fram að ganga. Fylgdi henni
þá_ eftirfarandi greinargerð:
íslendingar hafa, svo sem kunn- j
ugt er, stundað kvikfjárrækt, frá !
því að land byggðist. Hefur þessi
atvinnuvegur byggzt á því, að
heyja hefur að sumrinu verið afl
að til vetrarfóðurs, og á hagnýt-
ingu landsins til beitar fyrir bú-
féð. Afkoma bændanna og < efna-
hagur hefur frá fyrstu tíð farið
eftir því, hvort vel heyjaðist eða
illa. Ef grasspretta var góð og
þannig viðraði, að hey nýttust vel, i
gat bóndinn horft ókvíðinn móti
vetri og harðindum. En hins vegar
voru annaðhvort grasleysisár eða
óþurrkatíð um slá.ttinn, mátti gera
ráð fyrir búsveltu og bjargarskorti
fyrir heimili bóndans.
Dýrkeypt reynsla
Þær eru mar.gar til hrakfalla- og
sorgarsögurnar, sem gerzt hafa í
þessu landi vegna þess, að/ hey-
ÁGÚST
GÍSLI
m
HALLDÓR ÁS.
BJORN
HALLDÓR E.
INGVAR
BJÖRN FR.
skapurinn brást. Fyrsta sagan af
landnámi hér er um það meðal
annars, að landnámsmennirnir
urðu að yfirgefa þetta fagra land
aftur vegna þess, að Þeir höfðu
ekki aflað heyja handa búfé sínu,
svo að það féll af bjargarskorti.
Saga landsins hefst á þessari sorg-
legu og dýrkeyptu reynslu hinna
fyrstu landnámsmanna, og svo hef
ur hún endurtekið sig í fleiri eða
færri skipti á æviskeiði flestra
eða allra kynslóða, er landið hafa
byggt síðan, og oft legið við, að
þjóðin yrði af þeim sökum hung-
urmorða.
Vaxandi tækni
Nú er svo komið vegna hinnar
hraðstígu tækni, að grasspretta
þarf varla að bregðast; Hið mikla
undraefni, lilbúni áburðurinn, sér
fyrir því, ef hann er borinn á jörð-
ina í réttum skömtum fyrir nær-
ingarþörf jurtanna. Að vísu getur
kal í túnum rýrt mjög uppskeru
einstöku sinnum en í slíkum til-
fellum er sá möguleiki fyrir hendi
að brjóta land til sáningar fyrir
fljótsprottnar jurtir, svo sem
hafra, fóðurkál eða aðrar jurtir,
og bæta sér þannig upp að nokkru
eða öllu það tap, sem kal í ein-
stökum tilfellum kann að valda.
Þá er tæknin einnig komin á
það stig, að oftast eða jafnvel allt-
af má með aðstoð véla verka góð
hey þó að tíðarfar sé votviðrasamt.
Er þar átt við súgþurrkun og vot-
heysgerð.
Mikill kostnaður
Almennt kosta bændur nú eftir
getu kapps um að nota tilbúna á-
burðinn þannig á landið, að það
gefi fulla uppskeru. En því miður
eru þeir margir, sem hafa ekki
enn getað tryggt hjá sér góða og
árvissa heyverkun. Þetta er ekki
af því, að bændur vanti áhuga i
þessu efni, heldur er hér um
ræða svo gífurlega kostnaðarsam
ar framkvæmdir, að margir hat':
orðið að vera án þeirra, enda
hvergi neina hjálp til slíks að fá,
hvorkj í formi styrkja né lána,
nema ef nefna skyldi þann lítil-
fjörlega styrk og lán, sem fæst út
á súgþurrkunarkerfi og votheyí
geymslur.
Vélakaupin, súgþurrkunarblás
arar og mótorar til að knýja þá og
færibönd eða blásarar til þess að
koma grasi í votheysgeymslur, eru
svo kostnaðarsöm, að allur fjöldi
bænda getur ekki ráðizt í slíkar
framkvæmdir, þegar hvergi er lán
að fá eða stuðning með fjárfram
lagi til slíkra hluta.
Með því verðlagi, sem nú er,
mun kosta að koma súgþurrkun í
1000—1200 hesta hlöðu ekki
minna en um 70 þúsund krónur,
og er þó miðað við rafmagnsmótor
og að óuphituðu lofíi sé blásið.
Súgþurrkun
Eins og nú háttar til orðið í sveit
um landsins um vinnukraft, þá
þurfa bændur að láta vélar vinna
helzt öll þau störf, þar sem þeim
verður við komið. Ekki munu
liggja fyrir skýrslur um fjölda
þeirar bænda, sem hafa súgþurrk-
unartæki, en samkvæmt upplýs-
ingum frá raforkumálaskrifstof-
unni höfðu 464 bændur súgþurrk-
un frá héraðsrafagnsveitum rikis-
ins 1961. Hvað þeir eru margir,
sem nota aðra orku til súgþurrk-
unar, er ekki vitað. Þó er nokkurn
veginn. víst, að ekki er meira en
þriðjupgur bænda, sem hefur súg-
þurrkun. Mun þetta misjafnt eftir
landshlutum og byggðarlögum.
Voiheysgeymslur
Þá mun ekki liggja fyrir örugg
vitneskja um það, hve margir
bændur hafa votheysgeymslur, en
vitað er ,að á árunum 1950—1961
hafa verið byggðir 191689 m3, og
að frá 1925 til 1948 voru 778634
m3 byggðir, en fróðir menn áætla,
að % þeirra bygginga séu nú úr
sögunni. Það er þannig í hæsta
lagi hægt að gera ráð fyrir 100m3
votheysgeymslurúmi hjá hverjum
bónda í landinu að meðaltali.
Oft heyrist ræt um það, að hey-
skapinn sé hægt að tryggja með
því að hafa nægar geymslur fyrir
vothey. Vissulega er fengin
reynsla fyrir því, að þessi hey-
verkunaraðferð getur bjargað
miklu. En til þess að hún sé
möguleg í stórum stíl, þarf auk-
inn vélakost hjá flestum bændum.
Blatitt hey er þungt í meðförum,
og það er illframkvæmanlegt fyrir
þá, sem eru liðfáir við heyskap-
inn, að moka miklu magni — ef
til vill mörg hundruð hestum —
af blautu grasi fyrst upp á vagna
og síðan af þeim aftur í votheys-
geymslurnar, oftast við óhæga að-
stöðu. Hér þurfa þvj til að koma
vélar og tæki: blásarar og færi-
bönd. En það er eins um þessi
tæki og þau, sem þarf til súg-
þurrkunar, að þau eru dýr og
flesta bændur skortir fé til þess
að leggja í þann kostnað.
Hin erfiða vinna við votheyið
bæði sumar og vetur á vissulega
mikinn þátt í því, hvað þessi hey-
verkunaraðferð er enn tiltölulega
lítið notuð, en þar kemur það
einnig til, að margir bændur óttast
vanhöld í sauðfé, ef vothey er
gefið.
Til þess því að bændur geti
aukið þessa heyverkunaraðferð,
þarf meiri véltækni en nú er og
bættar aðferðir við votheysverkun
ina, annaðhvort með efnaíblöndun
í votheyið eða á annan hátt, sem
tilraunir eða reynsla kunna að upp
götva, svo að ekki þurfi að óttast
óhollustu af þess völdum fyrir
búféð. Enn fremur kemur til
Framh a 15. síðu
SEXTUGUR í DAG
EMIL JÓNSSON,
Sjávarútvegsmálaráöherra
Emil Jónsson, ráðherra, er sex-
tugur í dag. Hann er fæddur í
Hafnarfirði 27. október 1902, son-
ur Jóns Jónssonar, múrara, frá
Sólheimum í Ytrihrepp í Árnes-
sýslu, en kona hans og móðir
F.mils var Sigurborg Sigurðardótt
ir frá Miðengi á Vatnsleysuströnd.
Emil lauk gagnfræðaprófi í
Flensborgarskóla 1917 og stú-
dentsprófi i Menntaskólanum í
Kéykjavík 1919. Sigldi síðan til
Kaupmannahafnar og stundaði
þar verkfræðinám við Den poly-
tekniske Læreranstalt og lauk þar
verkfræðiprófi 1925. Síðan starf
aði hann í Hafnarfirði um skeið
stundaði kennslu og stofnaði iðn
skóla i Hafnarfirði og rak hann
til 1928 er Iðnaðarmannafélag
Hafnarfjarðar tók við honum, en
“kólastjóri iðnskólans var hann til
1944!
Árið 1925—26 var Emil aðstoð
srverkfræðingur í Óðinsvéum í
Danmörku, en er hann kom heim
1926 varð hann bæjarverkfræð-
ingur í Hafnarfirði og gegndi því
starfi tii 1930, er hann varð bæj
arstjóri þar. Árið 1937 varð hann

i . !
vitamálastjóri og gegndi því starfi
til 1944 og siðan aftur 1950—56.
Árið 1930 var Emil kjörinn bæj-
.rfulltrúi i Hafnarfirði og alþing-
umaður Hafnfirðinga 1934 og hef
ur átt sætj á Alþingi síðan. Sam-
göngumálaráðherra var Emil
1944—49, og hefur síðan átt sæti
í tveim ríkisstjórnum og er nú at-
vinnumálaráðherra. Hann hefur
átt sæti í ýmsum þingnefndum og
milliþinganefndum og gegnt fjöl-
mörgum öðrum trúnaðarstörfum.
í miðstjórn Alþýðuflokksins var
Emil Jónsson kjörinn 1928 og hef-
ur átt þar sæti lengst af síðan og
er nú formaður Alþýðuflokksins.
Kvæntur er Emil Guðfinnu Sig-
urðardóttur trá Kolsholti í Vill-
ingaholtshreppi og eiga þau nokk-
ur uppkomin börn.
Emii Jónsson hefur um þrjá
áratugi verið svipmikill stjórn-
málaleiðtogi hér á landi. Á Al-
þingi hefur jafnan kveðið að hon-
um og hann hefur átt mikilvægan
hlut að mörgum þjóðmálum. Um
!angt skeið hefur hann notið mik-
ils trausts í heimabæ sínum og átt
mikinn hlut „ð málefnum hans og
'T'argvíslegum framförum. T lands
málunum er hlutur hans einnig
orðinn mikili svo og starf hans
fyrir Alþýðufiokkinn. Emil nýtur
frausts iafnt samherja sem and-
stæðinga fynr glöggan og hófleg-
ar, málflutning og stillingu í póli-
tiskum skiptum Hann er starfs-
maður mikil 1 góðum gáfum bú-
inn og menntur vel.
6
T f M I N N, laugardagurinn 27. okt. Í962, —