Tíminn - 27.10.1962, Blaðsíða 9

W*má
land og hafði tal af einni þeirra.
En fólkið vildi auðvitað fræð-
ast um ísland.
— Hvernig var svo störfum
hagað?
— Þessar 6 vikur hlýddum
við á fyrirlestra árdegis hvern
dag; Þeir voru um ýmiss konar
lýðhjálp í Bandaríkjunum eða
starfsemi að félags- og líknar-
málum og ýmsa þjóðfélags-
hætti. Síðdegis heimsóttum við
svo ýmsar stofnanir í þessum
greinum. Fyrirlestrarnir voru
fluttir í háskóla í borginni
Western reserve University.
Þær stofnanir ,sem vig áttum
að kynnast voru t.d. Rauði
krossinn, ská.taheimili, hæli fyr
ir afbrigðileg hörn, áfengis-
varnastofnun. unglingadóm-
stóll, ráðleggingaskrifstofa um
heimilisvandamál, barnavernd-
arstofnanir o.s.frv.
— Hver rekur þessar stofn-
anir?
— Margt af þeim eru einka-
stofnanir en aðrar á borgin. —
Bandaríkjamenn eru andvígir
ríkisafskiptum; því minni
stjórn, þvi betri stjórn, segja
margir þeirra. Valdboð og fyrir
mæli frá Washington er þeim
yfirleitt þyrnir í auga. Þar er
áberandi varúð gegn ofstjórn.
Það er t.d. skrifstofa eða
stofnun til heimilisiþjónustu,
n?mnw$
aohikísuutk

.
Mynd þessi var tekin I Rauða krossinum í Cleveland. Stefán Eggertsson er lengst tií hægri,
HJALPARIBANDARIKJUM
viðtals-, ráðlegginga og fyrir-
greiðslu í sambandi við ýmis
fjölskylduvandamál. Tilgangur
hennar mun einkum vera sá að
spyrna við upplausn heimila.
Þar vinna, 48 starfsmenn, sem
eru til Viðtals fyrir þá, sem
hjálpar leita. Sagt er að þeir
fái um 35 mál til úrlausnar hver
á mánuði til jafnaðar. Þessir
menn hafa allir háskólamennt-
un og þeir, sem hafa unnið þar
lengi, hafa mjög góð laun. Þeir
sem hafa efni á því, borga fyrir
viðtöl og ráðleggingar og þann
ig fær stofnunin 35% af rekst
urskostnaði sínum. Hitt eru
gjafir og framlög áhugamanna.
Talið er að um það bil % af
viðskiptamönum leiti þangað af
sjálfsdáðum en hinum er vísað
þangað af læknum, prestum,
lögreglu o.s.frv. Oft eru fjár-
hagskröggur samhliða vandræð
um þess fólks að meira eða
minna leyti, enda gerir stofn-
unin marga nauðasamninga
fyrir skjólstæðinga sína. Þessi
stofnun útvegar líka húsmæður
á heimili þar sem þær vantar
og hefur t.d. 27 ráðskonur i
fastri þjónustu sinni, til að taka
ag sér heimilisstjórn þegar á
liggur um stundarsakir.
Félagsskapur Gyðinga t. d.
rekur heimili fyrir afbrigðileg
börn, kaþólskir menn reka upp-
eldisheimili fyrir heimilislaus
börn o.s.frv.
Áfengismálastofnunin var i
tengslum við háskólann en ann
ars rekin mejj stuðningi bind-
indisfélaganna og áhugamanna.
— Þið hafið fengið þarna
nokkur kynni af sjúkramálum?
— Já, enda var mikið talað
um frumvarp Kennedys for-
seta um sjúkrahjálp. Sjúkrasam
lög tíðkast ekki þarna, en aftur
á móti sjúkratryggingar, frjáls
ar. Menn kaupa sér tryggingu
og tryggingafélagið borgar
læknishjálp og sjúkrahúsvist
eftir ákveðnum reglum. Lækn-
ar segja, að af þessu leiði það,
ag fólk, sem raunverulega þurfi
e'kki að liggja á sjúkrahúsi,
flykkist þangað á kostnað
tryggingafélaganna og taki upp
rúm fyrir þeim, sem endilega
þurfi sjúkrahúsvist.
— Þetta er vitanlega allt
öðru vísi en hér, þar sem sjúkra
hús eru opinber eign og eng-
inn leggst inn nema læknir
visti hann þar. En dómstól-
arnir eru á vegum ríkisins.
— Já, borgin greiðir dóm-
urunum laun, en þeir eru kosn
ir almennum kosningum á-
kveðið kjörtímabil í senn. Fé-
lagsleg vandamál eru mjög hin
sömu í Bandaríkjunum og hér.
Afbrot unglinga fara vaxandi,
drykkjuskapur og upplausn
heimila er mikið áhyggjuefni,
og stendur þetta allt í nokkru
sambandi við annað. Það átti
að kynna okkur hvernig snúizt
væri vig þessum vanda, en okk
ur var vendilega sagt, að ekki
væri víst að við ættum að taka
allt eftir, því að sama eigi ekki
vig alls staðar.
— En hvað tók við eftir
þessa sex vikna dvöl í Cleve-
land?
— Þá var okkur ráðstafað
til ýmiss konar starfa hjá ýms-
um þeim stofnunum og fyrir-
tækjum, sem verið var að
kynna okkur. Ég fór norður
í Kanada í sumarbúðir KFUM
Þær eru á fjórum eyjum í
Temagamivatni í Ontariofylki.
Þar voru 80 strákar frá Banda
ríkjunum. Þetta hafa verið
efnamannasynir, því að útivist
in kostaði alls nálægt 500 dóll-
ara fyrir hvern. Þeir voru 11
—15 ára gamlir. Allir urðu að
vera syndir, því að mikið var
verið á vatninu, — ferðazt um
þag á vatnabátum, — canos —
sem eru líking eftir barkarbát
um Indíána. Þessir voru úr
striga, sem þaninn var á tré-
grind og báru þrjá menri hver.
Þeir voru valtir og fyrir. kom ag
strákarnir hvolfdu þeim. En
þeir voru fisléttir, enda bárum
við þá stundum á baki yfir eiði
milli vatna.
Helztu torfærur á þessum
vatnaferðum voru stíflur bjór-
anna. Þeir saga gildustu tré
sundur með tönnunum og
njörva trjábolina saman með
viðjum og tágum. Stíflugarðar
þeirra eru svo sterkir, að þeir
þola vel að tveir menn standi
á þeim og dragi hlaðinn bát
yfir þá. Það er sagt ag bjór-
arnir séu svo sterkir í rófunni,
ag þeir geti brotið bát með
henni, ef þeir slá með henni
milli banda. — Við vorum í
þessari útilegu 7 vikur, 29.
júní til 17. ágúst.
— Hvað tók svo við?
— Þá vorum við þrjá daga
saman í Cleveland. Eg held að
allir hafi verig á einu máli um
það, að dvölin hafi verið góð.
en mörgum þótti hún hafa ver-
ið nokkuð erfið. í Cleveland
heimsótti ég björgunarstöð
strandvarnarliðsins (Coast-
guard). Þeir annast björgunar-
störf af lofti og legi við Erie-
vatn sem borgin stendur við, en
vatnið er hafskipaleið, því að
skurður tengir það við Atlants
haf. Þar sá ég björgunarbáta
ekki ósvipaða Gísla J. Johnsen.
Þessi stöð hefur m.a. eftirlit
með skemmtiferðabátum og
lystisnekkjum og verður oft
snúningasamt ag leita þeirra,
því að þeir láta engan vita um
ferðir sínar. Um margt minnir
starf þessara björgunardeildar
á íslenzkar aðstæður. — Síðan
var farið meg okkur til Was-
hington. Þar vorum vig í þrjá
daga. Þá skoðuðum við ýmsar
helztu byggingar borgarinnar,
svo sem Hvíta húsið, minnis-
merki Lincolns o.fl. Þar kom ég
líka í tæknisafn þar sem flug-
vél Lindbergs er m.a. geymd
í heilu líki og þar er t.d. sýnd
flugvél þeirra Wrigth-bræðra.
Þá var hver og einn látinn
heimsækja sitt sendiráð.
Við íslendingarnir áttum á-
gæta stund í sendiráðinu. Dag-
inn eftir lá.naði svo sendiherr-
ann okkur bíl með svörtum bíl-
stjóra til að sjá okkur um í ná-
grenninu. Það var ágæt þjón-
usta.
Síðasta daginn hélt utanríkis
ráðuneytið okkur kveðjuhóf.
Það var skilnaðarstundin. Hins
vegar varg ég þess var, að ýms
ir félagar okkar tóku þann kost
inn ag fljúga um fsland og
stanza hér einn eða tvo daga
á heimleiðinni.
— En hafðir þú nokkuð tæki
færi til að kynnast kirkjulífi
vestra?
— Ég sótti kirkjur meg því
fólki, sem ég bjó hjá. Ein fjöl-
skyldan tilheyrgi biskupakirkj-
unni, önnur var kaþólsk en hin
þriðja tilheyrði söfnuði Christi-
an sciense. Guðsþjónustur
þeirra eru talsvert frábrugðnar
okkar. Mary Baker Eddy hét
trúarhetja þeirra og spákona.
Hún skrifaði helgirit safnaðar-
ins og upp úr því er lesið við
guðsþjónustur jöfnum höndum
og lesið er úr biblíunni. Rétt-
trúaðir menn í söfnuðinum
leita ekki læknis.
En svo fékk ég tækifæri til
ag sitja kirkjuþing Missiouris
synoda ,en það er stærsta
kirkjudeild lúterskra og nær
bæði yfir Bandaríkin og Kana-
da. Lúterskir greinast þar í
þrjár deildir, en nú er rætt um
að sameina þær og það var m.a.
til umræðu á þessu kirkju-
þingi. Þar voru bæði leikmenn
og klerkar, fimmtán hundruð
manns við þingsetningu. Þing-
ið stóð í viku, umræður mikl-
ar, og þar voru menn okkur
til fyrirmyndar í því ag þeir
voru stuttorðir.
— Hvag virðist þér svo um
kirkju og trúarlíf í Bandaríkj-
unurn?
— Það er talið að 53% Banda
ríkjamanna séu í kirkjufélagi.
Þeir, sem á annað borð eru í
söfnuði, eru yfirleitt virkir og
starfandi menn í safnaðarKfi.
Það vakti t.d. furðu mína og
aðdáun, hvað tiltölulega fá-
mennir söfnuðir höfðu komið
sér upp veglegu guðshúsi.
Kirkjudeildir eru vitanlega
mismunandi og trúarfélögýmiss
konar, en í heild má segja, að
kirkjan er áhrifamikið, starf-
andi afl í bandarísku þjóðlífi
og verulegur hluti þjóðarinnar
finnur sér lífsfyllingu á því
sviði.
H. Kr.
Halldór Kristjánsson ræðir við
séra Stefán Eggertsson, Þingeyri
f M I N N, laugardagurinn 27. okt. 1962. —
£