Tíminn - 30.10.1962, Blaðsíða 9

n >3 /
Minningar Vigf úsar
Þegar Æskudagar Vigfúsar Guð
mundssonar komu út, minntist
ég þeiira með nokkrum orðum.
Þótti mér sú bók vel úr garði gerð,
skemmtileg og fjörlega skrifuð.
Hið sama má segja um allar bæk-
ur Vigfúsar.
Hin síðari ár hefur V.G. gerzt
ærið athafnasamur rithöfundur,
og hver bókin rékið aðra. Sú síð-
asta ber nafnið Minningar Vig-
fúsar. Þroskaárin.
Með örfáum orðum sendi ég
V.G. kveðju mína og þakka bók-
ina. Margt er í þeirri bók, sem
binum fyrri, vel sagt, fróðlegt og
skemmtilegt. Hún hefst, þar sem
Æskudagar enda. Nú er hann á
leið heim til ættlandsins eftir
margra ára útivist, þar sem hann
hefur ratað' í ýmiss konar ævintýr.
Strax og heim kemur, tekur hann
til óspilltra málanna að vinna að
hugsjónum þeim, sem hann hefur
átt í óvenjurikum mæli. Hér hefst
barátta lífsins, barátta þroskaár-
anna. Og vitanlega koma þar
margir menn við sögu. Dóma hans
um þá læt ég liggja á milli hluta.
Þessar myndir, sem hann dregur
upp af þeim, blasa við honum frá
hans sjónarhól. Og hann skortir
aldrei kjark til að segja það, sem
honum býr í brjósti. En hér er
ætíð míkill vandi á ferðum, og
ólíklegt að öllum þyki fugl sinn
fagur. En af bókinni er Ijóst, að
vinmargur er Vigfús.
Eg ætla ekki að rekja efni Minn
inganna. En þó get ég ekki látið
hjá líða að geta þess, að fegurstur
þykir mér kaflinn um nýbýlið
Bjarg. Með stofnun þess og öll-
um ráðstöfunum gagnvart því hef-
ur V.G. reist sér glæsilegan minn-
isvarða, enda eru hugljúfustu og
um leið sárustu minningar hans
bundnar við þann stað. Og í Bjargi
birtist ein af hugs'jónum hans: að
fjölga íslenzkum sveitabýlum,
rækta og klæða landið.
í Minningum segir V.G. allmik-
ið frá baráttu sinni fyrir fram-
gangi ýmissa menningar- og þjóð-
nytjamála. Um það er frásögn
VIGFUS GUÐMUNDSSON
hans hiklaust oð segir hann óhrædd
ur frá, þótt hann geri ráð fyrir, að
siíkt verði af sumum nefnt karla-
grobb. Hugur V.G. beindist
snemma að þjóðmálum.
Segir hann, að það hafi í fyrstu
verið áhrif frá föður hans. Sjald-
an fellur eplið langt frá eikinni.
Eg þekkti föður hans vel. Hann
var búhöldur góður, greindur og
bókfróður, frjálslyndur og áhuga-
samur um almenn mál, stálminn-
ugur og einn glaðasti gestur á
æs'kuheimili mínu.
En V.G. varð fyrir áhrifum úr
fleiri áttum, sem mörkuðu djúp
spor í hugarheimi hans.
Nokkiu eftir, að ungmeonafé-
| lagshreyfingin hafði fest rætur
hér á landi, fengu meðlimir þess
félagsskapar á sig heitið „Vor-
menn íslands." Hlaut það stað-
festingu með ljóði Guðm. Guð-
mundssonar, sem hann tileinkaði
U.M.F.Í. Áhrif þess félagsskapar
á aldamótakynslóðina var geysi-
mikil. Fór þá vorhugur og vakn-
ingaralda um íslenzkt þjóðlíf. Og
engan hef ég þekkt vökulli í þeim
anda svo langt fram á efri ár sem
V.G. Sá eldur, sem ungmennafé-1
lagshreyfingin kveikti í sál hans,'
hefur í engu fölskvazt, og ætlar
sýnilega að loga til hinzta dags.
Þessara áhrifa gætir sirax í Æsku-
dögum, og þó enn ■ meir í Minn-1
ingum, sem segja nokkuð frá1
starfi hans sem ungmennafélaga.
Þar var hann sem annars staðar
heill í starfi.
Minningarnar bera Vigfúsi
glöggt vitni um gott minni. Þar
eru dregnar upp lifandi myndir
af ýmsum hræringum þjóðlifsins.
Og alls staðar er frásagnargleðin
efst á baugi. Þótt mér sýnist, að
einstaka atriði mætti betur fara í
bókinni og jafnvel ofaukið, þá
sleppi ég að minnast þess hér,
enda má þetta frekar skoðast sem
hugleiðing en ritdómur.
Eg veit, að þessi bók V.G. verð-
ur mikið keypt og mikið lesin. Svo
fcefur verið um allar bækur hans.
Eins og alþjóð er kunnugt, er
Vigfús einn víðförlasti íslending-
ur, sem uppi hefur verið. Og ajlar
þær ferðir hafa víkkað sjónarsvið
hans, stælt orku hans og vilja-
festu. Ferðabækur hans sýna, að
bonum er í blóð borin skörp at-
hyglisgáfa. Hver þáttur er hlað-
inn fjörlegum frásögnum og fýsi-
legum fróðleik. í öllum bókum
hans eru dregnar upp skýrar
myndir af því, sem fyrir augu ber.
Eins og sjá má í síðustu bók-
inni, hefur lífsfjörið og umbóta-
viðleitnin verið sterkasti þáttur-
inn í athöfnum hans. Gat hann
þess einhvern tíma við mig, að
bonum fyndist enginn dagur nógu
langur fyrir þau stöif, sem fyrir
lægju. Þetta er að trúa á lífið og
tilgang þess.
Og kaflarnir, sem segja frá
veitinga- og gistihúsrekstri V.G.
benda til þess, að hann hafi verið
í bezta lagi hjúasæll. Þarf í því
sambandi ekki annað en minna á j
þau þakklætisorð og góðu um-
mæli, sem hann færir öllu starfs-
fólki sínu. Slíkt getur vart nema
góður húsbóndi og vinsæll.
Bjöm Jakobsson, Reykholti
Líf er að 'loknu þessu lýsir fyrst
og fremst viðhorfi spíritistans til
þessara mála. Hún er drengileg,
ákveðin og hiklaus játning gáf-
aðs menntaðs manns, sem kynnt
hefur sér sálarransóknirnar um
tugi ára og setið fjölda funda hjá
ágætustu miðlum bæði hérlendum
og erlendum, hreinskilin játning
þess hvernig hann hafi gjörsam-
lega sannfærzt um framhalds-
lífið og sambandið við annan
heim, og hvers virði honum haf'
orðið sú sannfæring.
Að hinum þræðinum er bókin
skrifuð í tilefni aldarfjórðungs
miðilsþjónustu Hafsleins Björns-
sonar, en þá þjónustu hefur höf-
undurinn rækilega kynnt sér í
full tuttugu ár, og sú kynning að
verulegu leyti orðið til þess að
gefa honum þá sannfæringarvissu,
sem bókin er þrungin af. Er hér að
finna mjög athyglisverðar upplýs-
ingar og fróðleik um þróun mið-
iishæfilejka Hafsteins og frásagnir
af miðilsgáfum hans og miðils-
starfi, sem mikill fengur er í og
mörgum mun þykja forvitnilegt
að kynnast, og þá ekki sízt hinum
ýtarlega kafla um minningar
Finnu, lífs og liðinnar, en hún er
ein af stjórnendum eða hjálpend-
um Hafsteins Björnssonar að
handan og hefur verið það frá upp-
hafi. Aftur á móti koma ekki fram
í þessari bók margar nýjar frá-
sagnri um starf þessa merka mið-
ils, sem beinlínis hafi vísindalegt
sannanagildi. Er og bókin engan
veginn rituð með það fyrir augum
sérstaklega, vegna þess að áður
hafa komið út tvær bækur um þá
hlið á miðilsstarfi Hafsteins, rit-
aðar af frú Elinborgu Lárusdótt-
ur, og lætur höfundur nægja að
vísa til þeirra.
í mínum augum er þessi bók
sérstaklega athyglisverð og aðlað-
andi ekki sízt vegna þess, að hún
er einlæg og hreinskilin játning
leitandi manns, og mér liggur við
að segja þakkargjörð fyrir það,
sem hann hefur fundið og orðið
hefur honum óendanlega dýrmætt.
Mér finnst það vera orðið svo
sjaldgæft að finna slíkt í bók-
menntum okkar nú á dögum. Okk-
ur er margt annað tiltækilegra en
lotningin og þakkarhugarfarið, því
miður. Þegar dregur að bókar-
lokum, segir hann meða) annars:
„Kynni mín af spíritismanum
og samband mitt við framliðna
menn hafa haft í för með sér ger-
breytingu á viðhorfi mínu til lífs-
ins og tilverunnar, lífslíðan mína
og viðleitni til lífsbreytni. Þau
hafa veitt mér aukin tök á skap-
stjórn minni, geðró og umfram
allt æðruleysi Þau hafa veitt mér
víðari útsýn og kennt mér að
leggja hóflegt mat á lystisemdir
jarðlífsins. Barnatrú mín hefur
eigi aðeins dýpkað, heldur hlotið
staðfestingu. Og ég tel mig hafa
öðlazt ó víræðar sannreyndir fyr-
ir því. sem er kjarni allra trúar-
bragða: Trúnni í framlífið, trúnnj
á eilíft líf.“
Af þessum ummælum er ljóst,
t að spíritisminn er engan veginn
jafn háskalegur trú manna og sál-
arheill og andstæðingar hans hafa
oft látið í veðri vaka, né heldur
er hann til þess fallinn að fjar-
lægja menn meginkjarna kristin-
dómsins. Þvert á móti. Kraftur
frumkristninnar byggðist á uppris-
unni, að Kristur birtist lifandi
eftir líkamsdauðann og á sannfær-
ingunni um framhaldslífið vegna
þeirrar síaðreyndar. Og hin fyrsta
prédikun lærisveinanna var játn-
ingin, vitnisburðurinn um það,
sem þeir höfðu heyrt og séð og
verið vottar að. Það sem megin-
máli skiptir er, að maðurinn fái
öðlazt þá trú og lífsskoðun, sem
verður honum styrkur og hjálp í
lífi og dauða og gerif hann að
heilli, betri og sannari manni.
Hitt skiptir minna fyrir hann,
hvort hann öðlast þetta á vegum
kirkjunnar eða eftir öðrum leið-
um. Hins vegar skiptir það nokkru
fyrir kirkjuna og framtíð hennar,
eins og höfundurinn bendir rétti-
lega á í lok bókar sinnar,
Að lokum vil ég þakka höfundi
þessa bók. Og ég vil hvetja alla
til þess að lesa hana með gaum-
gæfni. Ég held, að þeir hafi gott
af því og alveg án tillits til þess
hvort þeir eru spíritistar eða ekki.
Spurningin um líf að loknu þessu
varðar alla jafnt.
Sveinn Víkinigur.
Sinfóníutónleikar
Lif er að loknu þessu
Skuggsjá, Hafnarfirði 1962
„Eitt sinn skal hverr deyja“.
Það lögmál fær enginn maður flú-
ið hér á jörð, hversu ólíkt sem
líf okkar er að öðru leyti. Þess
vegna er það spurning, sem alla
varðar undantekningarlaust, hvað
tekur við eftir líkamsdauðann
eða hvort nokkuð tekur við. Löng-
um hafa það verið trúarbrögðin,
sem leitazt hafa við að svara
þeim spurningum, og menn hafa
tekið afstöðu til þeirra í trú en
ekki j rökstuddri skoðun í þessU
sambandi er þó vert að geta þess,
íié eitthvert hugboð um fram-
hald lífsins eftir dauðann virðist
mönnunum hafa verið í eðli bor-
ið þegar frá upphafi og er þetta
athyglisvert sökum þess, að það
sem við þeim blasti hvarvetna var
í raun og veru sigur dauðans yfir
öllu einstaklingslífi á jörðinni.
Þetta verður auðveidlega ráðið af
fornleifum, sem fundizt hafa eftir
þá menn sem lifað hafa fyrir tug-
þúsundum ára og það löngu áður
en sýnist votta fyrir nokkurri
guðstrú í fari þeirra.
Síðan skráðar sögur hófust,
hafa á öllum öldum verið til menn,
sem sannfærðust um framhalds-
lífið vegna þess, að þeir voru
gæddir skyggnigáfu eða öðrum
dulhæfileikum, sem gerði þeim
kleift að komast í samband við
látna menn.
Ekki er þó nema rúmlega öld
síðan tekið var að rannsaka þessar
dulargáfur að nokkru ráði. Þeim
rannsóknum og tilraunum hefur
síðan verið haldið áfram og nefnd
ar einu nafni sálarrannsóknir.
Hlutverk þeirra var og er að
reyna að ganga úr skugga um
það, hvort framhaldslíf og sam-
band við hina látnu sé í raun og
veru til. Fé hefur jafnan verjð
af skornum skammti til þessara
rannsókna og þar að verulegu
leyti verið um sjálfboðastarf að
ræða. Er þar því ekki ólíkt á kom-
ið og um vísindarannsóknir á öðr-
um sviðum. Eigi að síður hefur
árangurinn þegar orðið næsta
mikill. Tugþúsundir manna hafa;
sannfærzt og eru sífellt að sann-!
færast um framhaldslífið og sam-
bandið við látna vini. Þeir eru
nefndir spiritistar. Aðrir telja að
enn bresti á um algildar sannan-
ir, ekki fyrir því að fyrirbærið
gerist í raun og vera — því neita
ekki nema þeir ofstækisfullu og
og fávísu — heldur fyrir hinu, að
þau sýni algjörlega ótvírætt sam-
band við þá, sem látnir eru. Þeir
telja, að þar geti aðrar 'Skýringar
komið til álita. Þannig standa
þessi mál í dag.
Hin nýútkomna bók Jónasar
Þorbergssonar fv. útvarpsstjóra:
JONAS ÞORBERGSSON
Sinfóníuhljómsveit íslands hélt
aðra tónleika sína á þessu hausti
þ. 25. þ. m. í samkomusal háskól-
ans undir stjórn W. Strickland.
Einleikari var ungverski fiðluleik-
arinn Béla Detreköy.
Tónleikarnir hófust á Lundúna-
sinfóníu eftir J. Haydn, sem er eitt
af þeim hljómsveitarverkum
þessa höfundar, sem oftast heyrist,
þótt hann hafi samið fjölda ann-
arra slíkra verka. Sinfónían er
auðveld og aðgengileg í flutningi
og heyrn, og kom þarna fyrir eyru
manna með léttum og fallegum
heildarsvip.
Symphonie Espagnol f. einleiks-
fiðlu og hljómsveit eftir E. Lalo,
er litauðugt og stemmningsmikið
verk. Béla Detreköy lék þar ein-
leik. Er tónn hans ekki mikill, en
mjúkur og tær, tækni hans er
bæði haldgóð og örugg. Var leik-
ur hans yfirleitt mjög góður, þótt
nokkuð skorti á breidd og hljóm.
Samleikur hans og hljómsveitar-
innar var ágætur.
Verk Carl Nielsen heyrast ekki
oft á tónleikum, og því mjög á-
nægjulegt að fá Sinfóníu hans No
5, op. 50, á efnisskrána Þetta ó-
venjulega verk, í tveim löngum
þáttum, þar sem list höfundarins
rís kannske hvað hæst af hljóm-
sveitarverkum hans, var þarna
mjög áheyrilegt í flutningi sveit-
arinnar. Auka þurfti við mannafla
hljómsveitarinnar, svo að hún
varð þéttskipaðri en ella, og eykur
það á ýmsa útfærslumöguleika.
Var t.d. Adagio-kaflinn í sínum
fullkomna polyfoniska stíl, eftir-
minnilegur. Hljómsveitarstjórinn
W. Strickland er dugandi stjórn-
andi, og á hann þakkir fyrir sjnn
hluta að þessum tónleikum. Tök
hans á verkefnum eru með þeim
hætti að mikils má af vænta. Sú
er þetta ritar, var eftir þessa tón-
leika að hugleiða, hversu miklum
áfanga nú er náð, að í ekki stærri
bæ en Reykjavík er, skuli menn
eiga þess kost að hlýða hálfsmán-
aðarlega á góða sinfóníutónleika.
Fyrir svo sem tveim áratugum
virtist þetta allt eiga svo óralangt
í land, nægilegur mannskapur eða
fjármagn var þá ekki fyrir hendi
og reglulegir tónleikar hljómsveit
voru sem fjarlægur draumur.
Nú er þetta allt orðið að veru-
leika, hvílíkur menningar- og
ánægjuauki, að geta að staðaldri
setzt inn í Háskólabíó og hlýtt þar
á fjölbreyttan og margvíslegan
flutning tónverka, og gegnum út-
varpið náð til þeirra hlustenda úti
um land, sem ekki geta án góðrar
tónlistar verið.
Þeir menn, sem beitt hafa sér
fyrir því að gera þetta mögulegt,
eiga allt gott skilið, og það eilífa
fjas nokkurra óánægðra sálna, um
Framhald á 13, síðu.
kí
MINN, þriðjudaginn 30. októbej;