Alþýðublaðið - 18.01.1940, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 18. IAN. 1940.
LITLA HAFMEYJAN
H.C.ANOERSEN

26) Hásetarnir dönsuðu á þilíarinu, og þegar prinsinn gekk upp
á þilfarið voru sprengdar hundrað púðurkerlingar. Og þá varð
hafmeyjan hrædd og kafaði, en hún stakk samt höfðinu upp úr
áftúr. En hvað ungi prinsinn var fallegur. Og það var söngur og
dans. 27) Það var orðið framorðið. en hafmeyjan gat ekki slitið
sig frá þessu. Og skipið jók skriðinn og þá kom þrumuveður og
hásetarnir felldu seglin. Og það var mikill ósjór. Þetta þótti haf-
meyjunni skemmtilegt, en það fannst sjómönnunum ekki. Það
brast og brakaði í skipinu og siglan brotnaði og skipið lagðist á
hliðina og sjórinn fossaði inn. 28) Nú sá litla hafmeyjan, að hætta
var á ferðum. Og hún sá fallega prinsinn sökkva í sjóinn. 29)
Fyrst varð hún glöð, því að nú fór prinsinn til hennar, en þá
mundi hún það. að menn geta ekki lifað í vatni. Og prinsinn mátti
ekki deyja. Og hún synti til prinsins og hélt höfði hans upp úr
vatninu.
Merkilegt fitvarpsleikrit
„öísli Súrssonw, eftir B. H. Barmby.
.—-—•—-♦---
'^T'ESTKOMANDI laugar-
* 'dágskvöld verður leikið
merkilegt Ieikrit í útvarpinu,
én það ér ..Gísli Súrsson“, eftir
B. H. Barmby.
, Hlutverkaskrá er sem hér
•segir:
Þörkell Súrsson, ríkur mað-
ur, í Haukadal í Dýrafirði: Ind-
riði Waage. Gísli Súrsson, bróð-
ir hans: Brynjólfur Jóhánnes-
són. Þorgrímur og Vésteinn.
mágar þeirra og fóstbræður:
Gestur Pálsson og Ævar Kvar-
an. Börkur hinn digri frá Helga-
felli, bróðir Þorgríms: Gunnar
Stefánsson. Eyjólfur úr Otra-
dal, hinn grái. frændi Þorgríms:
Jón Aðils. Gestur hinn spaki,
frændi Vésteins: Jón Leósson.
Bergur og Helgi, synir Vésteins.
Höfðingjar, bændur, þrælar
þeirra Súrssona o. fl. Þórdís
Súrsdóttir, kona Þorgríms:
Emilía Jónasdóttir. Ásgerður,
kona Þorkels: Alda Möller.
Auður, kona Gísla, systir Vé-
steins: Ingibjörg Steinsdóttir.
Guðríður, fóstra og frændkona
Gísla: Hildur Kalman. Konur,
griðkonur og ambáttir.
Leikstjóri er Ingibjörg Steins-
dóttir og leikur hún Auði, konu
Gísla.
Fyrsti og annar þáttur fara
fram á bæjum þeirra Súrssona,
Sæbóli og Hóli í Haukadal.
Þriðji þáttur á ýmsum stöðum
á Vestfjörðum. Tíminn: Síðari
UMRÆÐUEFNI
Tjörnin og skautaísinn, róm-
antíkin og músíkin. Fjár-
hagsáætlunin og tillögur Al-
þýðuflokksins. Sorgariagið í
útvarpinu. Kjötfars, sem er
of þunnt.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
AÐ HEFIR verið erfitt að fá
nógu gott skautasvell í vetur,
því að frostin hafa verið svo lítil.
Nú er hins vegar komið ágætt
skautasvell á tjörnina, enda mun
unga fólkið nota sér það. Ég man
varla eftir því að hafa séð jafn
spegilsléttan ís á tjörninni og ein-
mitt nú. Skautafélag Reykjavíkur
hefir líka puntað upp á tjörnina á
ýmsan hátt, fægt ísinn, sett upp
Ijósker, þó að skemmtilegast sé nú
að vera á skautum með stelpunni
sinni í tungsljósinu einu saman, og
svo hefir það allskonar músik með,
hún er bara ekki nógu „dreym-
andi,“ en „dreymandi“ músik er
nauðsynleg til að sykra allra
skautarómantíkina.
ÞAÐ ER ÞÓ AEDEILIS EKKI
eins mikil rómantík á bæjarstjórn-
arfundinum í dag. Þar ræða bæj-
arfulltrúarnir fjárhagsáætlun hins
íslenzka höfuðstaðar, rífast um út-
gjaldaliðina og tekjurnar, um
eyðsluna og ekki eyðsluna og yfir-
leitt allt. Þarna munu þeir sitja
fram á nótt og halda sömu ræð-
urnar upp aftur og aftur og þykj-
ast allir hafa á réttu áð standa og
samt er hver þeirra um sig hund-
leiður á öllu malinu. Þetta tilheyr-
ir nú og svona hlýtur þetta að vera,
þegar margir eiga að fjalla um
sama málið og ekki væri það betra
— ef einum manni yrði falið að
sjá um hlutina.
I ALÞÝÐUBLAÐINU í gær var
skýrt frá þeim breytingartillögum,
sem Alþýðuflokkurinn gerir við
fjárhagsáætlunina og ég veit, að
mörgum leikur mikil forvitni á því
að fá að sjá hvernig bæjarstjórnin
afgreiðir tvær aðaltillögur Alþýðu-
flokksins: um vélbátakaupin og um
uppbótina til þeirra sem fá elli-
laun eða örorkubætur. Þetta eru
hvort tveggja alveg sjálfsagðar til-
hluti 10. aldar e. Kr. Leikurinn
tekur um 2 klst.
Þetta leikrit er eitt af þeim
lengstu og stórfenglegustu, sem
útvarpið hefir nokkru sinni
flutt. Hér er ekki rakið efni
leiksins, því ætla má að saga
Gísla Súrssonar sé flestum
kunn og víða til á heimilum,
svo að þeir ættu hægt með að
líta yfir hana, sem ekki er áður
vel kunnugt um efni hennar.
Leikrit þetta er eftir enska
konu og hefir hún samið það
eftir Gísla sögu Súrssonar.
Matthías Jochumsson snéri því
á íslenzku.
DAGSINS.
UM ALLAN HEIM er Rússland
táknað með mynd af bjarndýri. —
Útlent blað skýrði frá því nýlega,
að kommúnistar væru njósnarar
meðal Norðurlandaþjóðanna, sem
læddust til fundar við hinn rúss-
neska björn til að segja honum
tíðindi af baráttu og stríði þjóða
sinna og vísa honum leiðina yfir
landamærin. Myndin, sem er hér
að ofan fylgdi þessum ummælum.
Ekki vantar, að Kuusinen og rúss-
neski björninn séu ekki nógu
kumpánlegir hvor við annan!
lögur og annað ekki trúlegt, en að
þær verði samþykktar í einu
hljóði, en við bíðum nú og sjáum
hvað setur.
EN ÞÓ AÐ TÖLUVERT sé nú
rætt um fjárhagsáætlun bæjarins
— þá mun þó vera öllu meira rætt
í bænum um kosningar þær, sem
nú eru að hef jast í Dagsbrún. Eng-
inn þyrfti að efast um úrslitin í
þessum kosningum. ef allt væri
með felldu. En þegar hefir verið
frá því skýrt, að svo er ekki. Ann-
ar stríðsaðilinn í þessum átökum
semur kjörskrána og stjórnar
kosningunum að öllu leyti. Þetta
hefir verið gert með þeim endem-
um, að slíks þekkjast ekki dæmi
í nokkrum félagsskap, og það er
ekki annað sýnilegt, en að Dags-
brún klofni hreinlega, ef slíkar að-
ferðir eiga að ráða úrslitum í
kosningum í félagi verkamanna í
Reykjavík. Það væri mikill blett-
ur, ekki aðeins á reykvískum
verkamönnum, heldur og þjóðinni
í heild, ef kommúnistar ynnu þess-
ar kosningar. Öll verkalýðssamtök
um öll lönd og ekki sízt á Norður
löndum, leggja nú allt kapp á það,
að útrýma áhrifum kommúnista úr
samtökunum vegna þess, að á þá
er alls staðar litið sem njósnara
og landráðamenn. Sama hlutverk
hafa þeir hér, og þess vegna eigum
við einnig að vinna að útrýmingu
þeirra. Ég vil hvetja alla lesendur
mína í verkamannastétt að sækja
kosninguna í kvöld og á morgun.
Það er mikil nauðsyn, að þeir geri
það og krossi við B-listann við
kosninguna.
ÚTVARPSHLUSTANDI skrifar
mér á þessa leið: „Getur þú sagt
mér, hver það var, sem söng ein-
sönginn í barnatímanum á sunnu-
daginn? Ég hefi aldrei á æfi minni
heyrt aðra eins vitleysu. Það var
varla hægt að segja, að hann hafi
farið með eitt einasta erindi, af
þeim, sem hann söng, rétt. Mér
finnst ekki forsvaranlegt, að láta
slíka menn syngja í útvarpið fyrir
börn, og þó vantaði ekki tilgerðina
og krúsedúllurnar.“
NEI, ég veit það ekki, enda kem-
ur það ekki málinu við. Ég hlust-
aði á þennan barnatíma, og ég verð
að viðurkenna það, að einsöngur-
inn fannst mér ákaflega afkáraleg-
ur.
HÚSMÓÐIR skrifar mér: „Upp
á síðkastið hefir kjötfars í kjötbúð
þeirri, sem ég verzla við, farið svo
hraðversnandi, að það er ekki leng
ur kaupandi. Framvegis er ekki
hægt að komast heim til sín með
það í bréfi, og verður maður helzt
að fara með flöskur undir það, svo
þunnt er það. Þetta hefir ágerzt
um allan helming síðan kjötið
hækkaði í verði.“
ÞAÐ VILL SVO einkennilega
til, að um sama leyti og ég fékk
þetta bréf, hringdi kona til mín,
og kvartaði yfir því sama. Ég
veit vitanlega ekki um ástæðurnar
fyrir þessu, en ef satt reynist, þá
er þetta athugavert, og mun nálg-
ast vörusvik.
„VIÐKV ÆMUR“ skrifar mér:
„Það er siður útvarpsins, þegar
það segir þjóðinni sorgartíðindi. að
leika sorgarlag, mjog fagurt. Þetta
var gert síðastliðið sunnudagskvöld
áður en skýrt var frá láti Einars
skálds Benediktssonar. Við þessu
út af fyrir sig hef ég ekkert að
segja. En nú lifum við á stórkost-
legum hættutímum og um leið
og tónar sorgarlagsins bárust
inn í friðsæla stofuna mína á
sunnudagskvöldið, sagði konan
mín: „Guð minn góður, nú höfum
við misst okkar fyrsta skip í þessu
stríði.“ Ég verð að viðurkenna, að
mér datt strax það sama hug. Vill
nú ekki ríkisútvarpið breyta svo-
lítið til um flutning þessa atriðis.
Það er hægt með því að segja sorg-
arfréttina fyrst og leika sorgarlagið
síðan.“
Hannes á horninu.
Vítfiverð fréttameð-
ferð.
Þó það geti ekki talist nein
nýlunda, að ríkisútvarpið hag-
ræði málum og meðferð frétta
svo, að erfitt verði um vik fyrir
hlustendur að ná tökum á og
greina sundur í merka og ó-
merka viðburði atvik þau úr
daglegu lífi þjóðarinnar, er ber-
ast til þeirra á öldum ljósvak-
ans, og' þessi hvimleiði löstur
útvarpsins og forráðamanna
þess svo margþvældur í ræðu
og riti, að ekki verður gert án
fullrar hluttekningar við les-
| endur blaða yfirleitt, að grípa
| frekar en gert hefir verið á
i meinsemd þessari, langar mig
þó til, en auðvitað í fullu trausti
á viðurkennt íslenzkt umburð-
arlyndi, að drepa á meðferð út-
varpsins á fréttum 15. þ. m. frá
virðulegustu samkundu þessa
lands, hæstarétti.
Þetta kvöld skýrír útvarps-
þulur svo frá, að þá um morg-
uninn hafi verið kveðnir upp
tveir dómar í hæstarétti. Var
aimar sakborninga dæmdur
fyrir leynivínsölu og hinn fyrir
það, að aka bíl undir áhrifum
áfengis. Hvorugur dómanna var
strangur og hvorugur merkileg-
ur umfram venju að því er sak-
borninga snerti, enda málin
frekar almenn og því fréttagildi
þeirra nauða ómerkilegt. í fullu
trausti á tæmandi frásögn út-
varpsins mun því fleirum hafa
farið eins og mér, og látið þetta,
eins og sagt er, fara inn um
annað eyrað og út um hitt. Með
öðrum orðum, engan frekari
gaum gefið ekki merkilegri
málum.
Það vakti því eigi lítið undr-
un mína er Morgunbl. skýrir
frá því daginn eftir, undir fyr-
irsögninni „Héraðsdómari sekt-
aður fyrir slælega rannsókn
máls“, að í sambandi við mál
hins brotlega bifreiðarstj. hafi
héraðsdómarinn sjálfur verið
dæmdur í 50 króna sekt „sem
afplánist með 5 daga einföldu
fangelsi, ef hún verður ekki
greidd innan 4 vikna frá birt-
ingu dóms þessa“, eins og segir
í dóminum, fyrir mjög losara-
lega og ónákvæma rannsókn
málsins og aðrar smærri yfir-
sjónir við rekstur þess í héraði,
sem ég hirði ekki að tína hér
upp.
Þvílík málalok sém þessi
hefðu einhvern tíma þótt frá-
sagna verð. En hvers vegna
máttu hlustendur ekki heyra
þetta. Hér er þó, að því er mað-
ur vonar, um fremur óvénju-
legan viðburð að ræða. Viðburð,
sem af má ýmsan lærdóm draga
og erindi gætti átt til annarra
héraðsdómara.
Fréttameðferð sem þessi er
mjög ósæmileg ríkisútvarpinu
og hættuleg að því leyti, að hún
elur þá trú með fólkinu í land-
inu, að ávalt og æfinlega sé bar-
ið í bresti yfirmanna á kostnað
þeirra undirgefnu, og er þá
hlutur útvarpsins orðinn
minnstur, þeirra er mál þetta
snertir.
Hlustandi.
Eysteinn Jónsson
viðskiptamálaráðherra flytur
lerindi í kvöljd í útvarpið um við-
skiptamálin 1939.
Hallgrimur Helgason
tónskáld heldur hljómleika í
Gamla Bíó í kvöld kl. 7.
J0HN DICKSON CARR:
Morðln 1 vaxipðasaliriDn.
91.
Út af þessu urðum við sundurorða. Hún spurði mig, hvort ég
þefði aldrei verið ungur.
— Þér segið, herra, að þér hafið séð dóttur yðar við mið-
degisverðarborðið í gær. Var hún þá nokkuð öðruvísi en hún
átti að sér að vera? Var hún nokkuð áhyggjufull á svipinn?
Herra Martel fitlaði við skegg sitt og kipraði augun.
— Ég hefi verið að hugsa um það, já, hún var öðruvísi en
hún átti að sér að vera. hún var töluvert æst.
— Hún vildi ekki borða, hrópaði gamla konan. Bencolin
snéri sér við og horfði á hana. Liðsforinginn hafði talað lágt
og við undruðumst það, að hún skyldi hafa heyrt til hans.
—- Hún getur lesið af vörum okkar það sem við segjum,
sagði herra Martel. Það er satt. Claudine borðaði naumast
nokkuð.
— Haldið þér, að það hafi verið af æsingi eða ótta eða af
hver-ju álítið þér, að það hafi stafað?
— Ég veit það ekki.
— Hún .var ekki heilbrigð, hrópaði gamla konan. Og nótt-
ina áður heyrði ég hana gráta í rúmi sínu.
Ég sá, að gamli maðurinn átti erfitt með að stilla sig.
— Ég heyrði hana gráta, og ég fór inn til hennar og hún
var að gráta í rúmi sínu. Og hún var góð við mig. Og ég
spurði hana, hvað. gengi að henni. Og hún sagði, að enginn
gæti hjálpað sér. — Þú getur ekki hjálpað mér. mamma,
sagði hún, — og það getur enginn hjálpað mér. Og svona var
hún í allan gærdag og í gærkveldi fór hún út.
Bencolin snéri sér að henni og spurði:
— Sagði hún yður, hvað að sér gengi?
— Nei, hún vildi ekki segja mér frá því.
— Datt yður nokkuð í hug?
— Ó, það hafði ég ekki hugmynd um. Hvaða áhyggjur gat
ung stúlka haft í hennar stétt? Nei, ég hefi ekki hugmynd
um það.
Rödd hennar var orðin aumkunarleg. Maður hennar tók nú
til máls.
— Ég get ef til vill bætt ofurlitlu við til skýringar. Ég
hefi talað við André, þjóninn okkar, og hann sagði mér. að
það hefði verið hringt til hennar um kl. hálftíu. Skömmu
seinna mun hún hafa farið út. Hún skýrði ekki móður sinni
frá því, hvert hún ætlaði, en hún lofaði því að koma heim
ekki seinna en kl. 11.
— Var það karlmaður eða kvenmaður, sem hringdi?
— Það vitum við ekki.
— Heyrðuð þið til hennar, þegar hún talaði í símann,
— Konan mín heyrði það auðvitað ekki. En ég spurði And-
ré nákvæmlega um þetta efni. Það eina, sem hann heyrði,
var: „. .. en ég hafði ekki hugmynd um, að hann væri kom-
inn til Frakklands aftur. . . . “
Leynilögreglumaðurinn endurtók þessa setningu, svo sagði
hann: — Höfðuð þið hugmynd um, við hvern hún átti?
— Nei, Claudine átti marga vini og kunningja.
— Fór hún í bíl?
— Hún tók bílinn okkar, í leyfisleysi. Það var komið með
bílinn í morgun, lögreglan kom með hann. Það var lögreglan,
sem kom með hann. Hann hafði fundist rétt hjá vaxmynda-
safninu. þar sem líkið fannst. Jæja, herrar mínir.
Hann drap fingri á borðplötuna, svo að domino-spilið hrisst-
ist. Það var harka í augnaráði hans, þegar hann leit á Ben-
colin.
— Jæja, herra minn, sagði hann aftur. — Málið er nú í
yðar höndum. Getið þér sagt mér, hvers vegna Claudine, —
hvers vegna stúlka af Martelsættinni fannst myrt í vaxmynda-
safninu á þessum draugalega stað? Það er einmitt þetta, sem
mig langar til að vita.
— Þetta er mikið vandamál, Martel liðsforingi. Eins og
stendur er ég ekki viss um það. Þér segið, að hún hafi aldrei
fyrr komið í vaxmyndasafnið?
— Ég veit það ekki. Það hefir verið slunginn þorpari, sem
lokkaði hana þangað. Ég vil, að hann fái makleg málagjöld.
Ef þér óskið, skal ég heita miklum verðlaunum.
— Ég held naumast, að það sé nauðsynlegt. Þér vitið, að
dóttir yðar var ekki rænd. Það er að segja, peningar hennar
voru ósnertir. Það sem morðinginn tók, var einungis einhvers
konar men, sem hékk á mjórri gullfesti um háls hennar. Vit-
ið þér, hvað það var?
— Um hálsinn! Gamli maðurinn hrissti höfuðið, gretti sig og
saug skeggið. Það hefi ég ekki minnstu hugmynd um. Það
hefir ekki verið neinn af Martelsgimsteinunum. Ég hefi þá
læsta niðri. Það er einungis kona mín, sem notar þá stöku
sinnum. Það hefir aldrei getað verið mikilla peninga virði.
Ég tók aldrei eftir því, hvað það var.