Alþýðublaðið - 20.01.1940, Qupperneq 2

LAUGARDAGUR 20. JAN. 1940.
ALÞtÐUBLAÐIÐ
4) Hún hafði alltaf verið hlédræg og feimin, en nú tók út yfir.
Og hún sagði engum, hvað hún hafði séð á yfirborðinu. Oft fór
hún þangað, sem hún hafði skilið prinsinn eftir, en hún sá ekki
’ prinsinn. Eina huggunin hennar var sú, að sitja í garðinum sín-
•'?: um og vefja marmarastyttuna örmum. En blómunum sínum
sinnti hún ekki lengur. 35) Loks eirði hún þessu ekki lengur, en
ú s^gði einni af systrum sínum frá þessu, og hún sagði hinum það,
, og ein þeirra vissi, hvar prinsinn átti heima. — Komdu, litla
systir, sögðu prinsessurnar og þær lögðu af stað upp á yfirborðið
fyrir framan höll konungsins. 36) Höllin var úr ljósgulum steini
með marmaraþrepum. Og inn um gluggana sáu þær fegurstu
Sali. 37) Nú vissi hún, hvar prinsinn átti heima, og þangað kom
hún marga nóttina. Hún synti upp eftir skurði, upp að marm-
áraaltari, sem þar var og horfði á prinsinn, sem hélt, að hann
væri einn í tunglsljósinu.
Tónleikar Haiígrfms
Helgasonar f fyrra-
5 kvðld.
HLJÓMLEIKAR Hallgríms
Helgasonar fengu ágætar
undirtektir í Gamla Bíó í fyrra
kvöld,-enda þótt aðsókn væri
‘ ekki svo góð sem skyldi. Ekki
muhu hat'a selzt meir en um
100 aðgöngumiðar, og má það
{|nerkilegt heita, að Reykvíking-
ar skuli láta jafn-einstæða tón-
.leika og þessa fara fram hjá sér.
Öll tónverkin voru eftir Hall-
grím. Fyrst lék höfundur á pí-
anó sónötu í c-moll, þá voru
.sungin 3 lög fyrir blandaðan
kór. Söng útvarpskórinn undir
stjórn Páls ísólfssonar, en höf-
undurinn lék undir. Þá lék
strokkvartett kanoniskar varia-
tionir yfir gamalt passíusálma-
lag, og lék höfundurinn 2. fiðlu,
þá komu sex sönglög fyrir bari-
ton, Einar Markan söng, en
höfundurinn lék undir, þá ís-
lenzk svíta í F-dúr fyrir fiðlu
og píanó. Björn Ólafsson lék
á fiðlu, en höfundurinn á píanó,
og að lokum lék höfundurinn
variationir fyrir píanó yfir eigið
tema.
Eins og áður hefir verið sagt,
voru undirtektir ágætar, enda
er þessi ungi tónlistarmaður
einn af okkar allraefnilegustu
listamönnum.
Póstferðir í dag.
Frá Reykjavík: Mosfellssveitar-,
Kjalarness-, Reykjaness-, Ölfuss-
og Fiöapóstar, Þingvellir, Laug-
arvatn, HafnarfjörBur, Grímsness-
og Biskupstungnapöstar, Akra-
nes, Álftanesspóstur. Til Reykja-
vík: Mosfellssveitar-, Kjalar-
ness-, Reykjaness-, öífuss- og
Flóapóstar, Þingvellir, Hafnar-
fjöröur, Rangáivallasýslupósíur,
Vestur-Skaftafellssýslupóstar,
Akranes, Álftanesspósíur.
Séra Árnl Þórarlnsson
prófastur SO ára í dag
IDAG verður áttræður
einn af sérkennilegustu
gáfumönnum, sem nú eru uppi
1 landinu, Árni Þórarinsson,
fyrrverandi prófastur í Snæ-
fellsprófastsdæmi. Er séra Árni
fæddur að Götu í Hrunamanna-
hreppi 21. jan. 1860. Hann er af
gagnmerku og gáfuðu fólki
kominn í báðar ættir. Faðir
hans var Þórarinn Árnason
jarðyrkjumaður, systursonur
Tómasar Sæmundssonar, en
móðir hans, Ingunn Magnús-
dóttir Andréssonar alþingis-
manns í Syðra Langholti. Eru
þetta hvorttveggja merkar ætt-
ir á Suðurlandi.
Föður sinn missti hann á
unga aldri og var þá tekinn
til fósturs til Einars Magnús-
sonar og konu hans, Margrétar
móðursystur séra Árna, er
bjuggu að Miðfelli í Hruna-
mannahreppi. Árið 1879 gekk
hann í Lærða skólann og var
þar í fjögur ár, las 5. og 6. bekk
saman utanskóla og varð stúd-
ent árið 1884. Hann útskrifað-
ist af' prestaskólanum árið 1886
og var sama ár veitt Miklaholts-
prestakall í Snæfellsness-próf-
astsdæmi. Þjónaði hann því
prestakalli með röggsemi og
skörungsskap í samfleytt 48 ár
og sótti aldrei um annað presta-
kall. Síðustu 11 árin var hann
prófastur í Snæfellsness-próf-
astdæmi. Lét hann af embætti
1934, flutti þá til Reykjavíkur
og býr nú á Laugaveg 145.
Árið 1894 kvæntist séra Árni
Önnu Maríu Elísabetu Sigurð-
araóttur, oddvita í Skógarnesi
Syðra og konu hans, Guðríðar
Magnúsdóttur hreppsstjóra í
Syðra Skógarnesi, hinni ágæt-
ustu konu. Áttu þau 11 börn,
sem öll eru enn á lífi uppkom-
in.
Lengst af bjó séra Árni á
eignarjörð sinni Stóra-Hrauni í
Hnappadalssýslu. Húsaði hann
jörðina myndarlega og var
höfðingi heim að sækja.
Séia Árni var klerkur* og
ræðumaður í bezta lagi, ákaf-
lega fjölfróður, glaðvær og
skemmtilegur heim að sækja,
enda var kona hans mjög §am-
hent honum í því, þrátt fyrir
mikið annríki og húsmóður-
störf. Gat séra Árni setið yfir
gestum sínum að fróðlegum við-
ræðum og gamanmálum langt
fram á nætur. og mun engum
hafa þótt kvöldvakan löng á
Stóra Flrauni. Sérkennilegur
er séra Ámi um margt í skoð-
unum og hvergi smeikur við að
halda sínu máli fram við hvern
sem er að eiga, og ekki vil ég
ætla það neinum skussa að
þreyta við hann rökræður, þó
að nú hafi hann 80 ár að baki.
Hann er með afbrigðum fróður
(Grein þessi er útdráttur
úr ritgerð eftir N. Peffer í
desemberheftinu af Harpers
Magazine, merku amerísku
tímiriti).
PPLÝSTIR vitsmunamenn
geta yfirleitt ekki verið í
kommúnistaflokknum, og veld-
ur því jöfnum höndum eðli
flokksins og þeirra eigið eðli.
Það, sem alþjóð er kunnugt um
kommúnistaflokkinn, er sönnun
þess, að fullt fylgi við flokkinn
er ekki aðeins falið í yfirlýsingu
um sannfæringu og hollustu við
félagsmálastefnu, heldur og af-
sdl vitsmunalegs heiðárleika og
afneitun allrar sjálfsvirðingar.
.... Sú var tíðin, að margir
amerískir uppeldisfrömuðir og
og menntamenn tóku að hneigj-
ast að kommúnistaflokknum
eða ganga í hann. Þeir hafa iðr-
ast og snúið við hver á fætur
öðrum, ekki endilega af því, að
þeir hafi kastað einni félags-
málaskipulagstrú, heldur vegna
meiri andúðar gegn hinu nýja
en hinu gamla. Þessi hefir
reyndin orðið í öllum löndum.
Undantekningar hafa þó verið
til: Þeir, sem þrátt fyrir mennt-
un sína eru haldnir blindu of-
stæki, stundum samfara hulinni
hneigð til unaðssemda Torque-
mada.*)
Hin hagfræðUegu trúarbrögð
kommúnista eru út af fyrir sig.
Þau skipta hér í rauninni litlu
máli. Það, sem fælir vitiborna
menn frá, eru þær aukabyrðar,
sem á eru lagðar af ástæðum,
*) T. var íorstjóri rannsóknar-
réttarins á Spáni 1483—1498, ann-
álaður grimmdarseggur, virtist
hafa nautn af því að kvelja menn,
lét brenna 9000 „villutrúarmenn“
á báli og hneppa tugi þúsunda
í fangelsi eða reka úr landi.
um ættir íslenzkra manna og
ýms þjóðleg fræði og segir frá
með sérkennilegu fjöri og ein-
hverju fegursta tungutaki, sem
ég hefi heyrt til nokkurs núlif-
andi manns. Um leið og ég
óska þeim hjónum innilega til
hamingju á þessu merkisafmæli
vildi ég dirfast að láta í ljósi
þá ósk, að séra Árni skrásetji
eitthvað af sínum óhemjulega
fróðleik á þeim tíma, sem hann
á enn fyrir höndum, og sem vér
allir vinir hans óskum að megi
verða sem lengstur og ham-
ingjusamastur.
Sigurður Einarsson.
sem eiga meir'a skylt við sál-
sjúkt ástand en félagsmála-
kenningar. Skrílmál kommún-
ista, .... vígorðin, og krafan
um að nota þau .... eru óþol-
andi fyrir sérhvern þann, sem
ekki er reiðubúinn til að afsala
sér með öllu sínum eigin per-
sónuleika. . .. Það skiptir engu
máli hvaða hagfræðilega trú
hugsandi maður hefir, þessu og
því um líku getur hann aldrei
kyngt þegjandi til lengdar. . . .
Enn þá síður getur hann sætt
sig við þær alvarlegu árásir á
persónulegt sjálfstæði, sem eru
fólgnar 1 hinni alkunnu „flokks-
línu“. í reyndinni þýðir flokks-
línan það, að manni er fyrir-
skipað út í æsar, hverju honum
ber að trúa á mánudag, og síð-
an er honum skipað að trúa ná-
kvæmlega því gagnstæða á
þriðjudag — og þess krafizt af
honum, að hann lýsi hvorri
trúnni um sig hátíðlega og opin-
berlega sem sinni eigin trú þann
daginn, sem hún er fyrirskipuð.
.... Fyrst var lýðræðið blekk-
ing, og jafnaðarmenn, fram-
sóknarmenn, New Dealers
(fylgjendur Roosevelts) og þess
konar fólk félagsmála „fasist-
ar“ (sósíalfasistar). Svo rís
Þýzkaland upp og þýzk-ítalska
bandalagið kemst á laggirnar.
Þá var alþýðufylkingin fyrir-
skipuð frá Moskva. Frá þeirri
stundu var lýðræðið markmið
allra rétthugsandi manna, og
Josef Stalin auglýsti hátíðlega
lýðræCisstjórnarskipun nokkr-
um vikum áður en hann tók að
slátra samverkamönnum sínum
í stórhópum. Lýðræðið varð
æðst allra gæða og sameiginlegt
öryggi markmið allra rétthugs-
andi þjóða -— þó að rétt áður
væri Þjóðabandalagið talin
svikablekking, og félagar þess
ræningjar í bandalagi um að
heyja landvinningastríð gegn
Sovétríkjunum, verndara öreig-
anna og kúgaðra þjóða. Lýð-
ræði var svo vígorðið og ein-
ræðisríkin erki-óvinurinn • —
þangað til 23. ágúst 1939, en þá
sýndi bandalagið við Þýzkaland
og það, að Sovétríkin létu
Þjóðverjum frjálst að ráðast á
Pólverja, að Sovétríkin voru að-
eins að vinna í þágu friðarins
og að þær þjóðir, sem beittu
sér gegn Þjóðverjum, voru að
leggja út í landvinningahernað!
Síðustu tíu árin hefir það verið
megin-skilyrði þess að vera
góður kommúnisti, að trúa öllu
þessu og segja allt þetta, að
verja hverja um sig af þessum
kenningum í eitt skiptið og ná-
kvæmlega andstæður hennar í
annað — í bæði skiptin sam-
in samkvæmt utan að komandi
valdboði. Áþreifanlega satt, eða
áþreifanleg lygi — það skipti
engu máli. ,,Flokkslínan“ var
lögð; þeir sanntrúuðu stikluðu
eftir línunni. En ef þetta væri
óheiðarlegt? Stóð á sáma, heið-
arleiki var broddborgaraleg
dyggð. En ef línubreytingin
hefði í för með sér þjáningar
fyrir einstaklinga eða þjóðir?
Flokkurinn var hafinn yfir
þjáningar og persónur.
Það þarf ekki neitt sérstak-
lega mikla andlega viðkvæmni
til þess að gera sér það að reglu
að hafa engin mök við menn eða
stefnur, sem lúta slíkum boð-
um, hvað sem hagfræðilegum
skoðunum líður. Jafnvel það fé-
lagsmálaskipulag, sem dæmt
væri til falls, væri skárra en
þetta. Á þeim grundvelli er
kommúnistaflokknum hafnað,
hvað sem félagsmálastefnuskrá
hans líður.
12. tbl. Snnnudagsbðlaslns,
sem kom út 19. marz 1939 óskast keypt.
Útsölumenn, sem eiga eitthvað óselt af þessu blaði, gjöri svo
vel og endursendi það til
afgreiðslu Alþýðublaðsins í Reykjavík.
fijaldprot konnnúnisnaas.
JOHiV DICKSON CARR;
Morðin í vaxmpdasalninn.
32.
gluggann. Við höfum náð í alla glerskera hér í umhverfinu
og beðið þá að gera okkur aðvart, ef þeir verða beðnir að
setja í rúðu. Nokkrar fyrirskipanir?
— Ekki um sinn. En gáið að því, að skipta ykkur ekkert
af klúbb svartgrímumanna, fyrr en ég gef leyfi.
Ég heyrði eitthvert nöldur í símanum og svo var samtalinu
lokið. Bencolin lagði frá sér heyrnartólið og drap fingrunum
á stólbríkina. Við vorum þögulir og hlustuðum á regnið, sem
buldi á þekjunni. -
— Svo að ungfrú Duchéne hefir verið myrt í klúbbnum.
sagði ég .— En Claudine Martin . . . heldurðu, .að hún hafi
verið myrt af því að hún hafi vitað of mikið um hitt morðið?
Hann snéri höfðinu hægt. Hvernig stendur á því, að þér
dettur þetta í hug?
— Þér vitið, hverng hún hegðaði sér, kvöldið sem Duchéne
hvarf. Hún grét, var æst og sagði við móður sína, að hún
gæti'ekki hjálpað sér. Enginn getur hjálpað mér. Heldurðu,
að þær hafi báðar verið meðlimir klúbbsins?
Hann laut fram til þess að ná í bakka með flösku af brenni-
víni, glösum og vindlingum.
— Ég hefi verið að hugsa um þetta mál. Ég held, að Odette
Duchéne hafi ekki verið í klúbbnum, en aftur á móti hefir
ungfrú Martel verið þar bersýnilega.
— Hversvegna „bersýnilega?“
— Ó. það er svo margt, sem bendir til þess. Fyrst og fremst
vegna þess, að hún hefir bersýnilega verið í kunningsskap við
ungfrú Augustin, ungfrú Augustin mundi vel eftir henni, enda
þótt hún ef til vill myndi ekki nafn hennar. Claudine Martel
hefir haft í hyggju, að fara gegn um safnið inn í klúbbhúsið, og
við megum gera ráð fyrir því, að þar hafi hún verið tíður
gestur.
— Bíddu við andartak! Getur ekki átt sér stað, að ungfrú
Augustin hafi kannast við Claudine Martel, af því að hún hafi
rétt áður séð hana dauða?
Bencolin hellti víni á glas og horfði hugsandi á mig.
— Ég skil, Jeff, þú ert að reyna að koma ungfrú Augustin
inn í morðmálið. Jæja, það er vel hugsanlegt, að svo sé. Við
skulum ræða það mál seinna. En það, sem meðal annars styður
þá skoðun, að ungfrú Martel hafi verið meðlimur klúbbsins,
var svar-tá gríman, sem við fundum í ganginum skammt frá
líkinu. Það var bersýnilega hennar gríma.
Ég reis á fætur og sagði: — Skollinn sjálfur! Ég heyrði yður
greinilega segja við Durrand lögreglufulltrúa, og meira að segja
sanna það, að gríman tilheyrði annarri konu?
— Já, sagði hann og hló niðurbældum hlátri. — Ég neyddist
til þess að blekkja þig líka, af því að ég þurfti að blekk;ja full-
trúann. Ég var smeikur um það um tíma, að hann myndi vita,
hvað ég hugsaði.
— Hvers vegna mátti hann það ekki?
— Vegna þess, Jeff, að Durrand lögreglufulltrúi er of fram-
kvæmdasamur náungi til þess, að hann geti haldið nokkru
leyndu. ITann álítur, að hún hafi verið nörruð til klúbbsins,
saklaus stúlka, og að þar hafi verið ráðizt á hana og hún myrt.
Og það er einmitt þetta, sem ég vil, að hann álíti, og að allir
hinir lögreglumennirnir álíti. Ef Durrand vissi, að hún var með-
limur, hefði hann þegar yfirheyrt foreldra hennar, kunningja
hennar, alla, sem við félagsskapinn eru riðnir og hefði sagt
þeim alla málavöxtu, Útkoman hefði orðið sú, að annað hvort
hefðu allir viðkomandi orðið fokreiðir og ekki gefið neinar upp-
lýsingar, eða skellt hurðinni á nefið á okkur og algerlega neitað
að tala við okkur. Að minnsta kosti hefðum við engar upplýs-
ingar fengið. Eins og þú hefir vafalaust tekið eftir, þá sagði ég
foreldrum Claudine ekki frá því, að morðin stæðu í nokkru
sambandi hvort við annað og ekki heldur að hinar myrtu
stúlkur hefðu staðið í neinu sambandi við klúbbinn.
Ég hrissti höfuðið: — Þetta mál er hábölvað viðureignar.
— Það er það! Og ef ég léki ekki tveim skjöldum, myndum
við ekki komast að neinni niðurstöðu. Ef við gerðum upp-
skátt um klúbbinn, yrði stórkostlegt hneyksli og málið yrði
kæft, þar eð svo margir málsmetandi menn eru við málið riðn-
ir og við myndum aldrei komast að neinni niðurstöðu. En um
grímuna er það að segja, að þar var veikur blettur á röksemda-
leiðslu minni, þegar ég ræddi við fulltrúann. Ef þú manst, þá
gat lýsingin, sem ég gaf, ekki átt við aðra stúlku en hina
látnu: Lítil, dökk á brún og brá, og auk þess var gríman snið-
in á hana. En með ofurlitlu, meinlausu bragði, villti ég Durr-
and sýn.
— Það var varalitur á grímunni, Þú bentir á það, að enginn
varalitur væri á líkinu.
í þetta skipti skellihló hann. — Og samt sem áður vqr það
þú sjálfur, sem tókst upp varalitinn, sem var í töskunni henn-