Alþýðublaðið - 20.01.1940, Side 3

ALÞfÐUBLAÐIÐ
Fjárhagsáætlunin og ýms bæjarmál.
Haoa laralds Quðmuadssonar um ráð-
stafanir til bætts heilsufars i bæniin.
-----------
Miklar endurbætur verða gerðar á íþróttavellin-
um, en dregið úr undirbúningi íþróttasvæðisins.
-----4-----
Deilur um iokun hafearimiar og stiílkurnar i sklpunum.
TF-v RÁTT FYRIR ÞAÐ, þó að umræður í bæjarstjórn um
[járhagsáætlunina væru að þessu sinni styítri og hóg-
látari en nokkru sinni áður og breytingartillögur miklu
færri, komu ýms mál til umræðu og einstaka sinnum
hvessti svolítið.
Það verður að telja mjög líklegt að helztu tillögur Al-
þýðuflokksins nái fram að ganga. Var hér í blaðinu í gær
skýrt frá því að bæjarráð í heild tók upp tillögu Alþýðu-
flokksins um kaup 10 vélskipa og athugun möguleika á
byggingu ísframleiðsluhúsa og hraðfrystistöðvar, en aðrar
aðaltillögur flokksins fóru til framfærslunefndar og bæj-
arráðs til athugunar.
6arbræktio~(ekki ankin
Frá miðhéruðunum í Hollandi. sem vatni hefir þegar Verið veitt á
í varnarskyni,
LAUGARDAGUR 20. JAN. 1940.
«------------—-----------
ALÞÝÐU3LAÐSÐ
RrrSTJÓRI:
r. r vaJjDEMARSSOn
t. fjarveru hana:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSIiA.:
ALÞÝÐUHÚSINU
rinnpangur frá Hverfisgötu).
SfMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
1802: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
|4906: Afgreiðsla.
[5021 Stefán Pétursson (heima).
1 ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
* -----------------:-----♦
Dýrtlðaruppbót
á ellllann on or-
orknbætnr.
VIÐ umræðurnar um fjár-
hagsáætlun Reykjavíkur
fyrir árið 1940 á bæjarstjórnar-
fundinum í fyrradag, báru full-
trúar Alþýðuflokksins fram þá
breytingartillögu við fjárhags-
áætlunina, að bæjarstjórnin
samþykkti að greiða á árinu
sömu hundraðstölu í dýrtíðar-
unpbót á ellilaun og örorku-
bætur í 2. flokki og verkafólk
fengi í kaupuppbót á hverjum
tíma samkvæmt hinum nýju
kaupgjaldsákvæðum gengislag-
anna frá síðasta alþingi, að því
til skyldu, að tryggingarstofnun
ríkisins greiddi sömu uppbót að
sínum hluta.
Ef þessi tillaga hefði náð
fram að ganga, hefðu ellilaun
og örorkubætur í 2. flokki
hækkað nú þegar um 9% eins
og kaup alls þess verkafólks,
sem í gengislögunum er talið til
lægsta launaflokks. En tillagan
náði ekki samþykki bæjar-
stjómarmeirihlutans. Henni var
vísað til hinnar nýstofnuðu
framfærslunefndar ríkisins, en
sú nefnd hefir nú meðal margs
annars til athugunar, hve mik-
ið framf ærslustyrkir skuli
liækka vegna dýrtíðarinnar af
völdum stríðsins.
I sjálfu sér er ekkert við það
að athuga, þótt þéssari tillögu
Alþýðuflokksfulltrúanna í bæj-
arstjórn um dýrtíðaruppbót á
ellilaun og örorkubætur væri
vísað til framfærslunefndar
ríkisins. En hins vegar verður
ekki séð, hvaða skynsamlega
ástæðu bæj arstj órnarmeirihlut-
inn gat haft til þess að tefja
málið með því. Engum manni
með heilbrigðri skynsemi getur
blandazt hugur um það, að alls-
endis óhjákvæmilegt verði að
greiða gamla fólkinu og öryrkj-
unum hlutfallslega eins háa
uppbót á ellilaunin og örorku-
bæturnar og lægst launaða
verkafólkið fær á kaup sitt
vegna dýrtíðarinnar. Ellilaunin
og örorkubæturnar voru þegar
fyrir gengislækkun krónunnar
og dýrtíðina af völdum stríðsins
ekki miðaðar við annað en allra
brýnustu þarfir þess fólks, sem
verður þeirra aðnjótandi, og
það getur því hver og einn sagt
sér sjálfur, hvort nokkurt rétt-
læti og nokkurt vit sé í því, að
láta ellilaunin og örorkubæt-
urnar standa í stað, þegar óhjá-
kvæmilegt hefir reynst að
hækka kaup alls verkafólks í
landinu verulega vegna stór-
kostlegrar verðhækkunar á öll-
um lífsnauðsynjum, sem orðið
hefir síðan ófriðurinn hófst.
En það er ekki aðeins mann-
úðar- og réttlætismál, að dýr-
Alþýðuflokkurinn lagði mikla
áherzlu á að fá samþykkta til-
lögu sína um framlag til garð-
ræktar svo að mönnum yrði
hjálpað til að auka garðrækt í
bænum, en þetta fékkst ekki
samþykkt, og verður að telja
það mikla skammsýni af hálfu
bæjarstjórnarmeirihlutans. Ein-
mitt nú hefði verið ástæða til
að auka garðyrkjuframkvæmd-
ir í bænum, en meirihlutinn
vildi ekki stuðla að því með
auknum fjárframlögum.
SjúkraMsmálin. Tillaga
Baraidar feld.
Haraldur Guðmundsson bar
fram tillögu um, að bæjarsjóð-
ur greiddi styrk til einkasjúkra-
húsanna í bænum, er næmi 2
kr. pr. legudag, að því til settu
að meðlimir Sjúkrasamlags
Reykjavíkur og sjúklingar þeir,
sem bærinn greiðir fyrir, njóti
sömu kjara á sjúkrahúsum
þessum og á Landsspítalanum.
Síðastliðið ár var daggjald á
tíðaruppbót verði greidd á elli-
launin og örorkubæturnar á
sama hátt og á kaup verkafólks-
ins. Það er auk þess knýjandi
nauðsyn, ef koma á í veg fyíir
það, að gamla fólkið og öryrkj-
arnir verði hópum saman að
leita til bæjar- eða sveitarfélags
síns um framfærslustyrk til við-
bótar til þess að geta dregið
fram lífið. Bæjarstjórnarmeiri-
hlutinn hér í Reykjavík hefði
því átt að geta sagt sér það
sjálfur, að þess gæti ekki orðið
nema örskammt að bíða, að
bæjarstjórnin yrði að taka þetta
mál upp á ný og afgreiða það að
minnsta kosti á mjög svipaðan
hátt og þann, sem fulltrúar Al-
þýðuflokksins fóru fram á, og
öll skynsemi mælti því með því
að tillaga þeirra væri tafarlaust
samþykkt.
En þess er að vænta, að fram-
færslunefnd ríkisins, sem nú
hefir þessa tillögu til athugun-
ar, greiði þannig fyrir henni, að
gamla fólkið og öryrkjarnir
þurfi ekki að bíða þess lengi,
að því sé sýnt sama réttlæti og
öðrum með því að hækka við
það hin litlu ellilaun og örorku-
bætur á sama hátt og sjálfsagt
og nauðsynlegt hefir þótt að
hækka kaup alls verkafólks í
landinu.
Landsspítalanum kr. 6,50, en á
einkasjúkrahúsunum 2 krónum
hærra, eða kr. 8,50. hvort-
tveggja að meðtalinni greiðslu
fyrir læknisaðgerðir, lyf o. þ. h.
Legudagar samlagssjúklinga
á einkasjúkrahúsum sama ár
voru rúmlega 30 þús.. og varð
því samlagið að greiða yfir 60
þús. kr. meira fyrir sjúkrahúss-
vist meðlima sinna en það hefði
þurft að greiða, ef Landsspít-
alinn eða jafnódýrt sjúkrahús
hefði getað tekið við öllum sjúk-
lingum þess.
Aðrir kaupstaðir landsins,
nær allir, hafa tekið á sig þung-
ar byrðar til þess að bæta úr
heilbrigðisástandi bæjarbúa og
létta þeim sjúkrakostnað, með
því að reisa sjúkrahús með
miklum tilkostnaði og síðan
reka þau með stöðugum, halla.
Enda eru daggjöld þessara
sjúkrahúsa yfirleitt svipuð og
hjá Landsspítalanum, og sums
staðar ennþá lægri.
Erlendis víðast, t. d. í Dan-
mörku, leggja hæjarfélögin svo
mikla áherzlu á þetta atriði, að
þau láta innanbæjarsjúklinga
aðeins greiða lítinn hluta legu-
kostnaðarins, víða 1—2 krónur
á dag og jafnvel lægra. Telja
þau sanngjarnt, að þeir, sem
eru svo lánsamir að veikjast
eigi svo að þeir þurfi sjúkra-
hússvist, beri meira af kostnaði
við sjúkrahúsin en sjúklingarn-
ir sjálfir.
Reykjavík hefir ekkert að-
hafzt í þessu efni. Nú er þýð-
ingarlaust að bera fram tillögu
um að bærinn byggi sjúkrahús
eða kaupi. Því var lagt til að
í bili leggi bæjarsjóður fram
sem svarar mismun á daggjöld-
um einkasjúkrahúsa og Lands-
spítalans, svo aðstaðan verði að
þessu leyti jöfn og í kaupstöð-
um. sem sjálfir eiga og reka
sjúkrahús.
Með því að leggja niður Far-
sóttahúsið, sem rekið hefir ver-
ið með stórkostlegum halla.
1938 yfir 60 þús. kr., og koma
þeim málum annan veg fyrir,
má fá mikið upp 1 þá fjárhæð,
sem leggja þyrfti sjúkrahúsun-
um.
Ef þessi tíllaga H. G. hefði
verið samþykkt, hefði eigi þurft
að hækka iðgjöld til sjúkrasam-
lagsins, þrátt fyrir vaxandi dýr-
tíð, og hefði þá fremur mátt
lánast að halda niðri öðrum
kostnaðarliðum.
Misskilningur er, að telja
framlag bæjarins til aukinna
útgjalda. Ekki er hægt að segja
um með vissu, hve mikið hefir
sparazt bænum af sjúkrakostn-
aði vegna bæjarmanna síðan
samlagið tók til starfa. En víst
er að þar er um geysifjárhæðir
að ræða.
En meirihlutinn felldi tillögu
Haraldar og þar með ríkir sama
sleifarlagið áfram 1 þessum
málum.
A aö loka hofalnnl ?
Framsóknarflokkurinn bar
fram tillögu um að heimila
hafnarstjórn að verja fé hafnar-
sjóðs, eins og með þyrfti, „til að
koma upp fullnægjandi girð-
ingu, er útiloki umferð að þeim
svæðum hafnarinnar, þar sem
útlend skip hafast við“.
Hafnarstjórn hafði fengið
þessa tillögu til umsagnar, og
var hún tekin til umræðu á
fundi síjórnarinnar 16. þ. m.
Felldi stjórnin tillöguna með
samhljóða atkvæðum.
Um enga tillögu urðu eins
harðar umræður á bæjarstjórn-
arfundinum og þessa. Jón Axel
Pétursson lagði eindregið til að
tillagan yrði felld. Taldi hann
að slíkar girðingar hefðu enga
þýðingu og sagði hann að á-
standið væri sízt betra í þeim
hafnarborgum erlendis, þar
sem hafnirnar væru lokaðar
vissa tíma sólarhringsins. Hann
sagði að það væri álit þeirra
manna. sem fygldu þessu máli,
að hægt væri með því að draga
úr hættu af samræðissjúkdóm-
um, en það væri hinn mesti mis-
skilningur, og reynslan annars
staðar sannaði þetta. „Auk þess
er ég algerlega andvígur því, að
það verði farið að girða sjó-
mennina frá öðirum borgurum
þessa fiskimannabæjar,“ sagði
J. A. P. Þá sagði hann að hann
teldi, að ef girða þyrfti af höfn-
ina, væri nauðsyn að girða fleiri
staði. Hann kvaðst um nætur, er
hann hefði næturvakt, sjá verra
atferli í ýmsum portum bæjar-
ins en við höfnina og meðal
annars í porti við Sambands-
húsið.
Jónas Jónsson reiddist hafn-
arstjórn mjög fyrir afstöðu
hennar og taldi hana hneyksli.
Hann sagðist myndi gera þetta
að opinberu máli, heimta fram-
kvæmdir í málinu, taka það
upp á alþingi, ákveða að lög-
regluþjónar skyldu hafa ljós-
myndavélar til að skella af á
ósómann. Þá gerði hann Flosa-
port og portið við Iðnskólann
að umtalsefni. Hann kvað Al-
þýðuflokkinn andvígan girðrng-
um við höfnina vegna þess, að
verkalýðsfélögin óttuðust að
léttara yrði að afgreiða skip
með , verkfallsbrjótum. Hann
sagði að framferðið hér við
höfnina væri þjóðinní til
skammar.
Jón Axel Pétursson svaraði
Jónasi aftur — og kvaðst ekki
óttast hótanir hans, enda væru
þær ekki á neinum rökum reist-
ar.
Tillaga Framsóknarflokksins
var felld.
Miklar endBrkatnr i i-
próttaielliflttm.
' l - -
Gunnar Thoroddsen. sem á
sæti í stjórn íþróttavallarins,
bar fram tillögu um að taka af
fjárveitingu, sem ætluð er til
undirbúnings íþróttasvæðisins í
Skerjafirði, nokkra fjárhæð,
sem varið yrði til endurbóta é
íþróttavellinum.
Sagði hann, og munu allir
taka undir það, að nauðsyn væri
á því að endurbæta íþróttavöll-
inn. Það þyrfti að hækka hann
sv'o að vatn stæði ekki á hon-
um þegar rigndi, bæta þyrfti á-
horfendasvæði. búningsklefa og
gera ýmsar breytingar svo að
betri aðstaða skapaðist fyrir þá,
sem stunda frjálsar íþróttir.
Frh. á 4. síðu.

VINNUFATAGERB
ÍSLANDS M. F.
REVKJAVIK.
SÍMAR — 3666 — 1091.
Kaupið aldrei vinnu-
fatnað án pess að at-
huga að eitthvert pess
ara merkja sé á hon-
um:
k X X "f Tm a * * *
NílNKIN Vm KHÖKI
Elsta ob fnllbomnasta verbsmiðja sinnar greinar áíslandi.
j