Alþýðublaðið - 22.01.1940, Page 3

MÁNUDAGUR 22. JAN. 1940.
ALÞÝBUBLAÐIÐ
►- — : —'---------------«
ALÞYBUBLAÐIÐ
RITSTJÓHI:
r. r. vaijDEmarsson
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSS0N
í AF GREIÐSIu A:
j ALÞÝÐUHÚSINO
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
Í4902: Ritstjóri.
!4903: V. S. Vilhjálms (heima). j
4305: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
I ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*-----------------------♦
Sigurinn í
Dagsbrún.
ÞÓ að hinn sameiginlegi
listi verkamanna, sem
fylgja Alþýðuflokknum og
Sjálfstæðisflokknum í Dags-
brún, fengi ekki nema rúmum
90 atkvæðum meira við stjórn-
arkosninguna í félaginu, en
listi Héðins og Moskóvíta, og þó
að hann fengi rúmum 100 at-
kvæðum minna, en listar Al-
þýðuflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins fengu til samans við
stjórnarkosninguna í félaginu í
fyrra, eru kosningaúrslitin í
þetta sinn engu að síður stór-
sigur fyrir lýðræðisflokkana í
Dagsbrún, svo stór, að furðu
gegnir, þegar tekið er tillit til
til þess, hvernig allt var í
pottinn búið af klíku Héðins og
Moskóvíta, sem síðastliðin tvö
ár hefir farið með völd í félag-
inu. ,
Þessi klíka hefir notað sér
aðstöðu sína til þess að „hreinsa
til“ í félaginu á svipaðan hátt
og tíðkast hefir undanfarin ár í
kommúnistaflokknum á Rúss-
la'ndi undir stjórn Stalins.- Svo
að segja á undan hverri kosn-
ingu eða allsherjaratkvæða-
greiðslu, sem fram hefir farið í
Dagsbrún á þessum tveimur ár-
um hinnar kommúnistísku ó-
stjórnar, hafa tugir eða jafnvel
hundruð Alþýðuflokksmanna
verið strikaðir út af kjörskrá
íélagsins og margir beinlínis
verið reknir úr félaginu, undir
einu eða öðru yfirskini, og nýj-
um fylgismönnum Héðins og
Moskóvíta verið safnað inn í
félagið í staðinn, allt í þeim til-
gangi að tryggja klíku þeirra
stöðugan meirihluta. Þess eru
engin dæmí, að slíkar lögleys-
ur og slíkt ofbeldi hafi viðgeng-
izt í nokkrum félagsskap hér á
landi, ekki einu sinni i kom-
múnistaflokknum sjálfum, þeg-
ar brottrekstrarnir og ofsóknirn-
ar stóðu þar sem hæst fyrir
nokkrum árum.
Sömu aðferðirnar höfðu Héð-
inn og Moskóvítar við undir-
búning hinnar nýafstöðnu
stjórnarkosningar. Urn 2200
manns höfðu verið taldir með-
limir í félaginu. En á kjörskrá
voru um 470 þeirra strikaðir út
á síðustu stundu undir því yfir-
skini, að þeir skulduðu félags-
gjöld fyrir meira en eitt ár. Sú
aðferð hafði verið höfð við inn-
heimtu félagsgjaldanna, að
fara til fylgismanna Héðins og
Moskóvíta til þess að tryggja
það að þeir borgðuu, en fjöldi
annarra ekki verið aðvaraðir í
þeirri von, að þeim láðizt að
greiða 1 tíma svo að hægt yrði
ao svifta þá kosningarrétti. —
Margir fengu ekki einu sinn
sinni að greiða gjöld sín, þótt
þeir færu fram á það á síðustu
stundu til þess að fá að kjósa.
En öll slík brögð reyndust ó-
fullnægjandi í þetta sinn. Verka
mennirnir voru búnir að fá nóg
af ofbeldi og gerræði hinna
rússnesku erindreka í Dagsbrún.
Þeir vildu ekki lengur hafa þá
stjórn í félagi sínu, sem studd
var af leiguþýjum Rússlands.
Þrátt fyrir alla liðsöfnun Héð-
ins og Moskóvíta inn í félagið,
lækkaði atkvæðatala þeirra
verulega frá því í fyrra, og listi
þeirra varð undir í kosning-
unni. Völdum Héðins og Mosk-
óvíta er þar með lokið í Dags-
brún og það vonandi fyrir fullt
og allt.
En þrátt fyrir þessi úrslit
stjórnarkosningarinnar, verður
að segja það, að það er bæði
smán og skömm, að yfir 600
neðlimir Dagsbrúnar skuli enn
íafa látið hafa sig til þess að
greiða þeim mönnum atkvæði,
sem stillt var upp og studdir
voru af uppvísum erindrekum
Rússa hér, eftir allt það, sem
gerzt hefir síðan í haust, svik
Rússlands við málstað friðarins,
bandalag þess við þýzka fas-
ismann, hina blóðugu og ó-
drengilegu árás þess á Finnland
og hótanirnar við nágranna-
þjóðir okkar á Norðurlöndum.
Það er ömurlegt til þess að vita,
að svo stór hópur Dagsbrúnar-
manna skuli hafa látið afvega-
leiðast þannig af erindrekum
Rússlands og bandamönnum
þeirra, að hann sé reiðubúinn
til þess að afhenda þeim félags-
skap sinn og láta þá hafa hann
að verkfæri í landráðastarfi
sínu fyrir erlent árásarríki. —
Það er að vísu trúlegt, að nokk-
ur hluti þessa hóps hafi enn einu
sinni látið blekkjast af loddara-
leik Héðins, þegar hann sagði
sig úr kommúnistaflokknum
undir því yfirskini, að hann
vildi ekki lengur vera í flokk
með mönnum, sem hann taldi
sig hafa fengið vissu fyrir,
að væru reiðubúnir til þess að
svíkja land sitt í hendur Rúss-
um á sama hátt og Terijoki-
mennirnir finnsku. En það mátti
þó hverjum Dagsbrúnarmanni
vera ljóst, að eitthvað hlyti að
vera bogið við afstöðu Héðins
sjálfs, þegar hann að einum
einasta mánuði liðnum skríður
saman við landráðamennina
aftur í Dgsbrún og lætur þá
stilla sér upp á ný sem for-
mannsefni i félaginu. Því að
það er ekki einasta, að enginn
ærlegur íslendingur, í hvaða
stétt, sem hann er, vilji vera í
flokki með landráðamönnum.
Hann vill heldur ekki hafa
neina samvinnu við landráða-
menn.
En þó að það sé hart til þess
að vita, að svo margir skuli,
þrátt fyrir svo augljós óheil-
indi Héðins og Moskóvíta, hafa
átið ginnast til þess að greiða
þeim enn atkvæði, þá er hitt
þó aðálatriðið, að óstjórn þeirra
var steypt og þeir verkamenn
taka nú við völdum í félaginu,
sem fylgja lögum og lýðræði og
vilja starfa á þjóðlegum grund-
velli. Með þeim sigri hefir ekki
aðeins stærsta verkalýðsfélag
landsins verið unnið aftur úr
höndum hinna rússnesku erind-
reka. Með honum hefir einnig
annað vopn verið slegið úr
hendi þeirra. Það er hið svo-
kallaða lanassamband íslenzkra
stéttarfélaga, sem Dagsbrún
átti að bera uppi, en segir sig
nú úr eins og um var samið af
verkamönnum lýðræðisflokk-
anna í félaginu. Það er alveg
rétt, sem Þjóðviljinn sagði fyrir
nokkrum dögum, að um leið og
Dagsbrún fer úr þessu nýja
klofningssambandi Moskóvíta,
er það raunverulega fallið í
rústir. Sigurinn í Dagsbrún hef-
SIGURÐUR EINARSSON:
Fjögur bréf og eiu ræða.
Aðdragandi
EG HEFI fengið fjölda
bréfa undanfarið, þar sem
ég hefi verið beðinn skýringar
á aðdragandanum að styrjöld-
inni milli Rússlands og Finn-
lands. Ég hefi látið mér detta
í hug, að bezt væri að svara
þessum fyrirspurnum með því
að birta seinustu bréfin, sem
fóru á milli stjórna Sovét-
Rússlands og Finnlands, síðustu
dagana áður en stríðið brauzt
út. Þau eru ólík í tón og segja
hvort frá sinni hlið, en eftir-
saga þessa máls er hverjum
manni kunn á Norðurlöndum.
Bréf rússnesku stjórnarinnar
til finnsku stjórnarinnar frá
26. nóvember 1939.
„Samkvæmt tilkynningu frá
herforingjaráði Rauða hersins
var stórskotahríð hafin frá
finnskri landareign á hersveitir
vorar. sem eru í Mainila héraði
á Kyrjálaeiði, og gei'ðist þetta
klukkan 15,45 í dag. Alls var
skotið 7 fallbyssuskotum með
þeim árangri, að þrír hermenn
og einn undirforingi voru
drepnir, en 7 hermenn og 2 for-
ingjar voru særðir. Hersveitir
Sovét-Rússlands, sem höfðu
fengið strangar skipanir um að
láta ekki espa sig til ógætilegra
verka, svöruðu ekki skothríð-
inni.
Sovétstjórnin gefur yður
þetta til kynna og álítur nauð-
synlegt, að leggja sterka á-
herzlu á það, að á meðan á-
samningum stóð nýlega við
herrana Tanner og Paasikivi,
vakti sovétstjórnin athygli á
þeirri hættu, sem því gæti verið
samfara, að Finnar drægju
saman fjölmennt lið í nánd við
landamærin andspænis Lenin-
grad.
í tilefni af þessu stórskota-
liðsfrumhlaupi gegn rússnesk-
um hersveitum frá finnskri
grund, telur sovét-stjórnin sig
knúða til þess að telja sannað,
að samdráttur finnskra her-
sveita í nánd við Leningrad sé
ekki aðeins ógnun gegn Lenin-
grad sjálfri, heldur einnig í
sjálfu sér fjandsamleg ráðstöf-
un gegn sovét-ríkjunum, sem
þegar hefir leitt til árása á
rússneskar hersveitir og kostað
mannslíf.
árásarinnar
--------4--------
Bréf finnsku stjórnarinnar
til rússnesku stjórnarinnar
27. nóvember 1939.
„í tilefni af landamæraá-
rekstri þeim, sem þér haldið
fram að orðið hafi, hefir finnska
stjórnin þegar í stað látið gera
rannsókn. Með henni er það
leitt í ljós, að frá finnskri hlið
hefir ekki verið gerð sú stór-
skotahríð, sem þér talið um í
bréfi yðar. Þvert á móti hefir
rannsóknin leitt í Ijós, að Rúss-
landsmegin við landamærin var
hafin skothríð í héraði því, sem
þér talið um við Mainila þann
26. þessa mánaðar klukkan
15,45 til 16,05 eftir rússneskum
tíma.
Finnlandsmegin hefir tekizt
að sjá hvar sprengikúlunum
hefir slegið niður, Það er á op-
inni sléttu við Mainilaþorp í
hér um bil 800 metra fjarlægð
frá landamærunum. Af hljóði
því, sem fram kom, er hinum
sjö skotum var skotið, hefir
tekizt að slá því föstu, að vopn-
ið eða vopnin, sem notuð hafa
verið, hafa verið einn og hálf-
an til tvo kílómetra suð-austan
við þann stað, þar sem sprengj-
unum sló niður.
Athuganir á skotunum eru
skráðar í dagbók viðkomandi
landamæravarðar þegar eftir
atburðinn. Undir þessum kring-
umstæðum er hugsanlegt, að
um geti verið að ræða slysa-
skot, sem orðið hafi við æfing-
ar Sovét-Rússlandsmegin og
sem eftir tilkynningu yðar því
miður hafa kostað mannslíf.
Hlutverk mitt verður því í
því fólgið. að vísa á bug mót-
mælum yðar, lýsa því yfir, að
frá Finnlands hlið hefir ekki
verið gerð sú fjandsamlega
ráðstöfun gegn Sovét-Rússlandi,
sem þér haldið fram að átt hafi
sér stað.
í bréfi yðar vitnið þér einn-
ig til ummæla yðar við Paasi-
kivi og Tanner, þegar þeir voru
í Moskva um þá hættu, sem
samdráttur reglulegra hersveita
fast við landamærin andspæn-
is Leningrad hefði í för með
sér. í tilefni af þessu óska ég
leggja áherzlu á, að Finn-
landsmegin' hefir í nánd við
landamærin aðeins verið skipað
landamæravarðsveitum. Hins
á Finnland.
vegar hafa ekki verið sendar
þangað stórskotaliðssveitir með
tækjum, sem hafa skotlengd
yfir landamærin og inn á rúss-
neskt land.
Þó að þess vegna ekki liggi
fyrir nein bein ástæða til þess
að færa hersveitirnar frá
landamærunum á þann hátt,
sem þér singið upp á, er stjórn-
in reiðubúin til þess að semja
um þessa tillögu sovét-stjórn-
arinnar á þeim grundvelli, að
hersveitum beggja verði skipað
í einhverja tiltekna fjarlægð
frá landamærunum.
Ég tek með ánægju þeirri til-
kynningu^yðar. að sovétstjórnin
hafi ekki í hyggju að gera of-
mikið úr þýðingu landamæra-
áreksturs þess, sem þér sam-
kvæmt bréfi yðar teljið að hafi
átt sér stað, og mér er það
gleði að geta þegar daginn eftir
móttöku bréfs yðar numið á
brott þann misskilning, sem upp
er kominn um þetta. Til þess
að enginn frekari ágreiningur
geti orðið í þessu máli, stingur
stjórn mín upp á því, að landa-
mæraverðir beggja landa á
Kyrjálaeiði fái fyrirskipun um
að rannsaka í félagi framan-
greindan atburð á þann hátt
sem samningurinn frá 24. sept.
1928 um landamæragæzlu gerir
ráð fyrir.“
Bréf rússnesku stjórnarinnar
til finnsku stjórnarinnar 28.
nóvember 1939.
„1. Neitun finnsku stjórnar-
innar á þeirri staðreynd, að
finnskar hersveitir hafi gert
svívirðilega skotárás á sovét-
sveitir, þar sem fjórir menn
voru drepnir, verður ekki skýrð
á öðrum grundvelli. en óskinni
um að afvegaleiða almennings-
álitið og að smána fórnardýrin
sem féllu fyrir skotunum. Að
eins skortur á ábyrgðartilfinn-
ingu Og fyrirlitning fyrir al-
menningsálitinu getur verið
undirrót slíkrar tilraunar til
þess að skýra hið viðbjóðslega
atvik, sem æfing er sovét-her-
sveitir ættu að hafa haldið fast
við landamærin fyrir augunum
á hinum finnsku hersveitum.
2. Undanfærsla finnsku
stjórnarinnar um það að draga
þær hersveitir til baka, sem
gert hafa sig seka um hina viS-
bjóðslegu skotárás á soyét-
hersveitir, og sömuleiðis krafan
um það, að finnskar og rúss-
neskar hersveitir dragi sig
jöfnum höndum til baka, að því
er skilst á grundvelli jafnréttis
ber vitni um fjandsamlegar
óskir hjá finnsku stjórninni um
það, að geta ógnað Leningrad.
í raun og veru er hér ekkí
um að ræða jafnrétti, að því er
snertir stöðu hinna finnsku og
rússnesku hersveita. Þvert á
móti. Aðstaða finnsku hersveit-
anna er stórum hagkvæmari.
Sovét-hersveitirnar eru engin
ógnun gegn lífshagsmunum
Finnlands, því að þær eru í
mörg hundruð kílómetrá fjar-
lægð frá þessum stöðum, en
finnsku hersveitirnar eru aðeins
32 kílómetra frá Leningrad, sem
telur þrjá og hálfa milljón
manna, og eru því bein ógnun
gegn henni. Það þarf varla að
taka það fram, að það er ekkert
svigrúm til þess að láta rúss-
nesku hersveitirnar hörfa því
að 25 kílómetra undanhald
mundi þýða, að þær yrðu að
taka sér stöðu í útborgum Lén-
ingrad, sem er augljós fjar-
stæða með tilliti til öryggis
borgarinnar.
Krafa sovét-stjórnarinnar um
það, að finnsku hersveitirnar
verði dregnar 20—25 kílómetra
til baka er lágmark, því að til-
gangurinn með henni er ekki
einu sinni sá, að afnema aðstöðu
mismun hinna finnsku og sov-
ét-rússnesku hersveita, heldur
aðeins, að minnka hann ofur-
lítið. Ef finnska stjórnin hafnar
einnig þessari lágmarkskröfu,
þýðir það það, að hún ætlar að
halda Leningrad beint undír
ógnunum hersveita sinna.
3. Með því að draga saman miki.ð
fjölmenni reglulegra hersveita i
nánd við Leningrad og halda
þannig þýðingarmesta staö Sov-
étríkisins Undir beinum ógnunum,
hefir Finnland gerzt sekt um.
fjandsamlegt athæfi gegn Sovét-
Rússlandi, sem er ósamrýmanlegt
þeim griðasáttmála, sem gerður
hefir verið milli landanna. Enm
fremur hefir finnska stjómin með
því að neita að draga hersveitir
sínar minnst 20—25 kilómetra tiJ
baka eftir hina svívirðilegu árás
á hersveitir Sovét-Rússlands, sýnt
að hún er áframhaldandi fjand-
samleg Sovét-Rússlandi, ætlar
ekki að taka tillit til ákvæðanna
í griðasáttmálanum og ætlar
framvegis að ógna Leningrad.
Sovét-Rússland getur hins veg-
ar ekki sætt sig við það ástand,
að annar aðilinn brjóti griðasátt-
málann og hinn haldi hann. Með
tilliti til þessa sér sovétstjómin
Frh. á 4. slðu.
Það er ekki ætlan sovét-
stjórnarinnar að ýkja þessar
svívirðilegu árásir, sem finnskar
hersveitir hafa gert sig sekar
um og sem ef til vill er illa
stjórnað af foringjum sínum,
en sovétstjórnin vill óska, að
slíkar viðbjóðslegar árásir end-
urtakist ekki í framtíðinni. A
grundvel-li þessa leggur sovét-
síjórnin fram sterk mótmæli í
tilefni af því, sem skeð hefir, og
stingur upp á því, að stjórn
Finnlands láti hersveitir sínar
á Kyrjálaeiði hörfa 20—25
kílómetra lengra burt frá
landamærunum hið allra bráð-
asta og komi þannig í veg fyrir
nýjan árekstur/.
ir því miklu meiri og víðtækari
þýðingu fyrir verkalýðshreif-
inguna hér á landi en þá eina,
að hafa kveðið hina rússnesku
flugumenn niður í því félagi
einu.
Útbreiðið Alþýðublnðið!
Mikael ríkiserfingi í Rúmeníu, sonur Karols konungs, varð nýlega 18 ára og þar með lögráð-
ur. í tilefni af því var haldin hátíðleg hersýning, þar serii ríkis-erfinginn ávarpaði hermennina.
Fremst á myndinni sést Mikael við þetta tækifæri fyrir framan míkrófóninn.