Alþýðublaðið - 27.01.1940, Blaðsíða 3

LAUGASDAOUR 27. JAN. 1940.
ALÞtÐUBlAÐW
GREINARGERÐ FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA:
Albýðntrygglngarnar.
-----------------------
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VAUDEMARSSON.
1 fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFÖREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSIND
(Inngangur frá Hverflagötu).
SÍMAR:
4900: Afgrelðsla, auglýslngar.
4901: Ritstjórn (Innl. fréttir).
4902: Rltstjóri.
4903: V. S. VUhjálma (heima).
4905: AlþýðuprentsmiÖJan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (helma).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*-------------------------«
Landráðagreinín
VIÐ erum orðnir ýrnsu vanir
af kommúnistum og blaði
jreirra í seinni tíð. En svo glæp-
samleg skrif og þau, sem birtust
í Þjóðviljanum á fimmtudaginn
um viðskipti okkar við eina ó-
friðarþjóðina, eru þó einsdæmi í
hinni löngu röð ábyrgðarlausra
orða og athafna af hálfu þess
blaðs og peirra manna, sem að
því standa.
Sú styrjöld, sem nú stendur
yfir, er í ægilegri nálægð við
okkur en nokkur önnur, sem áður
hefir verið háð. En aldrei hefir
okkur verið eins knýjandi nauð-
synlegt að vera hlutlausir í tófriði
)5ins og í þessum. Við eigum svo
að segja allt undir því, að hægt
sé að halda uppi siglingum milli
íslands og útlanda. En þær sigl-
ingar eru hættulegri en i nokkr-
um ófriði áður. Við höfum að
vísu sem ríki lýst yfir ævarandi
hlutleysi og í samræmi við það
tilkynnt að við séum og viljum
vera stranglega hlutlausir í yfir-
standandi styrjöld. En við erum
lítil þjóð, vopnlausir og vamar-
lausir, og getum hvorki varið
landið, ef rofið yrði hlutleysi á
því, né skipin okkar, ef á þau
yrði ráðist. Við getum ekki
treyst á neitt annað en það, að
ófriðarþjóðirnar telji það dreng-
skaparskyldu sína, að lofa okkar
vopnlausu og varnarlausu þjóð
að vera í friði, hversu hatram-
lega sem þær berjast sín á milli.
En því aðeins getum við vænzt
þess og treyst því, að við sem
þjóðarheild og ríki sýnum báðum
ófriðaraðilum sama hlutleysis-
vilja, og hvorugur þeirra hafi
neina ástæðu til þess að gruna
okktir urn græsku. Hlutleysi
þjóðarinnar og öryggi sjómann-
anna, sem halda uppi sambandi
hennar við útlönd um hættulegar
leiðir, getur verið undir því kom-
ið, hvernig okkur tekst að halda
því trausti beggja ófriðaraðila í
þessu efni, sem við höfum að
maklegleikum notið hingað til.
Það er því ekki hægt að vinnia
meira níðingsverk á þjóð okkar í
dag en það, að tortryggja á einn
eða annan hátt hlutleysisafstöðu
hennar og hlutleysisvilja. En það
er einmitt þetta, sem blað kom-
múnista, Þjóðviljinn, gerði á
fimmtudaginn í skrifum sínum
urn viðskipti okkar og samninga-
umleitanir við eina ófriðarþjóð-
ina. Þetta sorpblað lætur sér
ekki nægja minna en að. ljúga
því upp á ríkisstjórnima, að hún
hafi gert viðskiptasamning við
eina ófriðarþjóðina, sem meðal
annars feli í sér þá skuldbind-
ingu, að hindra alla vöruflutn-
inga héðan til annarrar ófriðar-
þjóðar, og hafi þannig brotið
hlutleysi okkar og stofnað méð
því sjálfstæði þjóðarinnar í yfir-
vofandi hættu.
Það skal alveg ósagt látið,
hvað fyrir kommúnistablaðinu
vakir með svo eitruðum lygum.
En það má öllum vera ljóst, að
svo fremi sem nokkurt mark yrði
tekið á þefm erlendis, þá væri
með þeim hlutley.si okkar virki-
,lega stefnt í hættu og átylla gef-
in fyrir þá ófriðarþjóðina, sem
okkur er horið á brýn að hafa
gerzt brotlegir við, til þess að
1 brjóta hlutleysi og grið á okkur.
Skrif Þjóðviljans á fimmtudag-
inn fela því í sér fullkomin land-
ráð, hver svo sem tilgangur
þeirra hefir verið. Þau eru verk
flugumanna, sem vega að baki
þjóð sinni í baráttu hennar fyrir
því að varðveita hlutleysi sitt og
vernda með því líf sjómannanna,
sem halda uppi sambandinu fyrir
hana við umheiminn. Þau eru
rýtingur reiddur aftan að þjóð-
inni.
Sú saga gengur hér um bæinn,
að kommúnistablaðið hafi birt
landráðagrein sína í þeirri von,
að hún myndi leiða til þess, að
það yrði bannað. En á þann hátt
hafi átt að bjarga blaðinu frá því,
að verða sjálft að stöðva útkomu
sína, vegna þess að kaupendur
þess og stuðningsmenn eru hver
á eftir öðrum að snúa við því
bakinu og segja því upp. Og um
leið hafi, með því að framkalla
bann á blaðinu, átt að varpa yfir
það einhverjum píslarvættisljóma
upp á síðari tíma, ef vera mætti
að hann gæti orðið til þess að
hjálpa til að skapa því nýja út-
komumöguleika siðar meir.
Ef þessi saga er sönn, sem vel
getur verið, þá væri hún enn einn
votturinn um það, hve samvizku-
lausir æfintýramenn eru að verki
í kommúnistaflokknum. Fyrir
slíkar spekúlasjónir ætti að hafa
verið meining þeirra herra, sem
þar hafa forystu í umboði al-
þjóðasambands kommúnista í
Moskva, að tefla á tvær hættur
um það, hvort hlutleysi og vel-
ferð íslenzku þjóðarinnar og lífi
hennar hraustustu sona yrði fórn-
að með landráðagrein Þjóðvilj-
ans!
En hverju er ekki hægt að
trúa upp á þann flokk og þá
menn ,sem aldir eru upp í skóla
Kuusmens og frá því fyrsta hefir
verið stjórnað af honum austan
frá Moskva?
NeviUe Henderson
spðir lönpn strfði.
LONDON í gær. FO.
IR NEVILLE HENDER-
SON, fyrrverandi sendi-
herra Breta í Berlín, flutti
ræðu í gær og spáði iöngu og
hörðu stríði, en hann kvaðst
vera sannfærður um, að fulln-
aðarsigur myndi falla Banda-
mönnum í skaut, af því að þeir
hefðu miklar auð- og orkulindir
og vilja til að sigra og trú á
góðan málstað.
En hann varaði menn við að
trúa því, að hrun myndi verða i
Þýzkalandi í máinmi friamtið, þvi
að þótt óánægja væri ríkjandi,
væri skipulagið svo traust orðið,
áð enginn möguleiki væri á, að
fólkið bryti af sér bönd þess í
bráð.
Bretar verða að vera nægju-
samir og sparia, sagði hann, eins
og Þjóðverjar, sem leggja ekki
út eitt rikismark án þess að fá
fyrir það, sem verðmæti þess
nemur. Við verðum að fá 20
shillinga virði fyrir hvert ster-
lingspund, sagði hanm. Sir Ne-
ville • nefndi nokkur dæmi um
nýtni Þjóðverja og sagði, að þar
i landi væri hvers konar úrgang-
ur hagnýttur á einhvern hátt.
Ástfanginn eiginmaður
heitir amerisk rnynd, sem
Gamla Bíó sýnir núna. Aðal-
hlutverkin leika John Boles óg
Dorís Nolan.
EINS og alkunnugt er, voru
sett hér á landi lög um
alþýðutryggingar árið 1936. Til
þeirra trygginga teljast sjúkra-,
elli-, örorku- og slysatryggingar,
auk þess sem í lögum er heimild
til atvinnuleysistrygginga. Með
alþýðutryggingarlögunum var
órotið nýtt blað í sögu trygging-
armálanna á íslandi. Hinn litli
vísir, sem til var, var mjög
fullkomnaður og nýjum grein-
um bætt við. Á árunum, sem
iðið hafa síðan lögin voru sett,
hafa þessar tryggingar færst í
aukana með ári hverju, og bet-
ur og betur náð tilgangi sín-
um, þótt enn sé langt frá því
að tilganginum sé alveg náð.
Mun ég þá víkja að þessum
tryggingargreinum hverri fyrir
sig, eins og þær hafa verið á
árinu 1939.
IlIiliBB oi irorkihatflr
Árið 1939 var varið til elli-
launa- og örorkubóta samtals
yfir allt landið kr. 1 513 000,00
til 6660 manna, eða kr. 227,00
til einstaklings að meðaltali. Af
heildarupphæðinni lögðu bæjar-
og sveitarfélögin fram kr.
1 020 000,00, Tryggingarstofn-
un ríkisins, kr. 404 000.00, og
vexti ellistyrktarsjóðanna
gömlu kr. 89 000,00. Úthlutunin
fer fram í tveimur flokkum,
þannig, að til 1. fl. renna vextir
ellistyrktarsjóðanna og einn
fjórði af framlagi tryggingar-
stofnunar ríkisins, gegn að
minnsta kosti jafnháu framlagi
á móti frá bæjar- og sveitar-i
félögum. Til greina koma í
þessum flokki gamalmenni og
öryrkjar, sem ekki þyggja af
sveit, og komizt geta af með
tiltölulega lágar upphæðir, eða
það sem kalla mætti „glaðn-
ing.“ Til þessa flokks var varið
samtals kr. 298 000.00 til 4300
manna, eða kr. 69,00 til hvers
einstaklings að meðaltali. Til
annars flokks var varið samtals
kr. 1 215 000,00 til 2366 manna,
eða kr. 516,00 að meðaltali til
hvers einstaklings.
Samtals fengu 5120 gamal-
menni 67 ára og eldri, einhvern
styrk, eða 63% af öllum gamal-
mennum landsins, og auk
þeiira var úthlutað til 1540
öryrkja, þar með taldir þeir
er styrk fengu samkvæmt eldri
lögum um ellistyrk.
Þess má geta, að árið 1935,
eða næsta ár áður en lögin um
alþýðutryggingar gengu í gildi.
var úthlutað samtals á öllu
landinu til ellilauna og örorku-
bóta ca. kr. 200 000,00, en árið
1936, það er fyrsta árið, sem
úthlutað er samkvæmt alþýðu-
tryggingarlögunum, kr. 924,000
og árið 1939, eins og áður er
sagt, kr. 1 513 000,00.
S]úkraMnl6gtn.
Útgjöld allra sjúkrasamlag-
anna árið 1938 voru ca. 1 906-
000,00 kr., en tekjur ca. 1 933-
000,00 kr.
Eignir í ársbyrjun 1939 voru
ca. 680 000,00 kr.
Greiddur ríkisstyrkur var á
árinu ca. 291 000,00 kr. og
styrkur frá bæjar- og sveitar-
félögum jafnhár.
Tala samlaga i . ársbyrjun
1939, var 10 (allir kaupstað-
irnir, Akranes- og Fljótshlíðar-
hreppur).
----------»----------
Á árinu 1939 bættust við 3
samlög: Sjúkrasamlag Villinga-
holtshrepps, Hraungerðishrepps
og Hvolhrepps (ekki tekið til
starfa ennþá).
Meðlimatala árið 1938 sam-
kvæmt greiddum ríkisstyrk, var
30 544,00 (að meðaltali), auk
barna og unglinga innan 16 ára
aldurs. Alls má því telja að
verið hafi í sjúkrasamlögum á
því ári nálægt 46 þús. manns.
Talsverð fjölgun hefir orðið
í samlögunum á síðasta ári, en
fullnaðarskýrslur um það eru
eigi komnar enn.
Útgjöid á árinu 1939 voru
nokkru hærri en 1938, m. a.
vegna meðlimafjölgunar.
Sljfiatrygglngarnar.
Slysatryggingadeildin
greiddi á árinu 1939 nærfelt
400 000.00 kr. fyrir læknis-
hjálp, sjúkrakostnað og dánar-
og slysabætur. Er það heldur
lægra en næsta ár á undan.
Þá byrjaði slysatryggingar-
deildin á árinu að taka að sér
frjálsar slysatryggingar, auk
hinna lögboðnu. Nokkrum tíma
eftir að stríðið hófst, tók hún
að sér allar stríðsörorkutrygg-
ingar á íslenzkum skipum, sem
sigldu til útlanda. Síðar var
stofnað stríðstryggingarfélag
íslenzkra skipshafna með þátt-
töku skipaeigenda, ríkissjóðs,
Sjóvátryggingarfélags íslands,
Brunabótafélags íslands og
Má af þessu marka, að trygg-
ingarnar eru nú þegar orðnar
allverulegar, þótt meiru þurfi
að bæta við, ef þessum málum
á að vera vel fyrir komið. —
En í sambandi við aukna dýrtíð,
sem er afleiðing styrjaldarinn-
Slysatryggingardeildar trygg-
ingarstofnunar ríkisins. Eru
þessar tryggingar því komnar
á íslenzkar hendur.
Það mun láta nærri, að
heildargreiðslur til ellilauna,
örorkubóta, sjúkra- og slysa-
hjálpar og lífeyrisgreiðslur, hafi
árið 1939 orðið svo sem hér
segir:
ar, má þó. benda á það, að nauð-
synlegt mun vera að hækka
nokkuð eililaun og örorkubæt-
ur, og einnig slysa- og dánar-
bætur. En það mál mun að
sjálfsögðu verða tekið til athug-
unar á sínum tíma.
Arshátfð
Vélskélans f Reyklavfk
•t
verður haldin í Oddfellowhúsinu í kvöld, laugardagiran
27. janúar, kl. 10 e. h.
Aðgöngumiðar fást hjá G. J. Fossberg og í Oddfellow-
húsinu eftir klukkan 4 í dag.
Nefndin.
, .uSí,.-.

Kaup og kauptryggingar sjómanna á línu-
veiðurum og vélbátum frá 1. janúar 1940.
SAMVÆMT lögum um gengisbreytingu og ráðstafanir í því sambandi samþykktum á Alþingi 4. jan-
s.l. hækkar kauptrygging frá 1. jan. og aðrar fastagreiðslur, sem ákveðnar eru í samningum við Vél-
bátafélag Reykjavíkur dags. 6. febr. 1936 og 14. júní 1936, svo og samnings á línugufubátum dags. 17.
jan. 1936. Enn fremur samþykktir Sjómannafélags Reykjavíkur, er gilt hafa fyrir aðra útvegsmenn en
áðurgreinda samningsaðila.
I. a. á línugufubátum við allar veiðar:
Kauptrygging 1. vélamanns
— 2. vélamann* J
• háseta
— matsveins
Fyrir að grófsalta kverkaða og pæklaða tunnu
Fyrir tilslegna (skrúfaða) tunnu
II. b. á mótorskipum 60 rúmlesta og stærri og linugufubátum, er stunda sildveiðar eingöngu:
Kauptrygging hóseta
— matsveins ,
— 1. vélamanns
— 2. vélamanns ■
Fyrir að grófsalta kverkaða og pæklaða tunnu
Fyrir að (skúfla) tilslegna tunnu
c. Á mótorskipum yfir 60 rúmlestir, er stunda þorskveiðar og sildveiðar:
Kauptrygging 1. vélamanns
— 2. vélamanns
d. Á línugufubátum og mótorskipum yfir 60 rúmlestir. er stunda flutninga:
Kaup 1. vélamanns
— 2. vélamanns
— matsveins
— háseta
Á mótorbátum á þorskveiðum, útilegubátum, minni en «0 rúrnl.:
a. Kauptrygging matsveins, 2. vélamanns og háseta kr. 207,10 er útb. með kr. 152,60
b. Kauptrygging 1. vélamanns kr. 283.40, er útb. með kr. 228,90
Á mótorbátum yfir 12 rúmlestir (viðlegubátar):
a. Kauptrygging matsveins. 2. vélamanns og háseta
b. Kauptrygging 1. vélamanns
Á mótorbátum 12 rúmlesta og minni á þorskveiðum (viðlegubátar):
a. Kauptrygging háseta
b. vélamanns
Á mótorbátum á síldveiðum 60 rúml. og minni:
a. Kauptrygging háseta og matsveina kr. 228,90, er útb. með kr. 163,40.
b. Kauptrygging 1. vélamans kr. 359,70, er útb. með kr. 294,30.
c. Kauptrygging 2. vélamanns kr. 261,60, er útb. með kr. 196,20.
VII. Á mótorbátum á síldveiðum 2 um nót: i
a. Kauptrygging matsveins. 2. vélamanns og háseta kr. 228,90, er útb. með kr. 163,40.
b. Kauptrygging 1. vélamanns kr. 327,00, er útb. með kr. 261,60.
VIII. Sé ráðið fyrir fast mánaðarkaup og aflaverðlaun samkv. 3. gr. samn. dags. 14. júní 1986:
a. Mánaðarkaup 1. vélamanns kr. 327.00
b. Mánaðarkaup 2. vélamanns __ 218,00
IX. a. Aukaþóknun til matsveins og 2. vélamanns á þorskveiðum kr. 54.50.
b. — til matsveins á herpinóta- og reknetaveiðum kr. 81,75. j
c- — til 2. vélamanns á sildveiðum 2 bátar. um nót kr. 54,50. ||N|
d. — fyrir að kverka, pækla og grófsalta tunnu kr. 2,73.
c. — fyrir tilslegna (skúflaða) tunnu kr. 1,09. ’
Reykjavík, 24. jan. 1940.
F. h. Sjómannafélags Reykjavíkur. F. h. Sjómannafélags HafnarfjarSar,
Sigurjón Á. Ólafsson
form.
III.
IV.
V.
VI.
kr. 381.50
— 299,75
— 218,00
— 272,50
2.73
— 1,09
kr. 218.00
— 272,00
— 540.00
— 425,10
— 2,73
— 1,09
kr. 381,50
— 299,75
kr. 540,00
— 425,10
— 327,00
— 294,30
kr, 163,40
— 245,25
kr. 141.70
— 212,55
Þórarinn Guðmundsson
form.
Sveinn Sveinsson
ritari.
Borgþór Sigfússon
ritari.
Til sjúkratrygginga ...................... ca. kr. 2 000 000,00
Til ellilauna og örorkubóta ................ — — 1 500 000,00
Til slysatryggingar ....................... — — 400 000,00
Til lífeyrissjóðs embættismanna og bama-
kennara .................................. — — 100 000,00
eða samtals ............................. ca. kr. 4 000 000,00