Alþýðublaðið - 31.01.1940, Side 1

.¥ '
ALÞÝÐUBLAÐ
RITSTJÓRI: P. R. VALDEMARSSON
ífipf
f
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐUFLOKKÚBÐiN
XXI. ARGANGUR.
MIÐVIKUDAGUR 31. JAN. 19400.
titgerðarmeiin neita að hækka
lifrarhlut sjómanna þótt lýsió
hatl hækkiið íjverði um helming
--------
Þrír árangurslausir fundir hafa verið haldn-
ir miili fulltrúa sjómanna og útgerðarmanna.
Stjém Verkakvennafélags-
Ins Framsókn endnrkosin.
i i ii 1 'Hini i ,
Mikil eiÐing rikir í félaginue
——■— —■—
Fjárhagurinn er i góðu lagi og nema
eignir þess samtals um 21 þús. króna.
A ÐALFUNDUR Verka-
**■ kvennafélagsins Fram-
sókn var haldinn í gærkveldi
og var fundarhúsið fullskip-
að. Ríkti fullkomin eining og
eindrægni á fundinum.
Öll stjóm félagsins var endur-
kosin á fundinum, en hana skipa
hessar konur:
Jóhanna Egilsdóttlr, formaður,
Jóna Gnðjónsdóttir, varaform.
HÓImfrlður Ingjaldsdóttir, ritari
Gnðrún Sigurðardóttir, gjaldk.
Sígr. Hannesdóttir, fjárm.ritari.
Jóhanna Egilsdóttir, formaöur
félagsins, flutti skýrslu um störf
félagsins á siðeistliönu ári.
I félagínu eru nú fullgildir
meölimir 706 að tölu, en á auka-
skrá eru 45, það eru þær konur,
sem skulda meira en eitt ár. Urn
80 konur eru að því komnar að
hverfa úr félaginu vegna þess, að
ekki hefir tekist að finna þær,
en flestar þeirra munu fluttar úr
bænum, enda aðeins komið hing-
að til að stunda vinnu skamman
tima. 160 konur höfðu gengið í
félagið á árinu.
Fjárhagur félagsins er tiltölu-
lega góður, þegar tekið er tillit
til hins lága árgjalds. Eignir þess
nema samtals rúmlega 21 þús.
JÓHANNA EGILSDÓTTIR
formaður Verkakvennafélagsins.
kr., þar af í vinnudeilusjóði um
5 þús. kr.
Samkvæmt skýrslu stjórnar fé-
lagsins höfðu atvinnurekendur
alloft á árinu reynt að hafa af
taxtakaupi verkakvenna, en stjórn
félagsins hafði allt af tekist að
lagfæra þær misfellur, þó að það
kostaði stundum nokkuð þref.
Stjórn félagsins var þakkað vel
unnið starf með dynjandi lófa-
taki.
Á fundinum var samþykkt á-
skorun á bæjarstjórn urn að auka
atvinnubótavinnu fyrir atvinnu-
lausar konur.
læstiréttur dæmir tvo lög-
reglapjðoa vegna handtðkn
Karls Jénssonar, læknis.
Undirréttardómurinn var þyngdur.
¥ MORGUN var kveðinn
upp í Hæstarétti dómur í
málinu: Réttvísin gegn lög-
regluþjónunum Sigurði Thor
arensen og Þorkeli Steins-
sýni. Þyngdi Hæstiréttur
dóm undirréttar.
Mál þetta var höfðað vegna
handtöku Karls Jónssonar
læknis 27. okt. 1938. Höfðu hin-
ir stefndu lögregluþjónar tekið
hann undir áhrifum víns að
Hótei Börg, flutt hann upp í
hegningarhús, og hefir verið
skýrt frá því áður hér í blaðinu.
Dómur Hæstaréttar er svo
hljóðandi:
„Héraðsdómurinn í máli
þessu er kveðinn upp af ísleifi
prófessor Árnasyni samkvæmt
konunglegri umboðsskrá 8. des.
1938.
Það virðist mega telja sannað,
að ákærði Sigurður Thoraren-
sen hafi ekki farið að Karli
lækni Jónssyni, þegar hann
bauð Karli að hætta að syngja
Frh. á 4. síðu.
MEÐ gengislögunum var
ákveðið að taka skuli
upp sérstaka samninga milli
aðila í þeim starfsgreinum,
þar sem kaup er greitt að
nokkru Ieyti með hlunnind-
um, svo sem fæði, húsnæði,
aflaverðlaunum o. þ. u. 1., um
það, hvemig kaupgreiðslur
þ'eirra manna verði sam-
ræmdar ákvæðum laganna
um kaupgjaldsbreytingar.
Náist ekki samkomulag um
þessa samræmingu er svo til
ætlast að ágreiningur um
hana sé úrskurðaður af sér-
stakri nefnd, kauplagsnefnd.
Stjórnir sjómannafélaganna í
Reykjavík og Hafnarfirði og út-
gerðarmenn togaranna áttu ný-
lega 3 fundi með sér til að ræða
um þessi mál og ýmsan ágrein-
ing j sambandi við framkvæmd
á samningum. Mesta ágrein-
ingsmálið varð, 'eins og áður
hefir verið sagt frá hér í blað-
inu, lifrin. Stjórnir sjómannafé-
laganna litu svo á, að lifrar-
þóknunin væri ekki fast kaup-
gjald, heldur aflahlutur, sem
yfirleitt hefði síðan lifrarþókn-
unin kom til sögunnar verið
samið um með tilliti til verð-
Iags á lifrinni.
í sambandi við þetta skal þess
getið, að með fyrsta samningi
við Félag ísl. botnvörpuskipa-
eigenda 16. febrúar 1916 var
samið um 35 kr. lifrarþóknún
mánuðina marz—apríl og eftir
þann tíma hið almenna gang-
verð hér í Reykjavík. En þegar
þessir tveir mánuðir voru Íiðn-
ir. vildu útgerðarmenn ekki
standa við það að borga hið al-
menna gangverð og út af því
varð verkfallið á togurunum í
maí 1916, sem lauk með því, að
útgerðarmenn gengu inn á að
borga sjómönnum 60 kr. fyrir
tunnu, en það var tilboð, útgerð-
armanna, og gilti það allt vorið,
en samningar náðust aftur 21.
jan. 1917. Þá er gerður samn-
ingur, sem felur m. a. í sér, að
sjómenn fái 40 kr. fyrir tunn-
una. Þetta gilti líka 1918 og
fram til 27. desember 1919. Þá
var aftur gerður samningur og
hækkaði lifrin þá aftur upp í 52
kr. Allt fór þetta nokkurn veg-
inn eftir verðinu, sem fékkst
fyrir lýsið.
Þannig var lifrarþóknunin til
sjómanna á stríðsárunum. En
eftir stríðslok lækkaði lýsis-
verð og þar með aflahlutur sjó-
manna í lifrinni.
Öll árin síðan hafa sjómenn
miðað kröfur sínar um lifrar-
þóknunina við lýsisverð og það
gera þeir einnig nú, þar sem
þeir líta svo á, að þessi þóknun
sé ekki fast kaup og komi því
ekki undir gengislögin.
Sem stendur hafa sjómenn
kr. 28,00 fyrir lifrina á salt-
fisksveiðum og kr. 28.50 á ís-
Frh. á 4. siðu.
25. TÖLUBLAÐ
............
Hitler talar.
Annar páttur stríttsins
að hefjast, segir Hltler.
■ ■■ ■■■——-—■-■■♦...
Ræða fi Sportpalast fi lerlín fi gær
áf ára af mæliMfitlerstjérnarinnar
■" — 4---wrr,^ *
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
T LANGRI RÆÐU, sem Hitler hélt i Sportpalast í Ber-
■*- lín seinnipartinn í gær í tilefni af sjö ára afmæli naz-
istastjórnarinnar, tilkynnti Hitler, að annar þáttur styrj-
aldarinnar væri nú að hefjast.
Hann sagði, að aldrei hefði annað eins verið fram-
kvæmt í Þýzkalandi á stuttum tíma eins og það, sem gert
hefði verið á síðustu fimm mánuðum til þess að undirbúa
úrslitaátökin í styrjöldinni. Þýzkaland væri viðbúið og við-
búnaður þess færi nú að bera ávöxt.
England og Frakkland
sknln fá að berjast.
BERLIN í morgun. FO.
„Þegar ég tók við v öldum
1933,“ sagði Hitler, „var mér
ljóst, að það vom ekki lok bar-
áttúnnar, því að takmarkið gat
ekki verið að koma á nizistisku
skipulagi í Þýzkalandi, heldur að
leysa þýzku þjóðina úr ánauð-
inni. Ég hefi reynt að ná þessu
takmarki með samningum, og
það hefir að vísu tekizt í ýmsum
greinum'. Það verður að viður-
kenna, að 1938 var sýndur nokk-
ur vilji á því að koma á sliku
samkomulagi, en eftir það náðu
stríðsæsingamennimir yfirhönd-
inni. Frá Miinchenfundinum fóm
menn heim til London og Paris
og hófu æsingastarfsemi sína.
Síðan hefir öllum samkomulags-
tilraunum verið vísað á bug.
'Dæmi þess em Pólverjar. Þeir
vildu ekki samkomuiag, þeir
vildu berjast, Einnig England og
Frakkland vildu berjast, og þau
skulu fá að berjast."
imor pðttur styrjaldar-
innar er að hefjast.
„Á 18 dögum,“ sagði Hitler,
„var Póllandsstyrjöldinni lokið.
Það var fyrsti þáttur stríðsins.
Nú hefst annar þátlurinn, og
Churchill brennur i skinninu eftir
að hann hefjist.
Churchill gerir mikið úr því,
sem Bretar hafi aðhafzt siðustu
fimm mánuði. Við vitum, hvað
þ«ir hafa aðhafst og einnig hvað
Frakkar hafa aðhafzt, en þeir
vita ekki, hvað vér höfum gert á
þessum tíma. Halda þeir ef til
vill, að vér höfum sofið? Ég get
Frh. á 4. síðu.

Verðor kommfiiiista
flokfrarinn I Sví-
þjóð bannaðnr?
Frá fréttaritara Alþ.bl.
KHÖFN í morgun.
ÞÆR frtegnir berast
frá Svíþjóð, að búizt
sé við því, að kommúnista-
flokkurinn verði innan
skamms bannaður.
Hann var talinn uppvís
að njósnum fyrir Rúss-
land, og hafa hvað eftir
annað komið í Moskvaút-
varpinu fregnir um her-
flutninga og vopnaflutn-
inga innanlands á sænsku
járnbrautunum, sem ekki
; geta verið annars staðar að
en frá njósnurum við járn-
brautirnar.
Gert er ráð fyrir að all-
ir kommúnistar, sem eru í
þjónustu þess opinbera.
verði sviftir síuum núver-
andi stöðum og fluttir yfir
í önnur störf, þar sem þeir
eru óskaðlegir.
Tveir dómar f pær
fyrir óleyfilega ð-
fengissðla.
¥ GÆR vom í lögreglurétti
kveðnir upp tveir dómar fyrir
óleyfilega áfengissölu.
Solveig Sigurðardóttir Bcrg-
mann, Brekkustíg 6, var dæmd í
10 daga fangelsi og 1000 króna
sekt fyrir sölu á heimabrugguðu
áfengi. Var það ítrekáð brot.
Enn fremur var Guðmundur
Ragnarsson, Framnesvegi 14,
dæmdur í 200 króna sekt fyrir
ólöglega áfengissölu.
Dr. Bögnvaldnr Pétnrsson
andaðist í Winnlpeg I gær.
JP| R. Rögnvaldur Pétuis-
son andaðist að heimili
sínu í Winnipeg í Kanada í
gær, 67 ára að aldri.
Símskcyti um fráfall hans
bárust hingað í morgun.
*
Vestur-íslendingar hafa átt
þrjá xriikla kirkj uhöf Öingj a.
Tveir eru löngu dánir: Séra Jón
Bjarnason og séra Friðrik Berg-
mann. Sá þriðji og síðasti, en
ekki sizti, séra Rögnvaldur
Pétursson, lézt í gær.
Fregnin barst hingað símleið-
is í morgun. Það er ekki nema
tæpur hálftími til stefnu, að
verða við bón Alþýðublaðsins,
sem ég annars vildi fúslega sem
bezt gera, að minnast dr. Rögn-
valdar með fáeinum orðum, svo
að þau geti birzt í blaðinu í dag,
og fer þá eftirtekjan þar eftir,
því miður.
*
Dr. Rögnvaldur Pétursson
var fæddur 14. ágúst 1877, að
Ríp í Hegranesi. Önnur móður-
ætt hans var Djúpadalsætt í
Skagafirði, en hin tvíþætt úr
Dr. RÖGNVALDUR PÉTURSSON
Húnavatnssýslu, Snæbjarnar-
ætt og Guðmundar Skagakóngs
í Höfnum. Dr. Rögnvaldur fór
kornungur með foreldrum sín-
um til Vesturheims og ólst upp
í N.-Ðakota. Las guðfræði við
Meadville og Harvard, varð
prestur Unitarasafnaðar í
Winnipeg skömmu eftir alda-
mót, og prestur og forseti Sam-
Frh. á 4. síðu.