Alþýðublaðið - 02.02.1940, Blaðsíða 2
FÖSTUÖAGUR 2. FEBR. 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ljóti andarunginn
9) Jæja, í vatnið skal hann nú samt, þó að ég verði að sparka
honum út í það. Daginn eftir var ágætt veður, og andamóð-
irin fór með ungana sína á vatnið.
10) Og jafnvel Ijóti andarung- 11) Nei, þetta er ekki kalkún,
inn fór rpeð. sagði hún.
12) — Komið þið nú með mér, nú fer ég inn í andagarðinn og
kynni ykkur, en þið verðið að gæta ykkar fyrir kettinum.
„SEGURIT“ eftii
i gólí-ofs vegg|alagnir,
framleitt af H.F. STAPI
Securit efnið er mjúkt og teygjanlegt þegar það er lagt, en harðn-
ar fljótt.5 Myndar slitsterka heila fleti án samskeytá. Einnig
framleitt sem veggjaplötur. Þolir vel hitabreytingar, vætu, sterk
þvottaefni o. fl.
NOTKUN:
Eggert Stefánssen kominn
heiB eftir ársdvði erlendis.
Á gólf í búðum, verksmiðju-
húsum, samkomuhús-
um, stigum, skrifstof-
um, stigagöngum, vatns
salernum, baðherbergj-
um, eldhúsum o. fl.
Mikið af hveitikorni
úr þýzka skipinu Bertha Fisser
hefir borið að landi í Homshöfn
austan við Stokksnes. Bændur,
sem næstir búa, hafa hirt kornið
og reynt að nota þaÖ til skepnu-
Á veggi í eldhúsum og baðher-
bergjum. Auk þess ut-
an á baðker, bak við
vaska, á eldhúss-,
vaskaborð og búðar-
borð.
fóðurs, en ekki komið að veru-
legum notum vegna þess, að eng-
in tök era á að þurrka það. Flí.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
TC,R ALLT AÐ VERÐ snældu
vitlaust?“ spyr' hinn vin-
sæli söngvari Eggert Stefánsson,
nýkominn frá útlöndum. „Ég fór
út í heim eftir Miinchenráðstefn-
una, þegar Chamberlain hafði
lofað okkur friði næsta manns-
aldur, í þeirri von, að þá kæmi
það fyrirmyndarfriðarástand, að
listin gæti blómgast á ný. En
nú kem ég heim vonsvikinn, en
með reynslu merkilegasta en um
leið eins hræðilegasta árs, sem
ég hefi iifað."
— Hvar hefir þú alið manninn?
„Ég hefi alltaf verið í eldinum!
London, Berlin, Danzig og Gdy-
nia era bæimir, sem ég hefi dval-
ið í. Þar hefir saga síðasta árs
skapast. En innan um hina stór-
pðlitísku og örlagaríku viðburði
era fléttaðar ánægjuríkar söng-
skemmtanir mínar. Fyrst söng ég
i útvarpið í Berlin og fékk siðan
tilboð um að syngja í póilska út-
varpið. Þótti mér sérstaklega
vænt um það, því að ég hefi allt-
af haft mikið dálæti á Póllandi
og pólsku þjóðinni. Hvaða undir-
okuð smáþjóð hefir átt slíka
menn á sviði iista og vísinda sem
Chopin, Paderewski, Madame
Curie-Skiodowska? Mér þótti líka
ánægjulegt að geta þá um leið
þegið heimboð frá mínum ágæta
vini, Fritz Kjartanssyni, sem bjó
þá í Danzig.“
—- Hvernig leizt þér á Danzig?
• „Irindæil" bær! með svip gam-
allar Hansamenningar, sem við-
burðir síðustu ára hafa ekki get-
að afmáð. Þar sá ég sildartunnur
frá íslandi, sem komu mér strax
til að hugsa heim til íslands —
til Siglufjarðar — yndislegra sild-
arstúlkna, sem Gunnlaugur Blön-
dal hefir gert ódauðlegar með
málverki sínu Madonna della
Silla.
En þótt Danzig væri friðsöm og
róleg á yfirborðinu, var almunnur
órói og uggur yfir heimsástand-
inu. Herflulningar og stríðsuodir-
búningur settu svip sinn á Dan-
zig. Hefði hinn mikli heiinspek-
ingur Schopenhauer komið 200
áram síðar í heiminn — en hann
er fæddur í Danzig — þá hefði
hann dáið úr bölsýni, — en á
hinn bjartsýna og lífsglaða Egg-
ert Stefánsson virðist þetta hafa
haft lítil áhrif."
— Hvenær fórst þú frá Dan-
zig?
„Þremur dögum áður en stríðið
brauzt út. Fritz Kjartansson,
kona hans og bróðir og ég slupp-
um frá Danzig með siðasta skip-
inu. Þaðan og til Kaupm-anna.
hafnar. Við heyrðum skothvelli
frá landamæranum, og síðustu
dagana bjuggumst við við að
vakna við hvæsandi fiugvélar,
spúandi eitri yfir okkur. En allt
fór þetta vel. Stríðið drógst, hvort
sem Hitler hefir verið að bíða
eftir að við færam frá Danzig
eða ekki.“
— Hvað ætlarðu að dvelja hér
Io*gi?
„Ég er hræddur um, að það sé
kominn í blóð mitt órói farfugl-
anna, og því erfitt fyrir mig að
dvelja lengi á sama stað. En þó
getur brottför min héðan dregist,
því að ekki megnar söngur minn
að yfirgnæfa hávaða kanónanna
úti í þessum heimi, sem vill kalla
sig menntaðan."
Um leið og Eggert Stefánsson
kveður, segir hann með alvöru-
svip: „Nú eigum við að gera
Reykjavík að höfuðborg norrænn-
ar menningar."
Veitt verölann.
Alþýðublaðið hefir verið
beðið fyrir eftirfarandi
grein tíl birtíngar, þar sem
Morgunblaðið synjaði henni
um rúm.
FÖSTUDAGINN 26. janúar
flytur Morgunblaðið athygl-
isverða grein fyrir sjómenn og
i'ugeröarmenn, sem síldveiðar
stunduðu síðastliðið sumar og
ætla að stunda framvegis. Fyrir-
sögn greinarinnar er: „Sí-ldarleit-
með flugvél".
Samkvæmt grein Morgunblaðs-
ins hafa stjórnir Síldarverksmiðja
ríkisins og Kveldúlfs, ásamt
nokkrum síldarútgerðarmönnum
haft samsæti á kostnað sildarút-
vegsmanna og sjómanna að Hótel
Borg vegna árvekni Arnar John-
sons flugmanns og vélstjóra
hans við síldarleitina síðastliðið
sumar. Fiugmaðurinn hlaut gull-
úr í verðlaun, en vélstjórinn
„standmynd af sjóinanni, sem er
að gá til veðurs“, og er þá lík-
lega þar með meint, að stjórnir
.ofannefndra fyrirtækja og flug-
maðurinn ásarnt vélstjóran-
um hafi betur vakað yfir hags-
munum sildarútgerðarinnar en
skipstjórar og sjómenn gerðu síð-
astliðið súmar.
Aðalræðuna á mótinu flutti
Sveinn Benediktsson, enda mun
hann hafa stjórnað síldarleitinni
og miklu ráðið um, hvernig til-
kynningum frá flugvélinni var
hagað, svo og ferðum hennar.
I nefndri grein segir Sveinn, að
20. ágúst hafi borizt á land síld
að verðmæti 1,5 til 1,8 millj. kr.
vegna tilstilli flugvélarinnar. Að
svo mikið verðmæti hafi k-omið
að landi nefndan dag, lýsi ég al-
ger ósannindi, og enn fremur er
það algerlega villandi og hlut-
draíg frásögn að þakka það flug-
vélinni, því að þennan morgun,
20. ágúst, voru nokkur skip á
austurleið til að leita á þar
nefndu svæði og sum þegar kom-
in að síldinni við Flatey um líkt
leyti og flugvélin fór þar um.
Næsta málsgrein í áminnstri grein
tekur þó af allan vafa um, hvað
menn þessir hugsa til sjómann-
anna á sildveiðiskipunum. Þar
segir: „Yfirleitt má fullyrða,
sagði Sveinn, að flugvélin hafi
fundið upp og ofan alla þá síld,
sem vart varð í slumar á svæðinu
frá Melrakkasléttu vestur að
Horni.“ Allir, sem til máls tóku,
voru sammála. En meðal þeirra
voru Þormóður Eyjólfsson, Rich-
ard Thors, Ásgeir Stefánsson, Ás-
geir Pétursson, Jón Gunnarsson
og Guðmundur Hlíðdal.
Þar sem hér eru nefnd nöfn
mjög mætra manna, sem ættu
að vita og skilja, hversu mikið
fleipur og ranghermi hér er sagt,
og enn fremur er hér ráðist að
síidveiðisjómönnum á hinn herfi-
legasta hátt, því eins og tákn-
myndin gefur til kynna, er hér
varla heegt að draga aðra ályktun
fyrir þá, sem fylgdust með störf-
um flugvélarinnar og tilkynning-
um frá henni, og fundu hvað
þeim var ábótavant, auk þess
sem þær vora ekki nema suma
daga, er hér óbeinlínis sagt:
Skipstjórnarmenn síldveiðiflotans
hafa svikizt um störf sin.
Sigurjón Einarsson skipstjóri
hefir í sjómannablaðinu Víking-
ur, 6.—7. tbl., október 1939, á
bls. 2, 3 og 4, lýst sildveiðunum
og síldarleit flugvélarinnar síð-
astliðið sumar mjög vel. Geta
þeir, sem vilja fylgja réttu máli,
lesið það og borið saman við
hér áminnsta grein Morgunblaðs-
ins.
Vænti ég þá að mönnum skilj-
ist, í hvaða átt er stefnt með
auglýsingaskrumi fiugvélarinnar,
sem hingað til, með þeirri yfir-
stjórn, sem hún hefir haft, hefir
að mestu verið nagdýr á síldar-
útveginum. Hins vegar má það
ve! vera, að í vissum tilfellunr
og undir góðri lyfirstjóm (fag-
manna), þá geti hún komið að
nokkrum notum.
Þar sem ég hefi nú tekið mér
penna í hönd til að skrifa lítil-
lega um stjóm Síldarverksmiðja
rtkisins á síðastliðnu ári, vil ég
minna sjómenn og útgerðarmenn
á eftirfarandi axreksverk alþingis
og stjórnar Síldarverksmiðjanná,
sem sjómenn þurfa að þakka sér-
staklega:
1. Jónas Jónsson, sem er for-
maður fjárveitinganefndar al-
þingis og heizt virðíst gera
kröfu til að vera eins-
konar alræðismaður á alþingi,
flutti þar tiilögu um að Síldar-
verksmiðjur ríkisins hafa sérstök
sjóði 200000 kr. rentulaust. Fé
þessu skyldi varið til vegagerðar.
Tillagan var að vísu ekki sam-
þykkt, heldnr vísað frá. Til skýr-
ingar skal þess getið, að sildar-
verksmiðjur ríkisins hafa sérstök
lög, og fé þeirra á að vera eign
útgerðarmanna og sjómanna, líkt
og fé Sláturfélags Suðurlands er
eign bænda, sem þar leggja inn
vöru sína.
2. Á alþingi kom fram tillaga
um að stúdentar hefðu forgangs-
rétt að vinnu við ríkisbræðslurn-
ar, en auralausir daglaunamenn
að horfa á atvínnulausir.
3. Stjórn síldarverksmiðja ríkis-
ins hefir með leyfi ríkisstjómar-
innar leigt síldarverksmiðjuna á
HúsavSk, til stórtjóns fyrir síldar-
verksmiðjur rikisins, og á þessu
ári stendur jafnvel til, að hún
verði keypt handa ríkisbræðslun-
um. Verksmiðjur af þessari stærð
'og gerð hljóta, vegna mikils
reksturskostnaðar og lítilLa af-
kasta, að bera sig illa, og aðeins
keyptar til að vernda núverandi
eigendur frá tapi, en í framtíð-
inni til að lækka síldarverðið til
sjómanna og útgerðarmanna, þar
sem það er oröin staðreynd, að
síldarverksmiðjur ríkísins er sá
aðili, sem ákveður verð á
bræðslusild.
Af framanrituðu og mörgu
öðra, sem bíður betri tíma að
skýra frá, er sú staðreynd opin
hverjum, sem eitthvað vill hugsa
ifram í timann, að ótti sá, sem
sjómenn .hafa alið í brjósti sér,
að ótryggt væri að útgerðarmenn
og . sjómenn legðu bræðslusíl^
sina fcn til ríkisbræðslanna fyrir
ósamningsbundið verð, er ekki á-
stæðulaus.
Hafnarfirði, 29./1. 1940.
Ólafur Þórðarson
skipstjóri.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Má leggja hvort sem er á undirlag úr timbri eða steini.
Tilvalið á gömul slitin trégólf og stiga. — Úr ,,Securit“ má gera
ýmsa fagra og nytsmlega hluti, svo sem arinhillur, sólbekki o. fl.
SÖLUUMBOÐ:
J. Þorláksson & Norðmann
% Sími 1280.
JOHN DICKSON CARR;
Morðin í mmynðasafniBH.
43.
hann, en breytti því næst um ákvörðun og gekk upp stigann.
Hann stóð grafkyrr og lífvarðarmennirnir sátu líka grafkyrr-
ir og héldu áfram að reykja.
Róiegur nú! Ég komst klakklaust upp á næstu hæð. En
sakir ókunnugleika míns átti ég örðugt með að finna herbergi
númer nítján. Ég vonaði, að enginn væri þarna uppi, sem
gæti veitt því eftirtekt, hve ókunnuglega ég gekk um þetta
hús. Ég vonaði enn fremur, að öll herbergin væru númeruð.
Hér var núraer átján. Ég þrýsti á hnapp, dyrnar voru opnar.
Ég gekk inn og lokaði hurðinni á eftir mér.
— Það var dimmt inni, en ofurlitla birtu bar þó inn um
gluggann. Þung gluggatjöld blöktu fyrir glugganum. Ég heyrði
aðeins óminn af leik hljómsveitarinnar. Hvar í skollanum var
nú kveikjarinn? Nei, það var víst vissara að kveikja ekki hér
inni. Það gátu verið varðmenn hér á næstu grösum, spor-
hundar Galants sjálfs, sem vissu. að hann var ennþá niðri.
En ég varð að finna einhvern felustað. Þetta var þokkalget
eða hitt þó heldur. Ég hafði gengið beint í gildruna, anað
beint í gin úlfsins. án þess að vita, hvort hér væri yfirleitt
nokkur staður, þar sem hægt væri að fela sig. Ég hvessti
augun út í myrkrið, en sá mjög lítið frá mér. Ég flýtti mér
að glugganum og gægðist út.
Glerið í rúðunni var dökkrautt. Ég minntist þess nú, að gler-
brotið, sem fannst í andliti Odette Duchénes var dökkrautt, og
að rúða var brotin í næsta herbergi. Ég dró þungt andann og
leit út. Svalur vindurinn lék um andlit mitt. Það var um
tuttugu metra hæð frá glugganum og ofan á gangstéttina. Átta
eða níu fet frá glugganum, sem ég stóð við, sá ég glerþak aðal-
hallarinnar. Á næstu hæð fyrir neðan mig heyrði ég í hljóm-
sveitinni.
Svo kom tunglið upp. Fölum bjarma mánans sló á gler-
þakið og sindraði þar. Mér var farið að kólna af því að standa
úti við gluggann, þar sem svalur gusturinn lék um mig. Allt
í einu fór kaldur hrollur um mig, því að í garðinum sá ég
mann með hvíta grímu stara upp í gluggann. í fjarska heyrði
ég umferðaskarkalann á götunum. Njósnarar Galants stóðu á
verði. Ég hrokk til baka frá glugganum og horfði ringlaður í
kringum mig. Það var kolniðamyrkur í herberginu, en það var
ógerningur að kveikja meðan maðurinn stóð þarna niðri í garð-
inum. Ég steig eitt skref áfram og rak mig þá á stól. Skápur
einn var í herberginu. Það hafði ég aðeins getað greint. Það
hefði verið hin fáránlegasta heimska að fela sig bak við skáp-
inn, því að það fyrsta, sem þau hlutu að gera, þegar þau
kæmu inn var að líta á bak við skápinn, hvort þar væri nokkur
óboðinn gestur. Þá heyrði ég, að hljómsveitin hætti skyndi-
lega að leika og ömurleg þögnin heltók allt. Ekkert heyrðist,
nema ýlfur vindsins við gluggarúðuna.
Þá sá ég skyndilega glampa á ganginn og heyrði fótatak.
Hamingjan góða, hugsaði ég — þau eru að koma.
Það var. ekki nema um eitt að ræða. Skápurinn var ekki
nema svo sem tvö fet frá glugganum. Ég skreið á bak við
hann og mér fannst ég vera að kafna. Þarna stóð ég og heyrði
ekkert annað en minn eigin hjartslátt.
— Góða Gina mín, heyrði ég Galant segja. — Ég var ein-
mitt farinn að undrast, hvað hefði orðið af þér. Bíddu andar-
tak meðan ég kveiki ljósin.
Þessu næst heyrði ég fótatak á gólfinu inni í herberginu.
Ég heyrði að hann stóð rétt hjá skápnum, sem ég var falinn
bak við.
— Ég ætla aðeins að loka þessum glugga, sagði hann. Svo
sagði hann ástúðlega: — Komdu hérna, Marietta! Hann hafði
þá köttinn með sér. Ég heyrði ofurlítinn hávaða, þegar glugg-
anum var lokað. í sama bili voru ljósin kveikt og ég gægðist
nú fram úr skúmaskoti mínu.
Gína Prévost sat á legubekk og snéri að mér baki. Ljósið skein
á gullinbrúnt hár hennar. Svo kom ég auga á Galant. Hann
hafði nú tekið af sér grímuna. Hann strauk nefið á sér, og
sýndist mér það vera kækur hans. Hann stóð stundarkorn og
horfði á Ginu.
— Þér líður ekki vel, vina mín, sagði hann.
— Er það nokkur furða? Rödd hennar var kuldaleg og
nærri því hljómlaus. Hún hélt á vindlingi milli fingranna og
fékk sér vænan reyk.
— Það er einn af kunningjum þínum hér 1 kvöld, vina
mín.
— Það er Robiquet.
Hún sagði ekkert. Hann horfði á hana stundarkorn, en þegar
hún sagði ekkert, hélt hann áfram:
— Við sögðum honum, að hreingerningakonan hefði brotið
gluggann. En auðvitað er búið að þurrka upp blóðsletturnar.