Alþýðublaðið - 08.02.1940, Blaðsíða 3
FIMMTUDAQUR 8. FEBB. 1940.
ALÞÝÐUBLA0IÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓHI:
F. R. VAJLDEMAHSSON.
t fjarveru han*:
STEFÁN pétursson
AFOREIÐSLA:
ALÞÝÐOHÚSINO
(Inngangur fré HverflagðtuV
SlMAR:
4900: Aígrelðsla, auglýalngar.
4901: Ritstjórn (infll. fréttií)
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálm* (hetaa)
4905: Alþýðuprentaxnlðjan
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétur**on (helma)
A1 J>'ÝÐUPRENTSMIÐJ A.N
$ -------------*-----—--<#
Einkenni*
legt strfið.
CHAMBERLAIN sag&i fyrir
nokkru í einni af ræðum
sínuin um strí&ið, að það væri
einkennilegasta striðið, sem
nokkru sinni hefði verið háð. Og
það er satt, að það hefir verið
háð með mjög mikið öðriun
hætti en flesrtir bjuggust við,
þegar paö var að bxjótast út.
Það var búið að tala svo mik-
ið um „]eifturstríð“, sem undir-
búið væri af hálfu Þýzkalands,
að menn áttu von á stórum við-
bu.ðum strax fyrstu mánuöina,
Og það má að vísu segja, að
]:etta fyrirfram boðaða „leiftur-
stríð" hafi verið háð af Þýzka-
landi i Póllandi. En hin mikla
þýzka sókn, sem allir gerðú róð
fyrir á vestur\'igstöðvrunum strax
á eftir, í því skyni að knýja
fram skjót úrslit í stríðinu, hefir
dregist allt fram á þennan dag,
og enginn veit enn, hvenær iiún
kemur.
I stað hennar hófu Þjóðverjar
að „leifturstríðinu" í Póllandi
loknu, hinn miskunnarlausa kaf-
háta- og tundurduflahemað á
sjónum, til þess aö reyna aö
stööva siglingar tii Englands. En
sá hemaður kom ekki aðeins
niður á Englandi, heldur á mörg-
um hlutlausum löndum, sem
sendu skip sín þangað í friósam-
legum erindum og fullu samræmi
við alþjóðalög.
Mörg þessara hlutlausu landa
hafa á þennan hátt þegar misst
tugi skipa og hundruð manna.
Og margar vikur hefir það verið
svo, að fleiri skipum hefir verið
sökkt fyrir hlutlausum löndum,
heldur en fyrir Englandi, sem
kafbáta- og tundurdufLahemaðin-
um er þó fyrst og fremst stefnt
gegn. Það er óheyrilegt, en þó
engu að siður satt, að {>egax
stríðið var búið að standa í þrjá
lnánuði, hafði eitt hinna hlut-
lausu landa, Holland, orðið fyrir
meira manntjóni á sjónum af
völdum kafbáta- og tundurduf’a-
hernaðarins, heldur en öll ófrið-
arríkin þrjú, England, Frakkland
og Þýzkaland, í bardögunum á
veslurvígstöðvunum! Það er í
sannleika einkennilegt stríð.
S.órveidin eiga í ófriði sin i
milli, en hinttm hlutlausu smá-
þjóðum blæðir. Af öðrum ófrið-
araði’.anum er þeim gert lítt
mögu’egt að verzla við hinn, og
af honum er skipurn þeirra sökkt,
ef þau sigla tii hins.
Nú hefir Hitler nýlega boðað
það í ræðu, að nýr jráttur striðs-
ins sé í þann veginn að hefjast.
Enginn veit enn, annar en hann
sjálfg' og hans nánustu, með
hverjum hætti hann verður.
Verður það úrslitasóknin á vest-
uivígstöðvunum, sem menn alltaf
hafa verið að búast við? Það er
öldungis óvíst. Það getur orðið,
og það er jafnvel iíklegra, að
þaö veröi nýr þáttur kafbáta- og
Brosandi laod - brosaodi bor
Frumsýningin á óperettu Lehars í fyrrakvöld.
Sveinbjörn Þorsteinsson, liðsforingi, og kínverska prinsessan,
Sigrún Magnúsdóttir.
Operetta í 3 sýningum
ettir Lehar. Leikstjórl:
Haraldur Björnsson. —
Hljómsveitarstjóri Dr. V.
Urbantschitsch,
JÖLDI Reykvíkinga hef
ir béðið méð eftirvænt-
ingu eftir því að byrjað yrði
að sýna Leharoperettuna
„Brésandi land“, eða allt frá
því, er fyrst kvisaðist að Tón-
listarfélagið ætlaði að ráðast
í það að taka hana til sýning-
ar.Tónlistarfélagið er merki-
legur félagsskapur. Það er
aðeins 8 ára gamalt, en hefir
þó á þessum fáu árum ráðist
í meiri og stærri verkefni en
ástæða hefir verið til hér í
fámenninu að þora að ráð-
ast í.
Og það sem merkilegt er: AIÞ
hefir ]3etta tekist af hinni mestu
prýði. Eg man það hér um árið,
þegar Tónlistarfélagið, eða þeir
menn, sem að því standa nú,
réðust í það að sýna Meyja-
skemmuna. Menn ráku upp stór
augu. Það var mjög ótrúleg saga.
að sýna óperu eða óperettu hér
hlaut áð verða „fiasko", ekkert
húsnæði, engir söngkraftar, engin
leiktjöld, engir leikarar hæfir til
slíkra sýninga! En livernig fór?
Sýningín var stór sigur. Meyja-
skemman var sýnd í tvö ár, eða
því sem næst. Tönlistarfélagið
ryður öllum hindrunum úr vegi!
Síðan hefir það sýnt árlega ó-
perettu — og svo í vetur réðist
það í það stórvirki að sýna hið
stórkosttega verk Haydns >HSköp-
iunina" í bifreiðaskála Steindórs!
Um 2000 manns sóttu þá sýningu.
Það var einhver stórkostlegasti
tundurduflahemaðarins gegn
siglingunum til Englands, ennþá
æðisgengnari en sá fyrri, samfara
miskunnarlausum loftárásum á
öli skip, sem þangað sigla, hverr-
ar þjóðar, sem þau eru og hvað,
sem þau hafa innanborðs. En
það getur líka orðið hvorttveggja
í einu: sókn bæði á sjó og landi,
til þess að reyna að ljúka stríð-
inu á sem stytztum tíma.
Undanfarna daga hafa gerzt ó-
hiuggulegir viðburðir á sjónum,
sem ef til vill má skoða sem að-
draganda þess nýja þáttar ófrið-
arins, sem Hitler talaði um í
ræðu sinni. Það em loftárásimar
bæði á brezk og hlutlaus skip
við austurströnd Englands, sem
þegar hafa kostað mörg mannslíf.
Það liggur að minnsta kosti ekki
fjarri að álykta það af orðum
þýzka flotaforingjans, sem eitt
Kaupmanrahafnarblaðið skýrði
fiá fyrir nokkrnm dögum. Hann
sagði, að Jiessar loftárásir væru
ekki nema litið sýnishom af því,
sem síðar mætti búast við af
slikum hernaðaraðferðum. Og
það er engin ástæða til að ætla,
að það hafi verið sagt út í blá-
inn.
Þaö e u ömurlegar horfur fyrir
h’.utlausu þjóðirnar, ef stríðið
verður til lengdar háð með slík-
um aðíerðum. Þess verður langt
að bíða, að Englandi verði komið
á kné með þeim, hversu mikið
tjón, sem það kann að bíða á
skipurn og mönnum. Það á stó>
an kaupskipaflota og fær að-
fiutninga víða að. Það getur
hæglega enn svo farið, aö það
\erði hlutlausu smáþjóðirnar,
senr harðast verða úti í sliku
gemingaveðri, að það verði raun-
vem'ega þær, sem fyrir tilfinn-
anlegistu áföllunum verða og
fy.rst verða sveltar.
viðburðurinn í tónlistarlífi okkar
Reykvíkinga.
Og nú er Tónlistarfélagið byrj-
að að sýna aðra frægustu óper-
ettu Lehars, Brosandi land, (Das
land des Lácheln). Það var fyrir-
fram vitað að það yrði dýrt og
að það yrði erfitt, en „það verð-
ur að takast”, sögðu forgöngu-
menn Tónlistarfélagsins „og það
verður að vanda til alls, ekkert
má spara” og þeir hafa óbilandi
trú á almenningi og skilningi
hans á þessari starfsenri, .... og
þeir spöruðu ekki neitt.
Þegar frumsýningin á Bvosandi
land för fram á þriðjudagskvöld
var hvert sæti skípað í leikhúsinu
og þétt röð af gestum meðfram
báðum veggjum, þá kostaði hver
aðgöngumiði kr. 8,50 og fengju
þá þó færri en vildu. I fáum
orðum sagt: Sýningin varð eng-
um vonbrigði. Næstum allir höf-
uðþættir óperettunnar \ oru klapp-
aðir npp og endurteknir, er Is-
lendingum þó ótamara en flestum
öðrum þjóðum fagnaðarlæti íleik
húsi, eða yfirleitt, en það vant-
aði ekki á það á þessari frum-
sýningu. Sýningin varð yfirleitt
fullkomirm sigur fyrir félagið,og
nýtt spor áfram á hinni öruggu
braut Tónlistarfélagsins, enda á
það samvarlega skilið að vinna
sigur hverju sinni.
Brosandi land mun þó vera
ertiðasta óperettan, sem hér hefir
verið tekin til sýningar. Það sýn-
ir tvær höfuðandstæður, . sem
koma frain í persónunum: Sau
Chong, kínverskum prinsi (Pétur
Jónsson), hámenntuðu göfug-
menni, sem ber andstreymi lífs-
ins með bros á vör og fórnar að
siðustu því dýrmætasta sem hann
á og mun nokkra sinni eignast,
og lífsglöðu, blóðheitu Vínar-
stúlkunni Lisu greif adóttur
(Annie Þórðarson). Eitt, aðeins eitt
hafa þau sameiginlegt, að krefj-
ast af lífinu alls eða einskis og
er næstum því óþarfi að taka
það frarn, að jjess vegna tapa
þau fyrir lífinu sjálfu, af því að
lífið heimtar fyrst og fremst þoi-
inrnæði, afslátt á kröfunum og
umburðarlyndi. Hið gamla kín-
verska furstahús með þúsund ára
siði sína' og venjur stendur ó-
haggað eftir að hin evrópiska frú
hefir gist það og hin evrópiska
frú beygir sig ekki undir vald
þess, heldur ]>urkar ryk þess af
fótum sér. og fer heinr frjáls og
óbrotin ein-s og þegar hún kom.
Aðrar tvær höfuðpersónur óper
ettunnar eru Mi systir prinsins
og Gústav, vinur Lísu (Sveinbjörn
Þorsteinsson).
Það var bíræfni hin mesta af
Tónlistarfélaginu að velja erlenda
konu, sem raunar er otðin ágæt-
ur íslendingur til að hafa á hendi
aðal kvenhlutverkið, frú Annie
Þórðarson,Vínarstúlkuna í Reykja-
vík, sem auðsjáanlega hefir titr-
andi gleði í sjálfri sér og blóðhita
meiri en venjulegt er hér, en mál-
ið, leikni í framburði íslenzkrar
tungu, skortir, sem von er, þó
að það sæti undrun, samt sem
áður, hve vel ,hún talar íslenzku
eftir svo stutta dvöl hér. Ég
hefði sannarlega óskað, að ég
hefði mátt Uta á hana sem er-
lendan gest hér á leiksviðinu,
en það get ég því miður ekki
og þess vegna hlýtur leitarljós-
um gagnrýninnar að vera beint
skarpara að henni. Það vantar
ekki fjörið og skapið og leikur
hennar er oft áhrifamikill og
gleymist seint, en það er eins og
hún hafi ósjálfráðar hreyfingar,
stefnulausar, sérstaklega með
höfðinu. Getur hún ekki lagað
þetta?Söngur hennar var erfiður
gegnt Pétri Jónssyni, en eftir því
sem • ég hefi hezt vit á tókst
hann prýðilega.
Pétur Jónsson leysti sitt hlut-
verk af hendi með hinni mestu
orýði. Hér fann maður fyrir kín-
verskan prins, eins og máður hef-
ir séð hann í kvikmyndum og.
maður ímyndar sér hann. Gerfi
hans var ágætt. Hreyfingar hans
eðr'egar og hnitmiðaðar. Þetta
er eitt bezta hlutverkið sem ég
heíi séð Pétur í, og alltaf verður
manni ljósaia hvíiíkan listamann
>rið eigum í Pétri Jónssyni, þó
að honum sé nú engin viður-
kenning sýnd, en verði að vinna
fyrir sér sem skrifstofupjakkur
hjá Pétri Halldórssyni. Pétur Jóns
son átti að fá viðurkenningu hjá
Menntamálaráði þó að enginn
annar söngvari fengi hana.
Sigrún Magnúsdóttir og Svein-
björn Þorsteinsson héldu uppi
hárfínustu gieðinni og mér finst,
frá mínu leikmannssjónarmiði séð
að óperettan sjálf nái hámarki
sínu með leik þeirra. Samsöng-
ur þeirra er Iist sem grípur mann
hugfanginn og dans þeirra svo
hnitmiðaðar að hvergi skeikar að
vekja þær kendir sællar gleði
og hamingju sem að er stéfnt.
Sigrún Magnúsdóttir sýndi full-
komlega hið sama alein. Svein-
bjöm er ungur fallegur leikari
og söngvari með mjög viðkunn-
anlega framkomu. Ég minnist
þess varla að hafa séð svo efni-
legan nýgræðing, jafn vel það
sem sumir myndu, undir öðrum
kringumstæðum-, kalla ókost í faril
hans — feimni og uppburðarteysi
— varð nú að kostum.
Láms Ingólfsson lék yfirgéld-
ing prinsins og vakti tnikten hlát
ur, Brynjólfur Jóhannesson lék
greifann í Vín glæsilega og Har-
aldur leikstjóri föðurbróður prins
ins, strangan og ljótan, það hlut-
verk var í meðförum Haralds
hnitmiðað og fágað.
Stúlkurnar fjórar fanst mér
hafa verið hægt að velja betur.
Það er annars undarlegt hve oft
er kastað til jiess höndunum að
velja í slík. smáhlutverk. Hin
dillandi gleðimúsík þessarar ó-
peru mun hljóma af vörum Reyk-
víkinga í vetur og ég veit að
„Brosandi land“ gerir þessa borg
að brosandi borg þeirra, sem
hafa ráð á því að njóta hennar í
vætur, þrátt fyrir stríð og rándýrt
„bændakjöt”.
vsv.
Brynjólfur Jóhannesson, greifi, og fjórar „fegurstu stúlkurnar
í Vín.“
Mikil aukning í út"
gerð ísfirðinga.
----*—--
Atvinnulífið stendur með blóma, en
ísfirðingar óttast mjög of mikið að *
streymi fólks tii bæjarins.
SIÐARI HLUTA VETRAR árið
1938 var stofnað á ísafirði
hlutafé’agið Njörður. Hlutverk
þess skyldi vera að láta smíða
vélbáta til fiskveiða og gera þá
út frá Isafirði.
H!uthacar í fé’aginu voru ýms-
ir menn, sem hafa föst laun hjá
bæ um eða fyrirtækjum hans -
eða hjá Kaupfélagi ísfirðinga.
Þá vo u hluthafar skipsfjórar og
vélstjórar á bátum félagsins og
loksins nokkrir menn aðrir en
þeir, sem þegar hefir verið um
ge ið. Loks er Kaupfélagið hiut-
hafi og ennfremur hafnarsjóður
og bæjarsjóður.
Stjórn félagsins skipa Guðm.
Gíslason Haga’ín, Ketiil Guö-
mundsson, Grímur Kristgeirsson,
Ölafur Ma.gnússon og Eiríkur
Eirarsson. Ketill Guðmundsson
er framkvæmdastjó i félagsins.
Félagið sanrdi vorið 1938 við
Bárð Tómasson skipaverkfræðing
um smíði á fimín vélbátum.
Skyidu þeir allir vera um 15
smálestir — og allir eins að lagi
og búnaði öilum. f desember 1938
voru tveir af bátunum fullbúnir
og byrjuðu róðra, en um mjðian
janúar s. 1. fóru hinir þrír á sjó
í fyrsta skipti. í öllum bátunum
e.u 40—45 hestafla June-Munktel-
vé!ar.
Bá ar þeir, sem fullbúnir voru
1938, heita Ásdis og Sædís. Hinir
Bryndís, Hjördís og Valdís. Bát-
arnir e:u allir eins Og þýkja hin
bezlu og 'fríðustu skip.
Skipstjórar á þeim eru:
Signrundur Jóhannesson á Ás-
dísi, Guðmun'dur Guðmundsson á
Bryndísi, Sigurvin Júlíusson á
Hjördísi, Pálmi Sveinsson á Hjör-
dísi og Björgvin Pálsson á Val-
dísi. Allt eru þetta ungir me|n,
surnir aðeins liðlega tvítugir.
Enginn þeirra hafði áður haft á
hendi skipstjórn, en voru allir
þaulvanir sjómenn og kunnir a'ð
dúgnaði. Þeir tveir, sem nú þeg-
ar hafa stjórnað skipi í rúmlega
| eitt ár, hafa reynzt hinir farsæl-
Ustu til forystu.
Frh. á 4. síðu.