Alþýðublaðið - 10.02.1940, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
LAUOASDAGU* 10. FEBH. 1940.

32) Það voru veiðimenn í skóginum, þeir sátu uppi í greinum
trjánna, og veiðihundarnir hlupu út í sefið.
33) Nú var veslings ljóti andarunginn hræddur. Hann ætlaði
að stinga höfðingu undir vænginn, en þá stóð við hlið hans
■ hræðilega stór og ljótur hundur. Hann opnaði ginið og ætlaði að
bíta ljóta andarungann, en hætti svo við það og fór.
34) — Guði sé lof, sagði ljóti and-
arunginn. — Ég er svo ljótur, að
jafnvel hundarnir líta ekki við
mér. — Og svo lá hann kyrr, en
skotin dundu umhverfis hann.
35) Það var ekki fyrr en liðið
var á dag, að hætt var að
skjóta, en ljóti andarunginn
beið lengi, áður en hann
þorði að bæra á sér.
Títuprjónar.
„Bóndi“ beinir því til félags-
málaráðherra í „Tímanum“ 6. þ.
m., hvaða verðhækkun á mjólk
hann telji sanngjarna. Út af þessu
er rétt að benda ,,bónda“ á eftir-
farandi:
1. Eftir uþprunalegu gengisbreyt-
ingalögunum þótti þáverandi
ráðherra Framsóknarflokksins,
Skúla Guðmundssyni, sem
flutti frumvarpið, að sann-
gjarnt væri að mjólkin hækk-
aði um helming af fyrstu 10%
aukningu á almennu verðlagi
og um % af aukinni dýrtíð þar
fram yfir. Þetta virtist sam-
herjum „bóndans" þykja sann-
gjarnt þá, eða fyrir tæpu ári
síðan, en því þá ekki nú?
2. Þegar félagsmálaráðherra lýsti
yfir á alþingi, að þegar ákvæð-
in um verðlag á kjöti og
mjólk væru felld niður úr
gengislögunum, þá væri engin
ástæða til að verðhækkun á
þessum afurðum á innlendum
markaði næmi hlutfallslega
eins miklu og hækkunin á
kaupgjaldinu, þá var þessu
ekki andmælt af neinum á al-
þingi, hvorki ráðherrum Fram-
sóknarflokksins né öðrum. Það
skyldi þó aldrei hafa verið tal-
að um þetta sama í ríkisstjórn-
inni?
3.
4.
5.
6.
Bændur fá margar nytjar af
búum sínum, þar á meðal alla
töðu frá síðasta sumri, án þess
að nokkur verðhækkun væri
þá komin til skjalanna, sem
nokkru næmi. Allur þungi
aukins veðlags skellur strax á
verkamönnunum. Þar er því
nokkuð ólíku saman að jafna.
Því minnist „bóndinn" ekki á
kjötverðlagið og síðustu hækk-
un þess? Vill hann gera sam-
anburð á því og launahækkun
verkamanna?
Minnist „bóndi“ þess, að fulltrú
ar verkamanna hjálpuðu full-
trúum bænda til þess með lög-
gjöf og stjórnarframkvæmdum,
að bæta skipulag á sölu land-
búnaðarafurða, bæði hvað
snerti mjólk og kjöt? Minnist
,,bóndi“ þess, að verkamenn
vörðu með samtökum sínum,
þótt pað væri nokkuð erfitt,
þegar átti með valdi að brjóta
niður þetta skipulag? Verka-
mennirnir stóðu við hlið bænd-
anna með fulkomnum skilningi
og samúð. En mörgum verka-
mönnum virðist, að suma for-
ystumenn bændanna skorti
sama skilning og samúð á hög-
um verkamanna.
Alþýðuflokkurinn og forystu-
menn hans, þar á meðal félags-
málaráðherra, hafa frá upphafi
unnið að bættri sambúð verka-
manna og bænda, í fullum
Stðfiia stórra nýbýla-
hverfa i sveitom fyrirhugnð
- " ♦
Ríkisstjórnin skipar nefnd til að hafa
á hendi undirbúning máisins.
-----4-----
RÍKISSTJÓRNIN skipaði í þessari viku þriggja manna
nefnd til að athuga um það, hvar tiltækilegast myndi
verða að ráðast í undirbúning í stórum stíl á nýbýlahverf-
um.
í nefndina voru skipaðir:
Ingimar Jónsson skólastjóri,
Steingrímur Steinþórsson
búnaðarmálastjóri og Valtýr
Stefánsson ritstjóri.
Nefndin kemur saman á
fyrsta fund sinn á morgun.
Nefndarskipun þessi er gerS
samkvæmt tillögu til þingsá-
lyktunar, sem borin var fram á
síðasta alþingi um að „skora á
ríkisstjórnina að láta rannsaka
fyrir næsta alþingi hvar tiltæki-
legast sé að reisa í nánustu
framtíð nýbýli eða nýbýla-
hverfi“. Samkvæmt tillögunni
átti ríkið að leitast fyrir um það
að kaupa land í þessum tilgangi,
ef það kæmi í ljós, að það ætti
ekki sjálft heppilegt land til
þessa.
Þessi tillaga var ekki afgreidd
á þinginu, en samt hefir ríkis-
stjórnin nú farið eftir efni til-
lögunnar. í greinargerð fyrir
þessari tillögu kemur ljóslega
fram tilgangurinn með henni.
Þar segir meðal annars:
„Um margra ára skeið hefir
fólkið jafnt og þétt streymt til
kaupstaða og kauptúna, sérstak-
lega til Reykjavíkur.
Flestir þessara staða hafa
ekki haft verkefni nema fyrir
skilningi þess, að alþýðan við
sjó og í sveit ætti samleið í
mörgum endurbóta- og við-
reisnarmálum. Hins sama skiln-
ings hefir oft gætt frá hlið
frjálslyndra og víðsýnna
bænda.
7. En til þess að eðlileg sambúð
og gagnkvæmur skilningur geti
þróast milli verkamanna og
bænda, þá má hvorugur aðili
beita bolabrögðum. En ýmsar
verðlagsákvarðanir á vörum
bændanna á síðustu tímum
leiða í ljós ofurkapp og litla
sanngirni þeirra manna, sem
tekið hafa að sér umboðs-
mennsku bændanna. Þetta þarf
að lagast. Þá eru verkamenn-
irnir enn sem fyrr til þess al-
búnir að vinna með bændun-
um að skynsamlegri og sann-
gjarnri lausn vandamálanna.
x+y.
nokkurn hluta íbúanna. Hefir
þetta leitt af sér hið mesta at-
vinnuleysi á ýmsum stöðum,
sem hefir aukizt með hverju
ári.
Nú má gera ráð fyrir. að sak-
ir styrjaldarinnar aukist at-
vinnuleysið í ýmsum kaupstöð-
um. Fullvíst má telja t. d., að
byggingarstörf falli að miklu
leyti niður. Hafa þó margir haft
lífsframfæri sitt við þau störf,
t. d. í Reykjavík og vafalaust
víðar. Og þannig má fleira til
nefna, sem svipað er ástatt um.
Til að ráða bót á þessu verður
ekki hjá því komizt, að ríkis-
valdið hafi forgöngu um lausn
þessa máls.
Æskilegasta lausnin á þessu
máli er sú, að sem flestir af
þeim, er atvinnulausir eru, geti
fengið sjálfstæð framleiðslu-
störf, sem þeir geti haft bjarg-
ræði af fyrir sig og sína.
Það er engum vafa bundið.
að heppilegasta lausnin á þessu
máli er, að ríkisvaldið beiti sér
fyrir því að koma upp nýjum
býlum úti um byggðir landsins,
þar sem skilyrði eru góð til
þess, eftir því sem það hefir
frekast tök til.
Flestu ungu fólki er ómáttugt
sakir fjárskorts að byggja af
eigin rammleik nýbýli. Gildir
það jafnt um fólk í sveit sem í
kaupstað. Fyrir þessar sakir
meðal annars hefir unga fólk-
ið, þegar það hefir stofnað
heimili, leitað til kaupstaðanna.
Á allmörgum stöðum víðs
vegar um landið eru góð og víð-
lend landssvæði, sem vel eru
fallin til skiptingar í nýbýli. En
áður en til framkvæmda kem-
ur í þessum efnum, þarf athug-
un að fara fram. Getur auðveld-
lega til þess komið, að ríkið
þurfi að kaupa land í þessu
skyni, og þarf þá áður að undir-
búa landkaupin.
Þar sem nú er alveg fyrirsjá-
anlegt, að sérstakar ráðstafanir
þarf að gera fjölda fólks til at-
vinnubóta, er sjálfsagt að nota
starfsorku þess til framræslu,
ræktunarvinnu, vegagerðar o.
fl.“
Það er ekki nema allt gott um
þetta að segja, og er vonandi,
að þessi nefndarskipun verði
meira en orðin tóm.
Búnaðarmálastjóri sagði í við-
tali við Alþýðublaðið í morgun,
að nefndin myndi hraða störf-
Um sinum.
Alþýðublaðið spurði hann, hve
mörg nýbýli hefðu verið reist á
siðustu árum, og kvað hann þau
vera um 240. Síbiríulandið er
fullbúið til ræktunar, en það er
eftir að byggja býli á því, en ein-
mitt nú eru miklir erfiðleikar á
því að fá byggingarefni.
Baiðíoo nýtor liísins
Svar tll L. S.
"E* G er víst einn af þeim
mörgu, sem hefi haft þrár,
sem ekki komu til framkvæmda í
lífinu. Að minnsta kosti fylgist
ég af áhuga með öllu því, sem
lýtur að list og sérstaklega leik-
list. Einnig fylgist ég dável með
öllu því, sem um hana er sagt
og ritað. Varð ég því forvitinn
að sjá ofangreint leikrit, eftir að
hafa fylgst með deilum þeim,
sem um það spunnust og áttu
tupptök í grein, er L. S. skrifaði
um það í Vikuna 11. jan. s. 1.
Fór ég þvi síðastliðinn sunnudag
í leikhúsið til þess að sjó þessa
„dulklæddu viðurstyggð“, eins
og þessi mjög svo óheppni mað-
ur kallar efni leikritsins í um-
ræddri Vikugrein. Að sjálfsögðu
hefir grein þessari verið svarað á
viðeigandi hátt ív Vísi, en ég
fann mig knúðan til að leggja
nokkur orð í belg, ef einhver
skyldi hafa tekið mark á L. S.
og þar af leiðandi látið undir
höfuð leggjast að sjá leikinn.
Hann ættu allir að sjá og sann-
færast þannig um að illkvittinn
penni getur breytt sannleika í
lýgi-
Það má í rauninni undarlegt
virðast, að slíkum óskapnaði sem
þessari grein, bæði hvað orðfæri
og efni snertir, skuli vera hleypt
út í lifið. Hártoganir, illmælgi
og einhver, að því er virðist,
niðurbæld gremja er uppistaða
og orðfæri höfundar.
Já, herra L. S.! „Það gengur
víst bíræfní næst, að fella harð-
an dóm um sjónleikinn," eins og
þér orðið það. Það er svo mikil
bíræfni, að þér hefðuð aldrei átt
að hætta yður út á þá braut,
nema a'ð þér, einhverra hluta
vegna hafið viljað gera ,yður að
píslarvætti í aagum alþjóðar.
Það er bamaskapur; L. S. að ætla
sér, eilaust gegn fegurðarsmekk
yðar sjálfs, að ganga í berhögg
við það, sem almenningur kallar
prúða blaðamennsku. Svo er það
„dulklædda viðurstyggðin". Látið
yður detta í hug samtal prinz -
Sirki (dauðans) og Grazíu í
öðnum þætti. Ef þér hafið heyrt
eða lesið margar yndislegri ást-
arjátníngar, þá verð ég að játa,
að þér eruð mikilmenni andans.
Af hverju dettur yður í hug, aö
dauðinn muni hafa haldið áfram
að elta t. d. Öldu, eftir að hann
er búinn að segja að hún sé
ekki nógu stórbrotin fyrir sig?
Alda hefir nægar holdlegar ó-
stríður, en það er einmitt það,
sem hontim nægir ekki, Þetta er
mergurinn málsins. Rhoda er
barn í hans augum, fallegt,
hraust barn og ekkert annað.
Hún hræðist hann eins og Alda,
en það má sú, sem hann elskdr,
ekki gera. Þér getið ekki hafá
fylgst með gangi leiksins, ef þér
haldið — og það efast ég um
að þér gerið — að dauðinn hafi
„kannað unaðssemdir holdsins á
ýmsan hátt m. a. með tveim öðr-
um stúlkum áður.“ Þetta segið
þér, og er það hreinasta fölsun
á staðreyndum. Ég læt yður ein-
an um að falla á hártogunum
yðar um nafn leiksins, en hitt er
það, að leikurinn er í sjálfu sér
óður til ástarinnar. T. d. endir-
inn, sem ég man nú því miður
ekki orðréttan, en sem hljóðar
eitthvað á þessa Ieið: Ástin er
óttanum voldugri, og eins sterk
og dauðinn. Ég vil láta almenn-
ing sjálfan dæma um, hvar dul-
búin viðursyggðt sé í þessu leik-
ríti. Ef um viðurstyggð, jafnvei
ídulbúna, er að ræða i þessu sam-
bandí, þá verð ég að segja, aö
þér farið yfir lækinn að sækja
vatn. Þér talið um samanburð
á kvikmynd, sem gerð var yfir
þetta leikrit og sýningu leiksins
sjólfs hér, og teljið það „kunn-
ingjabragð" að fara ekki lengra
út í þá sólma. Hvort það á að
vera „kunningjabragð" við leik-
arana eða einhverja aðra, veit ég
ekki, en ég held nú að „kunn-
ingjabragðið" komi yður sjálfum
bezt. Ég er hræddur um að á-
stæðan fyrir þessu „kunningja-
bragði“ sé heldur sú, að kemp-
una hafi kjarkinn brostið. Kæri
L. S: Ég þekki yður ekki, en samt
af því að ég er í eðli mínu
jirekklaus maður, þá ætla ég að
leggja yður heilræði. Hættið þér
að sirrifa um leikrit, eða að öðr-
um kosti, látið ekki einhverja
gremju eða vonbrigði hafa
Frh. á 4. síðu.
JOIIN DICKSON CARR:
Morðin í vaxmyndasafninn.
47.
Þá kom skyndilega óvænt atvik fyrir. Ég heyrði hvæs rétt
hjá mér og fann eitthvað loðið strjúkast við mig. Ég varð
allur helkaldur og stirðnaði upp. Galant rétti úr sér og starði
út í homið, þar sem skápurinn stóð. Ég sá gular glyrnur stara
á mig.
Það var kötturinn,
—Það . . er . . einhver . . falinn . . þarna . . bak .. við
skápinn, sagði Galant. Röddin var helköld.
Aftur varð þögn. Gína Prévost hreyfði sig ekki. Hún sat
með vindlinginn milli varanna. — Það — er — einhver —
falinn — þarna — bak — við — skápinn, sagði Galant aftur.
Ljósið frá lampanum brá birtu yfir andlit Galants, en ég stóð
í skugganum. Ég varð að nota mér þennan aðstöðumun, ann-
ars var úti um mig.
Allt í einu stakk hann hendinni í frakkavasann.
— Það er einhver af bölvuðum lögreglunjósnurunum-
— Hreyfið yður ekki, sagði ég. Ég þekkti ekki lengur mína
eigin rödd. Þó talaði ég hátt og skýrt: — Hreyfið yður ekki,
annars eruð þér dauðans matur. Þér standið í birtunni.
Blóðið sauð í æðum mér og það var eins og hvíslað væri
að mér: — Þú verður að leika á hann, annars er úti um þig.
Hann starði út í myrkrið í horninu og það var nógu dimmt
til þess, að ég hefði getað haft skammbyssu, þótt hann sæi
það ekki. Ég sá, að augu hans urðu rauð og blóðhlaupin af
bræði. Hann gretti sig ógurlega, svo að skein í hvítar tenn-
urnar og rauðan tanngarðinn. Óvissan gerði hann uggandi um
sig.
— Upp með hendurnar! hrópaði ég. — Upp með hend-
urnar og hafið nú hraðan á!
Hann ætlaði að hreyta úr sér blótsyrðum, en áttaði sig á
síðustu stundu. Ég sá, að hann þreifaði snöggvast skjálfandi
hendi undir borðið, en svo rétti hann upp hendurnar með
hægð.
— Snúið yður við!
— Þér komizt ekki héðan út, það vitið þér, sagði hann.
Það leit fremur illa út fyrir mér, það varð ég að játa. Og
það voru ekki miklar líkur til þess, að ég kæmist lifandi úr
þessari úlfakreppu. En þó hló mér hugur 1 brjósti. Ég kom
nú fram úr skúmaskoti mínu. Galant snéri nú baki að mér
og stóð með uppréttar hendur. Gína Prévost sat á legubekkn-
um og laut fram. Ég minntist nú þess, að ennþá var gríman
á andlitinu á mér. Ég sá það á henni, að hún var hvergi
smeyk, en sigurbros lék um varir hennar. Allt í einu bandaði
hún frá sér og fór að skellihlæja. Hún hafði veitt því eftir-
tekt, að ég var gersamlega vopnlaus.
— Ég hló líka. Það eina, sem nú var um að ræða, var að
ná góðu taki á Galant og taka af honum skammbyssuna. Allt
í einu sagði Galant á ensku:
— Vertu óhrædd, Gína! Þeir verða komnir eftir örfáar
sekúndur. Ég þrýsti á hnapp undir borðinu. Það eru traustir
piltar og öruggir.
Allt í einu var dyrunum hrundið upp. Ég nam staðar eins
og mér hefðí verið rekið utan undir, í bjarmanum framan
af ganginum sá ég í dyrunum fimm náunga, með trefil um
hálsinn og hvítar grímur fyrir andíitinu.
-4- Gott, piltar mínir, sagði Galant frjálsmannlega. — Takið
þið við þessum pilti, hann hefir skammbyssu, en farið hægt
að öllu og gerið engan hávaða.
Hann snéri sér snögglega við og horfði nú á mig. Gína Pré-
vost hló ennþá og kreppti hnefana. Ég greip þungan stól og
bar hann fyrir mig og gekk svo háegt aftur á bak í áttina til
gluggans.
Mennirnir læddust fram. Galant glotti ógeðslega. Gína Pré-
vost hló ennþá hærra og sagði: — Hann snýr á þig, Etienne!
Það veit hamingjan, hann snýr áh þig.
— Hann hefir enga skammbyssu,. takið hann!
Mennirnir hlupu nú fram. Ég sveiflaði hinum þunga stól
og barði honum af afli í gluggann. Brothljóð heyrðist og
gluggagrindin lét undan. Ég sveifláði stólnum aftur og fleygði
honum af afli í manninn, sem fremstur var. Ég heyrði þytinn
af hnífi, sem flaug fyrir ofan höfutðið á mér. Ég snéri mér að
glugganum aftur og stökk út 1 myrkrið.
Ég fann kaldan gust leika um niig. Svo fann ég einkenni-
leggp sting í fótunum og féll á hnen. Ég brölti á fætur, reik-
aði'íýfir að múrnum. Ég skynjaði fyrst í stað ekkert annað
en það, að ég hafði óþolandi kvalir' í fótunum og ég sá ekkert.
Ég var í gildrunni. Þeir gátu umkringt húsið og ég komst
ekkji burtu. Fyrr eða seinna hlaut að koma að því, að ég sæi
meþn með hvítar grímur nálgast, og þá var úti um mig. En
ég jvar ruglaður í höfðinu og vissí, að ég hafði hlotið að fá
höf úðhögg. L