Alþýðublaðið - 13.02.1940, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUB 13. FEBR. 1940 ÁLP»Ýf>UBILAIII&
framkvæmd kjötlaganna.
"V —--—
Eftir Alexander Guðmundsson.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
r. R. VALDSMARSSON
t fjárveru han»:
\
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGRimSLA:
ALÞÝÐUHÚSÍNB
(Inngangur frá Hveríisgötu).
SÍMAR:
4900: AfgreiBsla, auglýsingar.
4901: Hitstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjórl.
4903: V. S. Vilhjálma (helma).
4905: Alþýöuprentsmiðjan.
14906: AfgreiCsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
I ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦ r.--------------------♦
Rústlr.
EGAR Héðinn Valdimarsson
boðaði fyrir nokkru síðan þá
Dagsbrúnannenn, sem hann héll
að væm hans fylgismenn, til
fundar í því skyni, að stofna
með þeim klíkufélag innan Dags-
brúnar, og Moskóvítar tóku þar
af honum ráðin og tryggðu sér
strax á fyrsta fundinum völdin
í klíkufélaginu, mátti segja, að
Héðinn hefði upp skorið eins og
til var sáð af hans hálfu með
klofningshrölti hans i verkalýðs-
hreyfingunni og baudalagi hans
\ið Moskvakommúnistana hin
slðustu ár.
En Héðinn hefir ekki til einskis
gengið í skóla hjá þeim. Hann
er nú orðinn svo æfður í vmnú-
brögðum þeirra, að hann klauf
sjna þrengri klíku út úr hinu
rameiginlega klíkufélagi og
stofnaði annað klíkufélagið innan
Dagsbrúnar til í lok vikunnar.
sem leið. Og nú eru það Moskva-
kommúnistamir, sem ; sitja með
sárt ennið og kvarta í blaði sínu
úndan klofningsstarfi Héðins. En
þegar beir setja upp vandlæting-
arsvip yfir Héðni og segja, „að
flestum komi það á óvart, að
svona tilefnislaust séu gerðar til-
raunir til sundrungar einungis út
frá valdabraskssjónarmiði eins
manns,“ þ'á fer fyrir lesandann
að verða erfitt að verjast brosi.
PVí út frá hvaða sjónarmiði öðm,
en „valdabraskssjónarmiði" gerðu
þeir sjálfir- fyrir meira en tveim-
ur ámm bandalag sitt við Héðinn
og hann við þá í þvi skyni að
reyna að sundra Alþýðuflokknum?
Nei, Moskvakommúnistar og Héð
inn hafa áreiðanlega enga ástæðu
til þess að koma með ásakanir
hvorir á aðra. Þær rústir, sem
þeir standa nú yfir og rífast um,
ern sameiginlegt verk beggja.
Þær em ávöxturinn af „samein-
ingunni", sem af svo mikilli em-
lægni var til stofnað fyrir tveim
ur ámm! Báðir hafa upp skor-
íð eins og til var sáð.
En það má mikið vera, ef þeir
Dagsbrúnarmenn, sem fram að
þessu hafa fylgt Héðni og Moskó-
vítum, em nú ekki búnir að fá
nóg af klofningsbrölti þeirra og
klíkuskap. Það verður að minnsta
kosti að segja þeim það til heið-
urs, að þeir hafa lítinn áhuga
sýnt fyrir þes&um klíkufélags-
stofnunum. Þó að hinn sameigin-
legi listi Héðins og Moskovíta við
stjórnarkosninguna í Dagsbrún
fengi á sjöunda hundrað atkvæði,
komu ekki nerna tæp tvö hundr-
Uð á fyrri klíkufundinn, þegar
báðir vom þó enn í orði kveðnu
sameinaðir, og ekki nema örfáir
tugir á þann síðari, þar sem
fylgismönnum Héðins einum var
leyfð innganga. Þannig er komið
fylgi þess manns í Dagsbrún,
sem hælir sér af því, að hafa ver-
ið formaður félagsins í fjórtán
át og síðustu tvö árin hefir ekkert
gert annað en að „hreinsa" það
með hjdlp Moskóvíta í þeirri von
«ð g«f« tryggt vöid sín þar!
ESSA síðustu daga hefir
mönnum orðið nokkuð
tíðrætt um þá ákvörðun kjöt-
verðlagsnefndar, að hækka
tvívegis í sama mánuði heild-
söluverðið á kjötinu. Fyrst um
13 aura og nokkrum dögum
síðar um 20 aura pr. kg. Eða alls
um 33 aura. Mælist þetta að
vonum illa fyrir á svo erfiðum
tímum, sem nú eru í atvinnu-
legu tilliti, og þá ekki síður fyr-
ir það, að af hálfu ríkisstjórn-
arinnar og þingflokkanna lágu
fyrir tvímælalaus loforð um, að
allt skyldi til þess gert, að
spyrna í móti allri óeðlilegri
verðhækkun nauðsynjavara, af
hvaða uppruna, sem þær annars
væru. Eða svo skildist mönnum
að minnsta kosti Var þetta og í
fullu samræmi við þá ríkjandi
skoðun, að allt bæri til þess að
gera, að komast hjá allri óeðli-
legri verðbólgu, jafnt hinnar
keyptu vinnuorku og annarra
nauðsynja til viðhalds og rekst-
urs atvinnulífs landsmanna. En
eitt höfuðskilyrði þess, að hægt
sé með nokkurri sanngirni að
hamla í móti kauphækkun, er
vitanlega það, að lífsnauðsynjar
haldist sem næst í sama verði
og áður, og hækki að minnsta
kosti ekki umfram það, er óum-
flýjanlegt kann að vera af ein-
um og öðrum ástæðum þeirra
erfiðu tíma, sem nú eru.
Fyrir þá mjög réttmætu gagn
rýni, sem fram hefir komið í
garð kjötverðlagsnefndar fyrir
þessar gerðir. — sem eru
þess eðlis, að snerta meira og
minna hvert mannsbarn í land-
inu, og því að sjálfsögðu háðar
umræðum og dómum allra, er
vilja láta sig málið skipta, hell-
ir málgagn Framsóknarmanna
úr skálum reiði sinnar yfir alla
þá, er dirfst hafa að láta skoð-
un sína í ljós, skellandi skoll-
eyrum við hógværustu rökum
um málið. Þó ekki sé vert að
láta sér til hugar koma, að
vænta nokkurs afturhvarfs af
hálfu nefndarinnar, eða þeim
hluta hennar, sem hér er á-
byrgur fyrir, langar mig samt
til að draga fram nokkrar töl-
ur, sem alveg tvímælalaust
sanna það, hve kjötverðlags-
nefnd er til þess fallin, „að
greiða fyrir innanlandsverzlun
með sláturfjárafurðir,“ eins og
í 1. gr. kjötlaganna segir, með
því, eins og í 2. gr. sömu Iaga
segir, „að ákveða verðlag á kjöti
á innlendum markaði í heildsölu
og smásölu“.
Menn eru nú farnir að venj-
ast ýmsu úr heiðskíru. En að
Þess er líka að vænta að með
þessu hlægiLega klofningsbrölti
klofningsmannanna innbyrðis sé
nú loksins tokið þeim ófögnuði, er
legið hefir eins og mara á stærsta
verkalýðsfélagi Jandsins undan-
farin ár, og að þeir Dagsbrúnar-
menn, sem um skeið hafa látið
leiðast af innihaldslausu samein-
ingarhjali manna, sem ekki eimu
sinni geta staðið rameinaðir sjálf-
ir stundirmi lengur og ekkert hafa
skapað annað en sundrungu inn-
an verkalýðshreifingarinnar, segi
nú fyrir fullt og allt skilið við
svo óverðuga forystumenn og taki
upp aftur samstarf við þá félaga
sína, sem af einlasgni vilja vinna
að eflingu Dagsbrúnar án tillits
til pólitískra skoðana.
það heyrði ‘ til „fyrirgreiðslu
innanlandsviðskipta“ að selja
kjötið því verði, sem nú er gert
— gat þó fæsta grunað. Eða
hvað finnst mönnum t. d. um
þá fyrirgreiðslu nefndarinnar,
að láta sumpart afskiptalaust og
hlutast sumpart sjálf til um að
dreifingarkostnaður kjöts á inn-
lendum markaði er nú frá kr.
1,04 til kr, 1,94 kg. miðað við
1. flokk 1. verðlagssvæðis og .þá
staðreynd, að bændur fá aðeins
96 aura fyrir hvert kg. kjöts,
sem kaupandinn greiðir fyrir
— þó ekki minna en kr. 2,00
til 2,90 pr. kg., miðað við sama
verðflokk sama verðlagssvæð-
is? Miðað við 2. verðlagssvæði
og 2. og 3. verðflokk af kjöti,
er mikið af því kjöti er á reyk-
vískum markaði, verður munur-
inn enn meiri og allt niður í
það að skammta bændum 69
til 74 aura fyrir hvert kg. kjöts,
sem þó er selt við sama verði
og 1. flokks dilkakjöt. Og kemst
þá dreifingarkostnaðurinn
hvorki meira né minna en í kr.
2,21 pr. kg., þar sem hann
verður mestur.
Ein ósanngirni kjötlaganna i
framkvæmd er sú, að flokka
kjötið fyrir innlendan markað
eins og nú er gért. Virðist 1 því
lítil réttsýni að láta hændur
verða fyrir verðskerðingu á
kjötinu, sem ekkert er til greina
tekin í smásölunni, heldur öllu
hrært saman í einn gæðaflokk
og selt við einu og sama verði.
Má nærri geta þeirri umhyggju,
sem hér kemur fram í garð allra
kaupenda, er þyngdarflokkún
kjötsins, sem- véldur vérðskerð-
ingu hjá bændum uni 10 og allt
í 25 aura á kg., er engar verk-
anir látin hafa á útsöluverðið.
Er þó allt mat neyzluvara
venjulega við það miðað, hver
söluhæfnin ér, og verði. ekki að
fundið, á seljandinn, í þessu til-
felli bændurriir, fulla kröfu til
að fá eitt og sama verð fýrir
allt það kjöt, sem á .innlendum
markaði selst.
Af þeirri álagnirigu, sem hér
hefir verið nefnd, fer í verð-
jöfnun, slátrunar- og frysti-
húsakostnað, samkvæmt áætlun
kjötverðlagsnefndar, að manni
skilst, 57 til 65 aurar pr. kg.:
En 20 aura álagið sé til þess
sett, að sporna við því, að inn-
lendi markaðurinn gefi minna í
aðra hönd en sá erlendi. Smá-
söluálagningin nemur hins veg-
ar 27 aurum og alit að kr. 1,17
pr. kg. Og er þá miðað við 1.
og 2. verðflokk 1. verðlagssvæð-
is. Vill nú ekki kjötverðlags-
nefnd skýra frá þvi, hvað það
er, sem veldur þessum aukna
kostnaði við frystingu kjötsins
og taka þar með af öll tvímæli
um það, að hér 'haí'i legið til ó-
umflýjanlegar orsakir? Og'
jafnframt væri gott að fá að
vita, hverju sætir það tómlæti
nefndarinnar, að skeyta engu,
við hvaða verði einstakir hlutar
kroppsins eru seldir, svo sem
hrygghluti, læri og fl., jafn-
framt því að skýra fyrir mönn-
um hina . einkennilegu flokkun
kjötsins, sem í fljótu bragði
sýnist skaða bændur allveru-
lega, án þess að sýnilegt sé, að
neytendum komi til góða. Hvar
lendir sá gróði?
Það er alveg tilgangslaust
fyrir Tímamenn að reyna nú að
koma af stað úlfaþyt um þetta
mál. Til þess hafa kaupendur
kjötsins allt of lengi þagað við
þeim órétti, sem þeim er ger.
Jafn tilgangslaust hlýtur það
einnig að vera, að leitast við að
koma þeirri trú inn hjá bænd-
um, að Alþýðuflokkurinn og
málgagn hans, Alþýðublaðið,
geti nú ekki lengur unnt bænd-
um viðunandi verðlags þeirra
búsafurða, sem innanlands eru
seldar. Til þess er saga flokksins
of kunn bændum og afstaða
hans til umbótalögjafar síðustu
ára, er landbúnaðinum getur að
gagni komið. Þar á meðal
hvorutveggja lögin um afurða-
söluna, kjötið og mjólkina, ef
rétt og skynsamlega væri á
haldið. Og þessi afstaða Al-
þýðufl. er ekki til komin vegna
neinnar sérumhyggju fyrir
bændum, heldur bein afleiðing
þeirrar bjargföstu lífsskoðunár,
að hver og einn, hvar sem hann
kann að eiga heima á landinu,
eigi siðferðilegan rétt á svo ríf-
legum arði vinnu sinnar, að um
frjálst, ánauðarlaust líf geti
verið að ræða. Alþýðufl. hefir
aldrei verið þess umkominn, að
ráða verulegu úm framkvæmd
kjötsölulaganna, af því að í
nefndinni er hreínn meirihluti
Framsóknarmanna, sem öllu
ræður. Enda ávallt verið svo á
litið, að framkvæmd afurðasölu
laganna væri sérmál þess
fíokks. Það hlýtur því að vera
að fara úr öskunni í eldinn fyr-
ir þennan meirihluta, að reyna
til að koma vömmum þeim, sem
hann einn er ábyrgur fyrir, á
hendur öðrum. Staðreyndin
verður ávallt hin sama. Þessu
hróksvaldi Framsóknarmanna
er einu um að kénna, ,að bænd-
urnir, þrátt fyrir geysihátt verð
á kötinu á innlendum markaði,
bera ekki meira úr býtum en
raun ber vitni.
Möglunarlaust hefir því verið
tekið af hálfu neytenda, að
greiða mun hærra verð fyrir
kjötið á innlendum markaði en
íáanlegt vár erlendis, af því
augljóst var að bændur þurftu
þess við. Þá var málið stutt af
Alþýðufl. og beinlínis varið, að
framkvæmd laganna óreyndri,
gegn samblæstri íhaldsmanna,
hungurvikum þeirra og föstum.
En þar fyrir eru Alþýðuflokks-
menn ekki skuldbundnir til að
taka þegjandi við þeirri stað-
hæfingu, að nú, þegar verð er-
lendis á kjöti hefir stórhækkað,
sé þess vegna nauðsynlegt að
hækka verðið innanlands að
sama skapi. Einmitt þegar til
álita gat komið, hvort ekki var
réttmætt að lækka eða leggja
niður með öllu verðjöfnunar-
gjaldið, þar sem ekki er sjáan-
legt að þess þurfi lengur við.
Og hvert á svo að leita, þegar
hin erlenda verðbólga hjaðnar
aftur og nýjar takmarkanir
verða á útfiutningi kjöts? Vilja
þeir Tímamenn ekki svara því?
Samkvæmt útreikningi Hann-
esar Pálssonar bónda að Undir-
felli í Tímanum 6. þ. m. er kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að
hækkunin nemi einum 8.00 kr.
á ári á neytanda. Sé höfðatölu-
reglan hér við höfð, sem sjálf-
sagt þykir að ætla, hlýtur raun-
in að verða önnur, þar sem ekki
er gerandi ráð fyrir, að ungbörn
og brjóstmylkingar séu neyt-
endur kjöts að neinum veruleg-
um mun. Áætluð neyzla þess-
ara einstaklinga hlýtur því að
færast á reikning annarra, þ. e.
hinna fullorðnu og hálfvöxnu
meðlima fjölskyldnanna. Raun-
verulega hlýtur því hækkunin
að vera mun meiri pr. einstak-
ling en hér er gert ráð fyrir. Og
að hækkun þessi geti orðið til-
finnanleg einstökum mann-
mörgum heimilum er lítill efi á.
Þessar afsakanir eru því mjög
umkomulitlar, rökfræðilega
skoðað, og ljós vottur hins auma
málstaðar.
Það var og er meining allra
Alþýðuflokksmanna, að skipu-
lag afurðasölunnar eigi í fram-
kvæmd að verða til þess, að
létta undir með bændum og
tryggja þeim framleiðsluverð
fyrir vörur þeirra. Og jafnframt
yrði svo í hóf stillt verði vör-
unnar, sem framast væri unnt á
hverjum tíma. Um þessa von
neytenda og hversu hún hefir
látið sér til skammar verða, er
óþarft að fjöiyrða. En að bænd-
urnir; skuli aðeins fá Vz og allt
niður í Vá þess verðs, er kaup-
endur greiða- fyrir framleiðslu-
vörur þeirra, er útkoma, sem
enginn gerði reikning fyrir.
Enda, í allri vinsemd sagt. varla
einhama.
•Aiexander Guðmundsson.
Blindrafélagiö
hélt aðalfund sinn 4. þ. m. Á
fundinum voru rædd og tekin
til athugunar ýms aðkallandi verk
efni er fyrir liggja á þessu ári.
Meðal annars var ákveðið að hafa
2 sölúdaga á hverju ári, vor >og
haust. Þar yrði seld ýms handa-
vinna bæði frá félagsmönnum og
öðm blindu fólki er því vildi
sinna, enda tilkynni þeir stjórn
Blindrafélagsins þátttöku sína í
tæka tíð.
SteiEfriHir Lýðssoo.
Minöingarorð*
STEINGRÍMUR var fæddur
27. apríl 1895 á Hjallanesi
i Landsveit, þar sem foreldrar
hans bjuggu, Lýður Árnason og
kona hans, Sigríður Sigurðardótt-
ir. Lifa þau enn í hárri elli hér í
bæ. Steingrímur var einn aí
mörgum mamtvænlegum börnum
þeirra og fluttist með þeim hing-
að til bæjarins. Hann starfaðí því
hér öll sín manndömsár. Fyrri
hluta æfinnar vann hann á sjón-
um og lengst af á toguram. Síð-
ari hluta æfinnar starfaði hann
sem ökuniaður á bifreiðum og
nú síðast hjá bröður sínum,
Hialta Lýðssyni kaupmanni.
Kynni okkar Steingríms hófust
á sjómennskuárum hans, er hann
gerðist félagi í Sjóinanrafélaginu
árið 1921, og vrir hann síðan með-
limur þess til síðustu stundar.
Steingrímur var ekki einn
þeirra manna, sem láta mikið á
sér bara i lífinu. Hann var hóg-
látur og prúður maður í fram-
kornu, maður, sem gekk að verki
með áhuga og trúmennsku ásamt
mikliim dugnaði. Viðmótsþýður
og aðlaðandi við hvern sem hann
umgekkst, enda var hann sér-
staklega vinsæli nieðal starfsfé-
laga sinna bæði á sjó og landi.
Steingrímur var skapfestumaður.
Þeim málefnum, sem hann hafðí
bundið tryggð við, fylgdi hann ó-
trauður, þótt ýmsir aðrir hikuðu
Sú var reynsla mín í félaginu
okkar, og hið sama var í flokks-
málum. Hann var ávallt hínn
góði liðsmaður, sem ekki brást.
er til hans var leitað. Steingrimur
kvæntist fyrir rúmum tveimur ár-
um Láru Guðmundsdóttur Ein-
arssonar múrara. ráðdeildar- og
myndarkonu. Sambúð þeirra
Yarð því skammvinn, því hann
lézt 4. þessa mánaðar, tæpra 45
ára gamall. Otför hans fór fram i
gær að viðstöddum fjöida manns,
venzlamanna og vina, sem hörm-
uðu ffáfall hins prúða og vinsæla
manns, í blóma lífs síns.
Félagarnir þakka liðnar sam-
verastundir og góða fylgd og
geyma minningu göbs félaga Qg
votta' öldruðum foreldrum, konu
hans og öðrum nánum venzla-
mönnum samúð sína við andlát
hans.
Sigurjón Á. ólafsson.
Saumanámskeið í kven- og
faarnafatnaði byrjar 13. þ. m.
Tvær vanar stúlkur kenna.
Sanngjamt verð. Saumastofa
Guðrúnar Arngrímsdóttur.
Bankastræti 11, sími 2725.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Frakkar eru vanir því að drekka létt vín með mat. Þessvegna verður að flytja ógrynni af víni til
frönsku hermannanna á vesturvígstöðvunum. Hér á myndinni sjást miklar vínbirgðir á tunnum, sem
verið er að senda af stað til vígstöðvanna.