Alþýðublaðið - 14.02.1940, Qupperneq 1

r
XXI. ARGANGUR. MIÐVIKUDAGUR 14. FEBR 1940 37. TÖLUBLAÐ.
Finnar gerðu gagnáhlaup
á Kyrjálanesinu i gærdag.
—--♦---
Mannerheimlfnan er enn érofin, en það
er barizt um fremstu virki hennar.
Héðinn tapar enn
einn máli.
GÆR var í bæjarþingi
kveðinn upp dómur í málinu
Byggingarfélag Alþýðu gegn
Byggingarsjóði verkamanna og
Byggingarfélagi verkamanna.
Krafðist stefnandi þess, að
viðurkennt yrði með dómi rétt-
arins, að Byggingarfélag alþýðu
hefði eitt félaga rétt til láns eða
lána úr Byggingarsjóði verka-
manna.
Var stefndur algerlega sýkn-
aður.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
TTIN blóðuga viðureign á Kyrjálanesi hélt áfram allan
* daginn í gær. Það er mjög erfitt að sjá, hvernig or-
ustan stendur. Þó lítur út fyrir það, að Rússum hafi tekizt
með áhlaupunum undanfarna daga að ná nokkrum varn-
árstöðvum Finna í fremstu röð Mannerheimvíggirðinga.
Því í gærkveldi tilkynntu Finnar, að þeif hefðu gert gagn-
áhlaup og náð aftur af Rússum þeim stöðvum, sem komn-
ar hefðu verið á vald þeirra. Því neita þó Rússar, en við-
urkenna, að gagnáhlaup Finna hafi átt sér stað.
Finnar segja, að Mannerheimlínan sé alls staðar enn
órofin, en viðurkenna að þeir þurfi á skjótri hjálp að halda,
ef þeir eigi að geta stöðvað Rússa.
Ógnrlegnr liðsmnnur.
Liðsmunurinn í orustunni á
Kyrjálanesi er ógurlegur. Rúss-
Tvær nýjar bækur frá M. F. A.
flrunadans heimsveldanna, bðfe-
in nm heimspólitífe siðustn ára.
-— ----♦------—
Fluglisiin, nm siigu og préun
flugmáfiannu frá upphafi.
'T’ VÆR SÍÐUSTU BÆK-
UR Menningar- og
fræðslusambands alþýðu
fyrir 1939 eru nú komnar út.
Þéssar bækur eru „Hruna-
dans heimsveldanna“ eftir
brezka blaðamanninn Dou-
glas Reed og „Fluglistin“ eft-
ir norska prófessorinn Edgar
B. Schieldrop. Útkomu bók-
anna seinkaði vegna erfið-
leika á því að fá pappír til
landsins.
Báðar þessar bækur eru hin-
ar glæsilegustu. Hrunadans
heimsveldanna er heimsfræg
bók, sem selst hefir í milljóna-
upplagi. Hún er rituð af brezka
blaðamanninum Douglas Reed,
en hann var fréttaritari enska
stórblaðsins „Times“ í Þýzka-
landi og víðar um Mið-Evrópu.
Eru lýsingar hans á valdatöku
nazismans og nazismanum yfir
höfuð ákaflega athyglisverðar,
svo og lýsingar hans á Austur-
ríki, Tékkóslóvakíu og Balkan-
ríkjunum. Hann fór og með
Anthony Eden til Moskva og er
skýrt frá þeirri för í bókinni.
Hinn enski titill bókarinnar er
„Insanity Fair“, og er bókin
spennandi sjálfsæfisaga manns,
sem lifað hefir mitt í hringiðu
hiniia stóru heimsviðburða. Má
óefað fullyrða. að þessi bók sé
einhver hin athyglisverðasta,
seín út hefir komið hér á landi
á síðustu árum. Sá, sem les
hgna, skilur betur en áður þá
viðburði, sem hafa verið að ger-
ast og eru nú að gerast daglega.
Hrunadans heimsveldahna er
rúmar 22 arkir að stærð, prýði-
Douglas Reed,
höfundur „Hrunadans heims-
veldanna“.
leg að öllum frágangi. Magnús
Ásgeirsson hefir íslenzkað hana.
Fluglistin eftir Schieldrop er
raunverulega saga fluglistar-
innar, og er þar getið allra
stærstu viðburða í sögu þessar-
ar einna mestu uppfinningar
nútímans. Bókin er prýdd mikl-
um fjölda af myndum, sem sýna
á ljósan hátt gerð flugvéla af
ýmsum tegundum að utan og
innan allt frá upphafi til vorra
daga. Er bókin ómissandi
hverjum þeim, sem áhuga hafa
fyrir fluglistinni, en þeim fer sí-
fellt fjölgandi með hverjum
degi. En auk þess er hún svo
ljóst og skemmtilega skrifuð,
að allur almenningur hefir
hennar full not.
Þessar bækur, ásamt síðara
bindinu af Borgarvirki, koma í
bókaverzlanir í dag. Auk þess
Frb. á 4. síðu.
ar eru taldir hafa þar um 300
þúsundir manna, eða hér um bil
jafnmikið lið og Finnar samtals
á öllum vígstöðvum í landinu.
í áhlaupunum, sem nú eru
búin að standa yfir svo að segja
óslitið í 13 daga, h'efir mann-
fallið í liði Rússa hins vegar
verið gífurlegt, og telst svo til,
að þeir muni alls hafa misst 33
þúsundir, sem annaðhvort hafa
fallíð eða orðið óvígir af sárum.
Aðalviðureignin stendur enn
við Summaa, en þaðan er stytzt
frá vígstöðvunum til Viborgar.
Beita Rússar nú fyrir sig stærri
skriðdrekum en nokkru sinni áð-
ur, og eru þeir með þremur fall-
byssutumum. Seint í fyrrakvöld
Iögðu Finnar til blóðugrar návíg-
isorustu við Rússa á Summaavíg-
'stöðvunum með handsprengjum
og byssustingjum og náðu af
þeim 23 skriðdrekum. VirðiSt sú
viðureign hafa verið byrjunin að
gagnáhlaupi þeirm í gær.
Rússar telja sig hafa tekið tölu-
vert herfang af Finnum í áhJaup-
unum síðustu daga, þar á meðal
230 vélbyssur og 80 fallbyssur, en
engin staðfesting hefir fengizt á
því frá öðrum heimildum.
Þrátt fyrir hina frækilegu vöm
Finna gegn ofureflinu gerir nú
mikill kvíði vart við sig útí um
allan heim um úrslit orustunnar á
Kyrjálanesi. Menn óttast að Finn-
ar, sem enga hvíld fá fyrir á-
hlaupum Rússa, þreytist smásam-
an og neyðist til þess að víkja
fyrir hinum nýju og óþreyttu her-
sveitum, sem Rússar geta stöðugt
teflt fram sökum hins mikla
mannfjölda, sem þeir hafa á að
skipa.
Því er nú einnig haldið fram,
að þýzkir herforingjar séu komn-
ir til rússneska hersins á Kyxjála-
nesi, og jafnvel ekki talið óhugs-
andi, að Þjóðverjar sendi þangað
her, Rússum til aðstoðar.
Norðurlönd búin að missa
samtals 88 skip.
BERLIN i morgun. FÚ.
Notðuriöndin þrjú, Danmörk,
Noregur og Svíþjóð, hafa misst
88 skip af völdum stríðsins þann
51/2 mánuð, sem það hefir staðið.
Þar af hafa Danir misst 16
skip, samtals 34 þúsund smálest-
Frh. á 4. sfðú.
Sjúkralest rauða krossins á járnbrautarstöðinni í Viborg aðeins
30 km. frá vígstöðvunum.
Tveimur sænskum skip
um taefir enn verið sökt
Annað þeirra var slcotið i kaf af
þýzkum kafbát fyrirvaralaust.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
KHÖFN í morgun.
NN hafa borizt fregnir
af tveimur sænskum
skipum, sem nýlega hefir
verið sökkt.
Annað þeirra, „Orania“,
1800 smálestir, var skotið í
kaf af þýzkum kafbátum í
fyrrinótt, án nokkurs fyrir-
vara, og sökk skipið á þrem-
ur mínútum.
Um hitt, „Dalarö“, 4000
smálestir, er ekki kunnugt,
hvort það var skotið í kaf eða
rakst á tundurdufl.
Á „Orania“ var 24 manna á-
höfn, og komust skipverjar með
haumindum í tvo björgunarbáta.
Var öðrum þeirra, sem í voiu 10
menn, bjargað af brezku herskipi.
En hinn bátinn vantar. Voru i
honum 14 manns, þar á meðal
skipstjórinn og kona hans.
Á „Dalarö“ var 26 manna á-
höfn, og var henni bjargað af
belgiskum togara. En skipstjórinn
andaðist skömmu eftir að hann
hafði verið tekinn um borð í tog-
a'fenn.
í gær fréttist einnig, að á
sunnudag hefði norska skipið
„Sæestad", 4100 smálestir, farizt
á leið frá Noregi til New Ýork.
Skipið var tómt, en átti að taka
farm vestra. Áhöfninni var.bjarg-
að.
Það er ekki kunnugt, hvort
skipinu var sökkt með tundur-
skeyti eða það rakstátundurdufl.
Skáfemót Reykjavikar
Hðrð samkeppni, tvi-
sýn Arslit.
EINS og getíð var um hér f
blaðinu á laugardaginn.
Verður síðasta umferð á skák-
móti Reykjavíkur tefld í kvöld.
Vinningar hjá keppendum í
meistaraflokki standa þannig
fyrir síðustu umferð: Eggert
Gilfer. Ásmundur Ásgeirsson og
Guðmundur S. Guðmundsson
5Ý2 vinning hver, Sæmundur
Ólafsson, Hafsteinn Gíslason og
Benedikt Jóhannsson 4 vinn-
inga hver. Áki Pétursson og
Hermann Jónsson 3 vinninga
hvor. Síurla Pétursson 2%
vinning og Hannes Arnórsson 2
vinninga.
í I. flokki hefir síðustu um-
ferð þegar verið lokið og eru
heildarúrslítin á þessa leið: 1.
Sigurður Gissurarson 7 vinn-
inga. 2. Magnús Jónasson 6
vinninga. 3. Óli Valdimarsson
5Ý2 vinning. 4. Ingimundur
Guðmundsson 4 viiminga. 5.
Geir J. Helgason 3% vinning.
6. Aðalsteinn Halldórsson 3
vmninga. 7.-8. Pétur Guð-
mundsson og Kristján Sylveri
usson 214 vinning. 9. Ragnar
Pálsson með 2 vinninga.
Það má með sanni segja, að
sjaldan hafi úrslitin í meistara-
flokki verið jafn tvísýn og ein-
mitt nú, þar sém þrír keppend-
ur hafa jafn marga vinninga.
Tveir þessara manna, þeir
Eggert Gilfer og Ásmundur Ás-
geirsson, eru fyrir löngu al-
þekktir bæði hér í Reykjavík og
um land allt fyrir afrek sín á
skákbörðinu bæði innan lands
og utan. Þarf því ekki að fjöl-
yrða meira um þá, því á skáít-
borðinu eru þeir, ef svo mætti
að orði kveða, gamlir og slægir
refir, sem virðast alltaf hafa ráð
undir rifi hverju. Þriðji maður-
inn, Guðm. S. Guðmundsson.
getur aftur á móti ekki talizt
þrautreyndur meistari, þar sem
þetta er í fyrsta sinn, sem hann
teflir í meistaraflokki. Frammi-
staða hans er því afar eftirtekt-
Frh. i 4. sá»u.
ALÞINGl SETT Á MORGUN:
Fjárlðgin og launamál opin«
berra starfsmanna aðalmálin*
«■
Félagsm álaráðherra skýrir frá nokkrum frum-
vörpum, sem hann mun leggja fyrir þingið.
—■———.♦ ———
A L Þ I N G I verður sett á morgun. Hefst athöfnin með
því að þingmenn ganga í kirkju. Séra Friðrik Rafnar
prédikar. Talið er að kosningar á forseta sameinaðs
þings, skipting í deildir og kosningar á starfsmönnum
deilda geti farið fram, enda munu nær allir þingmenn
komnir til þings-
Alþýðublaðið hafði í morgun
tal af félagsmálaráðherra um
störf þessa alþingis.
„Aðalmál þingsins verða fjár-
lögin og launakjör opinberra
starfsmanna. Annars hlýtur
þetta þing alveg að mótast af
ástandinu i heiminum. Það gera
þing allra þjóða nú. Erfiðustu
mál þingsins verða vitanlega
innflutnings og /útflutnings-
málin. Á þessum málum veltur
bókstaflega öll aflcoma þjóðar-
innar.“
— Hefir félagsmálaráðuneyt-
ið undirbúið frumvörp til
flutnings á þinginú?
„Jú, það hefir undirbúið
húsaleigulög, breytingar á lög-
unum um alþýðutryggingar,
frumvarp til laga um hækkun á
dánar- og slysabótum, ellilaun-
um og örorkubótum. Þá hef ég
látið undirbúa frumvarp til laga
um eftirlit með bæja- og sveita-
félögum og um lyffræðingaskóla
íslands.“
Frli. á 4. si4u.