Alþýðublaðið - 14.02.1940, Blaðsíða 2

MIÐV3KUDAGIIR .14. FEBR 1940
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
H.C.ANDER/'EN
\V / ál Æ
UMRÆÐUEFNI
Ljóti andarunginn.
44) Nú færðist haustið yfir, blöðin urðu gul og brún og lauf-
vindarnir- feyktu þeim. Skýin voru þrungin snjó.
45) Og hrafninn brýndi gogg
sinn á gerðinu og krunkaði, —
því að honum var kalt. Og
veslings ljóta andarunganum
leið hreint ekki vel.
46) Kvöld nokkurt, þegar sólin
var að setjast, kom hópur fal-
legra fugla út úr. runnunum.
Ljóti andarunginn hafði aldrei
séð svo fa'llega fugla. Þeir voru
snjóhvítir og höfðu hvíta hálsa.
Þetta voru svanir.
i
til kaupenda út um land.
Munið, að Alþýðublaðið á að greíðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þéir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
-<C>
Pástferðir á morgun
Fr áReykjavík: Mosfellssveitar-,
Kjalamess-, Reykjaness-, Kjósar-,
Ölftiss- og Flóapóstar, Hafnar-
f'jöröur, Akranes. Til Reykjavíkur:
Mosfellssveitar-, Kjalarness-,
Reykjaness-, Kjósar-, Ölfuss- og
Flóápóstar, Laugarvatn, Hafnar-
fjörður, Akraness.
Ármeimingar.
Skflnimtifundur verður í kvöid
47) Þeir þöndu út vængina sína og flugu burtu frá köldu lönd-
unum til hlýrra landa. Og þeii’ flugu mjög hátt og ljóta andar-
unganum fannst hann vera svo lítill og ljótur. Hann teygði úr
sér og rak úpp óþ, sem var svo skringilegt, að hann varð sjálfur
hræddur.

kl. 9 í Oddfellow. Fundurinn er
aðeins fyrir félagsmenn.
Gamla Bíó
byrjar aö sýna Borgarvirki í
kvöld. Aðalhlutverkin leika Ro-
bert Donat og Rosalind Russell.
Snæfellingar
haida kvöJdvöku annað kvöld
að Hótel Borg. Veröur þar margt
til slíemmtunar.
Kristmann Guðmundsson.
Næsta útvarpssaga: „Strönd-
in blá.“ Nýtt voldugt tíma-
rit. Efni þess og útbúnaður.
Bréf frá verkamanni um
Kiljan og Rússa. Athuga-
semd fra Nýja Bíó út af
bréfinu um hljóðvélarnar.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
-—-o—
Kristmann guðmunds
SON rithöfundur mun lesa
næstu útvarpssögu og verður það
„Ströndin blá.“ Þetta er ein af
allra beztu skáldsögum Kristmanns
— og ég tel vafamál að aðrar sög-
ur hans en Morgun lífsins og Ár-
mann og Vildís séu betri en þessi
saga um litlu dreymnu börnin, sem
maður gleymir aldrei. Ég hefi
heyrt það, að Kristmann muni
stytta söguna um leið og hann les
hana, en þetta tel ég mjög slæmt.
Sagan er svo mikið listaverk, að
ég er hræddur um, að hún missi
mikið við styttingu; jafnvel þó að
það sé gert afiþöfundinum sjálf-
um. Ég hygg, að Kristmann muni
ef til vill telja, að almenningur
muni . þreytast á hinum hárfinu
sálarlífslýsingum í bókinni og gera
meira úr hinum stærri viðburðum
sögunnar með því að stytta þessar
lýsingar, en þetta teldi ég mjög
miður farið og vildi ég biðja
Kristmann um að stytta söguna
ekki.
ANNARS VIRÐIST ríkisútvarp-
inu hafa bætzt nýr ágætur kraft-
ur, þar sem Kristmann Guð-
mundsson er, því að samvinna er
ekki niikil með útvarpinu og
skáldum okkar, eða réttara sagt,- of
lítil. I vetur hafa verið leikin leik-
rit ,í. útvarpið eftir Kristmann og
hafa þau gð flestra dðmi líkað
vel og þó að einhverjir kunni að
hafa gagnrýnt þau, þá er óhætt að
fullyrða, að- maður þreytist ekki á
því að hlusta á leikrit Kristmanns,
þau eru athyglisvéfð og þrungin
af magni, sem öf sjaldan finnst í
stuttum útvarpsleikritum.
NÝTT TÍMARIT er í þann veg-
inn að hefja göngu sína hér í bæn-
um. Er þetta ti&t'aritið Jörð, rit-
stjóri iséra Björn Björnsson. Þetta
verður eitt af stærstu og voldug-
ustu tímaritum landsins og á það
að koma út mánaðarlega. Ég hitti
séra Björn Björnsson núna einn
daginn og spurði hann um efni
fyrsta heftisins. Hann sagði mér
frá því. og er það á þessa leið:
Fyrst er stör og fögur mynd á tit-
ilblaði eftir Titian, þá eru ávarps-
orð: Heilir jslendingar, síðan kem-
ur hvert af öðru: Heilsíðumynd:
Dettifoss, eftir Vigfús Sigurgeirs-
son, grein eftir Gunnar Gunriars-
son: Landið okkar, Suðurjöklarn-
ir, skemmtiferðasaga eftir Guð-
mund frá Miðdal með myndum,
Nýr Jónas Hallgrímsson, heilsiðu-
mynd af skáldinu eftir nýju lista-
verki Einars Jónssonar mynd-
höggvará, þá er viðtal við lista-
manninn um líf og list,: heiísíðu-
DAGSINS.
r
LögfræðiBprinn
svarar.
Sí Ð A N Hannes á horn-
inu byrjaði að skrifa
pistla sína hér í blaðið, hafa
honum oft borizt fyrirspurnir
um lögfræðileg efni, sem
hann hefir ekki tækifæri til
að svara, enda geta sjaldan
svarað slíkum spurningum
nema lögfræðingar. Hinsveg-
ar hafa þessar mörgu fyrir-
spurnir sýnt það, hve kær-
komið það myndi verða fólki,
að geta fengið svör við slík-
um fyrirspurnum.
Nú hefir Alþýðublaðið
samiðNið þekktan lögfræðing
um að svara fyrirspurnum
frá lesendum þess viðvíkj-
andi lögfræðilégum efnum. —
Munu svör hans birtast einu
sinni í viku. Bréf með fyrir-
spurnum skulu stílast til Al-
þýðublaðsins, en vera merkt
„Lögfræðingurinn.“
mynd af helgrímu Einars Bene-
diktssonar, Sigurður Nordal skrif-
ar um: Þjóðmenningu og stjórn-
, mál. Suomi, grein um Finnland
með myndum, Svíar gagnvart
Finnlandsstyrjöldinni eftir Sigfús
Halldórs frá Höfnum, Bækur, eftir
Guðbrand Jónsson, Við Miðjarðar-
hafið, kvæði eftir Tómas Guð-
muridsson. Barnaskrítlur með
myndum eftir Barböru rÁnason,
MóðSúða, gaman og alvara, Grein
uin garðyrkjuáætlanir næsta sum-
ai:s,, „ Líkamsmenning, inngangs-
grein með myndum, Upphaf stuttr-
ar fráiriháldssögu eftir Sommerset
Maugham, Nýtt sönglag eftir Karl
O. Runólfsson. Þrettándadagshug-
leiðing 0 fj. —r Tryggvi Magnús-
son hefir teiknað fyrstu fyrirsögn-
ina í fornum stíl. Þá hefir Halldór
Fétúrsson gert frummyndina að
kápuforsíðunni, sem er með litum,
og auk þess' teiknað tvær fyrir-
sagnir.
EÍNS OG MENN SJÁ kennir
piargra grasa í þessu fyrsta hefti
þessa mikla tímarits, enda eru út-
geíendur og ritstjóri mjög stór-
huga. Það er líka reynslan hér í
útgáfustarfsemi, að því betri, sem
bækurriar éru, því betur seljast
þær.
ÉG HEFI FENGIÐ nokkur bréf
um styrkveitingar Menntamála-
ráðs, en ég sé ekki ástæðu til að
birta þau. Kennir alls konar skoð-
ana í þessum bréfum með og móti.
VERKAMAÐUR skrifar mér
þetta bréf: ,,Þér hefir ekki líkað
hin virðulega predikun mín um
Kiljan eða hefir kannska ekki einu
sinni lesið hana. En það er allt í
lagi. Ég sé að flestir eða allir eru
ánægðir með það, sem ég var að
fetta fingur út í. Ég átti eingöngu
við sögur skáldsins, mér þykir þær
alveg frábærar. Auðvitað lýsir
hann lífinu og mönnunum eins og
það kemur honum fyrir sjónir; það
er óumflýjanlegt. En ég geri ekki
ráð fyrir að hann krefjist þess, að
hans sjónarmið séu talin þau einu
réttu; ugglaust eru þau meira og
minna ósönn, eins og sjónarmið
allra skálda. Og hver getur sagt
frá lífinu eins og það er? Hver
veit allan sannleikann?“
„SVO ÆTLA ÉG AÐEINS að
minnast á Rússa, af því þeir eru
svo oft nefndir nú til dags, sem
von er. Að vísu hefi ég aldrei get-
að viðurkennt að þeir kæmi mér
nokkurn hlut við (nema þeir ætli
að fara að gerast alheimsdrottn-
arar, en á því hefi ég enga trú, að
þeim takist það). Ég er víst of
þröngsýnn, Mig hefir alltaf skort
ímyndunarafl til að gizka á að
þeim hafi öðrum þjóðum fremur
auðnazt að tileinka sér þau sið-
gæðisverðmæti. sem ég held að
framtíðarheill mannkynsins hljóti
að byggjast á. Mér hefir alltaf
fundizt að bilið milli fáfræðinnar,
sem ríkti í Rússlandi á keisaratím-
unum, og þess lýðþroska, sem er
undirstaða fullkomins þjóðfélags,
væri stærra en svo, að unnt væri
að brúa það með byltingu. Ég hefi
aldrei tekið þá kenningu alvar-
lega, að Rússar hafi í einu fárra
ára skrefi stigið þá leið, sem hefir
kostað aðrar þjóðir margra kyn-
slóða þróun að komast. Slíkt stökk
tekur enginn, hvorki þjóð né ein-
staklingur, af þeirri einföldu á-
stæðu, að það er ekki hægt.“
„ÞAÐ MÁ VEL VERA, að þeim
hafi tekizt að koma á hjá sér
nokkuð fullkomnu atvinnuskiþu-
lagi, af því þeir hafa lagt svo mikla
áherzlu á það. en það er bara ekki
nóg. Það hefir sýnt sig. Það er
ekki nóg að menn séu saddir ef
þeir eru grimmir, siðlausir og fá-
fróðir. Ég held ekki að neinum
komi til hugar að Rússar séu að
vinna í þágu sósíalismans. Ég lít
svo á, að hann þurfi ekki á grimmd
eða ofbeldi að halda til sinna land-
vinninga. — Svona er þetta frá
mínum bæjardyrum séð, þaðan er
ekki víðsýnt, en ég þykist heldur
ekki hafa neitt úrskurðarvald í
stórveldapólitík. Ég þrái eins og
aðrir betri tilhögun á samlífi
manna og þjóða; en ég vil ekki
kaupa hana fyrir nein þau verð-
mæti, sem eru mönnunum nauð-
synlegri en það, sem kynni að fást
í staðinn."
ÚT AF BRÉFI „Hauks í horni“
hefir Nýja Bíó h.f. sent mér eftir-
farandi bréf: „Enn einu sinni birtir
vandlætingar- og umbótasamur
bíógestur gagnrýni sína á kvik-
myndahúsunum í dálkum þess á-
gæta manns, Hannesar á horriinu.
— Að þessu sinni finnst honum að-
göngueyrir kvikmyndahúsanna
vera í mjög slæmu samræmi við
það, sem þar er á boðstólum, og
óheyrilega hár vegna hinna „ófulL-
koinnu" talmyndatækja, sem kvik-
myndahúsin trassi að endurnýja
og halda í samræmi við kröfur
tímans.“
„TIL LEIÐRÉTTINGAR á þessu
vill Nýja Bíó taka eftirfarandi
fram: Talmyndatæki kvikmynda-
hú':?.nn hér í bæ er fullkomnasta
gerð kvikmyndatækja, sem yfir-
leitt er framleidd í veröldinni
(Western Electric Sound System).
Tæki þessu eru þannig frábrugð-
in öllum öðrum tækjum til kvik-
myndasýninga, að þau eru aldrei
seld til eignar, heldur leigð hverju
kvikmyndahúsi. sem hafa vill, til
10 ára í senn. Leigan af tækjum
þessum er 100 000,00 —Eitt hund-
rað þúsund kónur — í 10 ár, eða
10 þúsund krónur á hverju ári.
Með þetta hárri leigu á kvik-
myndatækjum, auk þess sem kvik-
myndahúsin gjalda þriðjung af
miðasölu í leigu til erlendra' kvik-
myndafélaga, er ekki nema eðli-
legt að aðgöngumiðar séu seldir
því verði, sem hér er, enda er það
í fyllsta samræmi við betri kvik-
myndahús í nágrannalöndúm vor-
um, jafnvel þótt þar sé allur að-
dráttur og leiga kvikmynda auð-
veldari.“
„EINS OG FYRR GETUR, þá
eiga kvikmyndahúsin hér ekki
nagla í tækjum þeim, sem notuð
eru til myndasýninga, og sáma
gildir um þessi fullkomnustu tæki
hvar sem er í heiminum. Félagið
sem tækin á, hefir fastan umboðs-
mann á staðnum, sem hefir með
höndum stöðugt eftirlit. Auk þess
sendir félagið hingað til lands
verkfræðing tvisvar á ári til eftir-
lits.“ :
„HINS VEGAR ER RÉTT að
geta þess í sambandi við aðfinnsl-
ur gagnrýnanda, að nú á síðast-
liðnu ári eru komin á markaðinn
til muna fullkomnari viðbótartæki
við vélar þessar, sem bæta mjög
mynd og hljóð. Hafa bæði kvik-
myndahúsin gert ráðstafanir til
þess að fá þessi tæki til landsins,
en það hefir tafizt nokkuð vegna
gjaldeyrisörðugleika, sem vonandi
lagast bráðlega. Annars hafa kvik-
myndahúsin hér á hverjum tímá
gert sér far um að hafa aðeins það
bezta á boðstólum fyrir gesti sína,
þrátt fyrir stóraukinn kostnað frá
ári til árs, og hið sama er um þess-
ar síðustu nýjungar á sviði tal-
myndatækninnar, sem þegar hefir
verið hafizt handa um að fá til
landsins. -- Þar sem gagnrýnandi
Alþýðublaðsins talar um mjög
slæman „tón“ í ýmsum kvikmynd-
um, þá er það til að segja, að slíkt
er ekki talmyndatækjunum að
kenna, heldur stundum „filmun-
um“ sjálfum, sem oft koma hingað
til lands nokkuð notaðar. Slík fyr-
irbrigði eru þó mjög sjaldgæf, og
venjulega eru slíkar myndir send-
ar til föðurhúsanna aftur, ef mikil
brögð eru að.“
„ANNARS ER SJÁLFSAGT að
gefa hinum vandlætingasama bíó-
gesti allar nánari upplýsingar um
rekstur og tækni í sambandi við
kvikmyndahúsin, ef hann óskar
þess, þannig að hann í næsta bréfi
sínu til Hannesar sé fullviss um
að fara með rétt mál og sanngjarn-
ar aðfinnslur, því í hans augum
virðist vera þar af miklu að taka.“
Hannes á horninu.
JOllN DICKSON CARR:
Norðii í vaxnsrndasafiiin.
50.
móti. Hún dró þungt andann, en ég reykti vindlinginn minn
í mestu rólegheitum.
— Hvers vegna komuð þér hingað? spurði hún.
— Til þess að reyna að komast að einhverri niðurstöðu í
hinu leyndardómsfulla morðmáli.
— Og gátúð þér það?
— Já.
— Ég vona þá, að þér hafið komizt að þeirri niðurstöðu,
að ég sé ekki við það mál riðin?
— Mér datt aldrei í hug, að þér væruð neitt við það mál
riðin og málið þarf ekki heldur að vera viðkomandi félagi
Svartgrímumanna.
Hún kreppti hnefann. — Getlð þér ekki um annað talað
en félag Svartgrímumanna? Vitið þér það, að ég hugsa ekki
um annað en viðskipti? Vitið þér, hvers vegna mig hefir alltaf
Jangað til að eignazt þennan stað?
Hún kipraði varirnar ofurlítið, laut fram, hofði yfir öxlina
á mér og sagði dreymandi:
— Það er aðeins ein skemmtun til. Það er að lifa tvenns
konar lífi, geta annað slagið verið prinsessa, þó að maður
þurfi hinn sprettinn að vera vinnuþræll. Þetta hefi ég gert.
Sérhvern dag dreymir mig nýjan draum. Ég sit á daginn við
aðgöngumiðasöluna. Ég geng í baðmullarsokkum og tíni sam-
an hvern eyri, sem inn kemur. Ég elda matinn fyrir mig og
föður minn og þvæ gólf . . .
Ungfrú Augustin yppti öxlum. — En á nóttunni, þegar
dagsverkinu er lokið, þá er ég prinsessa. Ég loka húsinu,
hjálpa föður mínum í rúmið. Og svo fer ég hingað. Það er
eins og arabiskar nætur.
Ég drap í vindlingnum og reis á fætur. Þá áttaði hún sig,
brosti ofurlítið og sagði: — Ég má ekki láta tilfinningarnar
hlaupa með mig í gönur. Þetta er aðeins draumur stúlku, sem
einu sinni var fátæk. Leggist niður og hívlið höfuð yðar.
Ég hallaði mér aftur á bak í legubekknum. Á öðrum enda
legubekkjarins sat ungfrú Marie Augustin og handlék skamm-
byssuna. Hún virtist mjög róleg á svipinn. Ég lá kyrr, reyndi
að venja augun í mér við ljósið og horfði á hana. Hún var
fremur langleit og hafði dökkbrún augu og hár. En núna
sýndist mér hún nærri því fögur ásýndum. Ég skildi það nú,
að þegar hún væri ekki í hinu ömurlega umhverfi vaxmynda-
safnsins, hlyti hún að vera fögur kona. Hún skipti hárinu í
miðju enni og greiddi það aftur fyrir eyrun. Og augu hennar
voru iíú miklu mýkri en þegar við vorum að yfirheyra hana í
vaxmyndasafninu.
— Hvers 'vegna gerðuð þér þetta? spurði ég.
Hún hrökk við. Það virtist svo sem henni hefði fundist ég
vera að hnýsast inn í hugskot sitt. Svo klemmdi hún saman
varirnar og svaraði tilbréytingarlausri rödd:
— Þáð þarf að hreinsa sárið. Ég notaði aðeins heftiplástur
Ég hlýddi henni og hallaði- mér út af aftur.
— Fyrst við erum nú farin að skilja hvort annað, þá ættuð
þér að geta sagt mér, hvað þér áttuð við, þegar þér sögðust
ætla að „bjarga“ mér.
Já, mér er ekkert á móti skapi að skjóta þeim pilti ref fyrir
rass. Ég ætla að skýra yður frá öllu, sem ég varð áskynja um
í nótt.
— Er það skynsamlegt af yður, að segja mér frá því?
— Nei, ekki ef þér hafið slæma samvizku í sambandi við
morðin.
Hún greip í öxlina á mér og sagði:
— Ég get svarið það, að allt og sumt, tem ég veit um þessi
morð, er það, sem ég hefi séð um þau í blöðunum. Og ef þér
hefðuð ekki sagt mér það um kvöldið, að morðin stæðu í sam-
bandi hvort við annað, hefði ég ekki haft hugmynd um það.
— Og samt sem áður luguð þér að oldkur þetta kvöld. Þér
sögðust hafa séð ungfrú Odette Duehéne fara út úr vaxmynda-
safninu þetta kvöld.
— Það gerði ég vegna föður míns. Og það var líka allt og
sumt, sem ég sagði ósatt. Vinur yðar, Bencolin, veit það vel.
Ég sagði aðeins, að ég áliti, að hún hefði farið út um liinar
dyrnar út á götuna.
Ég blés reykjarhringum út úr mér. Ef maður kom þessari
stúlku einu sinni í klípu, þá losnaði hún ekki úr henni aftur.
hugsaði ég.
En þar sem þér voruð annar eigandinn að þessu samkomu-
húsi, hlutuð þér að vita, að hún var einn af meðlimum félagsskap
arins. Og hvers vegna hélduð þér þá, að hún hefði farið út um
hinar dyrnar.