Alþýðublaðið - 17.02.1940, Page 3
LAUGARDAGUR 17. FEBR. 1940.
alþýðublaðið
►--------------------
I ALÞYÐUBUÐIÐ
HITSTJÓRI:
| F. R. VAIjDEMARSSON .
t 1 fjarveru hana:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLsA:
ALÞÝÐUHÚSINO
(Irmgangur ffrá Hverfiafötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiöala, auglýalngar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálnu (heima).
'4905: Alþýðuprentamiðjan.
14906: AfgreiBsla.
15021 Stefán Péturuon (heima).
í ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
«-----:---------------------#
„Flobbnr alira
stétta“.
SVO að segja daglega hefir
síðustu vikurnar getið að
lesa í ritstjórnargreinum Sjálf-
stæðisflokksblaðanna hátíðleg-
ar yfirlýsingar um það, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé „flokkur
allra stétta“. Það er að vísu ekki
ný staðhæfing í dálkum Morg-
unblaðsins og Vísis. En þeim
hefir með hliðsjón af þeim
möguleika, að til kosninga
kæmi, þótt vissara að hamra
nógu oft á henni upp á síðkast-
ið til að minna fólkið á þennan
trúarlærdóm Sjálfstæðisflokks-
ins, vel vitandi að ekki væri ó-
eðlilegt, þótt mönnum hætti til
að gleyma honum nokkuð fljótt
fyrir lærdómum staðreyndanna,
sem stangast svo óþægilega við
hann.
Ýmsir hafa líka gerzt svo
djarfir, að draga það öþinber-
lega í efa, að Sjálfstæðisflokk-
urinn værf raunverulega þáð,
sem blöð hans segja og hafa
fært fyrir margvís rök reynsl-
unnar, sem erfitt hefir verið
fyrir Sjálfstæðisflokksblöðin að
mæla í móti. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefir verið „krufinn“, og
það hefir komið í Ijós, að stór-
útgerðarmenn, stórkaupmenn
og húseigendur eru þar grun-
sámlega miklu ráðandi og mjög
áberandi mikið fleiri orðum
eýtt í blöðum flokksins til þess
að tala máli þeirra en annarra
stétta, sem flokkurinn þykist
béra fyrir brjósti. En nú telur
Vísir sig allt í einu hafa feng-
ið sönnun, sem segi sex. „Ef
menn vilja sannfærast um, að
Sjálfstæðisflokkurinn sé flokk-
ur allra stétta meira en í orði
kveðnu,“ segir hann í ritstjórn-
argrein eftir Árna frá Múla í
gper, „þurfa þeir ekki annað en
að líta inn á landsfundinn“!
Það er landsfundur Sjálfstæð-
isflokksins, sem nú stendur yfir
hér i bænum.
Svo kemur í ritstjórnargrein-
inni ágæt lýsing á landsfundin-
um til frekari útlistunar á þess-
um orðum: „Rosknir og ráðsett-
ir bændur,“ segir blaðið, „sitja
við hliðina á ungum búðarstúlk-
um ur Reykjavík. Búðarstúlk-
an er áreiðanlega ekki að hugsa
um það, hvort bóndinn sé ekki
með einhvern mosa í skegginu.“
(Eins og það sé ekki nóg að Sig-
urður Kristjánsson hugsi um
það!) „Og bóndinn er ekkert að
fárast yfir því, hvort sessunaut-
ur hans kunni nú ekki að hafa
laumað einhverju rauðu á var-
irnar. Sægarpar frá Vestmanna-
eyjum eða sunnan með sjó sitja
hjá sprenglærðum mennta-
mönnum og það ber ekkert á
því, að annar þykist öðrum
meiri — eða minni. Vinnulúnir
verkamenn sitja hjá sældarleg-
0667'manns fengu eliilaiin og
ðrorkubœtur fyrir árið 1940.
—------—
Heildarupphæðin, sem úthlutað var, nemur
1,582,900 krónum, en var 924,000 krónur
á árinu 1636, fyrsta ár alþýðutrygginganna.
■—--—*--——
Árið 1935, áður en aiþýðntryggieigalggii geugu i
gildi, wmr aðeins 300,000 kr. tithlutað i ellistyrk.
4
um burgeisum og báðum finnst
fara vel um sig“!
Þannig lýsir Vísir landsfund-
inum. Og hver efast nú um að
Sjálfstæðisflokkurinn sé „flokk
ur allra stétta“? Menn líti bara
á dagskrá landsfundarins, sem
birt var í Morgunblaðinu í gær.
Þar „ber“ virkilega „ekkert á
því, að einn þykist öðrum
meiri“, eins og Vísir segir.
Ræðutímanum er bróðurlega
skipt milli „allra stétta“: Hinir
„sældarlegu burgeisar“ Ólafur
Thors, Thor Thors, Jóhann Þ.
Jósefsson, Árni Jónsson og Jak-
ob Möller, hinn „ráðsetti bóndi“
Jón Pálmason og hinir „spreng-
lærðu menntamenn" Magnús
Jónsson, Bjarni Benediktsson,
Gísli Sveinsson, Gunnar Thor-
oddsen og Helgi H. Eiríksson
tala þar í þrjá daga. Og
síðan er „búðarstúlkunum úr
Reykjavík“, „sægöcpunum frá
Vestmannaeyjum eðá sunnan
með sjó“ og hinum „vinnulúnu
verkamönnum“ gefinn kostur á
að tala í þrjár klukku-
s t u n d i r. Þarna hafa menn
„flokk allra stétta“! Og hvað
þarf svo frekar vitnanna við?
Það er eitthvað annað fyrir
„sægarpana" og hina „vinnu-
lúnu verkamenn" að vera í
„flokki allra stétta“ og láta fara
vel um sig á landsfundi hans við
hlið hinna „sprenglærðu
menntamanna“ og „sældarlegu
burgeisa“, en í flokki stéttar,
alþýðunnar. Hvað gerir það til,
þótt „sægarparnir“ verði á eftir
að sætta sig við sama lifrarhlut
eins og áður, til þess að útgerð-
armennirnir, hinir „sældarlegu
burgeisar“, geti stungið þre-
földu lýsisverði við það, sem fá-
anlegt var fyrir stríðið, í sinn
eigin vasa? Og hvað ætli hinir
„vinnulúnu verkamenn“ séu að
fafast um það, þótt þeár þrátt
fýrir dýrtíðina fái ekki nema 85
aura á dag í fátækrastyrk til
þess að lifa á, ef atvinnan skyldi
bregðast? Þeir eru í „flokki
allra stétta“, sem vill hafa það
þannig -— vitanlega í þágu
„allra stétta“ — og „finnst fara
vel um sig við hlið hinna sæld-
arlegu burgeisa“ á landsfundi
hans, eins og Vísir segir, og fá
Aljiýöublaðiö hefir feng-
ið eftirfarandi upplýsing-
ar frá ellítryggingardeild
Tryggingarstofnunar rík-
isins um úthlutun elli-
launa og örorkubóta fyr-
ir árið 1940.
UTHLUTUN ellilauna og ör-
orkubóta á öllu landinu
fyrir árið 1940 er nú að verða
lokið. Othlutunarfyrirkomulagið
var það sama og s .1. ár. Ellilaun
vom veitt til gamalmenna 67 ára
og eldri, örorkubætur til manna
á aldrinum 16—67 ára og elli-
laun til þeirra manna, sem áður
fengu ellistyrk samkveemt eldri
lögum um ellistyrk, en flest það
fólk er á aldrinum 64—66 ára.
Hreppsnefndir eða framfærzlu-
nefndir ákveða upphæð ellilauna
og örorkubóta til hvers einstak-
lings, og er það algerlega á
þeirra valdi að ákveða, hvort
hlutaðeigandi umsækjanda er
veitt eða ekki.
Othlutunin fer fram í tveimur
flokkum, 1. og 2. flokki.
Fyrsti flokkar.
Tií þessa flokks teljast þeir,
sem kþmizt geta af með ellilaun
eða M'Ófkubætur, sem neiiia á-
, , . i\ B13'.
ætluöuin, hálfum ellilífeyjri eða
minna, án þess að leita fram-
færslustyrks að auki, og hefir
meira að segja að vera með í
lokasamsætinu að Hótel Borg.
Hvaða kröfur geta þeir frekar
gert til lífsins? .
hámark þessara upphæða verió
ákveðið:
1 Reykjavík kr. 200
- öðrum kaupstööum — 160
- kaupt. með yfir 300 ib. — 130
- hreppum — 100
Þessi flokkur er afgreiddur fyr-
ir jól ár hvert í einu lagi fyrir-
fram, og er frekar glaðningur en
framfærslueyrir.
Til þessa flokks var varið fyrir
árið 1940 samtals til 4231 manns
kr. 298 500,00 eða kr. 70,55 að
meðaltali til einstaklings. Gam-
almennin eru 3 580 og fengu þau
samtals kr. 243 900,00 eða 81,7°/o
af allri upphæðinni, en það svar-
ar til kr. 68,13 til hvers gamal-
mennis að meðaltali. Öryrkjarnir
eru 651 og fengu þeir samtals kr.
54 600,00 eða 18,3°/o, en það svar-
ar til kr. 83,87 til hvers öryrkja
að meðaltali.
Upphæðin, sem fer til þessa
ílokks, skiptist þannig á milli
sjóðanna, að vextir gömlu elli-
styrktarsjóðanna greiða oa. kr.
85 200,00. Tryggingarstofnun rík-
isins ca. kr. 99 800,00 og hreppa-
og bæjarsjóðir ca. kr. 113 500,00.
Annar flakkur.
Til greina korna i jæssum
flokki allir þeir, sem annars
heyra undir lögin, en ekki hefir
verið veitt í 1. flokki, en þó
greiðir Tryggingarstofnunin ekki
'á mótí hærri upphæðum en þeirn,
sem nema eðlilegum meðalfram-
færslueyri til hvers einstaklings í
því byggðarlagi, er hann dvelur i,
en meðalframfærslueyrir telst
vera:
I Reykjavik kr. 900
- öðmm kaupstöðum — 840
- kaupt. með yfir 300 íb. — 720
- hreppum — 600
Þessi flokkur er greiddur út á
áiinu 1940, annaðhvort mánaðar-
eða ársfjórðungslega, og ber að
líta á liann sem framfærslueyri.
Til þessa flokks var varið til
2436 manna samtals kr. 1 284 400
eða kr. 527,25 að meðaltali til
hvers einstaklings. Gamalmennin
eru 1537 og fengu þau samtais
kr. 783 800,00 eða 61% af allri
upphæðinni, en það svarar til
kr. 509,95 til hvers gamalmennis
að meðaltali. Öryrkjarnir eru 899,
og fengu þeir samtals kr. 500 600
eba 39% af allri upphæðinni, en
það svarar til kr, 556,84 til hvers
öryrkja að meðaltali.
Upphæðin, sem fer tll þessa
flokks, skiptist þannig á .mtíli
sjóðanna, að Ti-yggingarstofnun
ríkisins greiðir kr. 315 000,00 fen
hreppa og bæjarsjóöír kr. 969
þús. Hundraðshluti Tryggingar-
stofnunar ríkisins var 26%, þv|
hreppa- og bæjafélögin úfhlút-
uðu kr. 84000 fram yfir það há-
mark, sem að framan greinir.
fleildarðthlntBDin.
Samtals er því úthlutað á öiíu
landihu i 1. og 2. flök'ki til 6667
manna, samtals kr. 1582900 eða
kr. 237,42 að meðaltali tii ein-
staklings, Gamalmennin, sem elli-
laun fá, eru á öllu landinu sam-
tals 5117, og fá jrau samtals kr.
1 027 700 eða 64,9% af allri upp-
hæðinni, en það svarar tíl kr.
200,92 til hvers einstaks gamal-
mennis á öllu landinu, sem fær
ellilaun, en ellilaun fá ca. 65%
af öllum gamalmennum landsins.
Öryrkjarnir, sem styrk fá á öllu
Jandinu, eru samtals 1550 og fá
555 200 kr. eða 33% af þeirri upp-
hæð, sem veitt er til ellilauna og
örorkubóta á öllu landinu, en
það svarar til kr, 358,19 til hvers
öryrkja að meðaltali.
Þess má geta, að árið 1935 eða
næsta ár áður en lögin um al-
þýðutryggingar gengu í gildi, var
úth’utað samtals á öllu landinu
Frh. á 4. síðu.
Brezkir hermenn á leið til Frakklands.
Hvaða aUelðlngar hefir
stríðíð fyrir England?
"ly ORINGI þingflokks enska Alþýðuflokksins, major C. R.
■*• Attlee. bendir í eftirfarandi grein á þær breytingar
i| hins brezka þjóðskipulags, sem leitt geta af stríðinu. |l
1 - .####»###s##########s##*##*#*##########^#####^###^###^s#######^####^##^###^}
ENSKA stjórnin hefir látið
það í ljós, að hún álíti að
þetta stríð muni standa yfir í
þrjú ár. Og það er rétt að gera
ráð fyrir að þetta sé rétt, enda
þótt við vonum, að stríðið standi
ekki svona lengi yfir, og enda
þótt við vonum, að hægt verði
að koma á varanlegum friði, án
þess hann þurfi að kosta aðrar
eins blóðfórnir og þriggja ára
styrjöld mun kosta.
En hversu lengi sem styrjöld*
in stendur, þá er gott að gera
sér grein fyrir því strax, að hún
mun leiða af sér miklar og
margs konar breytingar. Varan-
legur friður mun krefjast þess,
að ástandið í Evrópu breytist
að miklum mun. Friðurinn
verður að byggjast á því, að Ev-
rópuþjóðirnar taki upp öflugri
samvinnu en þeir gerðu ráð fyr-
ir, sem stóðu að Þjóðabandalag-
inu. Jafnvel þótt það kosti það,
að leysa þurfi mörg og erfið
pólitísk vandamál, verður að ná
þessu takmarki. En þessu tak-
marki er því aðeins hægt að ná,
að leiðtogar þjóðanna taki aðra
afstöðu til málanna en þeir hafa
gert hingað til. Ný Evrópa verð-
ur að fæðast.
Okkur er nauðsynlegt að gera
okkur það ljóst, að ástand það,
sem nú hefir skapazt í viðskipt-
um milli þjóðanna, er bein af-
leiðing af ástandi því, sem skap-
azt hefir heima fyrir með hverri
þjóð. Maður má ekki gera sig
sekan um að álíta, að ástandið
með hverri þjóð komi viðkom-
andi þjóð einni við. Og það er
líka mikill misskilningur að á-
líta, að breytingarnar séu ein-
ungis nauðsynlegar í einræðis-
löndunum, eða að lýðræðið
verði endurreist í sama formi og
það var fyrir stríðið. Stríðið
mun knýja fram breytingar.
England verður öðruvísi eftir
sigurinn í þessu stríði en það
var áður en það fór.í stríðið. Það
varð mikil þjóðfélagsleg þróun
á árunum 1914.—1918. Árin
1939 og fram eftir munu líka
færa með sér miklar breyting-
ar. í fyrra skiptið varð gífurleg
þróun í sambandi við hið opin-
bera eftirlit með iðnaðinum.
Vegna stríðsins var iðnaðinum
hagað í þágu ríkisins. Tekið var
meira tillit til velfarnaðar
heildarinnar en hins einstaka
manns.
Ennþá þýðingarmeirí var þó
þróun verkalýðshreyfingarinn-
ar. Verkalýðurinn krafðist þess
að fá að vera með í því að taka
ákvarðanir um öll mikilsverð
mál, sem snertu hann. Hinn
skipulagði verkalýður, sem áð-
ur fyrr hafði látið sér nægja að
gagnrýna ástandið, krafðist nú
þess að fá að vera með í ráðum.
Enda þótt afturför yrði á árun-
um eftir stríðið vegna. þess, að
hið opinbera eftirlit varð tak-
markað aftur, hafa menn ekki
gleymt að fullu því, sem þeir
lærðu á stríðstímunum. Stað-
reyndirnar knúðu íhaldsstjórn-
irnar til þess að ganga inn á
ýmislegt, sem þær höfðu áður
látið sem vind um eyrun þjóta
og kallað þjóðfélagslega villu-
trú.
í styrjöld þeirrí, sem nú geis-
ar, stöndum við augliti til aug-
litis við þjóð, sem í einu og öllu
hlýðir boði og banni leiðtogans.
Ég lít svo á, að það sé óheppi-
legt þjóðfélagskerfi, þar sem hið
opinbera eftirlit er komið út' í
Öfgar og allt frelsi er afnumið.
En líti maður aðeins á það frá
hinu materialistiska sjónarmiði,
hefir það þó vissa kosti.
Vandamál það, sem lýðræðis-
löndin eiga við að etja, er það,
hvernig þau eiga að fara að því
að skipuleggja þjóðfélagið án
þess að fórna frelsinu og öllum
andlegum verðmætum. Sérhver
þjóð verður að koma auga ó
það, að hún verður að samlagast
nýjum kringumstæðum. Sér-
hver þjóð verður auðvitað að
haga sér samkvæmt erfðavenj-
um sínum. í þessari grein vil
ég aðeins reyna að rannsaka,
hvernig Englendingar verða að
snúast við sínum vandamálum.
Ensku stjórninni er gefið
mikið vald, vald, sem hún hefði
ekki fengið á friðartímum. Hún
getur ef hún vill skipuíagt öfl
þjóðfélagsins, en hún getur það
því aðeins, að hún byggi á sam-
vinnu og frjálsum framlögum
allra borgara. Nú hefir hún
komið á þessari samvinnu, en
hún mun aðeins verða varanleg,
svo framarlega sem hún horfir
fram yfir augnabliks þarfir.
Það sem skeði í lok heims-
styrjaldarinnar má ekki endur-
taka sig. Þá komast verkamenn-
irnir að raun um það, að meðan
þeir höfðu lagt líf og limi í
hættu. fyrir föðurlandið, hafði
auðvaldið aðein? lagt fram pen-
inga sína og þó ekki nema til
láns. Og þrátt fyrir þá baráttu.
sem verkalýðurinn hefir háð, er
hinum veraldlegu gæðum hér
heima 1 Englandi jafn óréttlátt
skipt í upphafi þessa stríðs, —
eins og 1914. Enda þótt margs-
konar framfarir hafi orðið á
ýmsum sviðurn, er gífurlegur
stéttamismunur á Englandi.
Stríð eru alltaf orsök þess, að
auðæfi skipta um eigendur.
Sumir verða gjaldþrota í stríði,
aðrir verða auðugir. Vegna hót-
ana um loftárásir er það mögU'
legt og nærri því víst, að i
heimi eignanna verði miklar
breytingar. Enginn getur í dag
reiknað það út, hvílíkar afleið-
ingar striðið mun hafa fyrir
Lundúnabúa og þá, sem háfa
safnað sér auðæfum þar. Eng^-
inn veit heldur neitt um það,
hver lífskjör manna verða. í
Englandi eftir stríðið. En verka-
mennirnir eru ákveðnir í því að
láta auðvaldinu blæða. Og' það
er óhætt að gera ráð fyrir því.
sem nærri því vísu, að eftir
‘stríðið verði lífskjör manna
jafnari en áður var.
Það voru hinar Evrópisku
eítirstríðsstjórnir, sem sáðu
fræjum að núverandi styrjöld.
Þær skildu ekki, að þær hug-
sjónir, sem Þjóðabandalagið
var byggt á, var einungis hægt
að framkvæma með þvj að
Frh. á 4, síöu