Alþýðublaðið - 26.02.1940, Page 2

RANUDÁOUB W. FSBB. 1 m
ALI»fÐUBUÐtÐ
UMRÆÐUEFNI
RAUÐU SKORNIR
16) Um kvöldið komst gamla konan að því, að skórnir höfðu verið
rauðir, og hún sagði, að það væri ekki viðeigandi og að hér
eftir yrði Karen að fara til kirkju í svörtum skóm.
17) Næsta sunnudag
var altarisganga og
Karen fór í rauðu
skóna þrátt fyrir
bann gömlu konunn-
ar. .,
18) Það var yndislegt veður og Karen og
gamla konan gengu til kirkjunnar.
19) Við kirkjudyrnar stóð gam-
all hermaður með hækjur og
mikið skegg. Hánn spurði
gömlu konuna, hvort hann
mætti þurrka af skónum henn-
ar.
20) Og Karen rétti honum líka
litla fótinn sinn. En hvað þetta
eru fallegir dansskór, sagði her-
maðurinn. Og gamla konan gaf
honum skilding. Og allir, sem
inni voru, sáu rauðu skóna
hennar Karenar. Og Karen
hugsaði ekki um annað en
rauðu skóna og hún gleymdi að
syngja sálminn og gleymdi að
lesa faðirvorið.
til kaupenda út um land.
Munið, aS Alþýðublaðið á að greiðast fyririram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstbröfu.
Háskólafyriríestar
ium Sturlungaöld. Fyrsti fyrir-
les’tur dr. Einars Ól. Sveinsson-
ar um menningu Síurlungaaldar
verður í Háskólanum (1. kennslu-
.stofu) í kvöld kl. 8 stundvíslega.
Öllum heimill aðgangur.
Leiðrétting.
Það er ekki rétt að Kjartan
Guðjónsson, Egilsgötu 12 hafi
verið á vélbátnum „Kristjáni".
Hann er á togaranum Geir. Kjart-
an Guðjónsson, sem var á „Krist-
jáni“ var frá Ólafsfirði.
Æstur og vondur maður með
hjartað utan á jakkanum.
Vélskorna tóbakið og salan á
því. Útreikningar Hagstof-
unnar. Sígaretturnar og vél-
arnar. Hvað meinti Hagalín?
Barnatímarnir Dýrar skemt-
anir.
—o----
ATHUGANIR.
HANNESAR Á HORNINU.
Lesendum mínum til
GAMANS ætla ég að lofa
þeim að sjá skammaklausu, sem
birtist í blaðinu Vísi um mig á
laugardaginn. Geri ég það aðallega
til þess að lofa þeim að sjá, hve
nauðaómerkilegir sumir menn geta
verið í meðferð staðreynda.
„MAÐUR NOKKUR sem kallar
sig Hannes á Horninu og skrifar
daglega í Alþbl. hefir fyrir
skömmu komið með órökstuddar
dylgjur um álagningu smáverzlana
á neftóbak. Heldur hann því fram
að skorið neftóbak sé selt fyrir 50
—60 krónur hvert % kíló í verzl-
unum. Er svo að skilja að hann
hafi upplýsingar þessar frá for-
stjóra tóbakseinkasölunnar. En
enginn mun trúa því að forstjór-
inn hafi leyft sér að gefa slíkar
upplýsingar, sem eru alrangar, um
viðskiptamenn sína. Slíkt fram-
ferði ætti að varða stöðumissi. Lík-
legast er að Hannes á Horninu hafi
fundið upp ósannindin sjálfur til
þess að svívirða kaupmenn, sem
blað hans þreytist aldrei á að róg-
bera.“ .
„ÞAÐ ER SÍÐUR EN SVO að
sala á sltornu neftóbaki hafi nokk-
urntíma verið rekin með hagnaði.
Verzlunum hefir jafnan reynzt
erfitt að láta þessa sölu bera sig
vegna þess hvað smáskammtamæl-
ingin er ódrjúg. Tóbakseinkasalan
er nú að gera heftóbakssöluna enn
dýrari en hún hefir verið áður
með því að selja skorið tóbak dýr-
ara verði í óhentugum umbúðum.
Og um leið er einkasalan að gera
tilraun til að gera atvinnulausa
nokkra smælingja hér í bæ sem
lifað hafa á tóbaksskurði fyrir
verzlanir. Slíkt kemur náttúrlega
ekki mikið við hjartað á Hannesi
á Horninu, sem væri nær að reyna
að þegja sér til sæmdar en rita sér
til háðungar og athlægis. ZX.“
ÉG RIÐ lesendur mína að bera
þetta saman við það, sem ég hefi
sagt um þeíta mál. Ég vítti það, að
gömlu tóbaksskurðarmennirnir
skuli hafa misst atvinnu sína, en
jafnframt skýrði ég frá ástæðum
einkasölunnar fyrir því að hafa
eftirlit með hinum margumtöluðu
blikkboxum og hafa jafnframt eft-
irlit með verði þeirra. Ég skýrði
líka frá því, að sýnishorn, sem
hefðu verið tekin af smásölu-
skömmtum á neftóbaki, hefðu gef-
ið til kynna, að bitinn hefði farið
stundum upp í 60—70 krónur. Ég
nefndi ekki forstjóra Einkasölunn-
ar í því sambandi, én þetta eru
réttar upplýsingar. Til viðbótar vil
ég segja það, að þegar skortur var
DAGSINS.
á neftóbakinu í vetur, þá fannst
mörgum skammturinn, sem þeir
fengu fyrir aurana sína, minnka
eig; alllítið.
ÞAÐ ER DÁLÍTIÐ BROSLEGT
að sjá alla þessa umhyggju fyrir
smælingjunum! Það var ekki einka
salan, sem tók upp á þeim fjanda
að selja vélskorið neftóbak, því að
löngu áður en blikkboxin komu til
sögunnar, seldu allmargar smá-
söluverzlanirnar alltaf vélskorið
neftóbak, og var KRON meðal
þeirra. Annars er hægur vandi
fyrir alla neftóbaksmenn að koma
í veg fyrir það að gömlu menn-
irnir missi vinnuna. Menn geta
keypt sjálfir rjólbita og fengið
karlana til að skera. Ég geri þetta
og með því fæ ég bæði betra og
margfalt ódýrara tóbak. Ef lesend-
ur mínir þekkja engan neftóbaks-
skurðarmann, þá skál ég vísa þelm
á þá fyrir ekki neitt.
ÞESSI NAFNLAUSI ÆSTI
MAÐUR í Vísi telur að ég sé afar
vondur maður, sem ekki verði
mikið var við vandræði þeirra.
Hjartað „á“ mér á að vera kalt og
hart. Ég hefi nú ekki borið hjartað
utan á jakkanum það sem a£ er, og
mun ekki geta tekið upp á því
héðan af, og verður að hafa það.
ZX getur sýnt sitt blæðandi mann-
kærleikahjarta hverjum sem hafa
vill!
FYRIRSPURN TIL HAGSTOFU
ÍSLANDS nefna H. og S. eftirfar-
andi bréf sitt, og vona ég að hag-
stofustjóri svari fyrirspurn þeirra:
„í skýrslu um verðlag, ssm birt var
í Alþýðublaðsinu fyrir skömmu af
hr. Páli Zóphóníassyni alþingis-
manni, er gerður samanburður á
kolaverði í Reykjavík í lok janú-
armánaðar 1939 og 1940 og skýrt
frá að hækkunin sé 86%. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Rafveitu
Reykjavíkur er meðalhækkun á
rafmagni. miðað við sama tíma,
16%. Ef gert er ráð fyrir að árs-
notkun 5 manna f jölskyldu á þess-
um tveim nauðsynjum, kolum og
rafmagni, sé svipuíý er verðhækk-
unin á ljósmeti og eldsneyti, miðað
við nefnt tímabil, 51%. Nú er það
vitanlegt öllum, aíS notkun manna
er mun meiri á kolum en rafmagni,
ef miðað er við verðmæti í krón-
um, og er því moðalhækkunin af
þeirri ástæðu vitanlega mun
meiri.“
„SAMKVÆMT vísitöluútreikn-
ingi Hagstofu íslands í nýútkomn-
um hagtíðindum er gerður saman-
burður á verði þess ara nauðsynja
og miðað við sama tíma, það er
jan. 1939 og jan. 1940, með þeirri
undraverðu niðurst.öíSu, að hækkun
þessara nauðsynja sé aðeins tæp-
léga 30% . Ýms annar verðsaman-
burður Hagstofunmar í sömu hag-
tíðindum virðist álíka undraverð-
ur. Það er því héit með spurst fyrir
um, með hvaða eiðferðum Hagstof-
an fái sínar niðurstöður varðandi
þessi mál. Ef Hagstofan svarar
ekki þessu, vei'ður að líta svo á
JOHN DICKSON CARR:
í vaxffipdasafolou.
©i.
Hann kinkaði kolli. — Þannig var það Uka, Jeff. Og það
var það, sem kom mér til að hugsa um ungfrú Martel. Og þá
datt mér enn fremur í hug, hvílíkur feikna afglapi ég hefi
verið að sjá þetta ekki fyrr. En ég var nógu heimskur til að
álíta, að morðinginn væri meðlimur klúbbsins. Og það var
til þess, að mér láðist að biðja ungfrúna um lýsingu á gest-
unum, sem komið höfðu inn 1 safnið þetta kvöld. Aðeins ó-
breyttur lögregluþjónn hefði haft vit á að spyrja að þessu.
Hann sat í stólnum og kreppti hnefana og opnaði þá á víxl.
Hann var mjög þungbúinn á svipinn.
— Það hefir verið eins og að berja höfðinu við stein. Og þó
er allt svo augljóst. Jæja, ungfrú, ég ætlaði að vera mjög gáf-
aður, en gerði sjálfan mig að fífli. En nú legg ég spurninguna
fyrir yður.
Hann rétti sig upp í stólnum og horfði á hana.
— Martel greifi er um fimm fet og tíu þumlungar á hæð og
mjög þrekvaxinn. Höfuð hans er stórt og sterklegt, þétt efri-
vararskegg sandbrúnt á andlitinu, slútandi augnabrúnir, augun
stingandi, hann er teinréttur, nærri því fattur. Hann hefir gamal
dags staf, gleraugu og barðastóran hatt. Það.sést ekki, að hánn
er einhéntur vegna þesS, að hann er í svo víðri yfirhöfn. En
útlit hans er þannig, að ervitt er að gleyma honum.
Marie Augustin kipraði augnalokin.
—i Ég man vel eftir honum, herra, sagði hun ofurlítið háðs-
lega. — Hann keypti aðgöngumiða í gærkvöldi, en ég man
ekki, hvað klukkan var. En ég sá hann aldrei fara út aftur. En
það þarf ekki að vera neitt undarlegt. En þetta hefðí ég getað
sagt yður fyrir löngu. En eins og þér segið, þá hefi ég kannske
verið þögulli en ástæða var til.
Beneolin kinnkaði kolli.
— Herra minn, sagði Chaumont. — Þér þekkið ekki þennan
mann. Hann er sá ærukærasti maður, sem ég hefi nokkru sinni
kynnzt um dagana.
— Ég veit það, sagði Bencolin ólundarlega. — Það var þess
vegna, sem hann drap dóttur sína. Það er óhætt að fara aftur
í sögu Rómverja, til þess að finna hliðstæðu þessa. Virginius
myrti dóttur sína. Brutus dæmdi son sinn til daðua. Enginn
skynsamur faðir myndi haga sér þannig, Ég var vanur að líta
svo á, að sögurnar um hina spartversku feður og mæður væru
hreinustu þjóðsögur. Viljið þér skyggja ljósið betur, ungfrú?
Ég þoli ekki mikla birtu í augun.
Ungfrúin stóð á fætur og lagði dagblað yfir lampann. Það
dimmdi mjög í herberginu. Það snarrkaði í eldinum.
— Þér þekkið Martels-hjónin, liðsforingi? Jeff hefir heim-
sótt hann. Það er einmanalegur maður og hugsunarlauS kona.
Þau búa í stóru, skuggalegu húsi og eiga enga kunningja, nema
gamla menn. Gamli maðurinn hefir domino, til þess að stytta
sér stundir við.
Þau eiga dóttur, sem hatar þetta umhverfi, þegar hún vex
upp. Hún er mjög ólík foreldrum sínum. Henni d»nðtyiðist in»-
að tölur hennar séu ekki eins á-
byggilegar og æskilegt væri.“
SPURULL skrifar á þessa leið og
beiriir spurningum sínum til við-
tækjaútsölunnar: „Það, tem kemur
mér til að skrifa þér nokkrar lín-
ur, Hannes minn, er almenn óá-
nægja þeirra, sem ætla nú að fá
sér útvarpstæki, en fá þau svör
hjá viðtækjaverzlun ríkisins, að
engin tæki séu fáanleg.“
„ÞAÐ LIGGUR í HLUTARINS
EÐLI, að eins og ástandið er nú,
þá myndi enginn fást neitt frekar
um þessa neitun verzlunarinnar, ef
allir fengju sömu svörin, en svo er
nú ekki. Á sama tíma sem mér og
mínum er neitað um tæki, þá fær
verzlunarþjónn í einkafyrirtæki
hér í bænum að hafa eins konar
privat einkasölu á radiogrammó-
fónum, sem hann selur síðan með
háu verði. Þessi verzlunar-
þjónn mun vera búinn að selja
hér 7—10 radiófóna á s.l. ári, en
verð þeirra mun vera ca. 2—-3000
kr. pr. stk.“
„NÚ HEFIR MÉR SKILIZT, að
samkv. reglugerð um sölu og inn-
flutning viðtækja þá hefði Við-
tækjaverzlun ríkisins ein leyfi til
innflutnings á útvarpstækjum og
að það væri ekki framseljanlegt í
hendur einstakra manna. Þéss
vegna skilst mér að þessi grammó-
fóna innflutningur verzlunarþjóns-
ins sé með vitund forstjóra Við-
tækjaverzl., nema þá um smygl sé
hér að ræða. Mér þætti gaman að
fá botn í þennan dularfulla gram-
mófóna innflutning.
TÓBAKSMAÐUR skrifar: „Þú
ræður mönnum í dag til að vefja
sjálfir þær sígarettur, sem þeir
reykja. Við þessu er ekkert nema
gott eitt að segja. Ég hefi sjálfur
gert það um lengri tíma og stað-
festl það, að sparnaðurinn er ekki
minni en % miðað við að kaupa
sígarettur tilbúnar. Þá er og ágætt
að vefja sígaretturnar í vél, en það
er ekki sparnaður að kaupa vél-
arnar á 2 krónur, þegar þær fást á
1,50 annars staðar.“
„EINN ÁGALLI er þó við að
vefja sjálfur sígaretturnar, það
vantar alltaf öðru hvoru heppilegt
sígarettutóbak. Ég hefi oftar en
einu sinni heyrt menn tala um það
sín á milli, að Einkasalan, sem
leggur um 150% á rjólið, vilji helzt
ekki að menn búi sínar sígarettur
til sjálfir. Ef þetta yrði almennt,
þá mynda það rýra stórum gróða
Einkasölunnar.“
„SÚ, SEM HLUSTAR", skrifar:
„í ágætu kvæði eftir Guðm. Haga-
lín, sem kom í Alþýðublaðinu í
haust, stendur þessi setning síðast
í kvæðinu: „ísland — hvar er
Drottinn?“ Fyrst lýsir hann bar-
áttu og hörmungum Finna, og út
frá því setur hann fram þessa setn-
ingu. Þetta greip mjög huga minn,
og oft hefi ég verið að velta því
fyrir mér, hvað Hagalín meini. Ég
veit ekki hvort við erum á sama
máli, en ég held hann meini þetta:
Drottinn býr á háum og helgum
stað, en einnig hjá þeim, sem hafa
auðmjúkan anda. Því vil ég' líka
segja þetta: ísland — hvað gerir
þú með Drottinn? Biðjum við um
vernd Guðe fyrir land ofi þjóð, ef
ske kynni að hörmungarnar mættu
fara hér fram hjá, eða þökkum við
hina hlýja veðráttu og vernd á ís-
lenzku skipunum síðan stríð hófst?
Kannske einhverjir. En eitt veit
ég, við kunnum að krefjast, eins
og óþekk börn, en þökkum
minna!“
G. Si. skrifar: „Ef barnatímarn-
ir í útvarpinu eru skemmtilegir,
þá þykir mér þeir með skemmti-
legri stundum. En nú x vetur hefir
mér þótt þeir yfirleitt þunglama-
legir og hálfleiðinlegir, og finnst
mér það vera af því, að börnin
hafa ekki nærri því eins oft
skemmt eins og t. d. tvö undan-
farin ár. Mér, og ég veit af mötg-
um fleirura, þóttu með skemmti-
legri barnatímum, þegar „Sólskins-
deildin“ annaðist barnatímann, og
hygg ég það hafa stafað af því, að
börnin skemmtu sjálf, og svo voru
góðir einsöngvarar. Sögurnar féllu
mér sérstaklega vel í geð vegna
þess, að þær væru þrungnar af trú
og siðgæði. Reynslan er sem sé sú,
að slíkar sögur skilja mest og bezt
eftir, mildi og ró, í bljúgri barns-
sálinni, og veitir sannarlega ekki
af að hlúa að þeim tilfinningum,
því óróans geta þau aflað sér sjálf.
Mér líkaði líka illa þegar Hjörvar
talaði um undragleraugu útvarps-
ins, og svo þegar börnin spurðu
foreldra-sína um þessi gleraugu,
þá urðu þau að segja: Já, það er
með þessi gleraugu, það er bara
vitleysa. Og börnin horfðu út í
bláinn og fundu til einhvers tóm-
leika.“
G. skrifar: „Ekki virðist neitt
lát hér á skemmtunum heldur en
vant er, og er næsta undarlegt, þar
sem sífellt heyrist um stríðshörm-
ungar, en að þeim slepptum er
sjálfsagt nóg neyð hér fyrjr vegn*
atvinnuleysis og dýrtíðar, og það
ætti eitthvað að geta heft tryllt
gjálífi og eyðslu. Héraðsmótin eiga
víst að heita tízka. Mér finnst ekki
nema gott um það að segja, og'
jafnvel gæti verið þarft að hafa
kynningarkvöld og þá kaffi-
drykkju, en átveizlur eru hneyksli
frá mínu sjónarmiði séð. Dýrar át-
veizlur í dýrtíðinni, það á nú við,
eða hitt þó heldur! Eða hvað finnst
ykkur nú, hálsar góðir? Hér er
fólk, sem líður neyð, vantar bæði
fæði og klæði, það heyrir og veit
af þessum urmul af skemmtunum
og hófum víðs vegar um borgina.
Það veit, segi ég enn, af þessum
heimskulegu átveizlum og alls lags
óhófi. Eða því t. d. þegar frum-
sýning er á leikhúsunum, — það
veit, að aðgöngumiðinn er 19 kr.
og svona má lengi telja. Er ekki
von, að hugur myrkvist, þegar
hinn fátæki hugsar um þetta og
horfir svo í kringum sig og sér
skortinn skína út úr ástvinum sín-
um og yfirleitt hvar sem litið er
sést eitthvað ömurlegt. Satt er það,
að hér á enginn eins bágt, saman-
borið við hinar hræðilegu hörm-
ungar úti í heimi, en það sannar-
lega afsakar ekki kærleiksleysi
þeirra, sem eyða óþarflega og vita
af bróður sínum líða.“
Hannes á horninu.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
an um gamaldags fólk og hún fyrirlítur þessa stirnuðu gam-
aldagssiði. Hún er ekkert hrifin af frásögnum um það, að
Martelsættin hafi aldrei verið við neitt hneykslismál riðin frá
upphafi vega. Henni leiðist að hlusta á þetta á hverjum degi.
Hún vill dansa, dansa alla nóttina í Chatcau de Madrid og sjá
sólina koma upp yfir skóginum. Hana langar til að trylla sig
með vínum í skrautlegum næturknæpum og eiga elskhuga.
Og hún kemst að raun um, að foreldrar hennar gæta hennar
ekki vel. Þegar hún er komin út fyrir veggi heimilisins, þá er
henni óhætt að láta eins og hana lystir, svo lengi sem ekki
kemst upp um hana.
Hann þagnaði. Svo leit hann á ungfrú Augustin, og hann
virtist halda niðri í sér hlátrinum, Svo yppti hann öxlum.
— Jæja, við skiljum þetta, er ekki svo? Hún grípur fegins-
hendi allt nýtt, sem verður á vegi hennar. En hún er neydd
til þess að lifa tvennskonar lífi. Hún verður alltaf óánægðari og
óánægðari með heimili sitt. Og þar kemur, að hún hatar for-
eldra sína.
Hún á vinkonu, það er ungfrú Prévost. Hún tekur þátt í
kjörum hennar. Þær sjá vinkonu þeirra, ungfrú Duchéne, sam
er alin upp á þann hátt, sem þær áttu að alast upp.
Ég þarf ekki að lýsa þessu nánar. Samkvæmt upplýsingum
herra Chaumonts er sannað, að ungfrú Duchéne var göbbuð
til samkomuhússins — og þar dó hún. En Martel liðsforingi.
Það er nú annað mál. Hvernig komst hann að því, hvernig
dóttir hans hagaði sér? Ég ætla að segja ykkur, hvers vegna
því að liðsforinginn sagði mér það.
Hún hagaði sér þannig, að herra Etieant Galant fékk *óg