Alþýðublaðið - 02.03.1940, Qupperneq 1
ÁrshátlðLF. u.;j.;
í Hafnarfirði er annað
kvöld.
EITSTJÓEI: F. B. VALDEMARSSON
ÚTGEFANPI: ALÞÝÐUFLOKKUBINN
XXI. ÁRGANGUR.
LAUGARDAGUR 2. MARZ 1940
52. TÖLUBLAÐ.
Mnnlð
f
árshátið F. U. J. 1
í Hafnarfirði ann-
að kvöld.
Kolin hækba m
33 krónnr toflnið
ni með [er kolatoonið
komlð m í 125 krðnnr.
ONNIÐ af kolunum hækk-
-®- aði í gær um 33 krónur,
úr 92 kr. og upp í 125 krói’ur,
Til skýringar á þessari gíf-
urlegu hækkun hefir verðlags-
nefnd beðið blaðið fyrir eftir-
farandi:
,,Frá því laust eftir að stríðið
skall á og þar til í janúar s.l.
höfðu orðið litlar breytingar á
flutningsgjöldum og innkaups-
verði kola á erlendum markaði.
Útsöluverðið á þessum tíma
myndi hafa þurft að vera ná-
lægt 100 kr. á tonn, ef ekki
hefðu verið til gamlar birgðir,
sem gerðu það að verkum, að
verðinu varð haldið í 77 kr. frá
9/10—7/12, og í 92 kr. frá 8/12
—1/3.
Nú hefir það gerzt hinar síð-
ustu Vikur, að flutningsgjöld
hafa hækkað gífurlega, þannig,
að samsvarandi hækkun á út-
Frumvarp til nýrra húsa~
leigulaga lagt fram á alpingi
■ O.-. "■
Óheimllt að hœkka húsaleigana frá því
sem hán er, þegar lðgln ganga I glldi.
Frumvarpið er undirbúið og komið fram
að tilhlutun félagsmálaráðherra.
F
RUMVARP til nýrra
húsaleigulaga er komið
fram á alþingi. Hefir félags-
málaráðherra Stefán Jóh.
Stefánsson undirbúið frum-
varpið, en allsherjarnefnd
efri deildar flytur frumvarp-
ið eftir ósk hans.
Aðálefni frumvarpsins er
þetta:
Óheimilt er að hækka leigu
eftir húsnæði, hvers konar sem
er, frá því, sem goldið og um-
samið var, þegar lögin öðlast
söluverði kola, sem næst verða ! gildi. Þó er heimilt að hækka,
flutt til bæjarins, er óhjá-
kvæmileg. Þetta mun hafa kvis-
ast mjög í bænum að undan-
fömu, og með því að birgðir
kolaverzlana voru orðnar mjög
litlar, var óttast að þær myndu,
að óbreyttu verði, algerlega
seljast upp áður en nýjar birgð-
'ir kæmu.
Kolaverzlanir fóru því fram
á það við verðlagsnefnd að mega
nú á mánaðamótunum hækka
verð birgðanna til þess að
sporna við því, að þær þryti
Frh. á 4. síðu.
eftir mati, leigu eftir húsnæði,
sem af sérstökum ástæðum hef-
ir verið leigt lægra en sambæri-
legt húsnæði á þeim stað. Verði
hækkun metin á leigu, kemur
hún til framkvæmda, er leigj-
endaskipti verða.
Leigusala er óheimilt að segja
upp leigusamningum um hús-
næði, néma hann þurfi á því að
halda fyrir sjálfan sig eða
vandamenn sína. Þó getur hann
slitið leigumála vegna vanskila
Samlomulag i deilnnni við
eigendur veitlngahúsanna.
SfKHbarnar fá weruSegar lcjara*
tiæfar, og sérstaklega pær, sem
verst hðfðu kjðrin áður.
C AMNING AUMLEIT AN-
ÍR milli gistihúsa- og
veitingastaðarekenda og
starfsstúlkna byrjuðu kl. 5 í
íyrradag og héldu áfram með
litlum hvíldum til kl. 3 í nótt,
en þá tókust samningar.
Kaup stúlknanna hækkaði að
allverulegu leyti og þá sérstak-
lega þeirra, er verst höfðu kjörin.
Aðalatriði samninganna eru:
Vinnutími má vera allt að 9
klst. á dag, eða 63 klst. á viku;
þar í innifaldir matmáls- og
kaffitímar.
Lágmarkskaup skal vera kr. 75
á mánuði, nema fyrstu 3 mánuð-
ina 20°/o lægra, ef um nýjar
starfsstúlkur er að ræða.
Stúlkur skulu hafa frítt fæði
ieða í stað þess kr. 2,00 á dag.
Sé um eftirvinnu að ræða,
skal hún greiðast með 50 aurum
fyiir hverja byrjaða 1/2 klst.
Allt kaup er 9% hærra (dýrtíð-
aruppbótin) frá og með í. febr.
sl. Á sama hátt hækkar fæði, ef
það er greitt í peningum, samkv.
dýrtíðarvísitölu Hagstofunnar,
miðað við 1. feþrúar.
Til greiðslu fyrir þvott á vinnu
sloppum skulu stúlkum greiddar
kr. 5,00 á mánuði.
VALDÍS JÓELSDÓTTIR
formaður starfsstúlknafélagsins.
Þær stúlkur, sem unnið hafa 6
mánuði eða lengur, skulu hafa
minnst 10 daga sumarfrí með
fullu kaupi.
f veikindatilfellum fá stúlkurn-
ar fullt kaup í allt að 14 daga
á ári.
Atvinnurekendur skuldbinda
sig til þess að hafa ekki aðrar
stúlkur í þjónustu sinni en þær,
sem eru í „Sjöfn“, félagi starfs-
stúlkna, eða einhverju öðru lé-
Iagi innan Alþýðusambands ís-
lands. Frh. á 4. síðu.
á húsalegu eða annarra samn-
ingsrofa af hálfu leigutaka.
Húsaleigunefndin, sem nú
starfar, gegnir störfum fram-
vegis. Eiga sæti í henni þrír
menn, einn tilnefndur af hæsta-
rétti, og er hann formaður, og
tveir tilnefndir af ríkisstjórn-
inni.
Úrskurð má því aðeins kveða
upp, að allir nefndarmenn séu á
fundi. Heimilt er nefndinni að
kalla málsaðila á sinn fund og
krefja þá upplýsinga um ágrein-
ingsatriði.
Skylt er að leggja fyrir húsa-
leigunefnd til samþykktar alla
leigumála, sem gerðir eru. Skal
nefndin gæta þess, að leigan sé
ekki ákveðin hærri en hún áður
var, og hefir hún vald til þess
að úrskurða um upphæð leig-
unnar, ef þörf gerist. Þá er skylt
að láta nefndina meta leigu eftir
ný hús og húsnæði, sem ekki
hefir verið leigt áður, og er
leigusala óheimilt að áskilja sér
eða taka hærri leigu en nefndin
metur. Skjóta má þeim úrskurði
nefndarinnar til dómstólanna,
hlíta skal honum unz dómur
fellur.
Heimilt er leigutaka, telji
hann húsnæðr leigt óhæfilega
hátt vegna ásigkomulags þess,
að beiðast mats húsaleigunefnd-
ar á húsaleigunni. Meti nefndin
leiguna lægri en umsamið hefir
verið, skal færa hana niður í
samræmi við matið, og gildir
lækkunin frá 1. næsta mánaðar
eftir að matið fór fram.
Utan Reykjavíkur skulu fast-
eignanefndir gegna þeim störf-
um, sem með lögum þessum eru
lögð undir húsaleigunefndina í
Reykjavík, og haga sér í störf-
um sínum svo sem fyrir er mælt
í lögum þessum um húsaleigu-
nefndina.
Ef samið hefir verið um
hærri leigu en heimilt er að taka
samkv. lögum, skal samningur
ógildur að því er fjárhæðina
snertir, og er afturkræft það,
sem leigutaki kann að hafa of-
greitt samkvæmt slíkum samn-
ingi.
Sá, sem áskilur sér hærri
leigu en heimilt er samkv. lög-
unum, tekur við hærri leigu eða
brýtur ákvæði þeirra á annan
hátt, skal sæta sektum frá 5—
2000 krónum.
í greinargerðinni segir: Frv.
þetta er flutt eftir tilmælum
félagsmálaráðherra. — Frv.
fylgdu svohljóðandi athuga-
semdir.
Ákvæði laga þessara eru að
efni til mjög svipuð ákvæðunum
í 7. gr. laga um gengisskrán-
ingu og ráðstafanir í því sam-
bandi, er sett voru til þess að
Frfi. á 4. síöu.
Svíar og Norðiena
taka í InriiQD ð
komiáDistno.
KHÖFN í morgun. FÚ.
MUGSANLEGT er tal-
ið, að kommúnista-
flokkurinn í Svíþjóð verði
bannaður. Bönnuð hefir
verið þar í landi úts'ending
kommúnistiskra blaða.
f Noregi er í undirbún-
ingi að víkja kommúnist-
um úr ýmsum verkalýðs-
félögum.
Bretar stððvalkola-
fintninga ítaia frð
Djzkaiandi ð sjðnnm
. f ^ ,
LONDON í gærkveldi. ,FO.
AÐ var tilkynnt I /dítg { Lon-
don, að skip, sem flytja
þýzk kol til ftallu, verði fram-
vegis að fam tíl brezkm eftirlits-
hafna.
ítalir hafa fengið frá Þjóðverj-
um 9 millj. smál. af kolum ár-
lega, og var helmingurinn til
tveir þriðju flutt sjóleiöis upp á
síðkastið frá Rotterdam og öðr-
fim höfnum í hlutlausum löndum.
Það hefir alltaf staðið til, að
þetta skref væri tekið, og ítölsku
stjórninni var tilkynnt það fyrir
þremur mánuðum, hvað til stæði.
Þótti ekki fært að stöðva þessa
miklu kolaflutninga til ítalíu þeg-
ar, og var því frestur gefinn til
þess að ítalir gætu aflað sér
kola annars staðar. Frá, og með
miðnætti næsta verður litið á öll
þýzk kol sem finnast í skipum
sem óriðarbannvöru.
Stalin. VorosjiloT.
Telja þeir heiðri rauða hersins bjargað mleð því að hann nái Ví-
borg, klukkustundar jámbrautarferð frá rússnesku landanuerUat-
um, eftir þriggja mánaða stríð?
Rússar konrair inn i fit-
hverfi Viirarpr aö smnan
En það er
barizt um
- *—~—
hvert fétmál.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. Kaupmannahöfn í morgun.
D ÚSSAR tilkynna, að þeir séu nú komnir inn í itthverfi
Viborgar að sunnan, og því er ekki mótmælt af Fimt-
um. En það er harizt um hvert fótmál og vamarlfna Finna
er órofin. Þeir halda aðeins hægt óg hægt undan á suð-
vesturenda Mannerheimlínunnar, þar sem Viborg er, í lát-
lausum bardögum við rússneska herinn. Manntjón Rússa
er ógurlegt, en nýjar og nýjar óþreyttar hersveitir tteka
stöðugt við af þeim, sem uppgefnar eru orðnar.
Talið er óhjákvæmilegt, að Rússar nái Viborg á vald
sitt innan skamms. En Finnar hafa þegar búið sig undir áð
taka sér nýjar varnarstöðvar fyrir norðan og vestan borg-
ina.
Viborg er nú mannlaus dð
kalla. Næstum öll hús borgarinn-
ar eru i rústum. Rússnesk sprengi
kúla stórskemmdi húsið, sem
þýzka ræðismannsskrifstofan var
í, og sést inn 'um hrunda og
hálfhmnda veggina inn í stof-
urnar. , 1
Á norðurvígstöðvunum gera
Rússar grimmilegar árásir á
Finna, sem viðurkenna, að Rúss-
ar hafi sótt fram í áttina til
Rovaniemi, en þar er aðalbæki-
stöð hersins í Norður-Finnlandi.
Hækknn ellilanna og örorku
böta i hlntfalli við djrrtfðina
—...............» —
Frimivarp félatfsmáftaráðherra
komið fram á aftpingi.
¥ GÆR var útbýtt á alþingi
* frumvarpi því um hækkun á
slysabótum og uppbót á ellilaun
og örorkubætur, sem félagsmála
ráðherra Stefán Jóh. Stefánsson
hefir undirbúið og áður var boð-
að hér í blaðinu. — Fjárhags-
nefnd neðri deildar flytur frum-
varpið að ósk félagsmálaráð-
herra.
Aðalefni frumvarpsins 6r á
þessa leið:
Dagpeningar, örorkubætur og
dánarbætur til slysatryggðra
manna eða skylduliðs þeirra
samkv. lögum um alþýðutrygg-
ingar skulu á árinu 1940 hækka
um sömu hundraðstölu og vísi-
tala kauplagsnefndar hækkar
um. Lífeyrissjóði íslands er
heimilt að greiða á árinu 1940
uppbót á ellilaun og örorkubæt-
ur, er nemi sama hundraðshluta
og vísitala kauplagsnefndar
hækkar um, enda greiði hlutað-
Frk. á 4. síðu.
Stoppa Bðssar í
Viborg ?
KHÖFN í morgun FÚ.
RÚSSAE hafa brotizt
inn í aftari 16S Man-
nerheimlínxmnar, en hafa
þó ekki komizt í gegnum
hana. Þeir segjast nú vera
aðeins í tveggja kílómetra
fjarlægö frá Viborg,
Af ummælum Moskva-
blaðanna virðist mega ráða
að þau telji áliti rauða
hersins nú borgið og s* því
ef til vill möguleiki á því,
að taka upp friðarsama-
inga,
l
Árshátíð
glímufélagsins Ármann v»rð«r
haldin í Oddfellowhöllinni ann-
að kvöld, sunnudag og hefstmeð
borðhaldi kl. 8 síðd. Félagsraenn
eru áminntir að sækja að-
göngumiða síua í skrifstofu fá-
lagsins íþróttahúsinu (sími 3350)
frá kl. 5—6 í dag.
fþróttafélag ReykjavBtur
fer í sklðaferðir að Kolviðar-
'höli í kvöld kl. 8 og í fyrramálið
kl. 8 og 9. Farið verður frá
Vömbílastöðinni Þróttur. Farseðl-
ar seldír í Gleraugnabúðimti,
Laugavegi 2. Merki skíðamóts-
.ins v*rða seld við bílann*.
jsf