Alþýðublaðið - 08.03.1940, Blaðsíða 2

FöSTUDAGUR S. MARZ 1940.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
11) Og hún reyndi að verma sig á fótunum.
12) Þá slokknaði loginn og hún
sat með brunna eldspýtu í
hendinni.
13) Og hún kveikti á annarri
— og þegar bjarminn féll á
múrinn varð hann gegnsær.
■ i;
ÍfeítÆfe;:!
14) Hún sá beina leið inn í stof-
una, þar sem borðið var hlað-
ið réttum.
15) Og steikt gæsin stökk ofan
af borðinu með hníf og gaffal 1
bakinu og hljóp til litlu stúlk-
unnar. En þá slokknaði á eld-
spýtunni og sýnin hvarf.
9 Orðsending
til kaupenda út um lantí.
Munið, að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalls.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
S

01
0
fl
8
8
Fyrsta stritslán [Breta
300 millj. sterlinospnnda
LONDON í gærkveldi. FO.
Sir John Simon, fjármálaráð-
herra Breta, tilkynnti í gær, að
boðið yrði út hið fyrsta mikla
styrjaldarlán Bretlands í yfir-
standandi styrjöld. Lánsupphæð-
in er 300 milij. stpd. Vextir eru
3o/o og endurgreiðist lánið eftir
15—19 ár.
Matarkex 1.00 % kg.
Kremkex 1.25 % kg.
Bjúgu, ný daglega.
Úrvals harðfiskur.
Sítrónur, ostar, egg.
Munið ódýra bónið í pökkun-
um.
REKK4
Fleiri slik stórlán verða tekin,
sagði Sir John.
Ásvallagötu 1. Sími 1678.
TJARNARBÚÐIN. Sími 3570.
UMRÆÐUEFNI
DAGSINS
Allt of mikið keypt í búðum
á laugardögum. Geta menn
ekki fært nokkuð af verzlun
sinni yfir á aðra daga vik-
unnar? „Þjóðverjinn“, sem
er til sölu á götum bæjarins.
Slökkviliðið gabbað 12 sinn-
um á stuttum tíma. Tillaga,
sem gæíi komið í veg fyrir
þetta að nokkru leyti.
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
ÍÁRSSKÝRSLU Kaupíélags
Reykjavíkur og nágrennis er
frá því skýrt, hvernig verzlunin
kemur á hina ýmsu vikudaga.
Kemur þar fram aS verzlunin á
laugardögum einum er næstum því
eins mikil og þrjá fyrstu daga vik-
unnar: mánudaga, þriðjudaga og
miðvikudaga. Þetta mun vera með-
altalsútreikningur hjá Kaupfélag-
inu yfir árið. Geta menn skilið hve
gífurleg verzlunin er í búðum hér
í Rvík á laugardögum og það á fá-
um tímum, þegar þess er gætt, að
yfir nokkra mánuði á hverju ári er
búðum alltaf lokað eftir hádegi á
laugardögum. '
ÞESSI MIKLA VERZLUN staf-
ar fyrst og fremst af helginni, sem
er næsta dag og að fólk kaupir oft
. til vikunnar á laugardögum, en það
stafar aftur ó móti af því að fjölda
margir menn, fyrst og fremst allir
verkamenn og einnig margir iðn-
aðarmenn, fá útborguð laun sín á
föstudögum, þegar vinna hættir,
en það sama kvöld er enginn tími
til að komast í búðir, þar sem þeim
er lokað kl. 6.
ÉG MINNIST ÞESS að þegar
rætt var um breytinguna á lok-
unartíma sölubúða síðas.t, þá bárust
mér bréf frá verkamönnum, sem
mótmæltu því að búðum yrði lok-
að á föstudögum kl. 6, því að það
gerði þeim svo erfitt fyrir um að
komast í búðir. Þessu var ekki
sinnt að neinu. En ég sé nú ekki
betur af þessari skýrslu KRON en
að það væri einmitt til mikilla
þæginda fyrir kaupmenn að opið
væri lengur á föstudögum en aðra
daga, því að laugardagarnir hljóta
að vera ákaflega erfiðir fyrir allar
verzlanir og þá fyrst og fremst
starfsfólkið, enda mun það vera
svo, að það sleppi ekki úr búðinni
fyrr en seint og síðarmeir á laug-
ardögum, þó að svo eigi að heita
að búðum sé lokað kl. 1 yfir sum-
armánuðina.
ANNARS SKRIFA ÉG þessar
línur í þeim tílgangi að hvetja fólk
til að dreifa meira verzlun sinni.
Þeir, sem geta það, ættu að verzla
meira en þeir gera aðra daga en
laugardaga. Ef almenningur gæti
fært verzlunarviðskiþti sín við
kaupmenn og kaupfélagið meira af
laugardögunum, þá myndi það
verða til milcils hægðarauka fyrir
allt verzlunarfólk. — Við eigúrfi
að vera mjög fljótir til í umbótum
á samlífi okkar. Og í þessu efni er
hægur vandi. Umbætur á þessu
sviði kosta enga röskun.
í GÆRMORGUN þegar ég gekk
gegnum bæinn, sá ég smádreng á
Lækjartorgi. sem var með blöð
undir hendinni, blár í gegn og
kaldur. Hann hrópaði af öllum
kröftum: ,,Morgunblaðið, Vikan og
Þjóðverjinn.“ Ég hélt kannske að
mér hefði misheyrst og sagði því:
„Hvaða blöð ertu að selja, góði
minn?“ „Ég er að selja Morgun-
biaðið, Vikuna og Þjóðverjann.“
Svo keypti ég eitt blað og fór.
ÞESSU BARNI hefir farið líkt
og barninu í æfintýri Andersens.
Það sá að konungurinn var nakinn,
þó að aðrir héldu að fötin væru
svo fín að þau sæjust ekki. Barnið
kallar Þjóðviljann Þjóðverja og
okkur finnst það réttnefni, þó að
aðstandendur blaðsins segi, að
það túlki vilja þjóðarinnar. Þjóð-
verjinn er réttnefni. Það er ekki
einungis gefið út af bandamönnum
þýzkra nazista í yfirstandandi
styrjöld, heldur er það líka stutt
af sjálfum nazistunum. Menn hafa
tekið eftir því, að allar árásar-
greinarnar á þýzka nazismann eru
horfnar úr blaðinu fyrir löngu og'
að blaðið flytur aðeins áróður gegn
andstæðingum nazistanna, en
íleygir fregnum, sem eru andstæð-
ar nazismanum.
ÞJÓÐVILJINN EÐA ÞJÓÐ-
VERJINN, hvernig sem menn vilja
nefna blaðið, er nú hætt að kveina
um slæmar fjárhagsástæður. Það
hefir fengið hjálp, sem um hefir
munað. Er ekki rétt að segja, áð
það sé fallegt að hjálpa þeim, sem
eiga bágt? En hjálpin hefir ekki
komið frá íslendingum, hvorki fá-
tækum verkamönnum, eins og Br.
B. var að telja fólki trú um ný-
lega, eða öðrum íslendingum. Það
er hægt að sjá það á blaðinu, hvað-
an hjólpin hefir komið. Það ber
sannarlega svip herra sinna-
ÞAÐ HEFIR ÞRÁFALDLEGA
komið fyrir. að slökviliðið hafi ver-
ið gabbað og þrátt fyrir allháar
sektir, sem liggja við því að gabba
slökkviliðið, virðist það ekki fara
minnkandi. Þráín eftir að fremja
skammarstrikið virðist vera svo
rík í einhverjum, þó að ótrúlegt
sé. Á skömmum tíma hefir slökkvi
liðið verið gabbað 12 sinnum. Ekki
hefir tekizt að hafa upp á söku-
dólgnum. Sektirnar eru 300 krón-
ur og auk þess verður sá, sem
gabbar liðið, að greiða allan kostn-
að, sem af því leiðir að liðið er
kallað út, það er að segja, ef í
hann næst.
ÞAÐ ER VITANLEGA ákaf-
lega slæmt að ekki skuli vera hægt
að taka fyrir þetta. Væri ekki
reynandi að setja upp við alla
brunaboða sterkt ljósker, sem
stæði í sambandi við götuljósker-
in? Yrðu þessi Ijósker að upplýsa
brunaboðana og umhverfi þeirra
svo að til þeirra sæist alllanga
leið. Tel ég líklegt að þetta gæti
komið í veg fyrir, að slökkviliðið
verði gabbað eins oft og raun hefir
orðið á undanfarið, því að skemmd-
arvargarnir munu veigra sér við
að fara inn í ljóshafið við bruna-
boðana til að gabba liðið. Svona
verk er bezt að fremja í myrkri,
Vona ég að slökkviliðsstjóri at-
hugi þessa tillögu, en vel má vera
að betra væri að hafa einhverjar
aðrar aðferðir til að koma í veg
fyrir þennan verknað í framtíðinni.
Harmes á horninu.
¥él.
ENGA forneskjutrú fyrri
tíma á ógnaröld og páfa-
boð þarf nú lengur til þess að
eiga reiði himinsins yfir höfði
og helvíti undir fótum sér. Alls
staðar ógna nú mannskepnunni
vélabrögð — ekki aðeins
„vonzkunnar11 eins og þar
stendur — heldur tækninnar,
sem vantar víst ekki annað en
að geta grafið sig nógu djúpt
inn í iður jarðar, til þess að geta
sprengt þennan litla hnött í loft
upp. Heiður sé hinni máttugu
vél. Sjálfur er maðurinn orðinn
eins konar glötuð sál í víti vél-
anna. Verkamanninum hefir
vélin kastað í raðir hinna at-
vinnulausu. Stórborgir heims-
ins lifa í angist og kvíða; um
loftin blá svífur þar yfir höfð-
um manna vél. sem getur látið
rigna niður yfir þá eldi og
brennisteini eftir vild. Og ferð-
ist maðurinn um heimshöfin é
hinum miklu vélknúðu hafskip-
um, þá veit hann að einnig þar
læðist í hinum dimmu djúpum
vélknúinn dreki reiðubúinn til
þess að sprengja í loft upp hið
risavaxna og tigna hafskip.
Gangi hann til hvílu í einhverri
af borgum heimsins, þar sem
lífið er vélrænt og eins og hver
taug titri undir þunga þess tízku
lífs, sem vélamenningin hefir
skapað, þá getur hann ekki
sofnað fyrir vagna- og véla-
skrölti á götunum. Þegar til
vinnunnar kemur, verður hann
að lúta vél og stjórnast af vél,
þótt hann telji sér trú um að
hann stjómi vélinni sjálfur. Og
þegar hann loks þreyttur og
svangur. flýr að matarborðinu
til þess að endurnærast og hvíl-
ast, þá hellir kjaftandi vél ein-
hverju ofurmagni tilkynninga-
flóðs, glæpafrétta og villi-
mannasöngva yfir sálu hans.
Þannig er líðan mannsins og
kjör í þessu tízku-víti vélanna.
Maðurinn hét á guð og allar
helgar vættir til þess að geta
sett saman vél, en þessi vél snýr
sér nú að honum með draugs-
rödd, Glámsaugu og fallbyssu-
kjaft, sprengir bústað hans i
loft upp og tætir hann sjálfan
sundur. Loksins hefir mannin-
um tekizt með göldrum tækn-
innar að vekja upp draug, sem
um munar og enginn jarðnesk-
ur Grettir brýtur á bak aftur.
Einhver orðheppinn enskur
rithöfundur hfir sagt um vél-
ina:
,,Þú fæddist samkvæmt viti og
vilja manns.
Þú vinnur stórt í nafni og krafti
hans.
Hans skipun gaf þér mikið vald
og mátt,
til meira en strits, —■ þú getur
talað hátt.
Ef getur sá, sem gaf þér vald
og mál,
þér gefið líka hugvit. anda og
sái,
þann mikla dag til mannsins
segðir þú:
— Ó, mikill dauðans heimskingi
ert þú.“
Pétur Sigurðsson.
Tilrannaflss ákveðið
milii Norðnrianda og
Aneriki i sanar.
KHÖFN í morgun. FÚ.
AÁVÖRÐUN hefir verið tek-
in um að tilraunaflug milli
Norðurlanda og Ameríku skuli
hefjast í surnar.
Gjafir í rekstrarsjóð björgimar-
skipsins Sæbjörg.
Frá Gunnu, kr. 30. Safnað af
slysavarnasveit Borgarhrepps, kr.
52,05. Mb. Aðalbjörg, Reykjavík,
kr. 100. E. A. Reykjavík, kr. 10.
Tveir formenn í Höfnum, kr. 25. J.
Höfnum, kr. 10. Frá skipshöfninni
á E.s. Goðafoss. Reykjavík. kr.
374. U.M.F. Drengur. Kjós. kr. 10.
Safnað af Kvennadeild Slysavarna
félagsins á Norðfirði. kr. 356. Frá
Margréti og Eyjólfi í Landakoti,
kr. 5. Anna, Birna og’ Stína, kr. 5.
Sverrir Bernhöft, Reykjavík, kr.
150. N.N. kr. 4. Guðbjörg Jónsdótt-
ir, Snartartungu, Bitrufirði, kr. 10.
Sara Þorleifsdóttir, Sauðárkróki.
kr. 5. Astrid Brekkan. Reykjavík,
kr. 10. Kærar þakkir. J.E.B.
Áskriftarlistí
að skíðanámskeiði Ármanns í
Jósefsdal liggur frammi í skrií-
stofu félagsins og hjá Þórarni
Björnssyni, sími 1333. Þátttaka
þarf að tilkynnast fyrir kl. 5 í
dag.
Leyndardémnr KaBl vlntlry!
3 gðmln Siallarinnar
frá þessu. En ég veit ekkert um málið. Þér verðið að segja
iriér allt saman og megið engu sleppa.
Pierre Herry fiskaði upp úr vasa sínum mikið af blaðaúr-
klippum og lagði þær á borðið.
— Lesið, sagði hann.
— Nei, það yrði nú of mikið af svo góðu. Ég’ skal lesa úr-
klippurnar smám saman, eftir því sem á líður frásögnina. En
nú verðið þér sjálfur að byrja frásögnina.
Ókunni maðurinn sat kyrr, eins og hann væri utan við sig.
Hann sat lengi þegjandi, en svo hóf hann máls.
— Hvar á ég að byrja? Á ég að byrja á því, sem skeði fyrir
löngu síðan, eða á ég að segja frá því, sem gerðist síðustu dag-
ana? Hvað er það 1 raun og veru í þessu máli. sem hefir þýð-
ingu?
— Allt hefir þýðingu. Gleymið engu. Reynið nú að vera
rólegur. Hvar voruð þér, þegar þetta kom fyrir?
L
II.
. ......
li.. i ':£. i ntv*
SAINT-LUCE GREIFI.
Pierre Herry tók úrklippurnar úr vasa sínum og blaðaði í
þeim.
— Sko, hérna er myndin af Saint-Luce höllinni, sem liggur í
tíu kílómetra fjarlægð frá Parísarborg. Það sést á myndinni, |
að það er stór slétta bak við trén í garðinum. En þar er engmn (
gróður, aðeins kyrkingslegir runnar. Og þar ganga sauðir á beit.
— En garðurinn virðist vera mjög gróðursæll.
Það er aðeins við fyrstu sýn. Trén eru svo þétt, að nóttinn
kemur áður en sól er sigin til viðar. Og garðurinn er umluktur
þriggja metra múr. Og út fyrir múrinn er ekki hægt að komast.
Það er aðeins eitt járnhlið á hoiium, sem er svo ryðgað, að ekki
er hægt að opna það framar. Og svo eru þessar litlu dyr, sem
þér sjáið þarna.
— Já, sagði Allou, þetta er 1 raun og veru mjög ömurlegur
staður. Þar vildi ég ekki eiga heima.
— Þannig hugsaði maður ekki í gamla daga. Þá var ekki verið
að hugsa um umhverfið. Þar var nóg vatn og þar var hægt að
verjast umsátri.
— Er höllin jafngömul og’ húnlítur út fyrir á myndinni?
Sumir hlutar hallarinnar hafa verið endurbyggðir á öldinni
sem leið, til dæmis turninn þarna til hægri. En annars er
höllin frá átjándu öld. Þar eru mörg herbergi, sem ég þekki
ekki. Þér sjáið þarna vindubrú og breið sýki full af vatni.
Vindubrúin er ekki notuð lengur. Nú er komin föst brú. En
fallhurðin er notuð ennþá.
— Ég get ekki hugsað mér, að neinn komist þar inn ó-
boðinn, sagði Allou. Eru engir gluggar undir þessum glugg-
um?
— Nei, það er ekkí annað en skotraufarnar, sem eru í tíu
metra hæð, og það þarf stóran stiga, ef á að gera árás.
— Það er bersýnilegt.
— Og fyrir um 50 árum síðan voru settir járnhlerar fyrir
gluggana. Það er ómögulegt að brjótast inn í höllina.
— Bíðið andartak. Það vekur eftirtekt mína að aðeins er hægt
að komast inn um fallhurðina. Og ef enginn er í höllinni, þá er
hurðinni ekki lokað að utan með hengilás.
— Þér hafið á réttu að standa. Það er leynigangur til hall-
arinnar, og til þess að geta notað hann, þarf að nota bát. En það
þarf ekki að gera ráð fyrir þeirri leið.
— Vegna hvers?
— Vegna þess, að hún hefir ekki verið notuð í tíu ár. Timbrið
er fúið og lásinn ryðgaður. Það er ekki hægt að opna dyrnar.
— Eruð þér viss um það?
— Já, því miður. Ég minntist á þetta við lögregluna. Það var
síðasta von mín, en ég varð að játa, að ekki væri hægt að opna
hurðina.
— Þá er ekki um annað að ræða en reykháfana.
— Nei, þeir eru alsettir gaddavír að innan, svo að ómögu'iegt
er að komast inn. Það er ekki hægt annað en að játa þetta.
— Það lítur svo út.
—- Það er ómögulegt að komast inn í höllina, nema um leyni-
gang sé að ræða.
Allou hleypti í brýrnar. — Þess háttar er ekki til nú á dögum
nema í illa gerðum reifurum.
— Hafi þeir einhverntíma verið til, þá eru þeir hrundir saman
núna.
— Þér hafið á réttu að standa, það hefir fundist mjög gömul
teikning af höllinni. Þar eru leynigangamir merktir. Það hefir
verið leitað, en það er búið að múra fyrir alla gangana. Ef hægt
væri að nota einhvem gagninn, þá hefði Saint-Luce greifi sagt
mér frá því. Það er hann, sem á höllina. Hún hefir verið í eigu
ættarinnar frá því hún var byggð.
— Hvernig kynntust þér honum?