Alþýðublaðið - 13.03.1940, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 13. MARZ 1940
TINDÁTINN
STAÐFASTI.
1) Einu sinni voru tuttugu og fimm tindátar. Þeir voru allir
bræður, því að þeir voru allir fæddir af sömu tinskeiðinni. Þegar
lokið var tekið af öskjunni, sem þeir lágu i, var þetta það fyrsta,
sem þeir heyrðu:
2) — Tindátar! Það var lítill
drengur, sem hrópaði þetta og
klappaði saman höndunum.
Hann hafði fengið tindátana í
afmælisgjöf og nú raðaði hann
þeim á borðið.
3) Einn dátinn var öðrum líkur.
r
4) Það var aðeins
einn þeirra, sem var
öðruvísi en hinir.
Hann var einfættur,
því að hann hafði
verið steyptur sein-
ast, og það var ekki
meira tin til. En þó
stóð hann jafnörugg-
ur á einum fæti og
hinir á tveimur.
5) Á borðinu hjá þeim voru margs konar
önnur leikföng, en það. sem mest bar á,
var falleg höll úr pappa. Gegnum litlu
gluggana mátti sjá beint inn í salina.
Kringum höllina stóðu ofurlítil tré um-
hverfis svolítinn spegil. sem átti að líta
út eins og vatn.„Svanir pr vaxi syptu á
vatninu. En það fallegasta var þó ofurlít-
il stúlka, sem stóð í hallardyrunum. Hún
var búin til úr pappír. Hún teygði fram
armana, því að hún var dansmær, og svo
lyfti hún öðrum fætinum svo hátt, að ein-
fætti hermaðurinn sá hann ekki og hélt að
hún væri einfætt, eins og hann sjálfur.
| Brunatryggingar
| Liftryggingar
Siifðsar Sigbvatssonar. 1
LækjargSti 2. |
Noel Vimdryi
Leyndardómur
? gðmlu hallarlnnar
— Hverskonar hljóð var þetta?
— Hvernig á, ég að geta lýst því? Það virtist vera dýrs-
legur hæðnishlátur. Það var öskur villidýrs. Ef ég hefði verið
í fenskóginum, þá hefði ég ekki orðið hræddur.
— Gátuð þér þekkt á hljóðinu, hvaða dýr þetta var.
— Það var ekki öskur neins dýrs, sem ég þekki.
— Hvaðan kom hljóðið?
— Það veit ég ekki. Auðvitað hélt ég fyrst, að það kæmi
utan að. Ég opnaði gluggann. En ég heyrði ekki betur' þó að ég
gerði það, ef til vill vegna þess, að hljóðin komu innan úr
höllinni.
— Reynduð þér ekki að rannsaka það? Ég opnaði hurðina og
gekk fram á ganginn, en hljóðið varð ekkert gleggra fyrir það.
— Þér hefðuð átt að rannsaka, hvort hljóðið kom að innan
eða utan.
— Ég ætlaði að gera það, en þá heyrði ég hurð opnaða og
fótatak á gólfinu aftur eftir bera fætur. Því næst heyrði ég
hurð lokað.
— Hvað gerðuð þér þá?
— Hvað átti ég að gera? Ég þorði ekki að fara lengra. Ekki
vegna hugleysis. heldur vegna þess, að ég áleit, að þetta væri
eitthvað, sem ekki kæmi mér við. Ég fór inn í herbergið aftur.
Og þegar ég fann, að ég gat ekki sofnað, kveikti ég ljós,
— En hljóðin?
~«ir
Fréttabréf ðr Vestmannaeyinm:
titgerð er með mesta miti
—... ♦■■■----
Byggingar vegna fiskveiðanna.
—,----»■
Afleiðingin af ráðsmennsku kommú^
nista í verklýðsmálum kemur i Ijós.
A LÞÝÐUBLAÐINU hef-
ir borizt eftirfarandi
bréf frá Vestmannaeyjum.
Ræðir þar um atvinnumál
Vestmannaeyinga, og þá
fyrst og fremst um útgerð-
ina, framfarir, verkalýðs-
mál og verðlag.
Slík bréf er sjálfsagt að
birta og ættu flokksmenn í
sjávarþorpum að senda blað-
inu slík bréf við og við.
VESTMANNAEYJUM,
9. marz 1939.
Vertíðin.
Samningar tókust milli sjó-
manna og útgerðarmanna eftir
nokkurt þóf, þó án þess að til á-
taka kæmi. Aliveru'eg hækkun á
fiskverðinu fékkst fram eða þann-
ig, að þorskurinn er nú keyptur
fyrir 111/4 eyri kg upp úr sjó.
Otgerðarmenn hafa viljað halda
því fram, að verð þetta væri
allt of hátt og að þeir mundu
skaðast á þvi að kaupa. Fram-
koma þeirra sýnir þó nokkuð
annað, því sumir þeirra hafa ver-
ið- með vangaveltur og jafnve!
látið verða af því að selja ekki
þorsk í ís fyrir 15—16 aura kg.
Vilað er einnig, að langa er keypt
yfir samningsverði. Sjómanna-
samtökin eru, öflug hér, og þó
að ekki hafi ef til vill náðst
fyilsta sannvirði í samningunum,
verður ekki annað sagt, en. .að
allvel hafi verið haldið á málum
sjómanna hér. Bátar eru nú all-
flestir byrjaðir veiðar, ýmist með
línu, dragnót eða troil. Auk þess
sigla tveir Vestmannaeyjabátar
með ísfisk, þelr Helgi og Skaft-
fehingur, báðir eign Helga Bene-
diktssonar. Útgerð er með lanig-
mesta mó.i. Mikil aukning varð á
skipastólnum síðasta ár og bætt-
ust aðal’éga stórir bátar við.
Framfarir í landi.
Lyfrarsamlagið hefir verið að
koma sér upp kaldhreinsunarstöð
fyrir lýsið. Mun nú vera hér lang-
fulikomnasta lýsisbræðsla lands-
ins. Lýsisbræðslan er sameignar-
félag útgerðarmanna. Stofnkostn-
aður er orðinn afarmikill og ef-
laust meiri en raunverulega hefði
þurft að vera, ef þekking og
fjárhagsaðsíæður hefðu verið fyr-
ir hendi, þegar hafizt var handa.
Þrátt fyrir þetta er enginn vafi á
því, að stofnun liírarsamlagslns
markaði stórmerk tímamót hjá
útgerðinni hér og hefir fært henni
drjúgar tekjur fram yfir það, sem
annars hefði orðið. Edinborgar-
eignunum svo nefndu er nú verið
að breyta í hraðfrystihús, senni-
xega það stærsta hér á landi.
Verki þessu er nú að verða lokið
og frysting byrjuð fyrir nokkru.
Allmargt fólk, karlar .og konur,
hefir haft atvinnu við þetta fyr-
irtæki. Sölusamband ísíenzkra
fiskframleiðenda kom hér upp
lítilli niðursuðuverksmiðju á sl.
ári, Verksimiðjan starfaði lítið
sl. ár, en nú er verið að hefjast
handa um niðursuðu. Georg
GísJason hefir kornið ’hér u.np
reykhúsi, því fyrsta hér í bæ.
Mun hann aðallega hafa reykt
ýsuflök fram að þéssu. Þykja
þau hið mesta hnossgæti og hafa
hlotið nafnið Eyjaflök. Tómas
Guðjónsson er að ljúka við
byggirigu á aðgerðarhúsi. 'Ifús
þetta stendur á þeim stað hér í
Eyjum, sem allra lélegustu fisk-
þrærnar voru til skamms tíma.
Hús þetta er þrjár hæðir, byggt
úr steinsíeypu og hið vandaðasía
í al!a staði, Mun engum gert
rangt til, þó að fullyrt sé, 'að
hús þetta sé langfullkomnasta að-
gerðar- og fiskgeymsluhús hér , i
bæ og sennilega á öllu landinu.
Á neðstu hæð hússihs er salt-
geymsla og söltunarpláss á mið-;
hæð er aðgerðarplássið, og er
bílgengt þangað upp; á efstu hæð j
er neta- og veiðarfærageymsla.
Landvinnan.
Kommúnistar hafa um 10 undr
anfarin ár haft forustuna i mál- ;
um landverkamanna. Á þessu
timabili hafa þeir aldrei gert
samninga um kaup verkamanna.
Tímakaupið býr enn að sam-
komulagi, sem Alþýðusambandið
gerði 1931. Síðan hefir svo allt
gengið afturábak. Greiðsla vinnu-
launa er í hinu herfilegasta á-
standi. Margir atvinnurekendur
greiða yfir höfuð ekki nema í
vöruúttekt, og allt þetta hafa for-
ustumennimir látið óátalið.
Nokkrir atvinnurekendur eiga þó
sérstöðu um greiðslu vinnulauna,
svo sem skipaafgreiðslumar og
fleiri; þeir greiða yfir höfuð i
peningum á réttum tíma. Kom-
múnistarnir munu hafa stillt upp
taxta fyrir mánaðarkaupsménn
1933, en öll gögn því viðvíkjandi
hjá þeim em nú töpuð og jafn-
vel gjörðabókin líka. Af þessum
ástæðum em erfiðleikar nú á að
sanna lágmarkskaupið, og nota
allmargir atvinnurekendur sér af
því og svo hinu, að þeim bíðst
yfirfljótanlegur vinnukraftur of-
an úr sveitum fyrir lágt kaup.
Til eru atvinnurekendur, sem
hafa svo að segja engan bæjar-
mann í þjónustu sinni yfir ver-
tíðina, og svo Iangt hefir þetta
gengið, að Gunnar ólafsson,
sem hefir afgreiðsíu Laxfoss á
hendi, lánaði sína menn (utan-
'bæjarmenn) í lestar á Laxfossi nú
fyrir skemmstu til að skipa upp
vörum. Þetta var á sunnudegi, en
helgidagataxti ér hér tæpar tvær
krónur um tímann. Hygg ég, að
dæmi þetta muni vart eiga sinn
líka síðan þrælahald var afnum-
ið hér á landi. Menn, sem em
ráðnir til fiskaðgerðar fyrir kaup,
sem liggur langt innan við krónu
um tímann, era leigðir út í skip
til uppskipunarvinnu fyrir meira
en helmingi hærra kaup, og fá
ekkert af þvi sjálfir, en menn-
imir, sem stunda skipavinnuna
að jafnaði, ganga auðum hönd-
um.
Verðlagið.
AÍmennt munu menn hafa trú-
að þvi í byrjun, að verðlagi
yrði haldið í skefjum, eftir að
genginu var breytt og stríðió
skall á. Verðlagsnefrtd var stofn-
uð og farið af stað með brauki
miklp 0g bramli, Einn eða fleiri
heildsalar vom sektaðir fyrir
okur, og það var jafhvel farið
að bera á að eftirlitið verkaði.
Þá kora eitthvað fyrir, ég veit
ekki hvað, en öllum er ljóst, að
eitthvað: hefir hlotið að koma
fyrir, sem snarbreytti öllu. Eitt
það fyrsta, sem ég veitti eftir-
fekt, var, að kindábjúgu hækk-
t luðu allt í einu um 75 aura kg i
heildsölu, eða nærri 50o/o, Kjöt-
verðið hafði þá ekkert hækkað, og
ekki er líkiegt að t. d. Garðar
Gíslason með sína bjúgnagerð
fari að grciða bændum uppböt
á kjötið, sem hann hefir keypt í
sláfurtiðinni, þó að bjúgun hækk-
i uðu. ErigUm er hægt að telja trú
um, að tilkostnaðurinn hafi hækk-
að sem þessu nam. Er það kann-
ske svo, að hejldsalaokur sé frið-
helgt, ef það byggist á hlið-
stæðri starfsemi, sem sé til dæm-
is gefið nafnið kjötuppbót til
bænda. Hvað yrði sagt um það
nú, ef verkamennirnir notuðu
hnefaréttinn og hækkuðu kaup
sitt um söniu hundraðstölu og
stjómin hækkaði prófessoralaun-
in? Það er sagt, að prófessoram-
ir haíi verið lágt launaðir, en
hafa verkamennimir ekki verið
það líka? Eða er það svo, að
verðlagseftirlitið, skorðumar við
hækkun kaupgjalds og fleira, eigi
aðeins að ná til nokkurs hluta
þjóðfélagsins? Almenningur í
landinu gerir engan greinarmun
á okri, hvort heldur það kemur
frá heildsa’a, smásala, samvinnu-
félagi eða bónda. Menn trúðu þvi,
að þegnar þjóðfélagsins ættu og
ætluðu að taka sameiginlega á
sig byrðarnar af verðbólgu ó-
friðarins. Verkamennirnir tóku
þessu möglunarlítið, þó að þeir
væm lítt undir það búnir, en því
er vart treystandi, að friður
haldist í landinu, eftir að öllum
er Ijóst, að farið er að létta þeirn
af einni eða fleiri stéttum og
jafnframt iþyngja öðmm umfram
það sem komið var. Ég hygg, að
óþarfi sé að nefna fleiri dæmi
má!i minu til stuðnings um verð-
hækkun á vöram, sem á engan
hátt er réttlætanleg. Menn geta
til dæmis farið í búðirnar og at-
hugað verðhækkun á dósamjóik,
ullarlopa og bandi, tólg 0. fl.
Sumir koma með þá skýringu, að
þessi hækkun sé framkvæmd í
samrærni við það, sem gerist um
svipaðar eða sömu vömr á heims
markaðinum, en mér er þá spurn,
Hví vkr ekki heimsmarkaðsverðið
á saltkjöti látið til skamms tlma
ráða innanlandsverðinu? Svarið
veröur, að bóndinn hafi ekki get-
áð framfleytt búi sínu með því
verði fyrir allt kjötið. En halda
þá þeir sömu menn, að því séu
engin takmörk sett, hvað verka-
menn geta greitt fyrir vöm, með-
an kaup er þvi nær óbreytt.
Jóhann Sæmundsson
læknir flytur heilbrigÖísþátt i
útvarpið i kvöld.
Leynilega giftur
heitir myndin, sem Gamla Bió
sýnir núna. Er hún gerð sam-
kvæmt frönskum gamanleik. Aö-
alhlutverkin leika .Olympe Bra-
dua og Raý Milland.
Iiáskólafyrirlestrar á sænsku.
Sænski sendikennarinn, fil. mag.
Anna Z. Osterman, flytur næsta
fyrirlestur simi um kveöskap
Kunebergs um finnsku þjóðina í
háskólanum í k\-öld kl. 8. öllum
heimill aðgangur.
— Ég heyrði engin hljóð tvo klukkutíma. Þá heyrði ég þau
aftur í nokkrar mínútur, en þá tók að hve«sa og ég heyrði ekkert
meir, Þegar byrjaði að birta, sofnaði ég ofurlitla stund í hæg-
indastól. Ég vaknaði við það, að fallhurðin var dregin upp.
— Og þetta er allt og sumt? spurði Allou vonsvikinn.
— Það skeði ekkert fleira þessa nótt. En það átti eftir að ske
fleira.
— Spurðuð þér Saint-Luce hvernig á hljóðinu stæði?
— Já, ég ákvað að gera það, mér fannst það vera skylda
mín. Ég sagði honum frá því, þegar við fengum okkur göngu-
túr eftir morgunverð. Hann var náfölur og það leið stundar-
korn, áður en hann svaraði.
— Heyrðir þú það líka? Ertu alveg viss um, að það hafi ekki
getað verið ímyndun?
— Það er ég viss um, að ekki er.
— Það er líka ósennilegt, að við höfum báðir samskonar í- I
myndunarveiki.
— Þú hefir þá líka heyrt það? Ég hélt, að enginn nema ég
hefði svo góða heyrn.
— Nei, ég heyrði það ekki í nótt. En ég hefi heyrt það áður, '
þegar hljóðið var sterkara.
— Þekktirðu hljóðið?
— Nei, það var svo dauft.
— Og þú hefir ekki rannsakað það?
— Til hvers átti ég að gera það? Þetta er eitt af leyndar-
málum hallarinnar, og fram að þessu hefi ég verið sá eini, sem
hefi uppgötvað þetta.
— En Babtiste?
— Hann hefði sagt mér frá því.
;V.'/1 ’,■ r í .i, , ..._ ; 1 ... :
En hve lengi hefir þetta staðið yfir?
— Þegar ég hitti þig í Indlandi fyrir tveim árum, hafði ég
aldrei heyrt það, þegar é gkom heim bjó ég hér í sjö mánuði
og þá heyr'ði ég það.
— Oft?
— Nei, ef til vill fimm eða sex sinnum. Svo fór ég til Af-
ríku, og þe,gar ég kom aftur fyrir mánuði síðan heyrði ég það
. aftur. Ég reyndi að sannfæra mig um það, að þetta væri í-
myndun, því að maður með nokurnveginn heilbrigða skynsemi
á bágt með að trúa því, að villidýr séu hér. Geiturnar hefðu
hlotið að verða varar við þau, heldurðu það ekki, Herry?
— Það er að minnsta kosti trúlegt.
•— Ég hefi reynt að fullvissa mig um það, að þetta hlyti að
vera misskilningur. En fyrst þú hefir nú heyrt það líka, þá
fara að renna á mig tvær grímur.
— En það er ekki líkt þér að verða hræddur. Þú verður að
rannsaka þetta.
— Ég hefi reynt að rannsaka það.
— En það hafa verið fálmandi tilraunir. Þér hafa aðeins
dottið villidýr í hug. Getur ekki verið, að einhver sé að herma
eftir villidýrinu.
Mér hefir dottið það í hug, og ég hefi verið úti á nóttum
og rannsakað þetta eftir getu. En það hefir engan árangur
borið. Og ég hefi spurt Antoine gamla.
— Hver er það?
— Geitnahirðirinn, sem býr héma rétt hjá og er á ferli nótt
og dag. Hann hefir aldrei uppgötvað neitt grunsamlegt. En
hann er líka mjög heymarsljór. En hver ætti tilgangurinn að
vera, ef þetta er einhver hrekkjalimur? Ef hann ætlaði sér að