Alþýðublaðið - 18.03.1940, Blaðsíða 2

ALÞffiUSUÐIð
MANUDAGUR 1S. MARZ 1940.
Hefirðu vega-
TINDÁTINN
STAÐFASTI.
22) í sama bili kom stór rotta undan
bréf? spurði rottan.
23) En dátinn steinþagði og
kreppti hendi utan um byssuna.
Báturinn rann fram hjá og rott-
an hljóp á eftir.
24) En straumurinn varð hrað-
ari og loks opnaðist stórt vatns-
fall.
25) Báturinn snérist í hring og fyllist. Dátinn stóð í vatni upp
í háls. 26) Nú flóði vatnið yfir höfuð dátans. Þá hugsaði hann
ekki um annað en dansmeyna. 27) Nú rifnaði bréfskipið og dát-
inn féll í djúpið.
fslenzkir stidentar i K,-
klfn Détmæia stjrkreit-
ingnfl Henntamálarððs.
Alpýðublaðinu hefir borist eft-
irfarandi fundarsamþykkt frá Fé-
lagi ísienzkra stúdenta í Kaup-
mannahöf n:
v Fundur í Félagi íslenzkra stúd-
íenta í Kaupmannahöfn, 27. febr.
1940, lýsir yfiT þeirri skoðun sinni
að andlegu lífi og málfrelsi á
Islandi sé stefnt í háska, ef póli-
tiskrar hlutdrægni gætir í styrk-
veitingum til skálda og lista-
manna, og telur óviðeigandi það
fyrirkomulag, sem nú er á út-
hlutun þessara styrkja.
Samþykkt me'ð 33 samhljóða
atkvæðum.
Guðm. Arnlaugsson
formaður.
Magnús Kjartansson
ritari.
Fundur
verður haldinn í Stúdeníafélagi
Reykjavikur í kvöld, 18. marz,
í Kaupþingssalnum kl. 8V2 e.
h. Verður það fyrri fundurinn af
tveimur, sem í ráði er að halda
til umræðu um afstöðu Islands
til umheimsins. Á þessum fundi
er umræðuefnið: fsland og Am-
eríka. Framsögumenn eru tveir.
Thor Thors alþingismaður talar
um afstöðu Islands almennt til
Ameríku, um samvinnu íslend-
inga austan hafs og vestan, en
einkum þó um rökin fyrir nauð-
syn á auknum viðskiptum við
Ameríku og þýðingu þeirra fyrir
fjárhagslegt og pólitískt sjálf-
stæði íslands. Ragnar ólafsson
lögfræðingur ræðir um menning-
arlega samvinnu Islands og Vest-
urheims, námsmannaskipti 0. fl.
Síðari fundurinn verÖur haldinn
um næstu mánaðamót. Umræðu-
efnið á þeim fundi er: fsland og
Norðurálfa. Stefán Jóh. Stefáns-
son félagsmálaráðherra hefir fram
sögu um afstöðu íslands til Norð-
urlandanma, en Sigurður Einars-
son dósent talar um afstöðustór-
veldanna til smáþjóðanna og þá
miklu breytingu, sem orðin er á
réttarstöðu smáþjóðanna á síð-
astliðnum 2—3 árum. Mun Sig-
urður Einarssom i erindi sí-nu sér-
staklega taka tii meðferðar að-
síöÖu Islands í þessum efnum.
Leyndardómrar Mo81v^rx>
i« gðmln hallarinnar
— Við verðum að vekja Babtiste, sagði Saint-Luce. Vinda
fallhurðarinnar er í herbergi hans,
Við fórum niður og drápum á dyrnar. Það leið stundarkorn,
áður en hann lauk upp. Hann virtist mjög óttasleginn.
Hann hafði ekki snert vinduna þessa nótt. Fallhurðin var
alveg niðri, það var auðséð á vindunni. Og hann hafði ekkert
heyrt.
— Þá er Carlovitch hér í húsinu, sagði Saint-Luce.
Við kveiktum nú fleiri ljós og fórum að leita. Við leituðum
lengi og vandlega, hátt og lágt. Dyrnar að hinum auðu álmum
hallarinnar voru harðlæstar. Mig grunaði, að Carlovitch hefði
flúið þangað og að kona hans hefði lokað á eftir honum, en
ég þorði ekki að hafa orð á því.
í þess stað fórum við og aðgættum fallhurðina. Hún var ekki
alveg niðri. Ég kallaði á hina og við komumst að raun um, að
hægt var að skríða undir hana.
— Þetta er einkennilegt, sagði Saint-Luce. Venjulega fellur
hurðin alveg niður.
Við sáum, hver orsökin var. Það hafði verið settur steinn
undir hana.
— Flóttinn hefir verið undirbúinn, sagði ég. En hefir hann
komizt út um innra hliðið?
— Já, það er engin læsing fyrir hliðinu. Það er enginn
vandi að opna það að innan, sagði Saint-Luce.
Áður en vð skriðum undir fallhurðina leit Saint-Luce á
Skattur á hópferðaleyfis
Leið til að afla fjár til mest
aðkallandi brúarbygginga.
Eftir BJSrn Blonilal Jénsson
T TÍMANUM s.l. laugardag
er sagt frá frumvarpi um
brúarsjóð, sem flutt var í efri
deild. Efni frv. var, að lagður
skyldi einn eyrir á hvern ben-
zínlítra, sem til landsins flytt-
ist, auk þess skatt, sem nú er á
benzíni, og skyldi með tekjum
þessum stofna sjóð, /er varið
yrði til þess að byggja stór-
brýr. Frv. þetta var felt með
jöfnum atkvæðum.
Þó íurðulegt megi .teljast,
hafa bifreiðaeigendur staðið
mjög á móti því, að benzín væri
skattlagt, þó að vitað sé, að eng-
ir græða meira á bættum veg-
um og brúm yfir stórar og smá-
ar ár, en þeir. Því betri, sem
vegirnir eru, og því sjaldnar,
sem bifreið þarf að fara yfir ó-
brúaða á, því minna slit og
eyðsla yfirleitt á akstrinum, en
allt það, sem sparast á þennan
hátt, kemur eiganda farartækis-
ins til ágóða, og ferðamannin-
um til þæginda.
En furðulegast er, að heilir
þingflokkar skuli fylgja þessum
þröngsýnu mönnum að málum í
þessum efnum, þar sem þeim
ætti þó að vera það ljóst, að með
því eru þeir að leggja hömlur á
bættar samgöngur og þá einnig
hömlur á aukin þægindi fyrir
þá, sem ferðast þurfa um land-
ið. Jafnhliða þessu eru svo þess-
ir sömu menn að stofna til auk-
innar gjaldeyriseyðslu, því allt
það, sem notað er til bifreiða,
kostar útlendan gjaldeyri,
að undanskyldum vinnulaunum
þeim er fara til viðgerðarmanna.
Tökum til dæmis brúna á
Jökulsá á Fjöllum, sem bráð-
nauðsynlegt er, að komizt á
sem allra fyrst, vegna þess að
með henni styttist leiðin til
Austurlands um ca. 10 km. —
Þessi stytting vegarins, reiknað
með þeirri umferð og því benz-
ínverði, sem var í fyrra, mundi
spara um 12 þús. krónur á ári,
en vitanlega væri þessi sparnað-
ur þeim mun meiri nú, sem ben-
zín og annað til bifreiða er dýr-
ara nú, en það var í fyrra.
En mál þetta er svo þýðing-
armikið fyrir vegakerfi og sam-
göngur landsins, að ég tel ekki
rétt, að umræður um það falli
niður, og vil ég því skýra frá til-
lögu, sem ég gerði í sambandi
við rannsókn mína á gistihús-
um síðastliðið sumar, en þar
lagði ég til, að tekinn yrði upp
tekjustofn, sem varið yrði til
þess að bæta ástandið, sem nú
er á ýmsum hótelum og greiða-
sölustöðum landsins. Tillaga
þessi mun ekki hafa fundið náð
fyrir augum skipulagsnefndar
fólksflutninga, sem fékk hana
til umsagnar, enda hafa sérleyf-
ishafar þar.tögl og hagldir, svo
ekki var við öðru að búazt, en
tillagan fengi þar mótspyrnu,
ekki síður en benzínskattur. —
Geri ég ráð fyrir því, að sú til-
laga sé úr sögunni í bili í því
sambandi.
Tillaga mín var í stuttu máli
sú, að lagður yrði skattur á
hópferðaleyfi, jafnhár þeim,
sem nú er greiddur af sérleyfis-
ferðum og gengur til Ferðaskrif-
stofu ríkisins.
Meiri hlutinn af því fólki,
sem ferðast með sérleyfisbílun-
um, er fólk, sem er í atvinnu-
leit til ýmsra staða á landinu
og frá þeim aftur, svo og bænd-
ur og aðrir, sem þurfa að ferð-
ast vegna ýmsra erinda. En
minnsti hlutinn er skemmti-
ferðafólk, og er þessi skattur því
mest megnis tekinn af þeim, er
ferðast vegna nauðsynja.
En þeir,' sem ferðast sér til
skemmtunar greiða engan skatt.
Ég fæ ekki skilið, hvers
vegna þeir, sem hafa efni og
ástæður til að ferðast sér til
skemmtunar, eiga að sleppa við
þann skatt, sem allslausir at-
vinnuleysingjar verða að borga.
Innheimtunni er hægt að
haga á þann hátt, að selja hóp-
ferðaleyfi því verði, sem svarar
til þeirrar vegalengdar, er sér-
leyfisbílar fara á hverjum
tíma. Dæmi: Hópferðaleyfi er
veitt frá Reykjavík fyrir Hval-
fjörð til Akureyrar, fargjald er
kr. 30,00 pr. sæti, 5 aurar af
krónu, kr. 1,50, 20 sæti = kr.
30,00. Þessi uphæð yrði þá
greidd um leið og hópferðarleyfi
væri afhent. r’
Með lögum nr. 36, 6. ágúst
1936 er gert ráð fyrir, að ekki
þurfi hópferðarleyfi til Geysis,
Gullfoss og Reykjanessvita. Þá
er í sömu lögum ákvæði um, að
vörubifreiðar þurfi ekki hóp-
ferðarleyfi til þess að flytja fólk,
og ekki heldur 7 manna og 5
manna bifreiðar. Til þess að ná
til þess fólks, er ferðast á þessa
staði og víðar, þarf að gera þær
breytingar á umræddum lögum,
að hópferðaleyfi.
Sé þetta gert, tel ég víst, að
sú upphæð. sem inn kæmi með
þessu móti, yrði engu minni en
Ferðaskrifstofugjaldið allt er nú
— en það er kr. 30 þús. kr. s.l.
,Jafnvel þótt ferðalög kynnu að
minnka eitthvað á næstu árum,
þá mundi þessi tekjustofn, ef
upp væri tekinn, gera unnt að
brúa þær ár, sem nú eru mest
aðkallandi að brú og bæta þar
með samgöngur landsins til
gagns fyrir þá, sem njóta eiga,
og til sparnaðar fyrir þjóðar-
heildina.
Björn Bl. Jónsson.
5. hljómleikar Téu-
listarlélagsiDS.
Sem meðlimur Tónlistarfélags-
ins og að því leyti ábyrgur fyrir
starfsemi þess, gekk ég lítið eitt
andúð snortinn á hljómleika
þessa, er helgaðir voru minningu
Sigfúsar Einarssonar og höfÖu að
bjóöa aðeins þrjú smálög eftir
hinn heiðraða. Má vera, að ég
sé gefnari fyrir að vera í and-
stöðu en félagar minir í Tón-
listarfélaginu almennt eru; en
eina huggun á ég: að í andstöðu
við sjálfan mig er mér ekki
gjarnt að komast, eins og t. d.
manninum, er, að þvi er mig
minnir, fyrir eitthvað um það
bil einu ári síðan skrifaði um
Hljómsveit Reykjavíkur, að þá
væri svo komið að hún hefði
sópað af sér öllum innlendum
kunnáttumönnum, en eftir sætu
aðeins erlendir kunnáttumenn og
innlendir viðvaningar. Bíðið þið
nú aöeins við! Einu ári síðar,
sem sagt á 5. hljómleikum Tón-
lislaríélagsins á þesisu starfsári
skrifar sami maður, að Hljóm-
sveit Reykjavíkur sé að mestu
skipuð innlendum kunnáttumönn-
um, og heíir þó ekkert gerzt ann-
að innan retuliðs Hljómsveitar-
innar en að eiinn útlendingur hef-
ir farið og einn innlendur komið i
staðinn. — Já, svo voru það tón-
leikarnir. Fyrst voru 3 sönglög
eftir Sigfús Einarsson og 1 eftir
Karl Runólfsson, sungin af Kát-
um félögum undir góðri stjórn
Halls Þorleifssonar. Kórinn hefir
prýðilegum, ungum og friskum
röddum á að skipa, 0g hefði vel
mátt reyna meira á þá eiginleika
þessa kórs en lög þau kröfðust,
er hér voru flutt. Síðan kom
jsyfta í 4 köflum fyrir hljómsveit,
eftir Árna Björnsson, ásamt söng-
laginu: Nú sigla svörtu skipin,
eftir Karl O. Runólfsson, flutt af
Kátum félögum með aðstoð
Hljómsveitarinnar, og stjórnaði
Haílur Þorleifsson sönglaginu.
Að lokum var svíta fyrir hljóm-
sveit: „Á krossgötum", eftir Karl
O. Runólfsson, einniig í 4 köflum.
Frammistaða þessara tveggja
ungu höfunda fininst mér í ifyllsta
máta að hafi verið brautryðjand-
anum, er tónleikar þessir voru
helgaðir, til heiðurs og sóma.
Þeir Karl og Árni sönnuðu okkur
með vel á veg kominni kunnáttu
sinni, að það er vel hægt að
læra hlutina hér heima á íslandi,
ef vilji og hæfileikar eru fyrir
hendi. — Victor von Urbantsch-
itsch stjórnaði hljómsveifinni með
alveg óvenjulegri næmni og
myndugleik. — Áheyrendur voru
hinir ánægðustu.
S. E. Markan.
Tvíburasysturnar
heitir ensk mynd, sem Gamla
Bíó sýnir núna. Aðalhlutverkið
leikur EUsabeth Bergner.
Páskaeofl
og allt í
PÁSKABAKSTURINN.
Bezt og ódýrast.
BREKKA
Ásvallagötu 1. Sími 1678.
TJARNARBÚÐIN. Sími 357».
Sonju. í bjarma ljóskersins, sem hún hélt á, sá ég, hversu föl
hún var og aS augu hennar leiftruðu.
— Látið hana ekki vera einsamla, sagði ég.
Ég reiknaði ekki með Babtiste, sem hríðskalf af ótta.
Ég skreið því næst út undir fallhurðina og hvarf út í myrkr-
ið. Brátt komst ég að raun um, að litla hliðið var opið.
Babtiste mundi greinilega eftir því, að hann hafði lokað
hliðinu um kvöldið.
Til hvers var að leita lengur? Carlovitch var flúinn.
VIII.
ÝLFRIN ENN.
Þegar við komum heim og ég kom auga á símann. sagði ég
að við yrðum að gera lögreglunni strax aðvart.
— Nei, sagði Saint-Luce.
Hann lét Sonju fara frá okkur. Svo hvíslaði hann að mér:
— Það er maðurinn hennar.
Ég féll frá fyrirætlun minni, enda þótt ég undraðist göfug-
lyndi hans. Ef Carlovitch yrði tekinn fastur, þá var það bezta
tækifærið fyrir Saint-Luce að losna við hann. En Saint-Luce
leit víst þannig á, að hann hefði gefið hinum flúna manni svo
mikla ástæðu til árásarinnar, að hann hefði engan siðferði-
legan rétt til þess að kæra hann. Þetta væri einkamál tveggja
manna og það væri fremur óviðeigandi að blanda lögreglunni
í það mál.
En það var alveg óráðin gáta, hvers vegna maðurinn hafði
ráðizt á mig. Ég játa það, að ég hafði horft á hana og ef til
vill fullmikið. En samt sem áður þóttist ég ekki hafa gefið
honum átyllu til þess að reyna að myrða mig. Hann hafði
sennilega orðið viti sínu fjær af afbrýði.
Sennilega hafði hann komið að konu sinni að óvörum, þeg-
ar hún var að koma út úr herbergi Saint-Luces, eins og ég
þóttist hafa gert nóttina áður. Svo hafði hann í flýti gripið
það vopn, sem næst lá hendi án þess að vita. hvorn okkar
Sonja hefði heimsótt. Þegar ég féll hefir hann víst haldið, að
ég væri dauður. Og þegar Saint-Luce afvopnaði hann, þá flýði
hann.
Við fórum öll inn í bókasafnið og fengum okkur þar sæti.
Enginn sagði neitt. Við skulfum. Babtiste lagði í ofninn og
fór því næst að hátta. Meðan við sátum þarna við arininn fór
allt í einu hrollur um mig. Ég heyrði ýlfrin aftur.
Þau voru hærri en áður. Saint-Luce varð víst þess var, að
ég hafði heyrt eitthvað, því að hann deplaði til mín augun-
um og átti það að þýða það, að ég ætti ekki að segja neitt
vegna Sonju. Hún var svo taugaóstyrk, að ég vildi ekki hrella
hana meira. Þannig sátum við þar til birta tók. Alltaf heyrð-
ust ýlfrin, ef til vill tíu sinnum á klukkutíma. Og í hvert skipti
fór hrollur um mig.
Ég varð þess var, að Sonja hafði ekki heyrt neitt.
Babtiste færði okkur heitt að drekka, og loks gátum við
byrjað að tala saman.
Það var Saint-Luce, sem rauf þögnina:
— Hann þorir ekki að koma aftur.
— Heldurðu það? spurði ég.
— Hann er svo huglaus. Hann þorir ekki að ganga beint
framan að. Á nóttunni skal höllin vera harðleast.