Alþýðublaðið - 11.04.1940, Blaðsíða 3

FIMMTUD/ C JE 1L. U'P/L KIO
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og.J)21 (heima).
Ritstjórn: AlþýSuhúsinu við HverfisgÓtú.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á' mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H,,F.
SamþykktirQar m æðstn stjðrn landsins
MEÐ því a'ð það ástand hefir
skapazt við hernám Dan-
merkur, að konunginum er sem
konungi íslands orðið ókleift að
fara með vald þáð, sem honum
er fengið í stjórnarskránni, og
þar sem Danmörk getur af sömu
ástæðu ekki lengur talizt fær um
það, að fara, með utanríkismál
fslands í umboði þess né haft
landhelgisgæzlu á hendi hér við
fand samkvæmt sambandslag-a-
samningnum milli Islands og Dan
merkur, hefir alþingi nú, með
samþykktum þeim, sem það gerði
í einu hljóði í fyrrinótt, ákveðið
að vald konungsins skuli „að
svo stöddu", eins og það er orð-
að í samþykktunum, falið ráðu-
neyti Islands og Utanríkismáiin
og landhelgisgæzlan tekin aðöllu
leyti í .hendur ístendinga.
Með þessum samþykktum hafa
Islendingar að svo stöddu flutt
-æðstu stjórn allra sinna tnála
aftur inn í landið, og er það í
fyrsta skipti, sem þeir fara sjálf-
ir með 'hana síðan þeir gengu
Noregskonungi á hönd fyrir tæp-
um sjö ’hundruð árum.
Á rólegri tímum en þeim, sem
nú eru að liða, myndi slík á-
kvörðun alþingis hafa vakið meiri
hreifingu og meiri fögnuð með-
al þjóðarinnar, en raun er á.
lln á þeim ógurlegu reynslutím-
um, sem 'dunið hafa yfir sam-
bandsþjóð okkar og aðra nán-
ustu frændþjóð, hefir þessi sögu-
legi viðburður farið ,fram áh alls j
hávaða og ytri viðhafnar. Og '
það fer vel á því. Pað sæmir
ir okkur ekki að efna til fagn-
öðar og hátíðahalda, þegarfrænd
þjóðir okkar eru að berjast fyr-
ir lífi sínu og tilveru. Og þó að
við sjálfir vonum það, að hlut-
skipti okkar í því stríði, sem nú
er háð, ,verði ekki eins þungt
og þeirra, verðum við að vera
við því búnir, a(ð einnig okkar
sjálfstæði verði létt á vogarskál-
tim stórveldanna meðan á stríð-
inu stendur. Það fer þvi í öllu
tilliti bezt á þvi, að fresta öllum
fögnuði — þangað til við vitum
að við fáum að njóta sjálfstæð-
isins i friöi og jafnframt getum
notið þess með góðri samvizku
gagnvart sambandsþjóð okkar,
sem nú ,í bili hefir orðið fyrir
þeirri ógæfu, að vera svift sjálf-
stæði sínu.
Við áttum ekki von á þvi, áð-
ur en stríðið hófst síðastliðið
haust, að svo alvarlegir viðburð-
ir og þeir, sem nú hafa gerzt
>. með sambandsþjóð okkar, yrðu
þvi valdandi, að við tækjum bæði
konungsvaldið og æðstu stjórn
utanríkismálanna í okkar eigin
hendur áður en sambandslaga-
samningurinn milli íslands og
Danmerkur væri út runninn. Ep
við höfum að vísu ekki heldur
rofið þann samning með þeini
samþykktum, sem alþingi gerði,
heldur aðeins að svo stöddu tek-
ið konungsvaldið og þau mál,
sem sambandsþjóðin fór með
fyrir okkar hönd samkvæmt hon-
!um, í okkar hendur, sökum þess,
að það var óumflýjanleg skylda
við sjálfstæði okkar, eftir að sam
bandslandiö hafði verið hertekið.
Það er þó að sjálfsögðu okkar
heitasta ósk að fullnaöarlausn á
þessu viðkvæma rnáli megi fást
í vim am'egum viðræðum og fullu
samkomulagi við alfrjálsa ogfull-
valda sambandsþjóð okkar.
En úr því, sem komið er,
er það nú skylda okkar, að sýna,
að við séum virkilega menn til
þess að fara sjálfir með æðstu
stjórn landsins, án meðábyrgðar
eða aðstoðar annarra, eftir að
örlögin hafa lagt okkur það hlut-
verk á herðar á alvarlegustu tím-
um, sem yfir hafa dunið.
Samkykktir alnfngis
vekja eftitekt er-
lendis.
RÁ atburðum þeim, sem gerð
ust á alþingi í fyrrinótt
segir brezka útvarpi^ ^vo:
Á tslandi, sem lotið ífeSr stjórn
Danakonunga frá því dok ld. ald-
ar, hefir ríkisstjórnin í dag rætt
aðstöðu íslands, þar sem kon-
ungur tslendinga, Kristján X.
Dara'-onungur, hefir ekki aðstöðu
til að fara með vald sitt sam-
kvæmt stjórnarskránni, og var á-
kveðið að leggja allt vald í Jhead-
ur ríkisstjórnarinnar og«að hún
stjórni þar til staða Danmerkur
er orðin skýrari.
Frá þessum atburði var einnig
þkýrt í ítalska útvarpinu í gær-
kvekli.
Þýzkur émbættismaður sagði i
dag, að Þýzkaland hefði ekki
nein áform í huga gagnvart ts-
landi og Grænlandi, því að það
lá!i sig þessi lönd alls ekki neinu
skifta.
Aðalfnndnr Snmar-
gjafar.
A DALFUNDUR barnavinafé
lagsins „Sumargjöf“ var
haldinn I fyrrakvöld. Or stjórn
áttu að ganga sr. Árni Sigurðs-
sson, Bjarndís Bjarnadóttir og
Isak Jónsson, en voru öll end-
urbosin.
Formaðúr gaf skýrslu um störf
félagsins. Höfðu verið gerðar
ýmsar erjdurbætur á Grænuborg.
Á árinu hafði verið starfað sam
tals á barnaheimilum félagsins
í 283 daga, en 141 dag árið áður.
332 börn dvöidu á heimilinu um
árið, en 280 árið áður.
Ar.iPVÐ'jrXABIÐ
illnskn BilöðSn undir
járniiæl Þjóðverja.
„Það er valdið, sem talar, valdið sem
stjórnar44, segir Sociai-Demokraten.
. - » ■
Breytingar á dosssku stjérninni.
1
ÖNSKU blöðin komu út
í gær undir eftirliti
Þjóðverja. Öllum dönskum
blaðamönnum hefir verið
hótað handtöku ef þeir hlýði
ekki fyrirmælum hinna er-
lendu yfirvalda.
Socialdemokraten, málgagn Al-
þýðuflokksins, kom út, en að
mestu fullur af tiikynningum og
i minna broti en áður.
f leiðara blaðsins stóð eftir-
farandi setning: „f dag gilda
ekki venjuleg rök eða skynsam-
legar umræður. Það er valdið,
sem talar og valdið, sem stjórn-
ar. Fyrir þessu verðum við að
beygja okkur“. — :Svo virðist
eftir fregnum frá London að
dæma, sem Politiken hafi verið
látin birta hinar hvössustu árás-
argreinar Þjóðverja gegn Bret-
um.
Lausar fregnir frá Kaupmanna-
höfn herma að þýzkir hermenn
vaði um borgina og geri sig aÖ
húsbændum í verzlunum og á
kaffihúsum. Sömu lausafregnir
herma að komið hafi til upp-
(þota í borginni. i
Það var tilkynnt í danska út-
varpiÖ í gærkvöldi, að danska
stjórnin hefði verið endurskipu
lögð og hafa nú þrír íhaldsmenn
tekið sæti í henni. Meðal hinna
Ekkert simasam-
baod við Korð-
urlðnd.
Ekkert símasamband hef
ir náðst við Norðurlönd
síðan Þjóðverjar réðust á
Danmörku og Noreg.
Talstöðin hér hefir engu
j; sambandi náð síðan.
Skeyti hafa hins vegar
verið afgreidd héðan, en
við þeim hefir ekkert svar
komið.
í gær gerði landssíminn
fyrirspurn til hinnar
brezku símaþjónustu um
það, hvort hún afgreiddi
skeyti héðan til Norður-
landa og fékk játandi svar.
Hafa skeytin því komizt á
ákvörðunarstaðinn.
Gera má ráð fyrir að
undir eins og mögulegt er
muni sendiherrann í Kaup
mannahöfn og verzlunar-
fulltrúinn í Oslo síma hing-
að,
Christmas
nýju ráðherra eru
Möller og Brorson.
Osió undir stjórri Qiiisilrigs.
Lenti allt f uppnámi í
borginnl I gærkvðldi ?
tilkynningar og hrép i
varpinu um klukkan 10.
út~
AÐ virðist vera í nokk-
~ urri óvissu hverjir eiga
sæti í hinni norsku Kuusi-
nenstjórn ásamt Quisling
majór. Þegar stjórnin var til-
kynnt var skýrt frá því, að
Jónas Lie lögregluforingi og
höfundur skáldsögunnar
„Hákarl í kjölfarinu“ væri
dómsmálaráðherra. — Var
þetta þekktasta nafnið. En
UÚ hefir Jónas Lie tilkynnt
að hann sé alls ekki í þessari
stjórn.
í fyrradag, um sama leyti,
sem Þjóðverjar réðust á Noreg
og norska stjórnin fyrirskipaði
almenna hervæðingu, fyrirskip-
aði hún jafnframt brottflutn-
ing fólks úr Oslo. Samstundis
flutti fólkið úr borginni og þar
á meðal næstum allir karlmenn
á aldrinum 18—45 ára, eða
þeir, sem voru á herskyldu-
aldri. Fóru þeir til stöðva sinna,
aðallega utan borgarinnar.
Þær fregnir bárust hingað, að
brottflutningur fólks úr Oslo
hefði vérið afturkallaður. Þetta
var gert af Quisling-stjórninni,
eða öllu heldur af þýzku yfir-
völdunum strax og Þjóðverjar
höfðu. hertekið borgina. Stöðv-
uðu þau brottflutninginn í
miðjum klíðum og ráku fólkið
til heimila sinna- Þetta virðist
hafa skapað ákaflega ringul-
reið.
í útvarpinu í Oslo í gærkveldi
kl. 10 var hvað eftir annað aug-
lýst eftir börnum, serm týnst
höfðu, og menn beðnir um að
tilkynna í ákveðna síma, ef
þeir yrðu varir við börn á flæk-
ingi.
Jafnframt var i sífellu hróp-
: „Hættan er liðin hjá!“ Virt-
ist sem uppþot hefði orðið í
borginni um kl. 6—7 í gær-
kveldi og að bæjarbúar hefðu
hópast saman á járnbrautar-
stöðvarnar og aðra staði þar
sem möguleikar eru á að hægt
væri að komast burtu. -— Það
liggur að minnsta kosti mjög
nærri að álíta af fregnum að
dæma, sem hingað bárust seint
í gærkveldi, að ótti hafi gripið
borgarbúa við það, að brezkur
her myndi gera árás á borgina
frá sjó og jafnvel að í bardaga
myndi slá milli setuliðs Þjóð-
verja í borginni og norska hers-e
ins, sem steínir að borginni frá
Kongsvinger. — Að minnsta
kosti hrópaði þulurinn hvað
eftir annað: „Fólk er beðið að
snúa aftur til heimila sinna og
vera rólegt. Engin hætta er
lengur. Hún er liðin hjá. En
sýnið þýzkum yfirvöldum fulla
hlýðni.“ Þá voru lesnar upp á-
skoranir og tilkynningar undir-
ritaðar af Quisling „forsætis-
ráðherra". Ein var á þessa leið:
„Hermenn! Leggið niður vopn-
in. Látið ekki Nygaardsvold
reka ykkur út á blóðvöllinn!
Öllum hermönnum. sem leggja
niður vopn. er heitið fullu
frelsi.“ — Að síðustu las þul-
urinn upp langa greinargerð frá
Berlín um stríðið. — Og síðan
kom dansmúsík.
Fréttir frá Noregi herma, að
þýzki „verndarinn“ hafi haft
tal af Hákoni Noregskonungi og
beðið hann að viðurkenna Quis-
ling-stjórnina, Konungur neit-
aði því. Um líkt leyti flutti Ny-
gaardsvold forsætisráðherra
ræðu og endurtók enn éinu
sinni, að Norðmenn jtnyndu
halda áfram að berjast. —Sagt
er að norska stjórnin hafi yfir-
gefið Hamar.
Hambro stórþingsforseti er
kominn til Stokkhólms.
Norska ríkisstjórnin hefir lát-
ið endurbæta og stækka í skyndi
útvarpsstöðina í Bodö, en hún
er yzt við Vestfjorden, alllangt
fyrir sunnan Narvik.
Bretar hafa bannað öll við-
skipti við Danmörku meðan
landið sé í höndum Þjóðverja,
en bjóða jafnframt dönskum
skipum að sigla til hlutlausra
eða brezkra hafna. Hins vegar
hafa Þjóðverjar fyrirskipað
dönskum" skipum að fara til
hlutlausra hafna.
í gær bárust fregnir um að
allmikið af fólki hefði flúið í
bátum frá Danmörku og yfir til
Svíþjóðar.
Fimmtudagsklúbburinn
heldur dansleik í kvöld kl. 10 í
Alþ‘ðubúsinu við Hverfisgötu.
Guðspekifflagið.
Reyk j aví kurstúkuf undur annað
kvöld kl. 8,30, skáldakvöld: erindi
um Jónas Hallgrímsson, upplestur,
einsöngur.
ftergen og Þrándheim*
ur f hðndum Breta?
*-----4» 1
jjp' RÁ STOKKHÓLMI bárust þær fregnir í gærkveldi, að
-k Bretar væru búnir að taka aftur bæði Bergen og
Þrándheim, og er sú fregn sögð staðfest af Hambro forseta
norska stórþingsins, sem kom til Svíþjóðar í nótt. En
Þjóðverjar bera fregnina til baka, og engin staðfesting hef-
ir enn fengizt á henni frá London.