Alþýðublaðið - 12.04.1940, Blaðsíða 3

AUpVÐUBLAeiÐ
FÖSTUDAGUii 12. APRfL 1940
MÞÍBOBlABll
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
;Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝBUPRENTSMIÐJAN H,,F.
Fölsun hlutleysishugtaksins.
'K'YRIR nokkru síðan sagði
Göbbels, útbreiðslumála-
ráðherra Hitlers, í ræðu, sem
hann flutti í þýzka útvarpinu,
að nazistastjórnin léti sér ekki
riægja það hlutleysi annarra
landa í þessari styrjöld, að þau
héldu sér sem riki frá allri þátt-.
töku í henni. Það heimtaði ,,al-
gert hlutleysi", eins og hann
komst að orði, hlutleysi, sem
hann skýrði á þann hátt, að það
væri ekki aðeins bindandi fyr-
ir ríkin sem slík, heldur einn-
ig fyrir hvern einstakan þegn
þeirra. Hlutlaus ríki mættu
ekki leyfa það, að einstakling-
arnir létu í ljós neina andúð
eða samúð með þeim þjóðum,
sem ættust við í stríðinu, éða
með öðrum orðum: Þau yrðu,
ef þau vildu teljast hlutlaus, að
svifta þegna sína málfrelsi og
ritfrelsi og þar með raunveru-
lega öllu skoðanafrelsi Um allt
það, er málstað og hernað ó-
friðarþjóðanna snerti.
Slíkar kröfur hins nazistiska
Þýzkalands eiga sér að vísu
enga stoð í alþjóðarétti frekar
en svo margt annað, sem - það
heimtar og fremur. Því að sam-
kvæmt honum felst í hugtak-
inu hlutleysi ekki annað en
það, að ríkið, það er að segja
hið opinbera, haldi sér frá allri
þátttöku í ófriði. En það er
ekkert óskiljanlegt, þótt ein-
mitt Þýzkaland Hitlers vilji
falsa hugtak hlutleysisins með
því að heimta, að hin hlutlausu
ríki þaggi einnig niður alla and-
úð og samúð með ófriðarþjóð-
unum. Það veit að það er ekki
vinsælt úti um heim, enda eng-
in von eftir að heimurinn er
búinn að horfa upp á þau
blygðunarlausu samningsrof og
ofbeldisverk, sem það hefir
framið á hverju nágrannaland-
inu eftir annað, nú síðast á hin-
um friðsömu og varnarlitlu
Norðurlöndum.
Því er að vísu ekki til að
dreifa, að þær óvinsældir stafi
af neinni andúð á Þýzkalandi
og þýzku þjóðinni. Það er bara
andúðin á þýzka nazismanum
og ofbeldi hans við aðrar þjóð-
ir, sem nazistastjórnin vill
bæla niður erlendis. Það er ein
aðferðin til þess, að afvopna
þjóðirnar andlega fyrirfram,
áður en á þær er ráðizt, til þess
að vörnin verði sem veikust og'
■sigur hins utan að komandi óf-
beldis sem léttastur.
Maður skyldi ekki ætla að
slíkar kröfur þýzku nazista-
stjórnarinnar um afnám alls
raunverulegs málfrelsis og rit-
frelsis meðal hinna hlut-
lausu þjóða fengju mikinn
byr eða hefðu mikil áhrif ut-
an landamæra þriðja ríkisins.
En þótt undarlegt megi teljast,
er reynslan öll önnur. í mörg-
um hlutlausum löndum, einnig
hér hjá okkur, eru til menn,
sem hafa gugnað svo fyrir hin-
um nazistiska áróðri, að þeir
þora ekki að segja meiningu
sína sjálfir í sínu landi og telja
það háifgert eða algert hlut-
leysisbrot af öðrúm, sem kjark-
meiri eru, að gera það. Hvað
eftir annað hefir þessi undir-
lægjuháttur við erlenda og sér-
staklega þýzka ágengni gert
vart við sig á meðal okkar. Og
því er hann gerður að umtals-
efni hér, að eitt blaðið hér í
bænum benti á það í gær, og
það ekki að ástæðulausu, hve
lítið yrði vart þeirrar samúðar,
sem við þó sannarlega höfum
með frændþjóðum okkar á
Norðurlöndum, sem nú hafa
orðið fyrir samvizkulausri árás
hins nazistiska nágrannaríkis.
og hve lítið eðlilegrar og
réttlátrar gagnrýni á henni.
Það er enginn efi á því, að sú
tilgáta, sem í sambandi við
þessa athugasemd var sett fram
af blaðinu, er rétt: að margir
þora ekki einu sinni að segja
meiningu sína um árás hins
nazistiska Þýzkalands á Norð-
urlönd og halda jafnvel, að það
sé hlutleysisbrot af okkar
hálfu.
Það er ástæða til þess að
vara alvarlega við slíkum und-
irlægjuskap við erlend ríki yf-
irleitt. Þeim kemur það ekkert
við, hvað einstaklingar hér á
landi tala eða skrifa um styrj-
öldina, sem nú geisar, eða um
aðra þá viðburði, sem úti i
heimi gerast. í hæsta lagi gætu
ummæli manna hér varðað við
íslenzk lög, en hlutleysisbrot
geta þau aldrei falið 1 sér.
Við eigum að sjálfsögðu að
vera einhuga um það, að varð-
veita hlutleysi landsins. En við
eigum ekki að láta falsa hlut-
leysishugtakið, þannig, að við
ekki þorum að láta skoðanir
okkar í ljós bæði í ræðu og riti
á þann hátt, sem leyft er í ís-
lenzkum lögum. Hlutleysið væri
líka í sannleiká vafasamt hnoss,
ef það ætti að svifta okkur
þannig frumstæðasta frelsi og
mannréttindum.
Stjórnin í Kanaaa og Bretar
ræða um aðstöðu íslands!
YFIBLÝSINGAR GHURC0ILLS: „¥ið
hðfam tekið Færeyjar. Það verður ekki
polað að ÞJððverJar stfgi á land á Islandi
¥-'* AÐ, sem mesta athygli mun hafa vakið hér í ræðu
** þeirri, sem Churchill fluttti í gær í neðri deild hrezka
þihgsins, eru ummæli hans um ísland og Færeyjar.
Um Færeyjar sagði hann, að Bretar væru búnir að taka
eyjarnar og þar yrði brezk flotastöð. Jafnframt yrði komið þar
upp loftvörnum. Þá skýrði hann einnig frá því, að Bretar myndu
skila Færeyjum aftur til Danmerkur, þegar sá tími væri kominn.
Brezka litvarpið gaf hvað eftir annað í gær útdrátt úr ræðu
Churchills, en hafði aldrei nákvæmlega sömu orðin um ummæli
hans um ísland.
En Churchill mun nokkurn veginn hafa sagt þetta:
„Um ísland gegnir dálítið öðru máli. Afstaðan til ís-
lands er nokkru erfiðari. En það vil ég taka fram, að eng-
um Þjóðverja verður leyft að setja þar fót á land.“
Þá tók hann það fram, að Bretar réðu algerlega yfir
sjóleiðinni til og frá þessum löndum.
í síðustu fregnum er skýrt frá því, að McKenzie King,
íorsætisráðherra í Kanada, hefði skýrt frá því í gærkveldi,
að nú færu fram viðræður milli stjórnarinnar í Kanada og
brezku stjórnarinnar um aðstöðu íslands og Grænlands.
Danski seniiiiierranii
i Wasiiington neitar
að klýða fyrirskip -
nnnn Djóðverja.
ENRIK L. H. KAUFFMANN,
danski sendiherrann í Was-
hington hefir neitað aðhlýðaboði
þýzkra yfirvalda.
I gær gaf hann út opinbera
tilkynningu í Washington til
Roosevelts forseta bandaríska
þingsins og blaðanna og var hún
svohljóðandij:
.,Hefi gefið blöðunum eftir-
farandi yfirlýsingu til hirting-
ar: Ég kom til þessa lands sem
fulltrúi konungs míns og
frjálsrar, óháðrar þjóðar. Og
sem slíkur er ég hér ennþá-
Hin lýðræðissinnaða, friðsama
danska þjóð hefir orðið að lúta
ofureflinu. Þjóð mín á myrka
framtíð í vændum, en það er
ekki í fyrsta sinn, sem slikt
skeður. Við misstum ekki
kjarkinn þá, og við munum
ekki heldur missa kjarkinn
núna. Ég mun vinna að einu
takmarki: að gera dönsku þjóð-
ina aftur frjálsa og óháða.
Margir munu keppa að þessu
marki ásamt mér, og ég veit,
að það mun heppnast.“
Bretar líta á Dan
nðrkn sen óvina
land.
A.MKVÆMT fregnum í
dag um hádegi hafa
!; verið gefnar út yfirlýsing-
ar í London í dag þess
!; efnis, að Bretar líti á Dan-
!; mörku sem óvinaland og
að um öll verzlunarvið-
|; skipti við Danmörku gildi
;! ákvarðanir brezka hers-
;! ins gagnvart Þýzkalandi.
Hllðgur m salt
Mveiðarnar til
stjérnarinnar ?
Verður húsaleiga einstak
ra herbergja gefin frjáls?
A LLMIKLAR umræður
urðu í gær í neðri deild
um þingsályktunartillögu
Alþýðuflokksins um saltfisk-
veiðar togaranna.
Skúli Guðmundsson sagði að
Framsóknarmenn teldu rétt að
vísa málinu til ríkisstjórnarinnar.
Ölafur Thors tók undir þetta,
og kom með tillögu um að vísa
tillögunni til ríkisstjórnarinnar.
Haraldur Guðmundsson sagðist
vera andvígur þessu. Hann
hvaðst ekki hafa lagst á móti
því að málið færi til ríkisstjórn-
arinnar, ef togararnir hefðu nú
verið byrjaðir saltfiskveiðar. En
nú lægi það ekki fyrir. Þess
vegna teldi hann alveg sjálfsagt
að alþingi segði álit sitt á mál-
inu.
Umræðunni var lokið, en at-
kvæðagreiðslu frestað þar til í
dag.
Þá var nokkuð rætt um fruin-
varpið til laga um húsaleigu.
Hafði allsherjarnefnd gert þá
breytingartillögu við frumvarpið,
að einstök herbergi yrðu undan-
skilin ákvörðun laganna. Þessar
breytingar voru því miður sain-
þykktar og má því gera ráð fyr-
ir ef þessar breytingar verða end-
anlegar gerðar á frumvarpinu að
leiga á einstökum herbergjum
hækki mikið.
ingja hefir bersýnilega stungið
af og er á leið út úr borginni!
Auk þessa voru enn lesnar
tilkynningar um hoi’fin börn og
fullorðna. Þá var fólk áminnt
um að sýna stillingu og birgja
glugga sína vel, en koma sér í
skjól, ef til loftárásar kæmi.
Úr útvarpinu í Qsló:
sýna hjóðverjmn
ðkirleisi fá pnnsa refsiigi
-----4——?--
Bifreið þýzka höfuðsmannsins, sem
skyndiiega hvarf úr borginni.
W|ARGS KONAR
leikar virðast
erfið-
mæta
innrásarher í landi, þar sem
hver maður sýnir honum
fjandskap og andstöðu, virka
eða óvirka.
í útvarpinu í Oslo í gærkveldi
bar á þessu, því að hvað eftir
annað voru lesnar upp tilkynn-
ingar og hvatningar til Oslo-
búa um að sýna hinum þýzku
hermönnum og yfirvöldum
fulla vinsemd og kurteisi. ,,í
einstökum tilfellum hefir viljað
bresta á þetta,“ sagði útvarp-
ið, en það þarf ekki að taka það
fram, að þetta verður ekki þol-
að.“ — Þá var skýrt frá því, að
gefnir hefðu verið út seðlar,
sem væru fullkominn gjaldmið-
ill fyrir þýzka herinn og væru
menn skyldir til að taka við
þeim.
Ein tilkynning var dálítið
brosleg. Hún var á þessa leið:
„Bifreið nr. ???, sem Haupt-
mann Blucher, Hotel Astoria í
Storgatan hefir til umráða, er
horíin. Allir þeir, sem verða
varir við bifreið þessa“ — og
svo kom nákvæm lýsing á henni
— „eru beðnir að gera lögregl-
unni tafarlaust aðvart og setja
vel á minnið hvert ,bifreiðin
stefnir. í bifreiðinn eiga að vera
bifreiðarstjórinn og annar mað-
ur til.“
Einkabíll hins þýzka for-