Alþýðublaðið - 15.04.1940, Blaðsíða 3

AUÞYOIJGSF.AÐIO
MÁNUDAGINN 15. APRÍS 1940.
MÞYBUBLABIB
Ritstjóri: F. R. Valdemai-ssoa.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
. Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (hei-ma) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallágötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN H,J.
„Oft var pörf en nú er nauðsyn"
Árásirnar á Norðurlðnd.
ATBURÐIR síðustu daga hafa
verið örlagaríkir fyrir
frændþjóðir vorar á NorðurlönJ-
«m. Á éinum degi er sambands-
ríki’ vört, Danmörk, svift sjálf-
stæði sínu, Noregur á í styrjöld
og. Svijrjóð býr sig af kappi und-
ir að verjast árásum, sem vænta
má á hverri stundu. Finnland er
í sárum eftir viðureignina við
Rússa.
Allir jressir atburðir hafa haft
djuptæk áhrif á hugi manna hér
á landi. Við íslendingar höfum,
eins og margar aðrar smáþjóðir,
®kki viljað trúa því, að hlutleysi
smápjóðanna yrði skert og griða-
sáttmálar á þeim rofnir.
En nú verðum við að trúa því,
atburðirnir, sem gerzt hafa, verða
skki véfengdir.
Við bárum gæfu til þess að
sameina krafta þjóðarinnar á síð-
ast liðnu vori og leggja deilu-
málin til hliðar um stund. Þjóð-
in stóð þvi sameinuð og örugg,
©r styrjöldin skall á og betur
«ndir það búin að mæta erfið-
leikunum en ella hefði verið, ef
feinar gömlu flokkaerjur hefðu
verið í algleymingi.
Allir rnúnu nú viðurkenna, að
það var rétt spor, sem stigið var
með myndun þjóðstjórnarinnar
•g þeim tilraunum til samstarfs.
sem þá vorú hafnar.
En svo mikil þörf, sem á því
var þá, er þörfin enn meiri nú.
Við finnum nú betur en nokkru
sinni fyrr, þegar svo er komið
fyrir Dönum og Norðmönnum,
sem rauniaagjýnir, hversu nálægt
styrjöldinnv^Fð erum komnir, ög
að okkar einasta von tii þess að
geta komist klakklaust gegnurn
•srfiðleikana er, að fullkomin ein-
ing riki innbyrðis um meðferð
mála okkár og alla afstöðu bæði
innávfð og útávið.
Alþingi hefir gert þá samþykkt
ineð samhljóða atkvæðum allra
þingmanna, að flytja að svo
stöddu allt vakl í málum okkar
Inn í landið og lagt þetta vald í
hencíur þeirrar ríkisstjórnar, sem
nú situr.
Við vitum ekki, hvaða atburði
getur að höndum borið næstu
daga eða vikur, en það má hik-
laust fullyrða, að öll þjóðin gerir
þá kröfu til alþingis og ríkis-
stjórnar, að allar eldri deilur
milli flokkanna verði látnar niður
falla unr ’sinri, og ekki verði fitj-
að upp á neinu því, er veikt geti
þá samheldni, sem náðst hefir.
Hverjum sörinum íslendingi ber
að vinna áð því, að efla samhug
og eindrægni ])jóðarinnar svo að
allir finni og skilji, að þótt við
séum smá og vopnlyus þjóð, er-
urn við einhuga og samtaka svo
langt sem orka okkar getur náð.
Pað er ábyrgðarhluti hverjum
þeinr, sem til þess stofnar nú, að
vekja sundrung út af nrálefnum,
s«m smávægileg verða að teljast
í sanranburði við þá örðugleika,
sem að okkur geta steðjað á
næstunni og frarn úr þarf að ráða
af samhentri stjórn og þingi.
Alþjóð veit og viðurkennir, að
sú stjórn, sem við nú höfunr,
hefir verið samhent í störfum sín-
unr og leyst fjölda vandamála, og
þjóðin væntir þess, er ábyrgð
stjórnarinnar hefir enn aukizt við
það, að allt vald í málum vorum
er nú að fullu í hennar höndunr,
að hún verði enn betur samtaka
um að gæta hagsmuna og vel-
ferðar lands og þjóðar.
Það er okkur mestur sómi, að
geta á hættunnar stund staðið
saman og sýnt öllum heimi, að
við erum einhuga og samtaka,
þrátt fyrir allt, sem áður hefir á
milli borið.
til frekari aðgerða.
Það hefir dregist mjög
lengi, að nokkuð yrði gert til
að leiða aðila saman við
samningsborð og er það lítt
afsakanlegt, þó að segja megi
að margt hafi uppfyllt huga
manna á síðustu dögum.
Má telja, að sá árangur
hafi orðið af þessum fundi,
að samningaumleitunum
verður haldið áfram í þess-
ari viku.
Gera má ráö fyrir, að sjó-
menn verði að halda fast við
kröfur sínar, og ekki hafa sið-
ústu atburðir úti í heimi dregið
úr réttmæti þéssara krafna. Nú
hafa hættusvæðin stækkað geysi-
lega, þar sem tundurduflanetum
heíir verið lagt á óralöngu svæði,
þar sem áður var lítið um tund-
urdufl. Þá virðist og að styrj-
öldin sé nú mjög að færast í
aukana og harðna, og hefir það
vitanlega mikil áhrif á sigling-
arnar.
Það má því segja, að þó að
kröfur sjómanna hafi verið, er
þær voru lagðar fyrir þá við at-
kvæðagreiðsluna, fullkomlega
réttmætar, þá séu þær enn sterk-
ari nú og því enn meiri óhæfa að
neita þeim.
Enginn óskar þess, að þessi
deila endi með öðru en fullu
samkomulagi milli sjómanna og
útgerðarmanna. Það eru áreiðan-
lega allir, sem vilja að fullur
friður haldist, en sjómennirnir
ÝZKA nazistastjórnin hef-
ir hvað eftir annað á
undanförnum mánuðum, hótað
því í útvarpi og blöðum, að
þegar Þýzkaland greiddi hnefa-
högg sitt.í vesturátt mundi það
verða mikið og eftirminnilegt.
Þetta högg hefir nú verið greitt
ekki hinum öfluga andstæðingi
þess, — Bretum, — heldur
varnarlitlum friðsömum smá-
þjóðum, óviðbúnum og að nóttu
til, þegar flestir voru í fasta
svefni. Engin hernaðarárás, sem
gerð hefir verið á síðari tímum
er sambærileg þessari, nema ef
vera skyldi árás Sovét-Rúss-
lands á Finna í haust.
Báðar þessar smáþjóðir,
Norðmenn og Danir, hafa gert
allt sem í þeirra valdi stóð, til
þess að gæta hins ítrasta hlut-
leysis og hafa þar gert sér far
um að sýna Þjóðverjum vin-
áttu í hvívetna. Danir meira
að segja gert ekkiárásarsamning
við Þjóðverja. Landhelgi Noregs
og Danmerkur var Þjóðverjum
hindrunarlaus leið fyrir hvers
konar flutninga. En samt hlýtur
hertaka þessara landa að hafa
verið ákveðin og undirbúin fyrir
löngu. Engum dylst það, sem
geta ekki dregið úr þeim kröfum,
er þeir hafa borið fram, og þeir
vita, að allur almenningur fylgir.
Er líka vonandi, að sú verói
raunin, að samkomulag náist, áð-
ur en fresturinn er útrunninn, og
að ekki þurfi að koma til frekari
aðgerða.
Stýrimaðnrinn á Súð
inni drnknar í Fleet-
wood.
yilhjálmur horsteinssou Laup
vegi 38 b.
AÐ SLYS varð í Fleet-
wood á laugardaginn,
að stýrimaðurinn á Súðinni,
Vilhjálmur Þorsteinsson, —
drukknaði í höfninni þar.
Súðin hefir legið í Fleetwood
undanfarið, en nánari fregnir af
þvi, hvernig slysið vildi til, eru
enn ekki komnar.
Jón Vilhjálmur Þorsteinsson
stýrimaður er fæddur hér í bæn-
um 26. febrúar 1895. Hann bjó
á Laugavegi 38 B. Hann var
kvæntur maður og átti upp-
komna dóttur.
Lyra
kom hingað í gær.
nokkra hugmynd hefir um vega-
lengd milli Noregs og Þýzka-
lands, að hin þýzku herflutn-
ingaskip gátu ekki hafa verið
langt undan norsku landi, þegar
Bretar lögðu tundurduflunum,
óví að á þeim fáu klukkustund-
um, sem liðu frá því að tund-
urduflunum var lagt og þar til
Þjóðverjar settu her á land í
öllum stærstu hafnarborgum
Noregs, var óhugsandi að hægt
hefði verið að flytja svo stóran
her alla þá leið. Enda hefir því
verið haldið fram í fréttum, að
skip þau, sem hin gestrisna og
heiðarlega norska þjóð leyfði ó-
hindraða leið um landhelgi
sína, og talin voru málmflutn-
ingaskip. hafi ekki flutt málm
heldur hermenn og hergögn,
sem beitt er nú gegn Norð-
mönnum. Lögn tundurduflanna
getur því ekki hafa verið orsök
til árásarinnar.
Hverjum augum lítum við
íslendingar svo á þessar aðfar-
ir? — Að vísu hefir skoðun
okkar á slíkum atburðum ekki
mikla þýðingu. — En ég
efast ekki um það, að hver
frjálsborinn íslendingur for-
dæmir hið ógurlega ofbeldi,
sem Þjóðverjar hafa beitt
frændþjóðir okkar, hryggð okk-
ar er djúp og samúðin með þeim
innileg, enda hefir það komið
fram í öllum dagblöðunum. —
Jafnvel Þjóðviljinn tekur ekki
málstað ofbeldisins, eins og í
Finnlandsstyrjöldinni, hvort
sem það er nú af því, að komm-
únistum þykir Bretar hér ó-
þægilega nærri.
Skal ég hér tilfæra nokk-
ur ummæli blaðanna um þessi
mál. Alþýðublaðið segir meðal
annars: „Árás þessi á Noreg og
Danmörku er, hvernig sem á
hana er litið, ekkert annað en
nakið ofbeldi herveldisins við
friðsamar og varnarlitlar smá-
þjóðir.“ Morgunblaðið segir'- í
leiðara, þar sem það talar um
nauðsyn okkar á að gæta æ-
varandi hlutleysis: „En allt fyr-
ir það, getur ekki hjá því farið,
að samúð okkar með frænd-
þjóðunum á Norðurlöridum er
innileg og ævarandi.“ Vísir
segir, þar sem hann talar um
forlög frændþjóðanna: „Þess-
vegna erum við snortin af at-
burðum líðandi stundar meira
en nokkru öðru, sem gerst hefir
síðan styrjöldin hófst.“ Tíminn
segir: „Þótt merkilegt kunni
að virðast, hefir hér orðið vart
minni samúðar í garð Dana, sem
hafa misst mikilvægustu þjóð-
réttindi sín, en Finnar hafa
notið hér, sökum árásar Rússa
á þá.“ ÖIl þessi ummæli sýna
að hér ríkir samúð með
frændþjóðum vorum. Ástæð-
urnar til þess að samúðaraldan
hefir ekki risið eins hátt og
mótmælin ekki eins kr.Öftug nú
eins og í haust, þegar ráðist var
á Finnland, eru margar. Árársin
á Finnland var sú fyrsta á
Norðurlönd. Nú hafa hinir
hættulegu atburðir færst nær
okkur, hættan meira yfirvof-
andi okkur sjálfum — og allt
gerst svo óvænt, að við höfum
tæpast gert okkur grein fyrir
atburðunum. — Við hinar
hörmulegustu fréttir setur
menn oft hljóða, þá brestur orð
til þess að lýsa sársaukanum.
Þessir atburðir hafa lagst sem
þungt farg á alla þóðina. Það
er ótti og kvíði í hugum flestra.
Nú stöndum við líka einir og
einskis megandi og gjörsamlega
útilokaðir frá'því, að geta veitt
nokkra hjálp, en í vetur vorum
við í hópi hinna Norðurland-
anna og í sambandi við þau.
Enn má benda á, að nú fá þessir
frændur vorir alla þá hjálp,
sem möguleg er, frá tveim stór-
veldum, en Finnar börðust nær
því einir síns lið gegn ofurefl-
inu. Og loks sú staðreynd, að í
haust var flokkur manna hér,
kommúnistarnir, sem gengu
beinlínis í lið með ofbeldisrík-
inu og svívirtu eftir mætti þá
smáþjóð, sem ráðizt var á. Það
jók á réttláta reiði lands-
manna, en ún er engum slíkum
flokki til að dreifa, minnsta
kosti ekki, sem þá skoðun lætur
í ljós opinberlega.
Á því er enginn efi, að við
íslendingar munum strax, þeg-
ar við fáum möguleika til,
veita frændum vorum á Norð-
urlöndum alla þá hjálp er vér
megum og samræmist hlutleys-
isafstöðu vorri, eins og vér
veittum Finnum á hinum mestu
hörmungartímum þeirra. Þá
munum vér hjálpa, sem bezt
gegnir og þá mun hjálpfýsi ís-
lenzku þjóðarinnar vart brezta.
Samúðin er djúp og innileg með
frændþjóðum vorum á þessum
örlagaríkustu tímum í sögu
þeirra.
Guðl. Rósinkranz.
Gúmiskóviðgerðin
Vopnl
Aðalstræti 16. Sími 5830.
Allar gúmmíviðgerðir fljótt og
vel af hendi leystar.
Sækjum. —• Sendum-
Halldóru Jónsdóttur,
Reynistað. Skerjafirði, fer fram frá dómkirkjunni þriðjudaginn 16.
þessa mánaðar kl. 2 eftir hádegi. Jarðað verður í gamla kirkju-
garðinum.
Margrét Kjartansdóttir. Jón Kjartansson.
Kristján Kjartansson.
Fulltrúar sjómanna
og útgerðarmanna á
fnndi sáttasem ra.
DAG er 15. apríl. Eftir 5 daga aðeins er sá frestur, sen
sjómenn gáfu til að semja um breytingar á samning
um, útrunninn. Ef engir samningar verða komnir á á laug
ardaginn kemur, hafa stjórnir sjómannafélaganna heimili