Alþýðublaðið - 17.04.1940, Blaðsíða 3

Ritstjóri: F. R. TaidemaraBO*.
í fjarveru hai*s: Stefá* Péturssom. Sfrnar 4902 «g 3*»1 (heima).
Ritstgórn: Aiþýöuhúsitiu við Hverfisgötu.
Síiaar: 4982: Ritstjóri. 4901: Iimienclar fréttir. 3021: SteÉán Pét-
ursson (heima) SeUandsstíg 16. 4993: Yiihj. S. VMhjáiaas-
so» (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiösia: Aiþýðuhúsinu gengáð inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4990 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 16 aurar í lausas&iu,
ALÞÝ9UPEENTSMIBJAN H . F .
Þjóðstjórnin byrjar annað ár sitt.
—...— ■ ■» --
W DAG er nákvæmlega eitt
ár liðið, síðan núverandi
atjórn, þjóðstjórnin, var mynd-
uð. Eitt ár, fullt af örlagaríkari
viðburðum og erfiðari viðfangs-
tfaum, en sennilega nokkur
•nnur stjórn, sem hér hefir far-
ið með völd, hefir orðið að horf-
ast í augu við.
Þegar litið er yfir þetta ár,
má með fullum sanni segja, að
hið upphaflega tilefni þess, að
þjóðstjórnin var mynduð — erf-
iðleikar útgerðarinnar og sam-
komulag þriggjá aðalflokka
jsingsins um að reyna að ráða
Sram úr þeim með gengislækk-
un krónunnar — hafi ekki verið
stórt í samanburði við þau
iniklu vandamál, sem síðar hafa
klaðizt á hennar herðar. Það er
í-íka sannast að segja, að þjóð-
stjórninni var í byrjun tekið
aaeð misjöfnum tilfinningum í
illum flokkum. Menn, sem ár-
um saman höfðu staðið á önd-
verðum meið í stjórnmálum og
•ft skipzt á hörðum: skeytum,
«ttu í fyrstu erfitt með að sjá
•auðsyn þess, að vinna saman .
— og möguleika þess, að geta
unnið saman.
En stríðið gerði innan skamms
»nda á öllum slíkum byrjunar-
örðugleikum samstarfsins. Það
lagði stjórninni og þjóðinni allri
svo alvarleg viðfangsefni á herð-
ar, að engum, sem nokkur dug-
ur var í, datt lengur í hug, að
draga sig í hlé vegna gamalla
pólitískra væringa. Og í dag
mun fáan iðra þess, að hin póli-
tfcku sverð voru slíðruð innan-
lands svo snemma, að þjóðin
stóð sem einn maður, þegar erf-
iðleikar stríðsins steðjuðu að.
Hér væri mikið öðruvísi um-
'horfs nú, ef hver höndin hefði
þá verið upp á móti annarri, og
ekki hefði verið unnið í einingu
og samhug að því, að birgja
þjóðina upp að þeim nauðsynj-
um, sem hún getur sízt án ver-
ið, úthluta þeim þannig, að fyrir
öllum væri séð, og tryggja um
leið þá hækkun kaupgjalds í
híutfalli við verðhækkunina í
landinu, að dýrtíðin yxi al-
menningi ekki yfir höfuð.
En nú hefir stríðið lagt þjóð-
stjórninni nýjan og ennþá meiri
vanda á herðar, en nokkurn
þann, sem hún hingað til hefir
orðið að leysa úr. Hildarleikur-
inn sjálfur hefir nálgast okkur
síðustu dagana á ískyggálegan
hátt. Nágrannaþjóðir okkar á
Norðurlöndum, sem, eins og við,
einskis óskuðu frekar en að fá
að vera 1 friði, hafa orðið fyrir
blóðugri árás annars ófriðarað-
ilans, og sambandsþjóð olckar
verið svift frelsi sínu og full
veldi um óáltveðinn tíma. Þjóð-
stjórnin hefir af þeirri ástæðu,
að svo stöddu, orðið að taka bæði
konungsvaldið og æðstu stjórn
utanríkismálanna, sem sam-
bandsþjóðin fór með í imiboði
okkar, í sínar hendur til þess að
tryggja sjálfstæði og hlutleysi
okkar. Það er, á þeim tímum,
sem nú eru, alvarlegasta á-
byrgðin, sem nokkurri stjórn
hefir verið lögð á herðar hér á
landi.
Samtímis er ekki annað sjá-
anlegt, en að við höfum við það,
að nágrannaþ j óðir okkar á
Norðurlöndum soguðust inn í
ófriðinn og siglingar stöðvuðust
þangað, eins og þegar áður til
Þýzkalands, misst helminginn
af þeim markað.ý sem við höfð-
um selt afurðir okkar á undan-
farin ár. Þar með skapast ný og
ægileg viðfangsefni fyrir okkur,
sem enginn fær séð enn, sem
komið er, hvernig fram úr
verður ráðið.
Þannig er ástandið nú á eins
árs afmæli þjóðstjórnarinnar.
Hún hefir á fyrsta starfsári sínu
borið gæfu til þess, að stýra
þjóðarfleyinu heilu og höldnu í
gegnum allar hættur ófriðarins.
En ennþá stærri hættur eru
fram undan. Og þjóðin treystir
því, að stjórninni takizt einnig
að stýra fram hjá þeim. Skil-
yrðið fyrir því er að vísu fram-
ar öllu öðru það, að sú eining
haldist, sem hingað til hefir
verið sýnd, að öll gömul deilu-
mál séu kveðin niður meðan á-
standið er eins hættulegt og það
er, og ekki sé gerður neinn
leikur að því, að skapa ný á-
greiningsmál, sem gætu stofn-
að einingunni og þar með þjóð-
arheildinni í voða.
Þjóðstjórnin hefir nú með
flutningi konungsvaldsins og
æðstu stjómar utanríkismál-
anna inn í landið á alvarlegustu
tímum, sem yfir þjóðina hafa
dunið, fengið vald í hendur,
sem útheimtir meiri einingu og
ábyrgðartilfinningu af henni,
meira pólitískt hlutleysi, en
krafizt hefir verið og hægt
hefir verið að krefjast af
nokkurri stjórn áður hér á
landi. Og það er áreiðanlega
ekkert fleipur, að þjóðin gerir
öll, án tillits tii pólitískrar
flokkaskiptingar, þá kröfu til
hennar, að hún sýni sig vand,-
anum vaxin og sanni það þar
með fyrir umheiminum, að við
séum virkilega færir um að fara
með öll okkar mál sjálfir. Ef
nokkur þeirra flokka, sem að
þjóðstjórninni standa skyldi
bregðast skyldu sinni á þessari
stundu, meðan slíkt millibilsá-
stand er á stjórn landsins, með
því að skapa óþarfan ágreining
um eitt eða annað og stofna ein-
ingunni á þann hátt í hættu, þá
bakar hann sér þunga ábyrgð
gagnvart þjóðinni.
ALÞÝBIIBLAaAO
MÍÐVÍKUDAGUB 17. ý.PBIL 194*
Mpeiðsla lilsis á aiplap hefir
mtt meiri 11» enliestðnoormál
EINS OG KUNNUGT ER, not-
fær'ðí rfklsstjðrnin sér ekki
gefna helmild af alþingi fil þess
að greiða opmbemra starfsmönn-
*un tíýrtíðarappbðf f samræml
rið Iðgin um gengisskráningy
o. fl.
Fjármálaráðherra tjáði for-
mönnum stéttarfélaga opinberra
starfsmanna, sem gengu á fund
hans, að ríkisstjórnin myndi
leggja tillögur um uppbót fyrir
alþlngi það ,er nú situr, og væri
ætlan hans, að afgreiðsla þessa
máls gengi svo vel, að í marz-
mánaðarlok yrðl hægt að greiða
uppbót fyrir þrjá fyrstu mánuði
árslns.
Þetta hefir ekki ræzt; ennþá
er frv. það, sem lagt var fram, á
ferðinni í neðri deild, og enn er
reynt að skerða dýrtiðaruppbót-
ína. ! 1 ; i
Hvað veldur? Það er næsta
ífndarlegt, að alþingi skuli lítils-
virða starfsmenn ríkisins aðra en
máske þá, sem þar eiga setu.
'Er hægt að hugsa sér ríkið án
starfsfólks? Áreiðanlega munu
allir 'þingmenn svara því neit-
andi. Á ríkið þá að láta sér
nægja lélegustu starfskrafta,
sem unt er að fá, og reyna að
bæta það upp með hærri starfs-
mannatölu?
Vaíla er hægt að gera sér þaÖ
í hugarlund eftir nýsamþykktri
þingsályktunartillöcu um rann-
sókn á starfsmannahlhögun og
sparnaðarmöguleikum í því sam-
bandi. Ég leyfi mér a. m. k. ekki
að svo komnu að álíta hv. al-
þingismenn svo grunnfærna, að
þeir áliti lélega og marga starfs-
menn ódýrari en góða og hæfi-
iega marga.
Er þá þessi andstaða gegn dýr-
tíðarappbót til handa þessum
launþegum sprottin af því, að
þeir séu stríðsgróðamenn eða
hæpnir handhafar lánsfjár þjóð-
arinnar og þurfi af þeim ástæð-
urn enga uppbót? Tæplega rétt
ástæða.
Opinberir starfsmenn eru ekki
með stærstu atvinnutækin eða
helztu forréttindin í sínum hönd-
um, nema þá undantekningar.
Þeir hafa ekki breiðu bökin til
að bera byrðar erfiðleikanna um-
fram aðra þjóðfélagsþegna.
Þéir hafa ekki farið fram á að
þeirra byrði yrði léttari en ann-
ara launþega, heldur aðeins að
þeir nytu sömu réttinda, þ. e. að
kjörorðið: „Jafnt skal yfir alla
ganga", yrði haft í heiðri.
En svo lítur út, sem einstaka
nærsýnir nesjamenn hafi komizt
að þeirri niðurstöðu, að launa-
greiðslur til opinberra starfs-
rnanna sé sú drápsklyf, sem muni
sliga atvinnuvegi landSins, og sé
sá útgjaldaliður, sem fyrst o,g
fremst beri að spara.
Ég undrast ekki, þó að slíkar
raddir heyrist, því undur ske
jafnan með hverri ]ijóð, en hitt
undrar mig meira, ef fjölmennir
stjómmálaflokkar og jafnvel sjálf
löggjafarsamkunda þjóðarinnar
er svo talhlýðin við spámenn
nesjamennskunnar, að tafin er af-
greiðsla sjálfsagðra réttlætismála.
Nema svo sé komið, að andi
einræðisins eigi bústað í hjörtutn
þjóðfulltrúanna, og þeir hafi
fundið hóp manna f íslenzku
þjóðfélaigK, sem skuli kenna um
allt illt á sama hátt og Hitler
kenndi Gyðingum í Þýzkalandi.
En erfitt er fyrir hv. alþingis-
menn að skella allri skuld á ó-
breytta starfsmenn; ekki hafa
þeir ráðið sig sjálfir til starfa, og
erfitt er frá mannúðar- og sið-
ferðissjónarmiði að neita þeim
tai þann rétt, sem alþingi hefir
veitt öðram launþegum, þó að
svo sé um hnúta búið, að verk-
fallsrétturinn sé ekki til.
Félagssamtök þessara launþeg*
hafa borið fram réttmætar óskir
um að þau séu höfð með í ráö-
um, og að þeim sé gefin vit-
neskja um breytingar á kaupi og
kjörum, sem ríkisstjórnin kunni
að vilja gera á hverjum tima.
Þessu er ekki anzað, og neðrt
deild alþingis afgreiðir ekki
uppbótína, þó að kolahækkunÍB
ein út af fyrir sig gleypi alla
þá uppbót, sem efri deild sam-
þykktí að veita skyldi.
Það er enginn þróttur 1 því
lýðræði, sem lætur smásálir tefj*
fyrir sjálfsðgðum réttarbótum.
Opinberir starfsmenn vænta
þess, að neðrideildarþingmenjB
reki af sér slyðruorðið og sam-
þykki frumvarpið eins og þat
kom frá efri deild.
Guðjón B. Baldvinsson.
UppfitinÍHg sænsks greifa:
Bjðrgunarbúningnr, sem
nú kemur að góðu haldi.
—— ♦ —....
Slfmaraafélagið hefir syert ráð*
stafaalr tii að fá slíkan báaiag«
Oænskur greipí, —
*** Möraer að nafni, fann
upp í vetur björgunarklæðn-
að fyrir sjómenn, sem allar
líkur eru til að fái fljótlega
og mikla utbreiðslu. Blöð
sjómannasamtaka á Norður-
löndum skrifa allmikið um
bennan björgunarbúning og
láta mjög vel af honnm.
„Faklen“ (Kyndillinn), blað
danska kyndarasambandsins, gef-
ur þessa lýsíngu á búningnum:
„Björgunarbúningurinn er eins
og samfestingur úr mjög sterku,
vatnsheldu efni. Hann nær allt
frá hálsi og niður, um hendur
og fætur.
Aðalkostur húningsins er vatns-
þéttur, stór rennilás með sérstök-
um bryddingum úr gúmmii að
framan. Innan í búningnum að
ofan og saumað við hann er
flotvesti, sem heldur sjómannin-
jum uppréttum í sjónum, þannig,
að höfuð og herðar era fyrir
ofan sjávarborð. I vösum bún-
ingsins að frarnan er hægt að
hafa litla vatnsflösku, lítið ljós-
ker og matarbita. Uppfinninga-
maðurinn, Mörner greifi, sýndi
búning sinn ýmsum sérfræðing-
um og trúnaðarmönnum danskra
sjómannasamtaka í Kaupmanna-
höfn núna eftir áramótin, og
undríiðíist ménn stórum þennan
útbúnað. Greifinn klæddi sig í
' búninginn að fullu á rúmri mín-
útu og kastaði sér síðan í sjóinn;
flaut hann þá uppréttur og var
alþurr, er upp úr kom.“
Samkvæmt blaði kyndaranna er
flotmagn búningsins svo mikið,
að maður, sem er í honum, getur
haidið uppi 4 mönnum i einu.
Þá er frá því skýrt, að maður
geti lifað i þessum sbúningi í
sjónum í marga daga, án þess
að verða kalt. I sambandi við
þetta er á það bent, að margir
af þeim sjómönnum dönskum,
sem farist hafa síðan stríðið
brauzt út, hafi dáið úr kulda og
frosið í hel. Er jafnframt leidd
athygli að því, að í þessum búm
ingi séu menn öruggir á björg-
unarflekum, þar sem hann vernd-
ar gegn sjógangi og bleytu.
Uppfinningamaðurinn hefir
fengið einkaleyfi á þessum bún-
íngi í Svíþjóð, Noregi, Danmörku
og Englandi. Hann kostar nú 185
sænskar krónur, en verður ódýr-
ari, þegar stórframleiðsla er byrj-
úð á honum.
Slysavarnafélagið hér hefir
þegar gert ráðstafanir til að fá
hingað einn svona búning til
reynslu.
ALTKJOT
Ágætt pækilsaltað dilkakjöt til sölu.
Kjötið geymist óskemmt sumarlangt.
Sanband ísl. samvinnnfélaga.
Sími 1080.
GóSur harðfiskur til sölu.
Hringið í síma 4923. Sendum.
Dömufrakkar áivalt fyrir-
liggjandi. Guðm. Guðmundsson,
klæðskeri, Kirkjuhvoli.
úr