Alþýðublaðið - 24.04.1940, Blaðsíða 3

ALÞTÐUBLAÐfD
----------mfiiíinsii-----------------------•
F. R. Valdemarsioa.
í fjarveru hans: Steféh Pétursson. Símar 4802 eg 9021 (heima).
Ritstjóm: A'lþýðuhúsmu vi8 Hverfiégötu.
Sí»aar: 4S02: Ritstjóri. 4901: lanlendar fréttir. 5021-: Stafán Pét-
ursson (heima) Ssllandastíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálma-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúainu gengiö i»n frá Hvortósgötu.
Sfaaar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lauMsóiu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN M , ? .
ó---------------------------------------—-♦
Börnin eiga daginn á morgun
JC^ NGAN dag betri var hægt
.a-i a§ tileinka börnunum en
í umardaginn fyrsta. Hvergi í heim
'nuiii, eða að minsta kosti mjög
úvíða, rnun sumri vera fagnað
i’i sama hátt og hér. Við höfum
líka á undnnförnum öldum haft
meiri ástæöu til að fagna sumr-
isiu en margar aðrar þjóðir. Nú
iaá pó segja að minni niunur sé
furinn að verða á sumri og vetri
cn áður var.
Börnin eru vor þjóðlífsins, þau
cm gróður pess og framtíð. Starf-
emin á sumardaginn fyrsta hefir
I íka. á undanfömum 16 árum grip
i.ð hugi almennings og fá mál
1 afa náð eins alinennum vinsæld-
mn og pessi starfsemi, Pað er
fyrir hendi skyldutilfinning hjá
ahnenningi um að taka á ein-
hvern hátt pátt í henni og Sum-
atgjöfinni hefir einmitt tekist að
í era starfsemina þaímig, að jafn-
i’ol hinir snauðustu hafa getað
!*St sinn skerf fram.
Það hefir áður verið drepið á
|iað hér í blaðinu, að aldrei hefir
verið eins mikil pörf fyrir starf-
rtmi Sumargjafar eins og ein-
mitt nú. Þessi fyrsti stríðsvetur
nkkar hefir skilið eftir mörg sár.
) iann hefir lagst eins og farg
A hin fátæku heimili og sogið
úr peim merginn. Hin gífurlega
f'ýrtíð hefir minkað skammtinn
;i borðum peirra, sem minnstu
hafa haft af að taka, og kuldinn
ng klæðleysið hafa bætzt ofan á
Þetta allt hefir fyrst og fremst
1 omið niður á peim sem minnst
hafa haft mótstöðuaflið, börn-
Smuim. Þau hafa verið í
,.,estri hættu og pað er ekki sagt
,ut í loftíð, að vaturinn hafir skil-
i5 aftir mark sitt á andlitum
margra fátækra barna í pessum
I».
Menn sjá pví, að pað er mikfl
j örf fyrir það, að pau börn, sem
1 ágast eru stödd, geti fangið að
njöta snmarsins, sem nú er að
toma, í sem allra rikustum mæli.
Þau purfa að fá hvíld og gleði,
ji.’Wi purfa að fá góðan mat og
yfirleitt pá aðlilynningu, sem
mögulegt er að veita þeim bezta.
)If til vill eiga pau eftir að taka
;i móti öðrum stríðsvetri, og ef
svo verður, pá má gera ráð fyrir
Xi\ri, að hann verði enn harðari
en sá fyrsti, sem nú er að líða.
Barnavinafélagið Sumargjöf
I.efir nú starfað fyrir Reykjavík-
urbörnin í 16 ár og starf pessa
fóiagsskapar verður aldrei metið
cins og pað er vert. Þessi fé-
lagsskapur hefir ef til vill unnið
jiýðingarmesta starfið að pví áð
gera hina ungu kynslóð heilbrigð-
aií og öflugri en hún hefði orðiö,
ef starfsemi félagsins hefði ekki
ROtÍð Vlð.
Barúttan fyrir börnin hefir stað
ið í fjölda mörg ár. Öllum »r
lujiH s« baráttn, sem háð var
íyrfr því ai Iwna á nátgiifiuö*
í barnaskólunum, mjólkur- og lýs
isgjöfunum, pað var þungur róð-
ur. En enginn mun neita f»ví nú,
að allt petta, og þó sérstaklega
lýsis- og mjólkurgjafirnar, hafi
komið að stórkostlegu gagni. Þá
hefir líka verið háð barátta um
pað að koma upp staerri og betri
leikvöllum í ibænum og peirri
baráttu er- langt frá pví lokið.
Að pessum málum öllum hafa
félagar Sumargjafar unnið, pví
'að pað er rangt að álíta, að
starfsemi hennar hafi að eins
gengið út á það, að safna fé
í sjöð og reka dagheimili fyrir
börn, pó að pað hafi verið aðal-
þáttur starfseminnar.
Börnin eiga daginn á morgun.
Hinir fullorðnu eiga að sýnavilja
einn í verki á morgun með pví aó
styðja að pví, að árangurinn af
deginum verði svo góður, að
Sumargjðf purfi ekki að úthýsa
•inu einasta fátæku barni í sum-
Það bezta er aldrei ef gott!
'Ðag!@ga nýtt
Nautakjöt
Hakkað kjöt
Hangikjöt
Kjötfars
Kjöt af fullorðnu.
Kindabjúgu
Miðdagspylsur
Folaldakjöt
Enn fremnr allan áskurð.
Ján MatMeisen.
Símar 9181 — 9102.

DAGLE6A NÝTT:
Nautakjöt
Kindakjöt
Bjúgu
Pyisur
Fars
Alls konar álegg.
Pantið í matinn í tíma.
Fantið í hann í sím*
9291 — 9219.
Stebbahúð.
Nokkrar Yillur
3 NorðarHiýri
hefi ég til sölu.
Hefi einnig kaupendur að
nýtízku steinhúsuna
í Vesturbseaaum.
Ólafur ÞorgrímssBM,
hæstaréttarmálaflutn.m.
Austurstr. 14. Sími 1332
FrændþJóSlr f nejO,
IG minnir, aö um það
* væri geti3( í einu blaði
bæjarins fyrir nokkru síðan, að
þótt undarlegt mætti þykja,
virtist svo sem minni samúðar
gætti hér í garð sambands-
þjóðarinnar dönsku, er hún
stendur í sárustu eldraun, en
finnska þjóðin hlaut í styrjöld-
inni við rússneska ofureflið.
Ef til vill Mtur hér svo út,
sem blaðið gat um. En í raun
réttri mun það þó ekki rétt.
í dýpstu réttlætis- ©g til-
finningamálum mannanna er
svo jafnan, að þá skortir til-
tæk orð til að lýsa því, sem í
brjóstum þeirra býr.
Innrásin í Danmörk og Noreg
kom svo óvænt, var svo lævís-
lega undirbúin og framkvæmd
af svo takmarkalausri fyrir-
litning fyrir rétti, fyrir gefnum
loforðum, að menn urðu eins og
hugstola við hið svívirðilega of-
beldi við litlar, friðsamar
menningarþj óðir og náfrænd-
ur okkar, kom eins og þungt,
lamandi reiðarslag yfir íslend-
inga og gerði okkur fámála,
dapra. Það var eins og sár-
indi þyngstu sorga, sem menn-
irnir verða að þola, finni til,
en kjósa ekki að gerast orð-
margir una.
Það er ef til vill þessi þögn,
þessi þungi, hljóði fáleiki, sem
í raun lýsir bezt og sannast
hluttekningu okkar með
bræðraþjóðunum, og þá ekki
sízt Dönum.
Svo má illu venjast að gett,
þyki, segir gamall málsháttur.
Enda þótt hann geti raunar
aldrei átt yið um afstöðu okkar
íslendinga né annarra frjáls-
borinna manna til ofbeldis-
verka einræðisríkjanna, á það
þó hér við, að svo lengi má
reka illvirki og klæki, að slíkt
færi að þykja lítil tíðindi og
hversdagsleg, þeim, sem utan
við standa áhrif þvílíkra
verka.
Það er eins og menn sljóvgist
til lengdar, jafnvel fyrir hrotta-
legustu óbótaverkum. Finn-
landsstyrjöldin hafði fyllt hugi
flestra með hryllingi. Ofbeldið
var þar svo takmarkalaust, svo
Makið og grimmt. Það var eins
og hugurina gæti ákki tofeáð á
móti neinu. Maður, sem fyllist
sorg og reiði við að sji vini
sínum misþyrmt í hinum ójafn-
asta leik, án þess að geta kom-
ið til hjálpar, hann verður ekki.
helmingi hryggari né reiðari,.
þótt farið sé eins eða enn þræls-
legar meó annan góðvin hans,
ekki að minnsta kosti á yfir-
borðinu. Samúð og hluttekning
lýsir sér ekki mtíð bezt í orð-
mælgi og yfirlýsingum.
Engri Evrópuþjóð eru ís-
lendingar svo fast tengdir sem
dönsku þjóðinni, ekki einungis
á stjórnarfarslegan mæli-
kvarða, heldur ©g monaingar-
lega.
í engu landi heims utaia Kan-
ada búa jafnmargir íslending-
ar sem í Danmörku, og hvergi
í víðri veröld dvelj* sve
margir íslenzkir námsmenn
sem þar. í vetur bárust upplýs-
iAger uaa sex sinmim fleiri
Mámð«eea» íAewáee í ' Bsím-
mörku heldur en í Noregi eða
Svíþjóð. Við enga aðra þjóð álf-
unnar eiga íslendingar tengd
eins fjölþætt persónuleg vin-
áttubönd sem við sambands-
þjóðina við Eystrasalt. Mikil
spurning er, hvort nokkur önn-
ur þjóð, þrjátíu og sjö sinnum
fleiri en við, eða stærri og með
annan hlutfallslegan aðstöðu-
mun, hefði reynst okkur svo
vel í sambúð sem danska þjóð-
in hefir gert yfirleitt síðari ár,
þótt ýmislegt megi sjálfsagt að
þeirri sambúð finna.
Þetta eigum við að viður-
kenna, ekki af því, að þessi
menningarmikla bræðraþjóð er
nú fótum troðin, svikin og
hrjáð af ofbeldi eiðrofans og er
þess í engu megnug að hafa
nein áhrif né afskipti af sam-
eiginlegum málefnum land-
anna, heldur af hinu einu, að
það er rétt og ekkert annað.
Slík viðurkenning snertir
vitanlega á engan hátt ákvarð-
anir íslendinga um að taka
formlega æðstu stjórn allra
sinna mála í sínar hendur, eft-
ir því, sem ástæður krefjast
eða lög standa til.
Dönsku þjóðina skortir ekki
fórnai’lund til að berjast fyrir
frelsi sínu. Hana vantar hvorki
til þess þrek né vilja. En til
þess 'voru engir skynsamlegir
möguleikar vegna legu, lands-
hátta og fámennis í hervörn-
um.
Norðurlandaþjóðirnar höfðu
varið kröftum sínum, vitsmun-
um og fé til athafna, andlegra
og efnislegra, sem skipuðu
þeim sess með fremstu menn-
ingarþjóðum heimsins. Það er
þessi menning, sem við trúum
að beri þær nú gegnum og yfir
eld þjáninga og þrauta og fram
til frelsis og sjálfstæðis, þegar
kúgun harðstjórans er af þeim
hrundið. Það þarf til þess mikla
siðræna menningu að þola und-
irokun sem þá, er Danir og
nokkur hluti Norðmanna eru
beittir, og því meiri, sem hún
varir lengur.
Norðmenn verjast af afburða
hreysti, þótt fámennir séu dg
óviðbúnir. Landshættir þeirra
gerðu þeim það mögulegt. Dan-
mörk átti ekki nein slík skil-
yrði, þer var vörnin vonlaus
í upphafi.
Ek mun til þess þurfa minni
hreyati, minni karlmennsku, að
lúta efbeldinu í nauðung, búa
u*dir því og við það, án þess
að tapa manngildi, taka von-
inni um endurheimt fe'eísi og
trunni á sigur róttlætisins? Þai
eru hlutir til, sem eru þyngri
en fórn lífs og lima. Það er af
verða að lifa við aðstæður,
sem svifta menn frelsi því, *r
gerir lífi® einhvors virði.
Það eina, sem smáþjóð eias
og við íslendingar getum gert
gagnvart þjáningum frænð-
þjóðanna er, að veita þeim
dýpstu og hjartanlegustu sam-
úð okkar og hluttekningu, eins
og raunar allur hinn siðmennt-
aði heimur gerir nú. Samúðar-
hugurinn einn megnar að vásu
lítils gegn fallbyssukjöftum og
morðsprengjum siðlausra fjaná
manna. Þá kann hann að vera
miklu máttugri en marga*
grunar. Eftir leiðum hugsan-
anna berast gðfugustu og
drengilegustu eigindir manns-
sálarinnar. Og hver veit, mef
hve miklum og áhrifaríkum
mættí slíkt berst frá hug til
hugar, eða hversu drjúgan sið-
ferðistyrk það kann að veit*
þeim, sem hnepptir eru í helsi
kúgunar og þjáninga.
Einhverntíma rennur upj*
sá dagur, að danska og norska
þjóðin heimtir frelsi sitt ai
að nýju. Einhverntíma kemur
að því, að hið siðlausa ofbeldi
verður að ríkja fyrir kröfum og
baráttu um sjálfsákvörðun og
frelsi. Annars er frjálsborn-
um mönnum naumast lifandi á
þessari jörð.
Og upp af eldi og tortímingu
sprengikúlnanna og kúgun yf-
irdrottnunarinnar eiga bræðra-
þjóðir okkar eftir að ríisa,
frjálsar og fullvalda. Og þai
verður þeirra eigin innri sið-
menning, sem ber þær fram til
þeirrar giftu. Og það er samú®
og hjálp hins frjálsborna
fólks hvarvetna í heiminum —
bein og óbein — er gefur þeim
þreklund og þol til aé bíða
þeirrar stundar óbrotnúm, ó-
sigruðum.
Samúðarhugur okkar ísle«d-..
ingfe á að vera einn þááfcur í því
verndandi valdi.
Og hann er hjartanlegur eg
og heill.
Hallgrímm* Jónassen.
„Forðum í Flesaperti."
Dömufrakkar, kéfour og Svagg-
erar ávalt fyrkifggjandi. Ver®
viS allra hssfi. Képuhúðia é
Laugavegi 35.
BARNAVINAFÉLAGIÐ SUMARGJÖF.
BROSMDI LáND
(Óperetta eftir Franz Lehar)
verður leikin kl. 8 í Iðnó fyrsta sumardag. — Aðgöngu-
miðar verða seldir í Iðnó kl. 4—7 í dag og frá kl. 2 á morfttu.
Kirkjuhljómleikai* í Fríkirkjunni kl. 6 e. h. 1. sKMHtrdftg.
Karlakór Reykjavíkur og drengjakér.
Einsöngur: Gunnar Pálsson.
Samleikur á fiðlu og orgel: Björn Ólafsson #g
Páll ísólfsson.
Aðgöngumiðar seldir í dag í Bókaverzl. Sigf. Eymundss*.*-
ar, ísafoldarprentsmiðju og hljóðfœraverzl. SigrHar Mftjfú-
iiéttúr. — V*r#: 1 ieréna.