Alþýðublaðið - 03.05.1940, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTODAQUR 3. MAI 19«.
Bezta smjörlíkið er
GULA
framleltt i smjörlíkisgerð
Sambandi ísl. samTinnufélaga
Sfmi: 1080.
•r-------- ALÞYÐUBLAÐIÐ -------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
1 fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (hehna) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S, Vilhjálms-
son (heima) Brávaliagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhusinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H.J.
u -------------—---------------------------♦
Einkennileg túlkun frelsisins.
Eimskipafélagið og ankamennirnir
"-ii " " ..
Á dauður kolakrani að vera rétt*
hærrl en verkamennfirnlr ?
-----.» —
HVAÐ meinar formaður
Framsóknarflokksins? —
Ætlast hann til þess, að launa-
stéttir landsins sætti sig við
sömu laun og fyrir stríðið, eftir
að allar lífsnauðsynjar eru
stignar stórkostlega í verði, og
framleiðslustéttirnar í landinu
hafa ákveðið hverja verðhækk-
unina eftir aðra á afurðum sín-
um?
Það er ekki annað hægt að
sjá á grein Jónasar Jónssonar,
sem hann nefnir „Frjáls þjóð
í frjálsu landi,“ í Tímanum á
þriðjudaginn. Þar er kvartað
undan því, að „frelsistöku ís-
lendinga hafi að svo komnu
verið svarað heldur óskörulega
af sumum launastéttum lands-
ins.“ Þær séu „í kapphlaupi um
kröfur á hendur atvinnuvegun-
um, höfúðstaðnum og ríkis-
sjóðnum, um stóraukin útgjöld
úr fátækum sjóðum.“ Svo held-
ur sónninn áfram um dýrtíðar-
uppbótina á laun opinberra
starfsmanna, hina sjálfsögðu
málaleitun verzlunarfólksins
um að fá laun sín bætt upp
vegna dýrtíðarinnar, og óskir
sjómannanna um að fá á-
hættuþóknun sína fyrir sigl-
ingar á stríðshaettusvæðum
hækkaða á sama hátt og gert
var í Danmörku þegar fyrir
fjórum mánuðum síðan. En eins
og kunnugt er, var áhættu-
þóknun sjómanna okkar ákveð-
in sú satna í haust og í Dan-
mörku, þár sem hún var lægst
á Norðurlöndum, og jafnframt
var lofað, að hún skyldi aldrei
verða lægri hér, en þar sem
hún væri lægst í þessum ná-
grannalöndum okkar. Það er
því sannarlega engin furða,
þótt sjómennirnir okkar telji
sig rangindum beitta, þegar
fjórir mánuðir eru liðnir frá
hækkun áhættuþóknunarinnar
í Danmörku, án þess að nokkur
litur hafi af útgerðarmönnum
okkar verið sýndur á því, að
hækka áhættuþóknunina hér
til samræmis við það.
Formaður Framsóknar-
flokksins telur það vera vönt-
un á þegnskap hjá launastétt-
um þessa lands, að þær skuli
vilja fá laun sín bætt til þess
að geta borið uppi dýrtíðina.
En hvar er þá þegnskapur
þeirrar stéttar, sem hann telur
sig vera fulltrúa fyrir? Var
ekki kjötið hækkað í verði á
innanlandsmarkaði tvisvar
sinnum í vetur, um samtals
.30%? Og var það ekki gert
undir því yfirskini, að það
hefði hækkað svo erlendis, að
bændurnir ættu heimtingu á
slíkri hækkun einnig hér
heima? Hvernig getur for-
maður Framsóknarflokksins
eftir það neitað þeirri sann-
girniskröfu sjómanna, að á-
hættuþóknun þeirra verði líka
hækkuð til samræmis við það,
sem gert hefir verið í nágranna-
löndum okkar?
Það er ekki nýtt, að heyra
slíka óbilgirni í garð hinna
vinnandi stétta og þá, sem fram
kemur í grein formanns Fram-
sóknarflokksins í Tímanum á
þriðjudaginn. En það er alveg
nýtt að sjá hana fóðraða með
kröfum um það, að þær sýni
umhyggju fyrir frelsi landsins.
Það er fremur ófýsileg notkun
á hinu nýfengna sjálfstæði. Og
furðulegt að fulltrúi bænda-
stéttarinnar skuli leyfa sér
annað eins, eftir að afurðir
hennar Hafa verið hækkaðar í
verði til fulls samræmis við
dýrtíðina annarsstaðar í heim-
inum, og jafnvel meira en það.
Það er einkennileg túlkun á
frelsinu, að launastéttirnar eigi
að kaupa það með slíkum fórn-
Þessari grein var synjað
um rúm í Vísi.
EGAR kolakraninn var
byggður, var svo til ætlast,
að hann yrði eingöngu notaður aí
h.f. Kol & Salt. Sú hefir líka
orðið raunin á, þar til nýlega, að
Eimskipafélag íslands tók að
hagnýta sér kranann. Kom þetta
fyrst til við uppskipun á kola-
farmi frá Ameríku, en sjá mátti
þó hik nokkurt á ráðamönnum
félagsins gagnvart þessari ráð-
stöfun, enda var þegar kært yfir
henni til stjórnar Dagsbrúnar.
Forstjóri Eimskipafélagsins af-
sakaði sig með því, að skipinu
hefði legið svo mikið á, að af-
köst verkamanna myndu ekki
hafa hrokkið til. Reyndin varð
þó sú, að þótt verkamenn einir
hefðu unnið að losuninni, hefði
skipið getað farið á sama tíma
og það fór.
Nú má telja víst, að þegar á
allt er litið, sé hagnaður af hag-
nýtingu kranans harla smár. Hitt
hlýlur hlutaðeigendum að vera
vel kunnugt, að kolavinnan hefir
um, þegar aðrar stéttir halda
sínum sérhagsmunum fram til
streitu.
einmitt verið einhver stærsti lið-
urinn í starfi þeirra verkamanna,
sem byggt hafa lífsframdrátt sinn
á ígripavinnu hjá Eimskipafélag-
inu. Þessi nýja ráðstöfun virðist
því komin úr hrafnshjarta, ein-
mitt nú á neyðarinnar tíma, þeg-
ar hvert handtak er verkamann-
inum dýrmætara en nokkru sinni
áður.
Við verkamenn, sem hreppt
höfum hlutskipti svökallaðra
„aukamanna“ hjá Eimskipafélag-
inu, hljótum að reyna að treysta
öryggi okkar svo sem verða má,
án þess þó að ganga á hlut
„fastamannanna“ framar en heil-
brigt má telja. „Fastamennirnir"
eru ósamningsbundnir verkamenn
með tímakaupi, rétt eins og við,
og forréttindi þeirra eru einungis
hefð, sem mörg starfsár hafa
skapað. Við þessu er ekki nema
gott eitt að segja, svo framar-
lega sem við „aukamennirnir"
megum ávinna okkur hlutfalls-
lega sömu hefð.
En atburður sá, er gerðist
^nemma í þessum mánuði,
þegar við vorurn 'reknir
frá vinnu áður en affermingu
skips var lokið, bendir til þess
að okkur eigi alls sliks réttar
að verða varnað. Atburðurinn er
alkunnur: Þegar „fastamennirnir"
höfðu lokið vinnu í „Goðafoss",
vorum við „aukamennirnir“, sem
vomm langt komnir með að losa
„Lagarfoss", þegar látnir rýma
fyrir þeim. Enda þótt dæmi hafi
verið til sliks áður, verður að
líta svo á, að á þeim atvinnu-
leysistimum, sem nú eru, sé slíkt
framferði óforsvaranlegt. Ekkiber
heldur að líta svo á, að
hér hafi verið um óbilgirni „fasta-
mannanna" að ræða, heldur var
það verkstjórinn, Jón Erlendsson
sem ekki lét annars igetið að
kveldi en að við ættum að koma
áfram til vinnu daginn eftir, en
rekur okkur siðan öfuga heim
aftur að morgni. Við leituðum
þegar ásjár hjá stjórn Dagsbrún-
ar, og átti formaÖur hennar tal
við verkstjórann, en mun hafa
fengið þau svör ein, sein rétt-
lætistilfinning Jóns Erlendssonar
telur hæfilegust í garö umkomu-
lausra verkamanna.
Síðan þetta gerðist, hefir það
þá einnig sýnt sig, að allt út-
útlit er fyrir að við fáum að
gjalda þeirrar „uppreisnar" að
leita réttar okkar. Fyrir hálfum
mánuði var okkur útskúfað frá
kolavinnu, sem þá fór fram, bæði
við „Selfoss" og „Dettifoss". Mið-
vikudaginn áður hafði líka ein-
um okkar, sem þá leitaði eftir
vinnu, verið synjað ktma.
Ráðamönnum Eimskipafélags-
ætti að vera það allra manna
kunnugast, að þeir verkamenn,
sem undanfarin úr hafa igefið
sig við hinni stopulu ígripavinnu
hjá þessu félagi, eiga yfirleitt
ekki í annað hús að venda um
atvinnu. Þeir eru flestir löngu
búnir að glata öllum öðrum
möguleikum engu síöur en „fasta
mennirnir". Líf þeirra, kvenna
þeirra og barna liggur því við.
Trú þessara manna á viðgang
félagsins og traust þeirra á þvi
að aldrei y.rði gengið á rétt þeirra
og afkomuskilyrði að ósekjueða
nauðsynjalausu, hefir verið þeirra
einasta von. Á nú að svifta þá
menn, sem unnið hafa félaginu
í 3—7 . ár eða jafnvel lengur,
þessari einustu von? Eiga það
að verða launin fyrir að hafa
í öll þessi ár, reynzt þolinmóðar
varaskeifur hvenær sem á hefir
þurft að halda? Hvort er sterk-
ara, réttlætið, eða kolakraninn og
Jón Erlendsson, ef það og þeir
geta ekkf átt samleið? I
Við „aukamennirnir" hljótum
að gera þær kröfur til stjórnar
Eimskipafélagsins, að hún i fyrsta
lagi skerði ekki atvinnu okkar,
eins og hún hefir gert með hag-
nýtingu kolakranans, að hún í
öðru lagi svifti okkur ekki vinnu
í miðju kafi affermingar á einu
og sama skipi, eins og gert var
í „Lagarfossi", og að hún í þriðja
lagi Iáti okkur ekki búa við hlut-
dræga og hefnigjarna verkstjórn,
eins og sýnt er um Jón Erlends-
son.
En af stjórn Dagsbrúnar vænt-
um við þess, að hún haldi fast
á okkar málum og veiti okkur
fulltingi gegn hverskonar of-
sóknum þeirra manna, sem allt-
af þykjast vera að „skaffa okk-
ur atvinnu" af eintómum brjóst-
gæðum, en segja okkur raunar
óbeinlínis að „éta skit“, hvenaer
sem ágóðinn af brjóstgæðunum
þykir ekki nógu mikill.
Elnn hinna úískúfuðu.