Alþýðublaðið - 07.05.1940, Blaðsíða 3

ALK»ÝÐUBLA&!&
ÞRIÐJUDAG 7. MAI IMO
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (hehna) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H , ,F •
Sj ómannasamningarnir.
Ví mun vissulega hafa ver-
ið fagnað af flestum, að á
síðustu stundu skyldi takast að
afstýra vinnustöðvun á skip-
unum. En það væri synd að
segja, að útgerðarmenn ættu
miklar þakkir skyldar fyrir þau
málalok.
í fjóra mánuði voru útgerðar-
menn, þrátt fyrir stórkostlegan
hagnað á ísfiskveiðunum síðan í
haust, búnir að teygja samninga-
umleitanir við sjómennina um
hækkun áhættuþóknunarinnar og
uppbót á lifrarhlutnum á langinn,
enda þótt sjómenn annars stað-
ar á Norðurlöndum væru fyrir
löngu búnir að fá áhættuþöknun
sína hækkaða, og lifrin væri kom-
in í svo margfalt verð við það,
sem hún var fyrir striðsbyrjun,
að fulikomið hneyksli mátti telj-
ast, að útgerðarmenn skyldu
ætlast til þess, að fá lifrarhlut
sjómannanna fyrir sama og áður.
Þegar samið var um áhættu-
þóknunina bæði á fiskiflotanum
og kaupskipaflotanum í haust,
var því lofað í upphafi, af út-
gerðarmönnum, að hún skyldi
ekki verðá lægri hér en þar, sem
hún væri lægst annars staðar á
Norðurlöndum. Og í samræmi
við það loforð var áhættuþókn-
unin ákveðin sú sama hér og í
Danmörku í samningunum, sem
gerðir voru í október.
Það var því ekki nema eðlilegt,
að sjómennirnir okkar vildu fá á-
hættuþóknun sína hækkaða, þeg-
ar áhættuþóknunin var hækkuð
við háseta í Danmörku um nýjár
vegna vaxandi siglingahættu upp
í kr. 24,50 á dag. En þá bregður
svo einkennilega við, að útgerð-
nrmenn hér neita að verða við
þeirri kröfu og ganga með því
raunverulega á gefin loforð i
haust. Því að ekki var heldur
hægt að vitna í það, að áhættu-
þóknuninni væri haldið niðri
annars staðar á Norðurlöndum.
Hún var hækkuð í Svíþjóð í byrj-
un desembennánaðar upp í 25
krónur á dag fyrir alla undir-
pienn, og í Noregi ekki siðar en
um miðjan marz upp í 27 krón-
ur á dag, einnig fyrir alla undir-
menn.
Áhættuþóknunin hefir þvi
mánuðum saman verið lang lægst
hér, eða ekki nema kr. 19,32—
22,50 á fiskiskipunum og kr.
19,54 á kaupskipunum. Og þó að
hún hafi nú með hinum nýju
samningum loksins verið hækkuð
upp í kr. 23,19—27,00 á fiski-
skipun'um og upp í kr. 23,54 á
kaupskipum, þá vantar enn tölu-
vert á, að staðið hafi verið við
þau loforð, sem sjómönnunum
voru gefln í haust. Og það er þvi
eingöngu sjómönnunum aðþakka,
• sem fyrst gáfu útgerðarmönnum
mánaðar frest, síðan vikufrest og
nú síðast þriggja daga frest til
samkomulags, og að endingu
unnu það til friðar, að falla að
nokkru leyti frá þeirri hækkun
áhættuþöknunarinnar, sem þeir
áttu kröfu til, að þeim vandræð-
um var afstýrt, sem af því hefðu
hlotizt, ef skipin hefðu stöðvast.
Það má að vísu segja, að það
sé nokkur bót í máli fyrir sjó-
mennina á fiskiskipunum, að þeir
hafa nú með hinum nýju samn-
ingum fengið nokkra uppbót á
lifrarhlut sínum, að minnsta
kosti nokkurn hluta ársins, með
annari skiptingu lifrarinnar en
áður, og nokkur önnur hlunnindi,
sem þeir fóru fram á, þannig
að þeir samningar, sem nú hafa
tekizt, megi eftir atvikum teljast
viðunandi fyrir sjómennina. En
það breytir í engu þeim sann-
leika, að það er þegnskap þeirra,
en ekki útgerðarmanna að þakka,
að ekki kom til vinnustöðvunar
á skipunum vegna þeirra rang-
inda, sem sjómennirnir hafa verið
beittir síðan um nýjár í vetur.
Matarskammturinn minnkar!
KornvOrnskantmturinn nm
1,7 og sykurinn nm 0,3 kg.
-----<9---
Úthlutað werHiir I elnvi Magl ffyr-
Ir two máiiiiil i serni í sumsar.
R
ÍKISSTJÓRNIN hefir gefið út nýja reglugerð um
skömmtun matvæla í landinu.
Aðalatriði þeirra breytinga, sem gerðar hafa verið á
reglugerðinni eru þau, að skammtur á sykri og kornvörum
hefir verið minnkaður.
Skammturinn á sykri hefir verið minnkaður niður í
1700 grömm, eða um 300 grömm, og kornvöruskammtur-
inn niður í 5500 grömm, eða um hvorki meira né minna
en 1700 grömm, eða tæp 2 kg.
Þá hefir sú breyting verið
gerð, að neytendur fá að ráða
því sjálfir, hvaða kornvörur
þeir vilja nota, þannig' að rpit-
irnir verða aðeins gerðir fyrir
kornvörur, en ekki skipt á ýms-
ar tegundir, eins og gert hefir
verið.
Þá hefir verið ákveðið að út-
hlutað verður næst í einu lagi
fyrir júní og júlí — og einnig
í ágúst og september.
Þessum ákvörðunum sínum
lætur ríkisstjórnin fylgja langa
greinargerð til almennings.
í greinargerðinni segir m. a.:
ar komiö i Landsspítalano.
----«--——
Ófelffur Ófelfgsson læknlr sýndl
blaðamðnnum það í gærdag.
o
FEIGUR ÓFEIGSSON
læknir sýndi blaðamönn-
um í gær hið fræga stállunga,
sem framleitt er af Nuffield lá-
vai’ði, auðmanninum heims-
kunna og aðeins gefið til þjóða
Bretaveldis,
Ófeigur íæknir skýrði svo frá:
Sérfræðingur í svæfingum og
deyfingum, R. R. Macintosh, pró-
fessor við háskólann i Oxford,
kom hingað í fyrrasumar og
heimsötti Landsspítalann. Fór
Ófeigur með honum um spítal-
ann og víða um bæinn. Að skiln-
aði kvaðst prófessorinn gjarna
vilja bjóða ungum efnilegum
lækni til þriggja mánaða nám-
skeiðs í svæfingum og deyfing-
um. Jafrííramt kvaðst liann hafa
með höndum úthlutun hinna
kunnu stállungna Nuffields lá-
varðar — og hann vildi gjarna
gefa mér eitt slíkt verkfæri. Ég
þakkaði vitanlega þessi ágætu
boð.
Og nú er stállungað hér. Það
er eign Landsspítalans.
Stállungað er notað við ýmis
konar lamanir í Öndunarfærum
og hjarta. Það er notað til þess
að örfa andardráttinn. T. d. er
hægt að setja i það lömunar-
veikissjúklinga, sem þjást af
öndunarerfiðleikum. Þá er hægt
aö nota það við .eitranir, við
menn, sem komnir eru að drukkn-
un og ýmislegt annað.
Stállungað er stór kista. 1
botni hennar er gúmmísæng, sem
dregin er út um gafl kistunnar.
Sjúklingarnir hafa höfuðið út um
annan gaflinn, en inn um hinn
gaflinn er dælt lofti inn í kist-
una og dregið út úr henni frá
miklum gúmmíbelg, en loftið er
framleitt í betginn með dynamo.
Um leið og loftið fer í kistuna
dregst brjóstið saman, og um
leið og loftið er dregið út, þenst
brjóstið út, jafnframt kemst hreyf-
ing á öndunarfærin í hálsinum.
Er þetta líkt og fer fram, þegar
björgunartilraunir eru gerðar við
sjódrukknanir.
Þetta er mjög vegleg gjöf og
þýðingarmikil fyrir .Landsspítal-
ann.
Gúmiskógerðin
Vopni
Aðalsti’æti 16. Sími 5030.
Allar j/úmmíviðgerðir fljótt og
vcl af hendi leystar.
Sækjum. — Sendum.
„Þegar ríkisstjórnin ákvað í
septembermánuði síðastliðnum
að taka upp skömmtun á nokkr-
um matvörutegundum, var sú
ráðstöfun fyrst og fremst gerð
til þess að reyna að sjá svo um
að þær vörur, sem til voi'u þá í
landinu og fluttar yi'ðu síðar til
landsins, skiptust sem jafnast
milli landsmanna.
Hinum upphaflega tilgangi
skömmtunarinnar var fyllilega
náð á skömmum tíma, og hefir
almenningur í landinu tekið
þessum sjálfsögðu ráðstöfunum
mjög vel og sýnt fullan ■ skiln-
ing á nauðsyn þeirra.
Þegar matvælaskammturinn
var upphaflega ákveðinn í ó-
friðarbyrjun þótti. ekki bein á-
stæða til þess þá þegar að á-
kveða hann verulegum mun
minni en vitað var að notkunin
hafði verið almennt í landinu
fyrir ófriðinn. Almenningur
hefir því fram til þessa ekki
þurft að spara mjög hinar
skömmtuðu matvörutegundir,
nema þá þau heimili, sem not-
að höfðu þessar vörur fram yfir
meðallag undanfarinna ára. Á
þennan hátt hefir náðst full-
kominn jöfnuður. Þannig að
allir hafa átt jafnan aðgang að
hinum skömmtuðu matvöruteg-
undum, og enginn átt þess kost
að safna birgðum af þeim.
Þegar eftir atburðina, sem
gerðust í Danmöi'ku og Noregi
í byrjun síðastliðins mánaðar,
varð það fyllilega ljóst, að þær
hei'naðarráðstafanir hlutu að
snerta afkomumöguleika þjóð-
arinnar mjög, tilfinnanlega.
Fyrst og fremst vegna þess, að
þar með lokuðust viðskiptaleið-
ir íslendinga til Norðui’landa
um ófyrirsjáanlegan tíma. Lok-
un þeirra hlýtur að leiða til
mai'gháttaðra vandræða um
sölu á íslenzkum framleiðslu-
vörum, þar sem ýmsar helztu
framleiðsluvörur íslendinga
hafa aðallega eða nær eingöngu
selzt á mörkuðum þeim, sem þá
lokuðust, eða áður höfðu lokast
í PóIIandi og Þýzkalandi. Jafn-
framt ríkir alger óvissa um
hvort takast muni að selja þess-
ar útflutningsvörur á öðrum
mörkuðum, og þá með hvaða
verði.
Að vísu mun hægt að fá
margar helztu nauðsynjar
fluttar til landsins, en yfii'leitt
verður að greiðp þær við af-
hendingu og að sjálfsögðu
Sparið
í dýrtiðinni og kaupið
i pðkkum.
Matrosfötin
úr
Fatabúðinni
Hnattspjrrnnfél. Fram
Æfingatafla.
Meistaraflokkur og 1. flokkur
á nýja íþróttavellinum:
Þriðjud. kl. 7Vá— 9 síðd.
Fimmtud. — 9 —10 Vi —
Laugard. — IV2.— 9 —
2. flokkur
á gamla íþróttavellinum:
Mánud. kl. 8— 9 síðd.
Miðvikud. — 8— 9 —
Föstud. — 9—10 —
3. flokkur
á 3. fl. vellinum á Melunum:
Sunnud.
Mánud.
Miðvikud.
Föstud.
kl. 11—12 árd.
— 9—10 síðd.
— 9—10 —
— 8— 9 —
4. flokkur
á gamla íþróttavellinum:
Mánud. kl. 5—6 síðd.
Miðvikud. — 5—6 —
Föstud. — 5—6 —
Mæíið vel og stundvíslega.
STJÓRNIN.
HÍJS, 12 þúsund króna hús í
Skerjafirði, 16 þúsund króna
hús í Austurbænum til sölu.
Jón Magnússon, Njálsgötu 13
B, heima kl. 6—10 síðdegis.
Sími 2252.
Guðspekifélagar. Fundur á
morgun 8. maí kl. 9. Lótusdag-
urinn. Fyrirlestur: Wesakhátíð-
in.
leigja skip til flutninganna.
Skipakostur íslendinga er hins
vegar mjög takmarkaður og
framboð leiguskipa lítið og
flutningsgjöld afar há.
Ríkisstjórnin hefir því séð
sig neydda til þess að grípa til
róttækari ráðstafana en áður
hafa verið gerðar um takmörk-
un erlendra vara í landinu.
Væntir ríkisstjórnin þess að
haldist geti hið góða samstarf,
sem tekizt hefir milli skömmt-
unarskrifstofu ríkisins,’ bæjar-
stjórna, hreppsnefnda, kaupfé-
laga, kaupmanna, iðnfyrir-
tækja og einstaklinga um þessi
mál,