Alþýðublaðið - 09.05.1940, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIB
FIMMTUDAGUR 9. MAI 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
t fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H , f.
Umræðurnar í brezka pinginu
Hðrð ummæli HToregs*
konungs um ÞJóðverfa.
—---♦_---
Ægileg lýsing á aðfðrum
Þjóðverja í liernaðinum.
♦
Hépur barna bryijaður nlður.
UMRÆÐURNAR, sem fram
hafa farið í brezka þing-
inu undanfarna tvo daga. hafa
vakið gífurlega eftirtekt úti um
allan heim. Menn hafa talað
um það sín á milli, hvort þeim
myndi ljúka með því, að stjóin
Chamberlains yrði nú loksins
að segja af sér og víkja sæti
fvíir öðrum, sem treyst væri
til þess að heyja styrjöldina
gegn hinum ægilega óvini á
meginlandinu af meira krafti
en hingað til hefir verið gert.
En um hitt hefir verið miklu
minna talað, hve merkilegar
þessar umræður voru í sjálfu
sér, alveg án tillits til þess, hver
úrslit þeirra urðu.
Þarna voru fyrir opnum dyr-
um, að viðstöddum erlendum
sendiherrum og blaðamönnum,
og óteljandi áheyrendum öðr-
um, rædd einhver alvarlegustu
mistökin, sem Bretum hafa orð-
ið á í yfirstandandi styrjölci:
hin misheppnaða tilraun til
þess að stöðva sókn Þjóðverja
í Suður-Noregi, uppi af Oslo,
og hindra það, að hersveitir
þeirra þar næðu að sameinast
hinum einangruðu þýzku land-
gönguliðssveitum í Bergén og
Þrándheimi og leggja þar með
undir sig allan suðurhluta
landsins. Menn af öllum flokk-
um stóðu á fætur, lýstu því op-
inberlega yfir sem sinni skoð-
un, að Bretar hefðu orðið fyrir
alvarlegu áfalli og stórkostleg-
um álitshnekki við brottflutn-
ing landgönguliðs síns úr Suð-
ur-Noregi, gagnrýndu stjórn-
ina harðlega fyrir fyrirhyggju-
leysi og ódugnað og heimtuðu,
að hún viki sæti fyrir nýjum
mönnum, sem hefðu meiri
hæfileika til þess að stjórna
Bretlandi á svo hættulegum
tímum og leiða það til sigurs
í styrjöldinni.
Það skal hér alveg ósagt lát-
ið, hvort eða að hve miklu leyti
sú gagnrýni er réttmæt, sem
stjórn Chamberlains varð fyrir
í þessum umræðum. Það er erf-
itt fyrir okkur, sem stöndum á-
lengdar og vantar alla sérþekk-
ingu, að mynda okkur rök-
studdar skoðanir á því, hvaða
bardagaðferðir eru sigurvæn-
legastar fyrir Bretland í viður-
eigninni við Þýzkaland á þessu
stigi styrjaldarinnar, og ekki ó-
sennilegt, að það geti einnig
verið álitamál fyrir þá, sem
nær standa viðburðunum. En
hitt getur engum dulizt, að sú
þjóð hlýtur að vera sér mikils
innri styrkleika meðvitandi,
sem svo hreinskilnislega og op-
inskátt ræðir um mistök sín
frammi fyrir sjálfum óvininum
og frammi fyrir öllum heimin-
um á slíkum hættutímum.
Það er hið rótgróna brezka
lýðræði, sem sýnir sig í um-
ræðunum í brezka þinginu und-
anfarna tvo daga. Að baki þeim
liggur löng og farsæl þróun
hugsunarfrelsis, málfrelsis,
lýðræðis og þingræðis á
Bretlandi. í einræðislandi
væru slíkar umræður ó-
hugsanlegar í friði, hvað
þá heldur í ófriði. Þar
yrði mistökunum vafalaust
leynt fyrir þjóðinni svo lengi,
sem unnt væri. Og þó einhver,
sem ekki væri ætlað að fá
neina vitneskju um þau, kæm-
ist að þeim og vildi gagnrýna
einræðisstjórnina fyrir gerðir
hennar, þá ætti hann hvorki
aðgang að þingi, blöðum né op-
inberum mannfundum til þess
að láta skoðanir sínar í ljós.
Umræður eru yfirleitt ekki
leyfðar í slíku landi nema í
hæsta lagi í lokaðri klíku ein-
ræðisherrans, þar sem almenn-
ingur veit ekkert, hvað fram
fer. Og leyfi einhver sér þrátt
fyrir það að rjúfa þögnina og
segja meiningu sína, á hann
það nokkurn veginn víst að
verða lokaður inni í fangabúð-
um, ef ekki tekinn af lífi fyrir
landráð.
Þegar kúgunin hefir þannig
heltekið nokkur stærstu lönd
heimsins, sem nú gera kröfu til
þess, að leggja undir sig hvert
landið af öðru með blóðugu of-
beldi, er það mikil örvun fyrir
alla þá, sem frelsinu unna og
ekki geta hugsað sér að lifa án
þess, að sjá hina voldugu
brezku þjóð halda málfrelsið og
lýðræðið þannig í heiðri, meira
að segja í ægilegri styrjöld fyr-
ir sinni eigin tilveru, eins og
umræðurnar undanfarna daga
í brezka þinginu bera vott um.
Um allan heim mun verða litið
á þær sem fyrirheit um það, að
lýðræðið muni að lokum sigr-
ast á kúguninni í þessari styrj-
öld, enda var enginn ágreining-
ur um það í brezka þinginu, að
styrjöldinni skyldi haldið á-
fram þar til fullnaðarsigur væri
unninn. Þvert á móti. Það, sem
stjórninni var gefið að sök, var
það, að styrjöldin: væri ekki
háð af nógu miklum krafti. Það
er andvaraleysi undanfarinna
ára, áhrif nazismans, sem
brezka lýðræðið er að vakna
upp af og hrista af sér.
SmDrðshrauðsbúðin
er flott af Lauga-
vegi 34
ð Viðimel 45,
siml 3544.
IX ÁKON Noregskonungur
hefir sent þjóð sinni
nýjan boðskap og er ákaf-
lega harðorður í garð Þjóð-
verja. Hann segir meðal
annars:
„Það er ekki styrjöld, sem
Þjóðverjar reka í Nöregi, held-
ur morð og brennur og tilefnis-
lausar blóðsúthellingar. En þó
er ástand vort ekki svo að öll
von sé úti. Þvert á móti er það
óbifandi trú *nín og von, að
bráðlega verði breyting til
batnaðar. Þjóðverjar hafa brot-
ið undir sig stóra hluta lands-
ins, en hernaðarlegt tjón þeirra
er miklu stærra bæði á sjó og
landi en tjón vört og banda-
manna vorra. Hvorki loftárásir,
morð eða brennur hafa haft
þau áhrif, sem Þjóðverjar
gerðu sér von um, það er að
brjóta niður siðferðisþrek og
varnarvilja norsku þjóðarinn-
ar. Þessar hroðalegu aðfarir
hafa þvert á móti orðið til þess
að stæla þetta hvort tveggja og
efla í öllum Norðmönnum þann
vilja að létta ekki fyrri en tak-
markinu er náð, en það er: Nor-
egur fyrir Norðmenn.“
Her Norðmanna og Banda-
manna sækir nú að Þjóðverjum
á Narvíkur-svæðinu og heldur
uppi stöðugum loftárásum og'
stórskotahríð á þá. Eru margir
sem vænta þess að Þjóðverjar
verði þarna bráðlega matarlaus-
ir. Víða veita norskar hersveitir
Þjóðverjum snarpa mótstöðu t.
d. hafa Þjóðverjar hvergi komist
inn í Nordlandsfylki. Þá hafa
. borist fregnir, en að vísu óljósar
um ákafa bardaga í Gaulsdal,
þar sem Norðmenri hafa veitt
Þjóðverjum öflugt viðnám.
Norðmenn ern igætir
hermenn.
Þá voru í norska útvarpinu
frá London birt ummæli sænsks
íiðsforingja sem er sjálfboðaliði
í her Norðmanna. Horum farast
orð á þessa Ieið: Norðmenn eru
ágætir hermenn þó að landið
hafi átt friði að fagna um langt
skeið og vér munum geta varist
langa hríð, ef ekki brestur vopn.
Almenningur, sem að vonum var
mjög hræddur við loftárásir Þjóð
verja fyrst í stað er aftur að
fá vald yfir taugum sínum.
Hræðslan er að hverfa og mönn-
um er að lærast að leita sér
hælis í loftárásum.
Þá segir liðsforingi þessi svo
frá að engin hersveit hafi ver-
ið til handa honum að stjórna
er hann kom til Noregs. „En
á einni viku safnaði ég að mér
500 mönnum, æfði þá í þrjá daga
og fór síðan rakleitt með þá
r eldinn. Og eftir þessa ^rriggja
daga æfingu börðust þessir Norð-
menn svo vasklega og viturlega
að hvert einasta liðsforingja-
hjarta hefði hlotið að gleðjast
yfir þeim. Ég er stoltur af þeim".
Víða annarsstaðar frá koma og
fregnir um ágæta framgöngu
Norðmanna.
Það sem veldur vinum Nor-
egs einna mestum áhyggjum er
það, að skortur kunni að verða
á vélknúnum hergögnum, léttum
fallbyssum og flugvélum. Það eru
í raun og veru þessi hergögn,
sem Norðmenn þarfnast framar
öllu öðru.
Ægiiegnr viðburðnr i
Qnðbranðsdai
Þessu næst var í norska út-
varpinu frá London birt skýrsla
frá enskum hermanni um ægileg-
an atburð sem orðið hafði í
Guðbrandsdal.
Honum segist frá á þessa leið:
„Vér rákumst á þýzka hersveit
á leiðinni til Lille-hammer. Þjóð-
verjar hófu vélbyssuskothríð og
vér gerðum slíkt hið sama. Á
milli hinna fjandsamlegu her-
flokka lá vegur, og er minnst
varði vonum komu nokkur börn
hlaupandi eftir veginum án þess
að eiga sér nokkurs ills von. Vér
hættum þegar vélbyssuskothríð-
inni, en Þjóðverjar héldu áfram
og börnin voru brytjuð niður í
kúlnaregninu. Sum dóu en önn-
ur engdust í sárum.
Vér Bretar stóðum klumsa af
viðbjóði og skelfingu en allt i
einu blossaði upp í okkur hatr-
ið, vér urðum óðir og æddum
á Þjóðverjana, sem voru færri
en vér og hjuggum þá niður í
návigi“.
%
Halftian Koht utanrikismálaráð-
herra Norðmanna fór til Parísar
í morgun og tóku þeir á móti
honum er þangað kom Paul
Reynaud, forsætisráðherra Frakka
CammiIIe Chautemps og aðrir
mikilsvirtir stjórnmálamenn. Er
gert ráð fyrir að hann muni þeg-
ar í dag hefja viðræður við
franska stjórnmálaleiðtoga með
svipuðum hætti og hann hefir
áður átt við stjórnmálaleiðtoga
í London.
Fix
ÞVOTTADUFT
aðeiris 0.65 pakkinn.
Kristalssápa 1.10 pk.
Bón V4 kg. 1.20 pk. j
Sunlight-stangasápa,
Persil Radion —• Rinso
Lux-sápa og spænir.
Komið, — símið, — sendið.
BREKKA
Ásvallagötu 1. Sími 1078
TJARNARBÐÐIN. Sími 3570.

Bezt er heima-
bakað
Ágætt hveiti í smápokum
og lausri vigt.
Ný egg daglega, og alít til ji
bökunar. i|.
Eyjabúð. |
Bergst.str. 33. Sími 2148. ;;
#'#s##*#‘##s#^#s##^##n##'#^s#v##s#n#^**###s###\#^
rrn:i|Hi.i3
austur um land í strandferð
n.k. laugardagskvöld kl. 9.
Vörum veitt móttaka til hádeg-
is á morgun. Pantaðir farseðlar
sækist fyrir sama tíma.
Útibreiðið Alþýðublaðið!
DanmSrk frjáls.
Norska sendiráðið í Kaup-
mannahöfn er á Törum þaðan
og hefir sænska sendiráðinu ver-
ið falið að fara með málefni
Noregs fyrst um sinn.
Butler, aðstoðarutanríkismála-
ráðherra Breta, hefir lýst því yf-
ir að endurreisn frelsis og sjálf-
stæðis Danmerkur sé eitt afhern-
aðarmarkmiðum Breta og Banda-
manna þeirra.
Dansskóli
Báru Sionr-
jónsdóttur.
N emendadansleikur
og lokadansleikur
verður að Hótel Borg í
kvöld, og hefst kl. 8. —
Aðgöngumiðar seldir í
dag á Laugavegi 1 kl. 5
—6 og við innganginn.
Kosta kr. 2,50,